huldebetuigingen dankte. Op het voor
plein van liet Mauritehuis was voor
weeskinderen uit gestichten van dc
onderscheidene gezindten een goed
plaatsje ingeruimd om den stoet te
kunnen zien pussceren.
Niettegenstaande de drukte, welke
lang6 den hier en daar bevlagden weg
heerschte, ging alles zoor ordelijk in
zijn werk. Ten kwart over eenen be
reikte het koninklijk rijtuig het bor
des van de Ridderzaal.
De openingsplechtigheid in de Rid
derzaal bood weder den bekenden,
kleurrijken aanblik. Onder de Kamer
leden, die de in halven cirkel tegen
over den troon geplaatste rijen zetels
innamen, aanschouwde men in hun
schitterend, met goud versierd cos-
tuum van kamerheer der Koningin,
de Eerste-Ka me rieden Van Wasse
naar van Rosande, Bosch van Dra-
kosiein en De Vos van Sleenwijkiu
het uniform van jagermeestcr het
Eerste-Kamerlid de heer Verheyun
in generaalsuniform, behalve don
voorzitter der vereenigde vergadering,
baron Schimmelpenuinck van der
Oye, de Eerste-Kamerleden Van Lü-
ben feels en Van Voorst tot Voorst en
de leden der Tweede Kamer de hoe
ren Van Vlijmen en Eland; in kapi-
teinstenue de heer Duymaer v. Twist;
iu hel ambtsgewaad van oud-minister
met den witten pantaion den minis
ter van Staat, dr. Kuyper. en uen
oud minister Regout, beiden leden
der Eerste Kamer, alsmede de Twee
de Kamerleden Loeff, Fock en Van
Raaltein burgeineesiersambtskleed
met den zilveren amblsketting de hee
ren Van den Bergh en De Gijselaar,
leden der Eerste Kamer; in rok de
Tweede Kamerloden Bos, Teenstra,
Uoodcuburg, Lasonder, Ketelaar, Dos-
terbaan, Beumer, Van Nispen tot So-
venaer, Van Vliet, Scheurcr, Juten
in gekleede jas de heer De Jong
(Hoorn), terwijl dc overige Kamerle
den iele Sociaal-Democraten ontbra
ken), evenals vorige jaren in hun
groen gala costuuin waren.
Dc- plechtigheid had geheel hetzc'-f-
dc verloop als vorige jaren.
Tegen één uur werd een bel geluid.
De Voorzitter nam plaats aan zijn
bureau, de griffier der Eerste Kamer
deed voorlezing van hel Koninklijk
Besluit van a Voorzitters benoeming
en de Voorzitter benoemde do com
missie van in- en uitgeleide. Onmid
dellijk daarna traden de ministers in
groot ornaat de zaal binnen (de mi
nisters Rambonnet en Bosboom in
hunne uniformen van kapitein ter zee
en generaal majoor), maakten hun
opwachting bij den Voorzitter en
Ken daarop rond om de verschillende
Kamerleden te begroeten en hun de
hand te drukken. Kort daarop kwa
men ook de leden van den Raad
Slate binnen.
Verschillende Ministers (oa. de mi
nsters Treub, Lely en Ort) wisselden
nog handdrukken en groeten met ver
schillende autoriteiten in het voorgo-
deelle der zaal. Maar daar weerklinkt
builen reeds vroolijke muziek, de
komst der Koningin aankondigend,
terwijl gedempt het dreunen van het
geschut wordt gehoord. Het wordt
stil in de zaal, allen gaan naar
plaats, de commissie van in- en uitge
leide staat aan weerszijden van het
gangpad geschaard, de kamerheeren,
die de Koningin voorafgaan, irc<"
leeds binnen, Dan staan- allen op
terwijl zacht en indrukwekkend liet
Wilhelmus, dat buiten wordt aiuigc-
heven, in de zaal doordringt, onder
broken door het gejubel van het volk,
treedt de opjiercereirioniemeester b;
Ton Van Pullaudt, binnen, heft zijn
stuf op en kondigt de kauierhcer-ceie-
in on ic meester baron Suouckaert, met
kluchtige sten; „Hare Majesteit" aan.
