geoordeeld, eventueel aau 'een &oc.-
dom. Minister te worden teerartrouvvd
en of door U daaraan ook bepaalde
voorwaarden van algemeen beleid
worden verbonden.
Uittreksel uit liet advie-s van Mr.
Troelstra aan de Koningin:
..Dat (vrijzinnig concentratie-minis
terie) zon, na eventueel© weigering
van rechtéphe loden -om tot nieuwe
burgerlijke samenwerking te kornen,
niet anders dan een politiek ministerie
kunnen zijn....
Hét zou zonder den steun der soc.-
dc-ni. fractie niet kunnen i ego eren en
kon uit den aard der zaak daarop re
kenen, zoolang liet zijn eigen concen
tratie-program bleef uitvoeren in dén
geest der herstemmïngsverklaringen,
aan hel Partijbestuur der S. D. A. P.
gedaan. He verklaarde mij gemachtigd
namens de geheele soc.-dem. tractie
mede te deelen, dat door haar steun
wordt toegezegd aan de militaire be
grootingen van een dergelijk Kabinet,
waar deze noodig mocht blijken, op
deze eenigo voorwaarde, dat het euw-
cijt'er dier begrootingen dat der thans
loopende niet overschrijdt en dit wel
voor den tijd, bij betrauiiiug rte-r ur
gentie van het kiesrecht en het pen
sioen-vraagstuk door dut Kabinet,
ncodjg blijkend. Dit wordt aldus ver-
stnan, dat het ontwerp tot uitbreiding
van art. 369 der wet Talma en dat tot
herziening van hoofdst. lit der Grond
wet worden ingediend in het voorjaar
van 1914; dat het eerste vóór het zo
merreces van 1914 en liet laatste vóór.
dat van 1915 in de Tweede Kamer
wordt afgehandeld en dat de Eerste
Kamer, mdien zij tegen deze vervul
ling van hetgeen de uitslag der ver
kiezingen van de wetgeving eischt door
verwerping dier voorstellen reageert,
wordt ontbonden.
Ik verklaarde een dergelijke reactie
van dat lichaam niet te vreezen. mies
zij bij voorbaat wete, dat de hand
schoen, daardoor aan de Regeering
toegeworpen, zal worden opgeraapt.
De agitatie, daardoor tegen dit insti
tuut gewekt, zou voor zijn bestaan
zeer gevaarlijk kunnen zijn en de
Prov. Stalen zouden genoeg te rade
gaan met de stemming onder hunne
kiezers, om na ontbinding der Eerste
Kamer om de genoemde reden de noo-
dige wijziging in hare samenstelling
te kunnen verwachten. De arbeiders
klasse zou voor het overgroots deel in
ilezen aan de zijde der Regeering
stnan en dat te meer, naarmate deze
krachtiger voor de uitvoering van
doze populaire punten op de bres
stond....
„Intusscheu zou indien (omtrent de
intrede van soc.-dem. in een gemengd
lit'ksch kabinet) op grond der samen
stelling van de linksclie meerderheid
een concreet serieus voorstel aan onze
Partij mocht worden gedaan en de
-aanneming daarvan als conditio sine
qua nou voor de invoering van alge
meen kiesrecht mocht worden ge
steld, dat voorstel ernstig in overwe
ging rnoet worden genomen. Als se
rieus echter kan onzerzijds alleen dan
zulk een voorstel worden beschouwd,
als het oen aantal soc.-dem. portefeuil
les inhoudt, overeenkomend niet ons
aandeel stemmen aan de linkerzijde,
dus drie, waaronder die portefeuille,
waarvan het beheer de zeggenschap
geeft over de uitwerking der kiesrecht-
quaestie, dus die van BinuerJandsche
Zaken".
Op 18 Juli schreef Dr. Bos nog aan
Mr. P. J. Troelslra, o.a.:
„Itet doet mij genoegen uit Uw
scin-ijven te zien, dat het door mij ont
wikkelde program Uwe volkomen in
stemming heelt. Meer nog, dat het is
„te beschouwen als de zakelijke grond
slag voor elk Ministerie, dat thans wil
legoeren, zooals die door den afloop
zelf der verkiezingen is gelegd"."
„De reden waarom ik bereid ben de
vorming van een Ministerie uit de ge
heele linkerzijde op mij te nemen, is,
dut de bedoelde oplossing van de cri
sis mij de eer-ige schijnt te zijn, die
in parlementairen zin beantwoordt
aan den uitslag van de verkiezingen;
i.iet minde, ook aan de eischen van
liet: oogenblik.
Wanneer ik niet innig overtuigd wasi
dat deze samenwerking noodig is om
de hervormingen tot stand te brengen,
zooals gij en ik die noodzakelijk ach
ten, zou ik waarlijk niet er aan ge
dacht heblien de pogingen te wagen,
welke ik thans met alle kracht be
proef.
Niet alleen voor Uw partij maar
evenzeer voor de onze zal het tijdperk
van samenwerking een zijn van g-roote
moeilijkheden en ernstige bezwaren.
