kundigen Dienst, wilde het zoo en liet'
moest gebeuren. We brachten de twee
zusjes er hoen, en bezochten meteen
het ziekenhuis, waar zij werkzaam
zouden zijn. Het was cene vesting bo
ven op een berg gelegen, met het uit-
zicht op zee, eenig mooi, maar som
ber. Een Turkscli© gevangenis er
naast, als herinnering aan den vori-
gen oorlog. Er waren weinig gew'on-
d«n, maar meer zieken, ongeveer
200.
We lieten er onze collega's met een
bezwaard gemoed achter en voeren
verder met de gedachte ,,Welk lot
za 1 ons beschoren zijn
Dicht bij Patras gekomen (het was
3 uur in den morgen dat we opston
den) pakten de drie zusters, die aan
wal zouden gaan, bare bagage bijeen,
inaar ziet bet leven is vol verrassin
gen, daar kwam de consul, de beer
Van Wijk, weer met een Griekschen
officier aan boord om ons de heuglij
ke tijding mede te deelen, dat we alle
vier door moesten gaan naar Piraeus,
om rlanr dienst te doen in een hospi
taal. In Piraeus weer een officier met
twee hospitaalsoldaten, die onze ba
gage aan wal brachten. Wij werden
met de kleine bagage in een reuzen-
auto gepakt en voort ging het, in
razende vaart naar ons hospitaal,
dat ook aan zee gelegen is op een
hoogte. In vredestijd is het een wees
huis, ©enigszins gelijkend op Papafi,
het weeshuis te Saloniki, waar de Ne-
derlandsche Ambulance in den vori
ge n oorlog werkzaam was.
De directeur, dr. Sambatis, ontvintr
ons zeer vriendelijk en gaf ons verlof
(het was 's middags 5 uur), om dien
nacht in Athene te blijven om wat
uit te rusten na de reis.
Na eene verkwikkende nachtrust to
gen we den vol erend en morgen vol
moed aan het werk. We kregen ieder
ongeveer 150 patiënten alles was nog
ongeregeld, aangezien bet gebouw
pas sinds vijf dagen als hospitaal was
ingericht. Toch moet ik erkennen, dat
men in die vijf dagen al zeer veel tot
stand had gebracht. Men is over het
algemeen zeer voorkomend en behulp
zaam voor ons.
Togen mïin wil ben ik tot directrice
benoemd. De directeur van het hospi
taal wilde het per se. We werken
hard sn alles gaat h©el goed tot nu
toe Om den anderen dag worden alle
verhanden verwisseld, en wanneer
het. niet plaats heeft, zijn er opera
ties. Zuster Buys en ik hebben do
operatiekamer. De chirurgen hier
"weraen zeer handig en weten met de
beperkte middelen, die hun ten dien
ste staan veel te doen. De gewonden
zijn meest licht gewond; enkelen
le©!ijk versplinterde armen en bee-
Volen van die arme kerels zijn voor
hun laven verminkt en ze kunnen toch
nog zoo vergenoegd zijn. Dagelijks
zien we hier schepen vol soldaten
haar het oorlogsterrein vertrekken en
wuiven we hen van onze kamer uit
toe. Ze groeten dan terug met petten
en zakdoeken en schieten hunne ge
weren af, bij wijze van groet. Het is
ongelooflijk waar Griekenland nog
zooveel soldaten vandaan haalt,
steeds worden ©r weer nieuwe lichtin
gen onder de wapens geroepen. Men
is hier van meening, dat de oorlog
nog lang niet uit is, en Koning Con-
stantjjn wil den vrede op het slagveld
getoekend hebben, en geen wapen
stilstand.
Ik zou u nog meer kunnen schrij
ven, maar dat bewaar ik voor een
volgenden keer. De heer Arnaud was
reeds bij ons en informeerde of wij
tevreden waren en alles hadden wat
wij noodig hadden. Wij zijn gelukkig
gez-md en doen ons best, ons aan
Grieksche keuken en gewoonten te
wennen."
DE AMERIKAANSCIIE GEZANT IN
DEN HAAG.
De heer Van Dijlce, de nieuwbe
noemde gezant der Noord-Amerikaan-
sche Unie te 's-Gravenhage wordt te
gen October in de residentie verwacht
ter aanvaarding van zijn post. Hij is
valt plan, zich voorloopig te vestigen
in de gezantschapswoning in het Lan
ge Voorhout.
Tot zoolang ongeveer zal de tegea-
woordige gezant, de heer Lloyd Bry-
ce, den gezai.tschapspost blijven be-
kleeden, zoodat hij nog tegenwoordig
zal zijn bij de inwijding van het Vre
despaleis.
KOPEREN BRUILOFT.