Eu dan scluijdt, voorafgegaan eri ge-
volgu door den schitterenden stoet
van dc gioolufficiereu van huur H
en haar hofdames, met de leden der
commissie van in en uitgeleide, de
Koningin de zaal binnen, naast het
Eerste Kamerlid uur. Van der Does de
Wiltebuis, gevolgd door den Prins be
geleid door het Tweede-Kamerlid mr.
Rinlt.
Du Koningin droeg over haar
blauw satijnen robe, waarvan allee
een gedeelte van den rok ziohtbuuc
was, een cremc overkleed met v
kant omzoomd cn een toque, eveneens
met blauwen bul en ©lualblauwcii ve
derbos, terwijl de rand weder om
zoomd was mei wille kant. Het lint
van bet grootkruis van den Neiicr-
landschen Leeuw sierde haar kleed,
evenals de admiraaisuniform, door Z.
K. II. gedragen.
Na op den troon te hebben plaats
genomen, links van haar, dus rechts
van de toeschouwers, de Prins, las
H M. zittende met heldere stem ju
ongeveer zes minuten de Troonrede
voor, waarbij /.ij bijzonderen nadruk
legde op het in liét staatsstuk voor
komend woord slagschip.
Tc lien minuten voor hJiiflwee was
de lezing afgeloopen. De Koningin
ttviiid op en verliet de zaal onder een
driemaal herhaald „Leve de Konin
gin", waartoe de heer Rink het sein
had gegeven.
Bevelen klonken en cenigo «ogen
blikken later zette de Jagerkapr-I het
Oude Wilhelmus in, onder wijjks to
nen onder daverend gejuich en ge-
wuif van do ook hier tor plaatse zeer
talrijke menigte de gouden koels voor
reed voor den door oen flu woelen
baldakijn overdekten hoofdingang
van de grafelijke zalen. Na in alle
richtingen gegroet te hebben en plecht
statig den groet te hebben beantwoord
van de v.anrd'glieidsbekleeders, die
(er weerszijden van den ingang ge-
schaard stonden, namen H, M. en
K. H de Prins plaats. Na korten tijd
stride de stoet zich weer in beweging
voor den terugtocht naar het palcis
on werden Koningin en Prins weer
overal levendig toegejuicht. Alvorens
de stoet zich in beweging stelde zag
men dr. Kuyper in zijn ambtsgewaad
vair minister van staat de Ridderzaal
verlaten en zich te voet langs een
groot deel der afgzette straten naar
zijn woning begeven. Hij trok zeer de
aandacht van de menigte, want wel
dra ging het in do dichte scharen van
mond tot mond, dat daar dr. Kuyper
?ing.
Toen het Koninklijk echtpaar ten
Paleizo terugkeerde, werden Koning
in en Prins begroet door de Kon. Mi
litaire Kapel. In tegenstelling rnet
dere jaren vertoonden FI. M. en
K. H. zich niet nog ©enige «ogen
blikken aclitor een der venstors van
tiet Pu leis, wat alle jaren aanlei
ding placht te geven tot een spon ta
ai ting van geestdrift van het pu
bliek, dat dan altijd een weinig nader
■soul te komen. Ditmaal kwamen
enkele minuten, nadat Koningin en
Prins thuis gekomen waren, de Ko
ninglij ko auto's voor on reden Hare
"Majesteit on Z. K. Ii. onder liet ge
juich der menigte door Heul straat en
langs Voorhout naar het Paleis Ten
Bosch terug.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
A 30 Ets. per regel.
dij Stint tit tsllüt
i Hasmat#8«n
werking!
£0-jariy auooocJ
WAARSCHUWING!
vra&a uitdrukkelijk
Or. HOUStSEL.
Pers-Ovorzïcfit
De Pers over de Troonrede.
i.
t Algomeen Handelsblad
(liberaal) schrijft eerst:
In do Troonrede is aangekondigd
welke jegearingsdaden wij vtui hot
nieuwe extra-parlementaire ministe
rie verwachten mogen. En daaruit is
af te leiden, dat deze regeering wil
zijn een liberale regeering, die een
liberale regeeringspolitiek wil voeren,
die in vele opzichten het oouceutratie-
programma wil vei wezenlijken, maar
zich blijkbaar niet aan het oonoentra-
tieprqgrnmina gebonden acht en er op
sommige belangrijke punten van af
wijkt. De eerst aangekondigde regee-
ringsdaad, grondwetsherziening tot
verkrijging van het algemeen kies
recht en tot wegneming van de be
lemmeringen voor -liet vrouwenkies
recht, bewijst dat de regeeiing reke
ning houden wil met de bij de verkie
zingen gedane uitspraak."