Slechts het hereiken van een hooger
doel kan deze ter zijde doen stellen,
's Lands belang vordert in dit stadium
van beide partijen persoonlijke opof
feringen.
Wat de door mij aangegeven oplos-,
sin gen betreft, daarover het volgende:
Wanneer het door mij ontwikkelde
program, zooals wij beiden meenen,
door den nflcop der verkiezingen, als
de zakelijke grondslag voor elk Mi
nisterie is te beschouwen, dan ligt het
voor de hand, dat voor de samenstel
ling van een dergelijk Ministerie niet
de samenwerking van groepen uit de
rechter- en linkerzijde is te verkrij
gen".
Ten aanzien van de tweede oplos
sing, door U aangegeven, de aanvaar
ding van de Regeering door de Con
centratie alleen, onder belofte van
steun van de zijde der Sociaal-Demo
cratische Arbeiderspartij, merk lk het
volgende op:
Deze oplossing heeft in de Vrijzin
nige Concentratie geen punt van be
spreking uitgemaakt, oangzien zij met
mij instemt in mijn boven aangegeven
oordeel over de in de opdracht ver
vatte oplossing.
Verder zij opgemerkt:
Al moge de strijd tusschen onze par
tijen in sommige districten zelfs tot
het laatste zijn volgehouden, het is
niet te ontkennen en is door de voor
waarden, welke de Socia.al-Democra-
tische Arbeiderspartij vóór den steun
hij de herstemmingen gesteld heeft,
ien duidelijkste aan het licht gekomen,
dat ten slotte de verkiezingsactie -van
beide zijden op hetzelfde doel was ge
richt. Dit samengaan voor een ge
meenschappelijk doel bij de stembus
schept voor beide partijen dezelfde
verantwoordelijkheid na de behaalde
overwinning, i
Juist Uw schrijven, waarin zoovele'
punten zijn aangeroerd van dage-
ïijksoh beleid met het oog op tal van
gebeurlijkheden in het land en in de
Kamer, versterkt mij in mijn overtui
ging, dat een toestand onhoudbaar is,
waarbij een minderheid onder con
trole va.n een harer felste staatkun
dige tegen standers, en van dezen af
hankelijk, een regeeringsprogram
moet uitvoeren', dat zij beiden wen-
schen.
Ook blijkt daaruit wel de onmoge
lijkheid om de voorwaarden voor het
verleenen van steun zoodanig te om
schrijven, dat men niet ieder oogen
blik zou blootstaan aan botsingen.
Slechts het aanvaarden van de mede
verantwoordelijkheid in de regeering
kan dat voorkomen.
Het is U bekend, dat door mij en
anderen tijdens den verkiezingsstrijd
datzelfde standpunt reeds in het open
baar is ontwikkeld.
Wat verder betreft de in Uw schrij
ven breedvoerig ontwikkelde liezwa
ren, welke zich bij de samenwerking
eventueel zouden voordoen, ik ga
daarop thans niet in. Ze zuilen onder
werp zijn van nader overleg, zoodra
ik de principieels bereidverklaring tot
samenwerking van U heb ontvangen.
Ook dan eerst is hot de tijd, nader te
overleggen hetgeen in die vors-chillan-1
de aangelegenheden moet worden over
een gekomen, terwijl ook dan eerst
door mij is te overwegen, hoe een
voordracht voor een goed Ministerie is
samen te stellen en welke portefeuil
les aan verschillende personen kun
nen worden toevertrouwd.
Bjj deze taak, waarvan de veranl
woordelijkheid op mij rust, zal ik na
tuurlijk gaarne van Uwe gewaardeer
de adviezen kennis neinen. Op dit
oogerablik is dit evenwel zonder belang
voor de principieel© quaes tie waarom
het gaat.
De toestand is, kort samengevat,
deze, dat de vrijzinnige concentratie
bereid is voor eer bepaaiden tijd en
voor de uilvoenug van een bepaald
aangewezen progain op de aangege
ven wijze samen te werken met de So
ciaal-Democratische Arbeiderspartij.
Dat zij gedurende dat tijdperk de moei
lijkheden, wolke voor liaar evenzeer
oprijzen als voor die partij, wil trach
ten op te lossen in dien zin, dat alles
wordt vermeden, wat hinderlijk kan
zijn aan de onverwijlde uitvoering zan
het program.
Thans wordt nog van U en Uwe po
litieke vrienden liet antwoord inge
wacht, of ook Uwerzijds daartoe de
bereidwilligheid bestaat.
Op 19 Juli seinde Dr. Bos aan Mr.
Troelstra o.a.:
„Wat portefeuilles betreft, moet ik
verwijzen naai- standpunt in mijn
brieven ingenomen. Het aantal drie is
reeds genoegzame waarborg voor den
ernst der aanbieding".