Men meldt uit Apeldoorn:
Donderdag is zonder groot feestver-
toon, zulks volgens wensch van H. M.
de Koningin, verloopen. Toch is uit
den aard der zaak deze gedenkwaar
dige dag niet geheel onopgemerkt
voorbijgegaan. Het personeel van de
Koninklijke stallen op Het Loo bood
liet Koninklijk echtpaar een bloemen
hulde aan, bestaande uit een bloem
stuk in den vorm van een hoefijzer
ter grootte van 2 Meter middellijn. De
aanbieding had in de stallen plaats.
Om half elf precies begaf het Ko
ninklijk echtpaar zich met gevolg der
waarts; in het gevolg waren baron
Bentin,ck, opperstalmeester, jhr. Van
Reigersberg Versluis, baron van Heem
stra en de intendant Van Steyn.
Door de muziek vereen iging „Kunst
na Arbeid" en het Mandoline-orchest,
gevormd uit het Kon. stalpersoneel,
werd eerst de „12 ï/2-jarig oranje ju-
hilé fantaisie" uitgevoerd, voor deze
gelegenheid gecomponeeerd door den
directeur A. P. Murkens,
If. M. onderhield zich na de uitvoe
ring met den componist, wien zij hul
de bracht voor de compositie. Ilierna
had de aanbieding van het bloemstuk
plaats, waarbij majoor Baay een rede
hield, H. M. dankte het personeel voor
de hulde, waarin zij een nieuw ver
sterkt bewijs zag van de gevoelens
van dankbaarheid en erkentelijkheid;
ook de Prins sprak eenige woorden
van dank.
Aan het slot der plechtigheid werd
door „Kunst na Arbeid" muziek uit
gevoerd, waarvoor de Koningin dank
betuigde; ook roemde zij de groot©
orderingen, die de vereejüging ge
maald heeft.
bi den loup van den morgen werden
vele bloemstukken aangeboden, waar
onder een van de hofdigmitarissen te
's-Gravenhage en een van het gemeen
tebestuur van Apeldoorn.
Om ha.lf twaalf arriveerde tier ex
tra-trein op 't Loo het Circus Schu
mann met. artistenporsoneel, 14 paar
den <>n 9 poneys en honden.
L»e voorstelling in net Gircus scnu-
mann achter de Koninklijke stallen
ving aan om halftwee.
Nadat het inuziekprogram was uit
gevoerd, kwam 't Koninklijk Eohtpaar
met de hofhouding in d© groot© tent,
waar al het personeel van park, pa
leis, stallen en jaehtdepartement met.
hun vrouwen, totaal ongeveer 1200,
personen, aanwezig was. Bij het bin
nenkomen van het Koninklijk Echt
paar speelde het orkest het „Wilhel-
Door de artisten van Schumann
werd een mooi, varieerend program
ma uitgevoerd. De voorstelling duur
de tot 3 uur. H. M. en de Prins be
tuigden hun ingenomenheid met de
voorstelling.
De Koningin-Moeder is om 4 uur
van Soestdijk te Apeldoorn aangeko
men. De Koningin en de Prins waren
bij haar aankomst aanwezig op het
perron: Na een hartelijke begroeting
roden de vorstelijke personen in een
open auto naar Het Loo. Er was veel
publiek, dat Koningin en Prins luide
toejuicht©.
FEESTEN TE 's-GRAVENHAGE.
B. en W. van 's-Graveniiage hebben
bij publicatie bekend gemaakt:
dat de op den geboortedag van H.
M die dit jaar op een Zondag valt
gebruikelijke illuminatie van het
Ilaagsche Bosch zal plaats hebben in
den avond van Donderdag 28 Augus
tus, e.k., den dag waarop het Vredes
paleis zal worden geopend
dat in den avond van Vrijdag 5 Sep
tember e kden dag waarop de histo
rische optocht zal plaats hebben, van
gemeentewege te 10 uur in de Malie
haan een groot vuurwerk zal worden
ontstoken en voorts de gemeentego-
bouwen, het Plein 1813 en liet Lange
Voorhout en omgeving zullen worden
geïllumineerd.
B. en W. uoodigen de ingezetenen
uit, om tot eene algemeene illumina
tie ter viering van het honderdjarig
jubileum van Nederlands onalhun-
kelijklieid op Vrijdag 5 September
e.k. niede te werken en zoowei op
Donderdag 28 Augustus e.k. als op
Vrijdag 5 September e.k. door het uit
steken der vlag van hunne wonin
gen en door straatversiering van hun
belangstelling te doen blijken.
BRANDEN.
Te Wenum bij Apeldoorn is gis
termiddag de korenmolen van Vor-
derman afgebrand. Oorzaak was het
warm loopeu van de as, Verzekering
dekt de senade.
Gisterenavond is de kunstbloe-
menwinkel van J. P. Versluis, Bosch-
iaan lti, te Rotterdam, uitgebrand,
doordat bij 't aansteken van het gaB-
hcht gedroogde bloemen vlam vatten,
waardoor eensklaps de geiieele win
kel in lichtelaaie stond. Alles was ge
assureerd.