Vervolgens:
„Wij kunnen dus onze blijdschap
uitspreken, wijl, nu de sociaal-demo
craten geweigerd hebben mede regee-
ruigsv© rantvyoordelij lcheid to dragen,
de regftering rfiet genoopt is h
denkbeelden omtrent den plicht der
regeering ten opzichte van de verde
diging van ons land op het politieke
altaar te offeren en zibh door eenige
„zweep van Troelslra' te laten drei
gen. De reorganisatie der levende
strijdkrachten zal wonden voltooid,
met de voorziening betreffende de uit
rusting en de verpleging van het le
ger zal warden voortgegaan. Op den
weg door minister Co lijn betreden zal
dus worden voortgeschreden. En de
sociaal-democraten, die reeds bij voor
baat geweigerd hebben elke vermeer
dering van iriilitai.ro lasten goed te
keuren, zullen voor het ten val bren
gen van een regeering, die zooveel
wil brengen dat ook zij wenschen, de
volle verantwoordelijkheid dragen.
Daarna
„Stippen wij even aan, dat een an
dere hoofdwensch der ooncentratie:
de evenredige vertegenwoordiging, iu
de troonrede evenmin genoemd wordt
ais de maatregel in fnet manifest ten
opzichte van het openbaar onderwijs
aanbevolen, Doch de Instelling
een commissie om de regeling van de
subsidies nan bijzondere scholen
bestudeeren wordt aangekondigd.
„Stempelt dit voorstel de regeering
als eene d.e geen uitgesproken partij-
rugeéring wil zijn, maar verzoenend
en bemiddelend- wil optreden? Het is
mogelijk dal het voorstel aangeeft
welke geest den kabinetsformateur
heeft bezield, wat ziyn bedoeling w
toen hij een ministerie vormde,
slechts voor een minderheid bestaan
de uit in de politiek bekende perso
nen, een kabinet dat extra-parlemen
tair genoemd weid en een Jid telde
dut juiel omdat -nij met do politiek
der liberale partijen met mede kou
guau, de vo I ksvei tegehVfoordiging
verlaten had. Van dien weiiacli om
geen partij-kabinet, in den strikten
zin an bet woord, te vormen, zal het
gevolg zijn, dut een politiek program
is opg< ;'.eld, dat in zijn geheel
door geoii c-Qkole fractie In de volks
vertegenwoordiging gesteund kan
worden en een buitengewone mate
van politiek beleid vft/fl hot kabinet
zal vorderen, wil het geheel ot go-
deel t-ci ijk verwezenlijkt worden.
Doch niemand zal ontkennen, dat
dit kabinet, al ie met gocn ooncentra-
ti-.-kabinet, geen purlijkabinet in den
en gen zin van hot woord, een liberaal
kabinet is, dal op liberalen grondslag
legeeren wil en dat vele principieel©
libel ah; punten van hel politieke pro
gram der gwoiicentreewte vrijzinnige
partijen w.l uitvoeren.-
Ook:
„Toch blijft de aankondiging dezer
belastlngpoliüek een moedig stuk.
immers in tl© Eerste Kamer 'is reeds
gezegd: oen successiebelasting druk
kender dan do tegenwoordige, zooals
zij 11a do onbelangrijke ver hooging
vati minister Kollonau geworden is,
keuren wij nooit goed. Wij juichen
het toe, dat de regeering voor deze
verklaring niet is teruggeschrikt on
dat zij de volle verantwoordelijkheid
voor de weigering 0111 zulk een nood
zakelijke en billijke belasting tot
stand te brengen, op do Eerst© Kamer
dus zal laten rusten.'
„Maar er zij-u nog zoo -veel meer
m-oeil ijk'heden.