Op 21 Juli schreef Mr. Troelstra aan
Dr. Bos:
In verband met de besprekingen in
onze Zaterdag gehouden Parüjeonfe-
rentie heb ik de eer, U mede te deelen,
dat vanwege de S. D. A. P. geen me
dewerking tot de vorming van een ka
binet uit de geheele linkerzijde is te
verwachten. -
Onder verwijzing naar mijn schrij
ven van 14 dezer en naar het heden
verschijnend communiqué vau het ver
handelde in bovenbedoelde conferen
tie, vestig ik er de aandacht op, dat
de S. D. A. P. zich van hare verant
woordelijkheid voorde uitvoering van
het, uit de verkiezingen voortvloeiend
regeeringsprogram beter meent te
kwijten door de totstandkoming van
een vrijzinnig ministerie, met daaraan
te verleenen steun onzerzijds, te be
vorderen, dan door mede ie werken
tot de vorming van een zóó weinig ho
mogeen, aan allerlei inwendige con
flicten bloot gesteld en door haar eigen
samenwerking bemoeilijkt kabinet
mede te werken, nis bij aanneming
van Uw voorstel zou zijn tot stand ge
komen.
Achten wij onze verantwoordelijk
heid in dezen hot, best gedekt, door aan
de vrijzinige concentratie voor de uit
voering van het door U, blijkbaar na
overleg met baar opgestelde werkpro
gram de medewerking en steun onzer
Kamerfractie aan t,e bieden onder de
aan U medegedeelde voorwaarden
de overweging, dat ook de vrijzinnigen
zich aan hunne verantwoordelijk
heid voor het door hen ontworpen en
verdedigde program niet zullen kun
nen onttrekken, deed ons ten slotte
het slechtere middel voor het
door U en ons beoogde doel verwerpen,
om de aanwending van het betere
middel mogelijk te maken,
liet zal mij, in 't belang der zaak zeer
aangenaam zijn, indien door U, nu
de door U eerst-wenschelijk geoordeel
de wijze van oplossing der parlemen
taire crisis onmogelijk blijkt, aan Uwe
politieke vrienden onze corresponden
tie wordt medegedeeld. Zij zullen daar
uit ons loyaal aanbod van medewer
king tot eene andere oplossing leeren
kennen, dat de verwezen! ij Icing beoogt
van hel, program der meerderheid van
55, door een vorm van samenwerking,
die meer rekening houdt met de onder
linge verschillen tusschen Uwe en onze
partijen en juistdaardoor min
der aanleiding biedt voor teleurstellin
gen en conflicten, als steeds uit kunst
matige en tegennatuurlijke combina
ties plegen voort te vloeien.
De vrijzinnige meerderheid der lin
kerzijde heeft gemeend voor de oplos
sing van de crisis het eerst de soc.-
dem. minderheid te moeten plaatsen
voor de beslissing over een voorstel,
dat deze in 't belang der zaak zelve
heeft moeten afwijzen. Thans zal die
meerderheid, die volgens Uwe mede
deel ing over de door ons lieter geaclito
wijze van oplossing nog niet definitief
heeft heslist, zich over het door ons
aan de Koningin gedane en aan U
overgelegde aanbod kunnen uitspre
ken, daar de minderheid in onze Con
ferentie zich bij de beslissing der meer
derheid heeft neergelegd en daardoor
de uitspraak .van ©en buitengewoon
Congres overbodig is geworden".
Tot slot de brief die Dr. Bos op 24
Juli aan Mr, Troelstra schreef:
„Tot mijn groot leedwezen blijkt mij
uit Uw schrijven van 21 Juli, dat gij
en Uwe politieke vrienden niet wen-
schen mede te werken tot de samen
stelling van een Ministerie uit de ge
heele linkerzijde. Sedert ham ik ken
nis van hetgeen het dagblad Het Volk
als verslag van de door U geraadpleeg
de conferentie bevat. Dit is, naar ik
meen, het door U bedoelde communi
qué, hetwelk dus door U als juist
wordt erkend.
Door deze weigering is liet mij uit-
teraard onmogelijk geworden de mij
verstrekte opdracht te aanvaarden,
welk ik ton zeerste in, het belang heb
.geacht van de verwezenlijking der
hervormingen, welke de meerderheid
van ons volk verbeidt. In dezen zin be
richtte ik reeds aan 1-Iare Majesteit de
Koningin. Hiermede Is mijne taak af-
getoopen.
Aan Uw verzoek om aan mijne poli
tiéke vrienden mededeeling ie doen
van onze correspondentie, zal ik vol
doen. Blijkens Uw schrijven verstaat,
gij daaronder ook het stuk, waarin
voorkomen de voorwaarden, waarop
gij m-eendet steun te kunnen verleenen
aan een concentratie-kabinet. In het
bovenbedoelde communiqué, Uwer
zijds gegeven, komt zooveel uit deze
correspondentie voor, dat volledige
openba armaking daarvan kwalijk kan
uitblijven, wil men niet bij het publiek
geheel verkeerde gevolgtrekkingen,
natuurlijk door U niet bedoeld, doen
ontstaan.