Men meldt ons uit Amsterdam:
Een felle uitslaande brand, welke
gelukkig echter dadelijk tot 'het bene-
■denhujs beperkt werd, brak gister
avond omstreeks half acht uit in de
fabriek van metaalwaren der firma F.
Pleging in het benedenhuis van per
ceel Bilderdijkslraat 183 gevestigd
Twee knechts waren in een loodsje ©p
de aonterpiaats staande, aan het
werk, toen zij plotseling Ln het ach
terhuis, alwaar eveneens de werk
plaats gevestigd is, brand- ontdekten.
Een der 'knechts had de tegenwoor
digheid van geest, por telefoon de
brandweer te waarschuwen, doch veel
1,ijd bleef hem met, daar de vlammen
in een ommezien om zich heen sloe
gen en ook den geheelen winkel, zoo
mede het op de eerste etage gelegen
werkplaats aantastten. In een oog
wenk sloegen de vlammen dan ook van
uit den winkel naar buiten. De 3 ge
zinnen, waarvan een 2-tal met veel
kinderen, werden onmiddellijk door
den anderen knecht gewaarschuwd
en konden zich gelukkig in veiligheid
brengen. De brandweer was rntus-
schen met veel materiaal aangerukt
en pakte het vuur met groote kracht
aan, doch pas Le half negen was men
het vuur geheel meester. De brand
weer werkte onder leiding van den
brandmeester Fórch. De heer Ple-
giing was verzekerd De brand wekte
in deze volkrijke buurt duizenden op
de been, doch het dient gezegd, dat
publiek en politie eikander goed ver
stonden en de toeschouwers netjes
lang3 den weg geschaard, hot blus-
sciiingswerk volgden. Persoonlijke
ongelukken hadden niet plaats. Een
der werklieden moest zijn jas, waar
in nog een loterijbriefje zat, achterla
ten.
VERPLEGING VAN ZWAKZIN
NIGEN.
De Vereeniging tot stichting van
Christelijk© inrichtingen voor verple
ging van zwakzinnigen, iheeft van
een onbekende uit Arnhem een gift
van f 5000 ontvangen. De vereenigiug
Iaat thans te Rekken bij Eibergen
op een heideterrein, groot pl.m. 90
H.A. twee paviljoens bouwen. Aan
de som van f 100.000, die zij bij den
aanvang barer werkzaamheden ge
noemd heeft als benoorligd te zijn
voor den eersten opzet, ontbreekt
thans nog een bedrag van f 30.000.
GEZELSCHAPSJUFFROUWEN.
Ia ,,De Vrouw" is een stuk opgeno
men over het treurig lot van de gezel
schapsjuffrouw. Iemand schreef daar
over
Een zeer groot getal biedt zich aan,
om zonder salaris haar diensten te
verleenen alleen maar willen werken
om bezig te zijn, of om uit een min
der aangename huiselijke omgeving
te komen, of om een kans te loopen,
mee op reis te gaan, enz., die nu een
maal de wereld in m o e t e n, die voor
zichzelven moeten zorgen, die soms
een harde jeugd achter zich hebben,
weinig school hadden om voor een
gering loon haar krachten te geven en
werkzaam te zijn als juffrouw, iets
meer dan een dienstmeisje, minder
dan een huisgenoote, behandeld als
een uitgestootene. Gelukkig zijn er
loffelijke uitzonderingen. Let evenwel
op, dat zij, die het 't hardst noodig
hebben en de grootste verschoppelin
gen worden zij, die moeten, en als
opgejaagd vee van den eenen naar
den anderen dienst trekken, juist in
zulke familie's terecht komen, waar
geen meisje 't langer dan een maand
kan uithouden. Dan komen ze bij een
adellijke familie die m e e moet doen
eigenlijk financieel geen juffrouw
kunnen houden, maar zoo gaarne
zeggen op haar diners of kransjes, o,
daar zorgt mijn juffrouw van gezel
schap voor, of mijn juf doet dit
of dat.
Ondertusschen wordt gemelde da
me ondervoed, thuis kwalijk behan
deld, en nog minder geteld dan de
dienstmeid of werkster. Gaan deze
laatsten met een vrijer avond of
middag uit, zij blijven tot na tienen
soms uit, de juffrouw moet voor ne
genen thuis zijn of gaat de familie
uit dineeren, dan moet ze „Azor" ver
zorgen en mag volstrekt niet de deur
uit. Een boterham met groene kaas is
voor vandaag dan wel eens voldoen
de en thee zetten voor haar alleen
behoeft niet, want weet je ,,'t gas"
enz. Verder uitwerken behoeft dit
thema niet. Een ieder kan het aan
vullen. Ge begrijpt, dat het lot dier
meisjes niet te benijden is. Is nu de
diensttijd om, dan ja dan Waar
heen Met 15 gulden salaris, soms
minder, want een eenvoudig costuum
slokt alles op, gaan ze gejaagd van de
eene betrekking-aanbieding naar de
andere. Het vreeselijke „het moet"
dwingt ze direct tot aannemen en het
harde leven begint opnieuw.