•De juiste beteekenis en strekking
Van titel antwoord dor liberalen op de
vraag dor sociaal-democraten om do
•ierstemmingsbelofte af te leggen,
is ons niet duidelijk. Maar wel 1» het
roker, dat die heretommingsbelofto oi-
:hen bevatte, die volgens de in ue
Troonrede gedane verklaringen niet
©rwezenlijkt zullen worden. Een uit
breiding van 't pensioonsart. tot allo
irensioenbehoeftig© 70-jarigen, wordt
niet in uitzicht gesteld. Do wet-Talma-
wordt niet ingetrokken, en do bedoe
ling is 'blijkbaar haar eerst te wijzi
gen en dan wel in te voeren.
•Hoe zal in verband daarmede de
houdvng zoowel der oon een tra tl©-
partljen als der sociaai-domooraten
tegenover deze regeering zijn?"
't Blad besluit:
„Onze indruk?
Een liberaal ministerie, dat weet
wat het wil en groot en goed werk
tot stand wonacht te brengen, ad
heeft do vorplWlxte verzekering, die
minister Treub wil handhaven, onze
ardeering niet Maar een ministe
rie dat met zeer, zeer groot© moei
lijkheden te kampen zal hebben.
Moge het steun vinden om veel voor
ons land te doen."
Het Vaderland aal)
schrijft eerst:
„De Troonrede van het nieuw op
getreden Kabinet maakt op ons een
zeer gunstigen indruk.
Zij stelt dn liet vooruitzicht -uitvoe
ring van de twee punten waarom van
ouzo zijde bij de algemeen© verkie
zingen de staalkundige strijd is ge
gaan, zij doet dit positief en met be
slistheid. maar het is haar nuar het
ons voorkomt gelukt, daarbij een zoo-
igon weg in te slaan, dat de rech
terzijde zich onmogelijk, afgestootóa
laat siaan gekrenkt kan geveeïeu.
Dit blijkt vooral uil de wijze waar
op zij een der belde hoofdpunten, de
sooiule verzekering nL wil regelen.
Uit de daarop betrekking hebbend©
zinsnede blijkt, dat een wetsontwerp
tot definitieve regeling van do ouder
domsrente aan behoeftige zeverdigja-
'rigon in den loop van deze zitting zal
worden ingediend. Zij zal zich echter
beperken tot de niet bedeelden. Dit
za! niet alleen ©en groot© vorminde-
van de kosten teweeg brengen,
ir naar wij gelooven te mogen ver-
ere tellen zal tegelijkertijd door
dit onderscheid te maken tusschen da
ouderdomsvoorziening door den
staat, en het werk der liefdadigheid,
tegemoet gekomen worden aan ooii
ernstig bezwaar van rechts.
Hot voornemen om de Radenwct
©n de Invaliditeitswet te vereeuvoudi-
gen zal door de linkerzijde algemeen
worden toegejuicht ou rechts naar
wij gelooven bij velen instemming
inden. Tegen Invaliditeitsverzeke
ring met premiebetaling heeft links
it bezwaar bestaan, een afzonder
lijke regeling daarvan na voorafgaan
de ouderdomsvoorziening is daar
steeds aanbevolen.'
'order:
,Van Evenredige Vertegen wooixU-
g-ing zwijgt do inede<leeling, holgoön
zonderling is te noemen. Dat van de
Eerste Kamer niet gerept wondt daar
entegen is zeer verklaarbaar."
Ten slotte:
„De passus aangaande de droog
making der Zuiderzee laat ruimte
voor vragen. Naar het schijnt ligt
het in het voornemen een geheel© af
sluiting voor te stellen, dooh gevolgd
door een gedeeltelijke drooglegging,
dus iets anders dan de gedeeltelijke
droogmaking bij Vv"leringen langs Ue
de Noord-Ho-llandsche kust, die iu
1907 dooi den Minister K-raus werd
voorgesteld. Wij zouden geneigd zijn
te zeggen, dat voor het indienen van
liet nu aangekondigde voorstel nog
meer moed wordt govorderd van den
Minister \an Financiën dan van zijn
ambtgenoot van Waterstaat, niet ai-
leen omdat ue omvang zooveel groo-
lei is. maar ook omdat de rentevoet
thans zooveel hooger is dan tóen het
eerste voorstal-Lely werd ingediend,
en voor de uitvoering groot© bedragen
zullen moeten worden geleend,
In de slotparagraaf wordt ons voor
Indië een nieuwe koers, een 'betere
dan de Kuyperkoors, aangekondigd»
Wij zullen ons verheugen indien de
Gouverneur-Generaal inziet, dat ook
langs andere banen dan de tot nu toe
wel eens door hem gevolgde, het ge
luk van «indië ka-u worden bevorderd',
en hopen dat de iu uitzicht gestalde
en hepen dat do iu inzicht gestelde
terugkeer tot do toepassing der be
proefde vrijzinnige beginselen op
koloniaal gebied kar. plaats bobben
zonder groo te schokken voor Intl-ie."