Mocht gij nog eenige wenschen om
trent deze publicatie hebben, dan zou
ik gaarne uiterlijk Zaterdag daarvan
bericht hebben".
HOFBERICHTEN.
De Koningin-Moeder hoeft met
vor-st en vorstin van Erbach het ge
restaureerde Muiderslot bezichtigd.
H. M. de Koningin-Moeder heeft
bet voornemen, hedenmiddag met
haar gasten en gevolg een bezoek 1e
brengen aan de E.N.T.O.S. en de
Grafische tentoonstelling te Amster
dam.
De Prins denkt van 7 Augustus
aanstaande af ongeveer drie weken
in bet buitenland te blijven.
A. W. SIJTHOFF.
Onverwacht is te Feldafing bij
München op zijn landgoed, op «4-ja-
rigen leeftijd, overleden de heer A.
W. Sijthoff, directeur van de bekende
Sijthoffs Uitgevers Maatschappij te
Leiden.
Hij i« in de Nederlandsohe uitge
verswereld oen man van groote be-
tcekenis geweest. Zijn verdiensten
werden dan ook gewaardeerd. IIij
was lid van de maatschappij van Ne-
derlandsche Letterkunde en ver
schillende andere geleerde genoot
schappen. Ook was bij ridder in de
„Poolster' en in de Eikenkroon en
officier in de orde van Oranje-Nas-
sain
EEN TROUWE KOE.
De Stand, vertelt: Een inwoner van
een Brabanlsch plaatsje verkocht de
vorige week aan een dorpgenoot een
koe, die getransporteerd werd naar H
weiland van haar nieuwen baas, dat
gelegen is aan het andere eind van
het dorp. Het beest vond het daar
blijkbaar minder goed, want toen de
nieuwe eigenaar later o,p den dag
nog eens naar zijn grazend vee kwam
kijken, was, o! schrik, de pas gekoch
te koe verdwenen. En wat bleek toen!
Het dier had de prikkeldraad-omhei
ning van Ihet veld stuk getrapt, was
den weg opgekropen, 'n spoordijk over
en zoo weer terug naair hel erf van
zijn ouden baas.
Voorbijgangers hadden nog w-el ge
poogd het eenzaam wandelende beest
aan te houden, maar zoodra het dit
bemerkt had, was het beest aan het
loopen gegaan, al wat het maar kon,
en even later verscheen het loeiend
voor de woning van zijn ouden baas,
die de trouw van het arme beest niet
anders kon beloon en dan door Ihet te
rug to brengen, want helaas!... het
was verkocht.
EEN HERINNERINGS
GESCHENK.
Ter herinnering aan het particulier
bezoek, dat de Koningin aan het Te-
Huis te Woifhezen bracht, bood het
bestuur der Nationale Blindenzorg
aau H. M. een houten leunstoel met
voetbankje cn een kleiner dito met
tafeltje aan Prinses Jultana aan, bei
de vervaardigd door den half blinden,
inwonenden Speekrijs, dien H. M.'bij
dat bezoek aan den arbeid zag.
Dr. KUYPER LID VAN DE EERSTE
KAMER.
Gedeputeerde Staten van Zuid-Hol
land hebben bericht ontvangen, dat
dr. Euyper zijne benoeming tot lij
van de Eerste Kamer heeft aange
nomen.
DE GOUVERNEUR-GENERAAL
VAN NED.-INDIë.
Uit Weltevreden werd aan het
„Scer. Hbld." gemeld
Omtrent de quoestie of de land
voogd naav aanleiding van den uit
slag der verkiezingen zal aftreden,
kon ik geen zekerheid erlangen. Be
weerd wordt, dat de heer Idenburg
voorloopig zal aanblijven en eerst zal
aftreden wanneer Iet hem onmoge
lijk blijkt met den nieuwen minister
van Koloniën samen te werken.
EEN ZEILWAGEN.
De badgasten van Katwijk aan Zee
zijn in de laatste weken vaak getuige
van een eigenaardig schouwspel. Op
de strandstrook kan men bij laag wa
ter, wanneer die strook dus vrij droog
ie, een zeilwagen niet groote vaart
voorbij zien zeilen. De 18-jarige Ema
nuel Ui-lus. zoon van den bekenden
zanger, is er in geslaagd den wagen
te construeeren. Het voertuig heeft
hij geheel naar eigen vinding samen
gesteld. Het biedt plaats voor 3 gsr-
sonen. Behalve de twee zeilen is alles
uit li out vervaardigd. In 't midden
bevindt zich een twee meter hooge
mast, 't geheel maakt den indruk van
een zeilbootje. Om een beeld te geven
van de snelheid diene, dat de jonge
Urlus met 2 passagiers den afstand
tusschen Katwijk aan Zee en Zand-
voort aflegde in 20 minuten, zoo meldt
men aan „Het Volk".,
LOODDAMPEN.