O gii, barmhartige menschen, hebt
medelijden met ons. Waar zooveel te
huizen worden gebouwd, bouwt er
ook eens een voor onze ongelukkige,
opgejaagde dames van gezelcshap.
Met een eenvoudig kamertje zijn we
tevreden, een bed en een waschgele-
genheid voor een luttel bedrag en dan
niet waar de vrouw uit den minderen
stand wordt toegelaten.
De redactrice, Ida I-Ieyormans, voegt
hieraan t.oe:
Door tusschenkomst van een onzer
bekende vrouwen, werd dit stuk mij
gezonden, dat ik opneem, zooals het
werd neergeschreven, zonder er iets
aan te veranderen. Toch lijkt mij er
maar cén uitkomst voor den stand
der gezelschapsjuffrouwen en die is:
die stand moest eigenlijk geheel ver
dwijnen I .Waar toch worden de juf
frouwen uit gerécruteerd Uit meis
jes, die de wereld ingaan, zonder ee
nige vakopleiding, die den strijd om
het bestaan strijden, zonder eenig
wapen in de hand. Men kan haar
sleclits weerbaar maken door voldoen
de opleiding, door een of ander diplo
ma, dal vakkennis waarborgt. Voorts
vindt men de zoogenaamde gezel
schapsjuffrouwen maar al te veel on
der dochters van goeden huize", die
uit sLandsvooroordeelen elke betrek
king weigeren, waar men zich werke
lijk weren moet, maar dan ook een
goed stuk brood verdienen kan. Me
delijden heb ik met eiken misbruik
ten en geëxploiteerden mensc-h. Maar
meisjes, die niets, niets kennen en
voor haar fatsoen allerlei laten, die
den neüs ophalen voor elke flinke be
trekking, die zich daarom alles moe
ten laten welgevallen, zijn niet te hel
pen. Uit haar treurig lot is maar één
les te trekken en die luidtweg niet
betrekkingen, die niets dan een ellen
dig bestaan kunnen geven. Opleiding
en nuttig werk voor alle meisjes en
aanpakken, aanpakken in alie om
standigheden.
VERDUISTERING.
We lezen in de Tel.:
In eene geheime zitting van den ge
meenteraad van Oud-Vossemeer is
ontslagen de secretaris en ambtenaar
van den burgerlijken stand dier ge
meente, J. V.
De justitie uit Zierikse© heeft een
onderzoek ingesteld naar gepleegde
verduistering van zegelgelden en te
vens naar °.en aldaar plaats gehad
hebbenden brand in drie hooibergen.
De verdachte V. is voex-tvluöhtig en
was dezer dagen «te Antwerpen.
MISHANDELING DOOR EEN
ONDERWIJZER.
De justitie uit Middelburg is, naar
de Tel. meldt, naar Terne'uzen ver
trokken, ten einde een gerechtelijk en
geneeskundige onderzoek in te stel
len naar de oorzaak van den dood
van het 11-jarig meisje, wier dood
wordt toegeschreven aan mishande
ling door haar onderwijzer.
DE S. D. A. P. EN DE MINISTER'
PORTEFEUILLES.
De afdeeling Amsterdam Hl der S.
D. A. P. hield een zeer druk bezocht©
'huishoudelijke vergadering. Besloten
werd met 4G2 tegen 19 stemmen den
afgevaardigden naar het congres bin
dend mandaat te gev©n. Met 454 tegen
22 stemmen en 5 blanco's verklaarde
de afdeeling zich tegen de nieerder-
heidsmotie en daarmede dus tegen 't
aanvaarden van Ministerzetels
(Vad.)
EEN NIEUWE OPDRACHT VOOR
MINISTER OOLIJN?
Aan de „Zuid,-Hollander" kivam het
gerucht ter oore, dat de regeer ing
den heer CoJijn naar China zal zen
den, met opdracht een advies uit te
brengen, betreffende de verhouding
van de regeeringen ten opzichte van
de Chineezen-quaesti© in de Nederl.
koloniën.
Het blad zou dezen maatregel een
zeer verstandige vinden. Alleen komt
■het ©enigszins zonderling voor, dat
een démissionnairo regeering den
maatregel zou nemen.
MARIUS DE VOS.