(De Nieuwe 'Rotterdam
se li e Ct. (liberaal) vangt aldus aan:
„Een fiksch werkprogram, dut wat
do hoofdpunten aangaat min of meer
oeii terugslag poogt te geven op den
uitslug aer verkiezingen van dezen
zomer. Do vier belangrijke onderwer
pen, die deu inzet hebben gevormd
van den verkiezingsstrijd-, zooals die
docr bet overgroot© gedeelte der 14-u-
k et zijde is geveerd, treffen wij or m
aan: hel -kiesrechtvraagstuk, het on
derwijs, verbeterd© stoa-tspeim-
ling, en wat het koloniaal beleid- be
treft eene politiek „opwekkende"
nit-a lette op het actieve werkwoord)
„tot verdraagzaamheid op het ge
bied van deu godsdienst en onderlin
ge waardeering der rassen".
Voorts schrijft de N. R. Ct.:
„De sociale paragraaf heldert zeer
weinig op; zij is schier aan een rebus
gelijk. Kosielooz© verleening van ou
derdomsrente aan behoeftige zeven
tigjarigen staat voorop. Het ontwerp
wordt niet als een wijziging
Invaliditeitswet (ai-t. 369) aangekon
digd. tea wet lezen wij in eene
zinsnede, dte op zich' zelve staat zal
worden gehandhaafd. 6Choon vereen
voudigd; niet uitgebreid tot niet»
loonarbeidore, noch ingekrompen tot
zuivere invaliditeitswet dit is al
thans niet wat men gemeenlijk onder
vereenvoudiging verstaat. Slaat dus
hetgoon omtrent de ouderdomsrente
wordt aangekondigd op eene zelfstan
dige wet, die betrekking heeft op de
genen, dio niet reeds onder art. 3G9
der Invaliditeitswet zijn begrepen? En
krijgen wij dan tweeërlei ouderdoms
rente (Stoatspensiopjeering)een,
naar het beginsel-Tireub, bij wijze van
overgangsmaatregel tot de verplichte
verzekering der Invaliditeitswet, cn
een ocörte ocmcentratie-staatspensio-
neering voor wie nkHoonarbeiders
zijn? Het lijkt ons vreemd. Doch wat
dan? Heeft men wellicht te doen mot
een, vei'öohil tusschcn wat in deze zit
ting zal worden ingediend en wat
wordt voorbereid, zoodat de eerste
zinsnede toch ook op eene wijziging
van d© Invaliditeitswet betrekking
zou hebben? Als men aan het vragen
gaat, naar wat bedoeld is, komt men
on do een© raag in de andere, maar
ronduit gezegd, de bewoordingen dei-
Troonrede geven ons zoo weinig hou
vast. dat wij er niet verder aan wil
len beginnen. „De heer Treub zal
hard werken" zegt deze paragraaf,
die verder in den bekenden interview-
toon is gehouden. „Do hoer Treub
heeft wel eens duidelijker gesproken'
is al wat wij ervan weten te ver
tellen."
De N i e uw e Courant (liberaal)
juicht het plan, om het onderwijs
vraagstuk ter onderzoeking aan een
gemengde commissie op te dragen,
van harte toe.
Het kan z.,.i, dat zij niet tot bevre
digender resultaat geraakt dan do
grondwetscommissie, maar men be
denke, dut zij zal worden ingesteld
speciaal met het oog op liet. brengen
van dc belangen van het bijzonder
onderwijs in overeenstemming met
dio van het algemeen volksonder
wijs. Het ministerie hoeft blijkbaar de
hoop op wederzijdschen goeden wil
om langs dien wegiot vrede of ten
minste l ust te komen, niet laten va
ren dat verheugt ons en wij willen
eertijk trachten in die hoop te deelén.