Na den brand in de drukkerij van
de „Residentiebode" in Den Haag
ondervond de redactie van dat blad,
naar zo schrijft, aan eigen lijf, wat
men onder een begin van loodvergif-
liging, in den allerzactitsten vorm
toegepast, te verstaan heeft.
Het lood van het lettermateriaal,
dat bij den brand in de zetterij ge
smolten is, had in de hevige hitte
dampen afgescheiden, die tut de bu
reaux der redactie doordrongen. Een
lessenaar van Jicht eikenhout had,
voor zoover er geen bordpapier of
dikke boeken op lagen, de- kleur aan
genomen van heel donker antiek
edken.
De merkwaardigste uitwerking viel
echter op het nienschclijk lichaam
waar te nemen allen gevoelden wij
ons min of meer onwel, verhaalt de
redactie. Hoe langer liet verblijf
duurde, des te sterker was het ver
schijnsel. Pijn aan de oogen, keel
pijn, droge lippen, bij sommigen pijn
in de lenden en bij velen een voort
durende transpiratie vielen waar te
nemen, hoezeer wij bij open raam
werkten. Na een half uur verblijf in
de lucht was alles voorbij en de moe
heid over. Een kwartier nieuw ver
blijf in de nog zoo iicht-bezwangerde
lood-atmosfeer was voldoende om het
gevoel van onbehaaglijkheid met de
andere gevolgen te doen terugkoeren.
Het groene kleed van dien lessenaar
was donkerblauw geworden, de bo
venste papieren in üe lessenaars hou
den de Kleur gekregen van wat de
l'Taoscheii noemen „café au lait"
melk met koffie; een stuk. wit papier,
dat op een taieikieed. was blijven lig
gen nam d ©zeilde idem- aan, behalve
een witte streep, die de plaats in na-
ge teek-enden vorm precies aangaf,
waarop een houten penneliouder gele
gen had. En toch waren de aldus aan
getaste voorwei'pen volstrekt niet vet
tig, zooals warneer een lamp gewalmd
heeft
BRUTAAL.
Een vermoedelijk brutale diefstal
heeft gistermiddag plaats gehad in
een der badkoetsjes te Scheveningen.
Een Duitscher die daar aan het baden
was, vond bij terugkomst in zijn had-
koetsje daar iu de plaats van zijn ei
gen costuum met waardevolten in
houd eens anders fontasiepakje han
gen.
De badmeester werd onmiddellijk
met het gebeurde in 'kennis gesteld.
Alle badkoetsjes werden afgezodht,
doch zonder ©enig resultaat.
Van den dief wa9 geen spoor te vin
den.
DE TWEEDE KAMERVER
KIEZINGEN.
Men schrijft aan -de Tel.:
Naar wij vernemen is door Duet her
kozen lid van de Tweede Kamer voor
Tietjerksteradeel, den heer v. d. Voort
van Zijp, eenigen tijd geleden aan de
rechtsclie kiesvereenigingen in dat
district te kennen gegeven, 'dat hij
zijn zetel wilde inruimen voor een
der aftredende ministers. De antl-
revolutioimaire voormannen in het
district wilden daarvan eohter niets
weten, a'.iéén wanneer de minister
van Oorlog, Colijn, er voor in aan
merking wenschte te komen, dan zou
liet aanbod wellicht geaccepteerd wor
den.
Nu evenwel minister Colijn niet
voor een Kamerzetel in aanmerking
wenscht Ie komen, blijft de heer v. d.
Voort van Zijp voor het district zit
ting houden.
AMSTERDAM H. Aantal kiezers
5041. Uitgebracht 2747 geldige stem
men. Hiervan verkregen de lieeren A.
H. Gerhard (S.D.A.P.) 1675 stemmen,
J. R. Snoeck Henkemans (C.-fL) 1072
stemmen, zoodat gekozen is de heer
A. E. Gerhard.
Bij de eerste stemming waren uitge-
bradhd. 3332 geldige stemmen. Vol
strekte meerderheid 1667. Hiervan ver
kregen de -heeren A. I-I. Gerhard (S.
D.A.P.) 1532, dr. Herman Gorter (S.
D.P.) 48, P. Otto (U.-L-) 829, J. R.
Snoeók Henkemans (C.-I-L) 923 stem
men.
Bij de eerste stemming op 17 Juni
waren de uitgebrachte 3866 stemmen
aldus verdeeld; Snoeck Henkemans
1057, Otito 916, Mendels 1837 en Gorter
56. Bij de herstemming op 25 Juni
werd inr. Mondeis ge-kozen met 2347
tegen 1300 op den heer Snoeck Hen
kemans.
AMSTERDAM VI. Aantal kiezers
6048. Uitgebracht 3791 geldige stein-
men. Hiervan verkregen de heeren B.
Ni-erstrasz (V. L. 2274 stemmen, mr.