Naar de N. R. Ct. van een uit Pa
rijs teruggekomen faimUelied ver
neemt, is Marius W. de Vos nieit ver
moord of verminkt, ook niet veronge
lukt, maar plotseling overleden aan
hartverlamming. Zijn familie wist,
dat hij wel eens verschijnselen had,
die er op wezen, dat 'hem zoo iets zou
kunnen overkomen. Overigens moet
het hem aan het noodige niet ontbro
ken hebben. In Havre, waar hij na
zijn ontsnapping gezocht werd, was
'ii'ij ook geweest. Daarna in Amerika,
maar tegen de nationale feesten ter
herdenking van de inneming van de
Bastille weer naar Parijs terugge
keerd.
POLITIEKE REDE VAN
Mr. J. LIMBURG.
Mr. J, Limburg, de vrijzinnige can-
didaat voor de Tweede Kamer in het
district Groningen, is Donderdag-
wond voor zijn lciezers opgetreden.
Aan het verslag der „N. R. Ct."
ontleenen we
Mr. Limburg begon met te zeggen,
dat, nu de verkiezingen achter den
rug zijn, voor een eigenlijke verkio-
zingsrede minder plaats is. Wel
achtte spreker het op zijn 'weg te lig
gen de hoofdonderwerpen, die de in
zet voor den verkiezingsstrijd zijn
geweestalgemeen kiesrecht, staats
pensioen, het tariefontwerp en het
grondwetsartikel omtrent het onder
wijs. te toetsen aan de vrijzinnige be
ginselen.
Spreker gaf een korten terugblik.
Hij schetste hoe in de eerste tijden
van het liberalisme liet economische
staudpuvt. dat geweest was van de
staatsonthouding. Hoe eerst later
met de opkomende arbeidersbeweging
tevens de staatsinmenging werd ge
predikt en tot sociale wetgeving werd
overgegaan. Op bet gebied der staats
inmenging nu bestond tusschen de
verschillende vrijzinnige groepen min
der een principieel dan een gradueel
onderscheid. Tegen sociale wetgeving
immers verzet zich heden ten dage
geen enkele groep. Spreker wees op
de Ongevallenwet op de Woningwet
en op de Leerplichtwet.
Het scherpst echter is de grondge
dachte van de staatsinmenging gefor
muleerd in het beginselprogram van
den Vrijzinnig Democratischen Bond.
Aan die formule, dat de staat zooveel
mogelijk moet trachten weg te nemen
de maatschappelijke oorzaken van
verschil in ontwikkelingsvoorwaar-
den der burgers, toetste spreker de
vier hierboven genoemde onderwer
pen van den verkiezingsstrijd. Hij
toonde zich daarbij warm voorstander
van algemeen kiesrecht, yan vrou
wenkiesrecht en van staatspensioen,
en betoogde dat de Tariefwet getuig
de van averechtsche belastingpolitlek.
Daarna besprak hij in het kort de
onderwijs-quaestie en toonde aan dat,
hoezeer ook bereid mee te werken tot
beëindiging van den schoolstrijd, ook
wijl dan een betere partij-groe,peering
wellicht mogelljilc zou worden, de vrij
zinnigen toch onmogelijk een grond
wetsartikel zouden kunnen aanvaar
den als het thans demissionaire mi
nisterie had voorgesteld.
Komende tot den huidigen toestand
en de miriisterieele crisis, wees spre
leer er op, dat de sociaal-democraten
door hun aanvankelijke weigering om
ministerieele portefeuilles aan te ne
men, de totstandkoming van de her
vormingen, die zij zelf vurig wen-
schen, algemeen kiesrecht en staats
pensioen, in de waagschaal hebben
gesteld.
Met een beroep op het program,
dat dr. Bos blijkens de openbaar ge
maakte correspondentie aan mr.
Troelstra had voorgelegd, noemde
spreker de verantwoordelijkheid, die
de sociaal-democraten op zich had
den geladen, zwaar. Hij bestreed ver
der de S. D. A. P. aan de hand van
de bekende zinsnede in het concen
tratie-manifest, en kwam op tegen
haar bewering, dat de vrijzinnige
partijen tot de hervormingen, die zij
voorstaan, slechts waren gekomen
onder hun invloed. Met voorbeelden
bewees hij het tegendeel. Daarentegen
verweet hij den sociaal-democraten,
dat zij. soms ter wille van hun dog
ma, hervormingen hadden tegenge
houden.
Tenslotte sprak hij de hoop uit, dat
Groningen zou blijven een bolwerk
van de vrijzinnigen, wat'het zoovele
jaren geweest is.
EEN STAKING.
Gisterenochtend is een staking uit
gebroken aan de Amsterdamsche As-
phaltfabriek van de firma v. d. Berg
en Victor, aan den Omval, omvatten
de pl m .50 man. Een werkman aan
deze fabriek was ontslagen, waarop
50 man staakten.
Pers-Overzicht
DE CRISIS.
De „Gelderlander" geeft nog de
volgende beschouwing van de derde
phase.