De nieuwe minister vu 11 Landbouw
heeft de „S. C." op net kritieke punt
\an zijn optreuen :.iev veel wijzer ge
maakt. dan ze was.
Vereenvoudiging van do Radenwot
is uitstekend en een aanvulling van
de Ziektewet in dien zin, dat niet al
leen op z teken geld, maar ook op ge
neeskundige hulp een recht aan de
verzekerden wordt toegekend, zal be
antwoorden aan een behoefte die bij
de parlementaire behandeling van de
Ziektewet sterk uitkwam en waarin
prao.iscae voorziening niet onmoge
lijk geacht kan worden. Dit onder
werp zal anders heel wat debat uit
lokkon cn wij vragen ons filet zonder
zorg af op hoeveel parlementairen tqd
er gerekend zal moeten worden om de
in <ie sociale paragraaf van de troon
rede aangekondigde wetgevende plun-
nen tot uitvoering te brengen -- in
afwachting van de grondwetsherzie
ning....
liet blad besluit met de volgende
opmerking
Het ©uilige wat in het eerste doel
van d© troonrede, aam de aankondi
ging der regeeringsplanncn vooraf
gaande,'onze aandacht trok, is dat
daarin niet wordt gewag gemaakt
van de nationale herdenking van het
herstel der onafhankelij».haid. De Re
geer ing heeft hierin liet voorbeeld ge-
olgd van hei inmisioi ïe-Thorbeck©
u 1668. Dezer dagen werd in herin
nering gebracht, aan hoe scherpe cri-
tiek Groen van Prinsterer dat stil
zwijgen destijds onderwierp en hoe
hij ten antwoord ontving, dat enkel
een gevoel van kicschheid de regce
ring weerhouden had don Kqningzel-
veu van de wedervorheffing zijuor
dynastie te doen gewagen.
Wij verwachten van d© rechterzijde
niei, dat zij zal trachten Groen's op
positiemiddel opnieuw ie hanieeren
en vermoeden dat enkel historische
m nieuwen premier bewoog de
Thorbcckiaansche opvatting aun Ha
re Majesteit aan te beveloii. Wij voor
ons liadtten wel gaarne m dc Uiduer-
al cenigo echo o,p do nauwelijks
■rstornuc uationate' feostklankin ver
nomen.
Maar wij hebben tie stem van Hare
Majesteit zelve weder goh oord bij do
cpening van het nieuwe wetgevende
tijdvak. Moge het ia ougestoorden
loep do vt-i''vrezenlijkiug brengen van
staalkundig© wenschen cn gedhebten,
die er gehec-ie natie ten -zegen zijn.
't Artikel van Het Volk (S. D. A.
P.: luidt in zijn geheel:
„Do hoofdinhoud van deze troon
rede geeft een zuiveren weerklonk op
den uitslag van de verkiezingen,
twee eiscnen, waarvoor onzerzijds
aan de vrijzinnigen steun is verleend
tegenover c!e candidaten der coalitie,
het Algoincen Kiesrecht én liet Staats
pensioen, slaan in het regeeriugs-
program voorop. De grondwetsherzie
ning wordt tot de ki<-si-eehtkwcstie
beperkt, cn zul onverwijld worden ter
hand genwnen, een ontwerp voor het
staatspensioen zal nog in den loop
van deze z.üing worden ingediend,
DU is het voornaamst©. Omtrent
den inhoud van lreide liervormingen
zijn du aanduidingen lxsgrijpelijker-
vvijs nog vaag toch dient te worden
geconstateerd, dat èn. wat het pen
sioen, èn wat het kiesrecht betreft,
het program blijft beneden onzo wen
schen. Van -het pensioen worden de
bedeelden uitgesloten in Engeland
was dit oorspronkelijk ook hot geval;
mea is er op moeien terugkomen. De
kiesreohtparagraaf is niet geheel be-
vredigend, omdat wel wordt toege
zegd liet wegnemen van de belemme
ring voor vrouwenkiesrecht, maar
niet zoo. dat de welstand bij de toe
kenning van het vrouwenkiesrecht
niet als maatstaf mag gelden.