II. Verkouiteren (C.-H.) 1517 stemmen,
zoodat gekozen is de heer B. Niar-
strasz,
Bij de eerste stemming'waren uit
gebracht 3844 geldige stemmen. Vol
strekte meerderheid 1923. Hiervan
verkregen de boeren P. A. C. Joosten
(S.D.A.P.) 573, B. Nierstrasz (V.L.)
1833, inr. H. Verkouteren (C.-H) 1438
stemmen.
Bij de eerste stemming op 17 Juni
waren de uitgebradbte 4865 stemmen
aldus verdeeld: W. II. do Beaufort
2547, H. Verkenteren 1735, en Jos.
Loopuit 583.
CENTRALE BOAiZBANK.
iNiaar de Stand, vernoemt, zijn de
plannen voor de oprichting eener Cen
trale Boozbank zoo ver gevorderd,
dat de oprichting in de e.k. jaarver
gadering haar beslag kan krijgen..
JIIR. DR. J. LOUDON
onze gezant te Washington is be
noemd tot doctor honoris causa van
de Universiteit te Chicago
VERDRONKEN.
Men meldt uit Nieuwediep
Maandagnacht zijn twee jongelui,
namelijk A. Vos, leerling der Zee
vaartschool te Nieuwediep, en A.
Schut, onderwijzer te Emmen, tijde
lijk met vacantia bij zijne ouders te
Nieuwediep, bij Callantsoog ver
dronken. Zij waren in een platbodem
vaartuigje Maandagmiddag van hier
vertrokken en brachten den nacht in
een herberg te Callantsoog door, met
het doel 's anderen daags naar IJmui-
den te vertrekken. Trots herhaalde
waarschuwingen van ei-varen zeelui
waagden zij zich rnet dit onzeewaar
dige vaartuigje iu open zee en ver
trokken van Callantsoogkort daar
na spoelden hun lijken aan.
Terwijl Zondagmiddag eenige jon
gelui in hel Eeldcrdiep aan het baden
waren, sprong de 19-jarige F. Dussel
in een draaikolk cn kwam niet weer
boven. Na eenigen tijd heeft men liet
lijk opgehaald.
Fir. Tobias Asser.
Onverwacht is Mr. Asser overleden.
Onze Haagsche medewerker schrijft:
Onze tweede Grotius is hij genoemd.
En dóen naam verdiende Tobias As
ser.
De negentiende eeuw heeft op Ne-
derlandschen bodem verschillende
mannen zien geboren worden, die op
bet gebied van wetenschap of van
kunst een internationale reputatie
verwierven. Zoodat de geschiedschrij
ver der toekomst van een tweede „gou
den periode" zal kunnen gewag ma
ken voor Nederland.
Gouden tijdperk niet van krijgsroem
maar wel in velerlei, waarbij naai
de woorden, gebezigd in de proclama
tie, waarmee de Koningin-Regentes in
1898 Hare waardigheid neerlegde
„een klein volk groot kan zijn".
Tobias Asser was een man van zoo
uitgebreide, encyclopaedisclie, ontzag
wekkende kennis op het gebied van in
ternationaal staatsrecht en wat daar
mee in meer of minder nauw verband
staat, dat hij, toen de wetgeleerden
uit alle streken der beschaafde we
reld, op instigatie van den Tsaar, voor
de eerste Vredesconferentie hijeen
kwam stilzwijgend en als-vanzelf
sprekend als „primus inter pares"
wordt erkend en aangewezen. Ilij is
steeds geweest de figuur van streng-
wetenschappelijke studie. Op wier niet
minder dan op der 17der eeuwer Vos-
sius, van algeheele toepassing was het
„Al wat in de boeken staat
Is in dat hoofd gevaren"
gelijk Vondel zijn hooggeleerden lijd:
genoot huldigde.
Op zeer jeugdigen leeftijd we ver
zuimen nu data en cijfers is Tobias
Asser, gesproten uit een geslacht van
„geleorde koppen", van geniaalgeleer-
de juristen, hoogleeraar aan het Am-
sterdamsche Athenaeum Illustre.
Mafu- een ieder gevoelt, dat voor de
zen buiteiigemeen-beganfde een nog
veel hooger vlucht in d§ toekomst zal
volgen dan liet professoraat toelaat.
De studiosi, bet voorrecht bezittend
onder Tobias Asser te studeeren, er-
kernen eenstemmig de intellectueele
ma.cht van dezen magister; gevoelen,
hoe hij bij uitstek is aangewezen om al
len, die lust tot wetenschappelijk on
derzoek en liefde voor liet vak hun
ner keuze hebben, den weg te wijzen,
die hen zal brengen tot 't al-meer ver
ruimen van hun' weten.
Asser was niet de man voor het poli
tieke strijdveld, maar van de studeer
cel. D.w.z. hij achtte liet plicht zoowel
als ideaal om de overrijke schatten
van kennis, die ziin adelaarsgeest
zich wist eigen te maken,, beschikbaar
te stellen voor het algemeen belang.