Wij zijn thans van de crisis de der
de phase ingetreden. De eerste, de
vorming van een vrijzinnig-socialis
tisch kabinet, liep door de weigering
der socialisten op een ijskoude mis
lukking uit.
Verbazing bij do vrijzinnigen Zij
meenden eerst niet goed te hebben
verstaan. Daarop verontwaardiging
over het terugtrekken van hun bond-
genooten. Dezen daarentegen verge
noegd afwachtend, dat de concentra
tie alleen de regeeringsverantwoor-
delijkheid op zich zal nemen en de so
cialisten buiten schot zal laten.
Tweede phasede concentratie
gooit er den boel bij neer en geeft de
socialisten de schuld. Lange gezichten
bij deze laatsten.
Derde phasemr. Cort van der Lin
den kreeg opdracht tot vorming van
een extra-parlementair kabinet. De
socialisten doen hun uiterste best om
te weten te komen, wat wel vorm en
inhoud, de wezenlijke essentie van
zulk een kabinet zal zijn.
De treurigste van de drie phases is
zeker wel deze. Het is aarzeling en
weifeling aan alle kanten. Mr. Cort
van der Linden, de kabinetsforma
teur, houdt conferenties met de lei
dende personen der concentratie, om
dat hij niet weet, of hij op het socia
listisch congres moet wachten alvo
rens zijn extra-parlementair kabinet
samen te stellen, en om te ervaren of
zulk een kabinet nog zin heeft, als
de socialisten niet meer weigeren
portefeuilles te aanvaarden.
De Concentratie weet niet, hoe zij
haar prestige het minst laag zal hou
den; door thans in eens allen om
gang, elk gekonkel met de socialisten
vaarwel te zeggen, om zoo op eigen
energie en beleid vertrouwend tegen
den rooden invloed op de vrijzinnige
kiezers een dam op te werpen, ofwel
door opnieuw aan Troelstra en de zij
nen beide handen toe te steken om
een program uitgevoerd te krijgen
dat eigenlijk hel hare niet is.
En de socialisten Hun positie is
nog wel de minst aangename. Zij
gaan een congres houden om te laten
beslissen dat zij minister mogen wor
den, terwijl men hun geen minister
portefeuilles heeft aangeboden, erx
niets er op wijst, dat hun die alsnog
aangeboden zullen worden. H. M. de
Koningin zal er zich toch niet toe
leeneri enkel en alleen om de so
cialistische kinderen zoet te houden,
die met hun spelletje van „ik wil
wel, ik wil niet, ik wil wel I" heel het
land laten lachen om hun onbehol
penheid thans opnieuw de socialis
ten uit te noodigen, aan de totstand
koming van een vrijzinnig-socialis
tisch ministerie mee te werken.
Trouwens de socialisten welen zelf
nog niet, wat zij, of liever de meer
derheid van de partij-conferentie, wel
wenschen. Daarom moet eerst afge
wacht worden, welk program de kabi
netsformateur zal opstellen. Lijkt dat
program op het program van de Con
centratie, dan zijn er weer geen so
cialisten in het Kabinet noodig en
lean het extra-parlementair kabinet
op denzelfden socialislischen steun re
kenen als een concentratie-kabinet.
We zien dus: de Concentratie is
radeloos: voor de zooveelste maal
hebben de socialisten immers roet in
het eten gegooid, zoodat zij opnieuw
partij moet kiezen en in dat partij
kiezen een deel harer kiezers van
zich zal vervreemden. De kabinets
formateur wacht op de socialisten en
dezen wachten op den kabinetsfor
mateur, besluiten intnsschen dat so
cialisten minister mogen worden als
een extra-parlementair kabinet niet
met een program komt, dat hen be
vredigt.
Heel het land wacht met spanning
hoe we uit dien doolhof zullen geleid
worden. Werkelijk de kabinetsforma
teur, die allen zal weten te bevredi
gen, mag een genie worden genoemd.
UIT DE S. D. A. P.
Mi\ P. J. Troelstra schrijft in „Het
Volk"
Grondslag voor een beslissing, als
onze -Partij thans in zake intrede in
een burgerlijk ministerie heeft te ne
men, is de Parijscho resolutie.
Deze resolutie laat die intrede
slecats toe bij wijze van abnormali
teit, wanneer de Partij verkeert in
een dwangtoestand.
Die dwangtoestand kan o.a. hierin
bestaan, dat zij zonder die intrede
het algemeen kiesrecht, door een ge
mengd socialistisch-burgerlijk kabi
net te verkrijgen, zou zien verloren
gaan.
Bij het vaststellen van onze ge
dragslijn in de parlementaire crisis,
door onze stembusoverwinning ge-
schapen, moest aanstonds rekening
worden gehouden met de mogelijke
heid, dat deze dwangtoestand thans
zou intreden.