Asser behoorde niet tot de „toeschie
telijke" figuren. Maar wie hem nader
de met vraag om voorlichting, cm
„licht", die kon zeker zijn van hulp.
Verbijsterende staaltjes worden ver
haald van den omvang der wetenschap
in die hersens vervat. Nog kort gele
den veitelde mij een Kamerlid, hoe
men, in kring van zeer wetenschappe
lijk© figuren, zoekend naai- de oplos
sing van een vraag, waarover nie
mand antwoord of oplossing durfde
wagen, teneinde raad en noode (want
meit wist, dat Mr. Asser lijdende was)
besloot: „Laten wij 't meneer Asser
vragen!"
Men ging. En de grijsaard gaf on
verwijld de solutie. Citeerde onmid
dellijk zinsnede uit zeer zeldzaam,
eeuwenoud boekske... Haalde net
werkje uit zijn kostbare bibliotheek,
't Was in eer- kwartier afgedaan...
Glimlachend, deed Tobias Asser den
heeren uitgeleide. Zij waren „ébahis",
zou oen Franscbman 't uitdrukken.
Zóó was Ilij,, de groote, die thans tot
de eeuwige rust is ingegaan.
Zeer lang slechts eenige maanden
heeft Assers afneming van krachten
geduurd is onze „tweede Grotius"
geweest een nog jeugdige, levendige,
vlugge figuur. De Hagenaars kenden
zoo wat alten den Staatsraad, minister
van Staat, den man van rijzige, ranke
gestalte, dien men over straat zag
voortsnellen met vlug-haastigen tred;
of aun een der stations wachten op een
trein, die hem naar conferentie of
vergadering moest brengen... Porte
feuille onder den arm geklemd. In ge
kleed© jas. Meestal een vilthoed op 't
hoofd. Den grijsaard met het smalle
gelaat; het grijze kneveltje. Den zeven
tiger met den van geest, van vernuft
schitterende, tintelende koolzwarte
oogen. Ilij was druk, gejaagd, bewe
gelijk. Hoeveel was er ook niet opge
tast in die ijzeren hersens!....
Tobias Asser lioeft zijn vaderland
zeer groote en gewichtige diensten be
wezen. Men kan hem met het volste
recht „een internationale vraagbaak"
noemen. Ook de meest-mgewikkekie
vraagstukken van internationaal
recht, in zijn vollen omvang, wist hij
te doorgronden, te doorpeilen, dat ook
de sclirandersten cn meest-geleerden
van den internationalen kring hun
eerbiedige bewondering moesten ver
tolken.
Als voorzitter der Vrodesconfeven-
tiën gaf hij leiding in den echten,
werkelijken zin van het begrip.
Wat hij voor het internationaal pri
vaatrecht is geweest behoeft toch zelfs
vioor meer-uitgebreiden lering van
hem, die zich niet speciaal voor vraag
stukken. daarmee in ]>etrekking staan
de, interesseeren te worden herinnerd.
Wanneer Asser een werk uitgaf, dan
was dit een standaardwerk. Want hij
gaf altijd nieuw inzicht, waarop an
deren, jongeren, hadden voort te bou
wen. Wat Tobias Asser, in de afdee-
ling „Geschillen van bestuur" en ook
daarbuiten, voor den Raad van Stato
is geweest slechts binnen de wan
den van dat liooge, adviseerende ooi
lege van Staat is 't ten volle bekend.
Nog zeer kort geleden de feiten
staan ieder nog vóór den geest heeft
Asser zijn tot 't allerlaatst levendig
gebleven belangstelling (bij liet ver
spreiden der bekend® brochure) ge
toond. Deze grootste onder de grooten
heeft in den vollen zin des woords:
„gewerkt zoolang liet dag was".
Eerzucht van „kleiner model" was
hem (natuurlijk in-mers!) vreemd.
Toen, ©cn jaar geleden, Asser den
Nohel-prijs wenl toegekend, verheug
de hem dat (en hij toonde dat met de
daad!) allereerst en allermeest voor
het goede, dat hij ten bate der we
tenschap kon doen met de Kercsom
hein aangeboden. En ,-aar hij, uit
zijn zeer aaqgieniijk fortuin, kon te
hulp komen voor dingen, de weten
schap bevorderend., vond meD zijn
hand gereed tot steun.
Met Tobias Asser, aan wiens supe
rioriteit zijn geest en van gemoed allo
aardsche eereblijken ten deel rieten,
is een „heros de.- wetenschap" van ons
Een. aan wiens nagedachtenis straks
een monument zal worden gewijd. Ge-
denkteeken, dat allen volmaakt, ge
rechtvaardigd zullen achten. Alien,
zonder verschil van kleur of denkwij
ze,... Gelijk onze tweede Grotius zelf
steeds ver stond van den politieken
strijd...
Op din 50sten jaardag zijner pro
motie is de lieer Asser gehuldigd
Z. E. KARDINAAL VAN ROSSUM.
Op zijn doortocht van Boxmeer
naï.a- Roermond is kardinaal Van
Roitsum te Venlo gehuldigd op bet
Marktplein, waar leden van congre
gaties en vereenigingen met hun ba-,
nieren, een muziekgezelschap en
rangkoor zich'hadden opgesteld. Ou
der het luiden der klokken reed. Z.
Em. met gevolg in drie auto's, vooraf
gegaan door vier ruiters in uniform
van de Pauselijke lijfwacht door de
met vlaggen versierde straten. Op
het Marktplein en buiten de Roer-
nioridsche Poort gaf de kardinaal zijn
Pers-Overzidit
DE CRISIS EN DE S. D. A. P.
We lezen in de" Telegraaf:
We schreven, dat van de oude Ka
merfractie der S. D. A. P. zich 5 le
den hadden verklaard vóór aanvaar
ding der ministers-portefeuilles en 1
lid (mr. Troelstra) er tegen.
Van den heer Helsdingen was nog
niet bekend, lioe hij over de zaak
dacht.
Thans kunnen wij mededeelcn, dat
de heer Helsdingen de zijde van mu\
Troelslra koos en in de partij-confe
rentie. heeft gestemd tegen de aan
vaarding.
Voorts merkten wij op, dat van de
leden van het partijbestuur van 4
bekend was, dat zij vóór de aanvaar
ding hebben gestemd, terwijl 4 ande
ren tegen waren. Alleen de stem van
den ibeer v. Kuykhof was nog niet be
kend, Wij zijn thans in. staat te be
richten, dat de heer v. Kuykhof tegen
de aanvaarding heeft, gestemd.
lil Het Volk hoeft de he&r Scliaper
opgemerkt, dat in de partijconferen-
tïe iemand heeft medegestemd, die
daartoe niet gerechtigd was. Vermoe
delijk had hij daarbij bet oog op den
heer J. W. Matthijseri, tweede secre
taris dor partij, die echter geen lid
is van de Kamerfractie, partijbestuur
of ,,Volk"redaclie.
De partij-conferentie bestond, gelijk
men weet, nit de leden van Kamer
fractie, partijbestuur en redactie van
„Het Volk".
Op het oogenblik, dat de conferentie
gehouden werd,, waren tot deelneming
daaraan gerechtigd 23 personen, nl.
de heeren Troelstra, Vliegen, Scha
per, Hugenhollz, Duijs, Spiekman,
Hermans, J.'tcr Laan, K. ter Laan,
Kleerekoper, Van Kol, Helsdingen, v.
i Kuykhof; Wi'baut, v. d. Goes, Mendels,
I De Rood©, Ankersinit, E. Polak, Al-
berda,' Sannes, v. Leeuwen en Uartog.
Hiervan fcebben zich, in de parlij-
oonPerentie of daarna voor de aan
vaarding verklaard de heeren Vliegen
Schaper, Ilugen'h-oltz, Duijs, Spiek
man, Hermans, J. ter Laan, K. ter
Laan en Van Kol en er tegen de hee
ren Troelstra, Helsdingen, v. Kuyk-
herf, Wi-baut, v. d. Gfoes, Mendels, De
Roode, Ankersmit, E. Polak, Alberda,
Sannes en Hartog.
Resten de heeren Van Leeuwen en
Kleerekoper, wier meening ons nog
niet bekend is.
De eerste zal, als Marxist, wel te
gen de aanvaarding zijn.
EEN STUK PARLEMENTAIRE
GESCHIEDENIS
noemt 't A!g. Handelsblad de brief
wisseling tusschen Dr. Bos en Mi-.
Troelslra (zie onder Binnenland) cn
besluit zijn beschouwing aldus:
„En het komt ons voor dat de meer
derheid der sociaal-democratische lei
ders in de eerste plaats het partijbe
lang hebben behartigd, in de eerste
plaats hebben overwogen hoe zij ha
re positie als verantwoordelijke lei
ders der S. D. A. P. zoo gemakkelijk
en sterk mogelijk zouden maken. Eu
eerst in de tweede plaats gedacht
'hebben aan de groote democratische
idealen zelve, die zij zeggen beter en
meen- doelbewust dan wie ook, na te
jagen.
lieden, Woensdag,, zullen nu de li
berale partijen vergaderen en wij twij
felen er niet aan of vóór het einde
der week zulten wij iets meer verne
men omtrent de oplossing dor crisis."-
Rechtszaken
VIJF VAN MEINEED VERDACHTEN
VRIJGESPROKEN.
Do rechtbank te Middelburg deed
uitspraak in.de zaak tegen een 19-ja-
rigen boerenknecht te Ovezand, een
22-jarigen veldarbeid er te 's-Graven-
polder, een 20-jarigon en een 25-jari-
ge-u klompenmaker te Eversdijk, en
een 46-jarigon veldarbeid er te 's-Gra-
venpolüer, dis allea op de zitting dier
rechtbank. 3 Juni, werden aeara»-