Daardoor-.was het onmogelijk, reeds
bij voorbaat het standpunt in te no
men, dat in geen geval ministerpor
tefeuilles zouden worden aanvaard.
Alleen eischte de Parïjsche resolu
tie, dat slechts in het geval van uiter
ste noodzakelijkheid een aanbod van
soc.-dem. portefeuilles zou worden
aangenomen.
Zoolang een andere uitweg open
bleef om het algemeen kiesrecht te
verkrijgen, bestond die uiterste nood
zakelijkheid niet.
Daarom werd het aanbod van dr.
Bos terecht geweigerd, nadat op
Troelstra's vraag, of het zeker was,
dat de vrijzinnige concentratie niet
alléén wilde regeeren, met den door
ons aangeboden steun, een ontken
nend antwoord was verkregen.
Daarom wordt, nu de vrijzinnige
concentratie definitief heeft besloten,
geen kabinet te vormen, de vraag der
portefeuilles wederom door de Par
tij overwogen.
Daarom ook dient zij zich niet te
kanten tegen een kabinet-Cort van
der Linden, tenzij dit alleen mogelijk
mocht blijken, door het algemeen
kiesrecht (zooaLs dit voor mannen en
vrouwen in hel program-Bos is opge
nomen) geheel of gedeeltelijk te la
ten vallen of door uitstel van behan
deling in gevaar te brengen,
Het ligt dus geheel in de gedrags
lijn, ons door de Parïjsche resolutie
voorgeschreven, dat de Partij zich in
de nieuwe situatie wederom uit
spreekt. Ware de vraag louter een be-
gmselvraag, dan moest die tweede
uitspraak dezelfde zijn als de eerste.
Nu bet een feitelijke vraag is, n.l.
omtrent liet al of niet bestaan van den
dwangtoestand, kan de wijziging in
den toestand wijziging van beslissing
teweegbrengen.
Dat Cort van der Linden een mi
nisterie wil vormen, zonder genood
zaakt le zijn om te steunen op de so
cialisten, -maar zooals het „Handels
blad" zegt, op de „gematigde elemen
ten", doet de vrees ontstaan, dat niet
slechts liet staatspensioen, maar ook
het kiesrecht, van de baan zullen
gaan,
Tegenover een dergelijke regeering
zou onze Kamerfractie zoo scherp
mogelijk moeten staan. En zij zou de
38 vrijzinnigen, die zich tot het pro
gram-Bos hebben verbonden, moeten
bekampen als woordbrekers en trou-
weloozen, indien zij Cort van der Lin
den daarin steunden, hetzij door hem
bij de vorming van zulk een „woord
breukministerie", ais het „Handels
blad" mogelijk acht, te helpen, het
zij door zich in de Kamer erbij neor
te leggen.
Om dat echter te kunnen -doen,
moet onze Partij op het oogenbiik,
dat deze kabinetsformatie haar be
slag nog niet heeft, gekregen, alsnog
verklaren, dat de dwangtoestand aan
wezig is, die haar dwingt, tot intrede
in een kiesrechtministerie bereid te
zijn.
Alleen -daardoor toont zij -de vrij
zinnige concentratie, dat er nog een
ministerie is te vormen, hetwelk het
program-Bos uitvoert. En zij schept
daardoor voor de concentratie de ver
plichting, alleen dan Cort's poging te
steunen, als daarbij het program
blijft gehandhaafd.
Alleen zóó dwingt zij «te concentra
tie. nu eens door de daad te doen
zien, of haar eerste aanbod, geciaa.il
op een oogenblik toen du „onvermij
delijke noodzakelijkheid" nog niet
bestond, ernst is geweest, dan wei een
politieke manoeuvre tegen onze Par
tij.
Alleen zóó behoudt de Partij, indien
ondanks alles het kiesrecht mocht
verloren gaan, het recht, daarvoor in
en buiten de Kamer opnieuw te strij
den tegen allen, die het hebben ver
raden.
Alleen zóó kan zij, mislukt de zaak
in de Kamer, voortgaan met een
steeds feller wordenden strijd daar
buiten.
Alleen zóó kan de Partij toon en,
zich de ontzettende verantwoordelijk
heid bewust te zijn die in dit uiterste
geval, nu het resultaat van een strijd
van zestien jaren op het spel staat,
op haar rust.
De heer F. M. Wibaut
Indien de gevaren voor het socia
lisme van socialistische ministers niet
zoo groot waren, dan was het aau-
vaard-en dezer portefeuilles in deze
parlementaire verhoudingen een goe
de zet in het parlementaire schaak
spel. Een zet waarmee kans was t©
winnen.
Doch voor gevallen waarbij eener
zij ds voor liet prbletariaat groote ze
kerheid bestaat belangrijke verliezen
te lijden, anderzijds slechts de kans
om voordeelen te behalen, is de Parij-
sche resolutie niet gemaakt en niet
toepasselijk, Deze heeft liet oog op ge
vallen waarin niet de gevaren voor
het proletariaat door het aanvaarden
der regeering worden geschapen, doch
worden afgewend. Deze heeft het
oog op gevallen waarm de aanvaar
ding niet een vraag is van kansreke
ning, maar als noodlottigheid wordt
opgedwongen.
Er kan, wij erkennen het, een nood
zakelijkheid zijn die dwingt de geva
ren van met een burgerlijk kabinet
regeeren voor de sociaal-democrati
sche partij te trotsceren. Wij stellen
dat de zekerheid hot kiesrecht te
veroveren zulk een dwingende nood
zakelijkheid zou kunnen zijn. Doch
dfm moet minstens die zekerheid
zekerheid zijn. In de gegeven politie
ke situatie met slechts 17 sociaal de
creten in een Kamer van tOÜ, met
slechts 18 procent van de kiezers ach
ter de cischen der arbeidersklasse
is die zekerheid er niet, is er niet meer
dan een wankele parlementaire kans.
Om wankele parlementaire kansen
echter trotseert de sociaaldemocratie
de groote gevaren niet, deri strijd van
het proletariaat geruime» tijd le v er-
zwakken.
Zoolang wij niet veel sterker zijn in
het parlement en daarbuiten, zijn de
gevaren te groot en de kansen le
klein.
De wankele mogelijkheid van sla
gen van een burgelijk kiesrechtrninis-
terie met socialistische ministers er
in, mag de partij niet verlokken van
koers te veranderen.
EEN EXTRA-PARLEMENTAIR
KABINET.
De Haagsche redacteur van 't A 1 g.
Handelsblad schrijft o.a.:
,,lu onze bescho.u wing over de on
zekerheid omtrent de opdracht ilio
thans aan mr. Cort van der Linden
is gegeven, herinnerden wij er aan,
dat hij reeds eenmaal, enkele jaren
geleden, door de Koningin was geroe
pen tot het vormen van een extra
parlementair Kabinet. Dc geschiede
nis van destijds geeft misschien eeni
ge aanwijzing omtrent de richting,
waarin de heer Van der Linden zich
thans beweegt."
Daarna beschrijft bet I-lblcL het ver
loop der crisis en vervolgt;
Alleen staat echter wel vast dat
destijds onder een „extra-parlemen
tair kabinet" een gemengd kabinet
werd verstaan.
Wat evenwel thans natuurlijk niet
noodzakelijk óók weer het geval be
hoeft t© wezen.
VRIJZINNIGEN EN SOCIAAL
DEMOCRATEN.
Over de Kamerverkiezing in Rot
terdam I schrijft de NieuweRok
t'erdamsche C t.:
„De keuze bij deze herstemming
voor den Kamerzetel in district I is,
nu de vrijzinnige candidaat afgeval
len is, voo.r de vrijzinnigen eenigs-
zins moeilijk geworden. Ons althans
verwondert het niet, dat er onder on
ze geestverwanten eenige onzekerheid
is ontstaan. De sociaal-democraten
zijn gebleken, als het er op aankomt
spijkers met koppen te slaan, en met
kracht af te gaan op de hervormingen,
die bij de algemeene verkiezingen op
den voorgrond geschoven zijn, dé wa
re broeders niet te zijn. Hetgeen hen
in cLe laatste weken bovenal heeft ge
kenmerkt, is eene buitengewone mate
van aarzeling. Congres geen con
gres wel congres; geen minister
portefeuilles aanvaarden toch wel
aanvaarden weer niet aanvaar
den. Ze weten het zeiven niet.
In één woord: van de kracht, welke
noodzakelijk zal zijn, om de in hel
vooruitzicht gestelde 'hervormingen tot
stand te kunnen brengen, viel lot nu
toe in het sociaal-democratische kamp
nog geen spoor te ontdekken. Hel is
alles bij groote woorden gebleven...
waarmede men evenwel niet regeert.
Daarom is het verklaarbaar, dat
vele vrijzinnigen tegenover deze her
stemming vrij onverschillig staan.
Intusschen, wij voor ons zijn over
tuigd, dat de vrijzinnigen er verstan
dig aan zullen doen, de lijn der alge
meen© verkiezingen consequent te
blijven doortrekken. Zoolang de kans,
dat in de komend© wetgevende perio
de het kiesrechlvraagst.uk aan (le orde
gesteld worden zal, niet geheel ver
keken is en die kans blijft, o, i. on
danks de houding der S. D. A. P. nog
groot moeten de vrijzinnigen links
blijven 'houden. Immers, van rechter
mannen is voor eene bevredigende op
lossing van het kiesrechtvraagstuk
zeer zeker in het geheel niets te ver
wachten.