Op deze bolde punten staat dus
voor de sociaal-democratie ©en stuk
strijd t© wachten. Mocht de nieuwe
regooriug van plan zijn, een artikel
voor te stellen voor het vrouwenkies
recht, dat meer is dan ©en Manco-
artikel. dat nieuwe klassebevoorrech-
ting brengt in de grondwet, dan zou
onze strijd zich tegen de regeering
zelf richten. Onze steun is haar ver
zekerd, waar zij aan klassebovoor-
rechting een eind© maakt, maar wil
de zij de machtspositie der heerschcn-
de klasse bevestigen en daartoe het
vrouwenkiesrecht bezigen, dan zou
den wij ons niet door schijn laten
verblinden, maar zulk verraad aan
den uitslag van 25 Juni met alle macht
pogen te verhinderen.
Van groote heteekenis is het woord
o n v e r w ij 1 d. Het duidt aan. dat
de grondwetsherziening niet wordt
verschoven tot aan het einde der
vierjarige regoeringaperiode. Door
dit woord wordt de grondwetsherzie
ning het hoofdpunt van het program,
en de afwerking er van wordt be
loofd binnen dèn kortst mogelijken
tijd, zoodat de conflicten, voortgeko
men uit het maatschappelijk leven,
of uitgelokt door reactie van allerlei
gading, lot een minimum worden te
ruggebracht. De kans op slagen
wordt daardoor belangrijk vergroot.
Wij ontveinzen ons niet, dat op den
weg naar liet Algemeen Kiesrecht nog
tal van voetangels en klemmen lig
gen. Op militair gebied heeft do 10-
geariUg een program, waarbij zij di
rect afhankelijk is van den steun der
rechterzijde. Heeft deze in het alge
meen, door haar meerderheid in de
Eeiste Kamer, liet lot van het Kabinet
in haar hand, de recihtsche minder
heid in de Tweede Kamer krijgt ook
een stuk in de melk te brokken, nu
blijkbaar de Militiewet-Colijn „loyaal"
zal worden uitgevoerd, nu, met ande
re woorden, de stijging der Oorlogs-
bogrooting zal worden doorgezet. En
de aankondiging van een plagschip
voor Indië geeft eveneens een ver
hoogde beteekems aan do rechterzij
de. Op boid© punten zal de sociaal-
democratie de regeering moeten be
strijden»
In hoever de coalitie gezind zal blij
ken. met dit Kabinet in zee te gaan,
moet de naaste toekomst loeren.
Schijnbaar is liet regceringsprogram
ten aanzien van Talma's verzeke
ringswetten een uitdaging van do
hoeren van rechts. Inderdaad echter
hangt hier alles van de uitvoering af.
Het betrekken ook van de doktei-shnlp
in d© ziekteverzekering was oorspron
kelijk een algemeen© vvensch van do
Kamer de hoeren van rechts hebben
hun overtuiging geotterd aan hun
politiek belang. Mocht het gelukken,
vooi dit belangrijk stuk sociale wet
geving alsnog een moei bevredigende
regeling te vinden, dan zouden wij
ons daarover ten zeerste verheugen
Ook tegen Talma's regeling der invo-
liditeitsvemkeriug bestonden uun de
rechterzijde groote bezwaren. Wij
kunnen slechts hopen, dut Treub s
vereenvoudiging voor olie partijen
aannemelijk blijkt.
De aankondiging van een staats
commissie tol onderzoek naar een be
ledigende regeling der subsidkermg
van het bijzonder onderwijs kan wel
licht verzoenend werken. Aan den
eisch der coalitie, bijzonder onder
wijs regel, openbaar onderwijs aan-
uiliug, is hiermede in de verte niet
voldaan toch zouden dc hoeren van
rechts een groote verantwoordelijk
heid op zioh laden, indien zij iheUern-
stig meehielpen, de oud© schoolkwes
tie uit de wereld te helpen. Het zou
bewijzen, dat zij den nieuwen strijd,
om (ie verhooghig van het poil van
het volksonderwijs in hel algemeen,
et aandurven.
De fiuauckc.'c paragraaf is niei an
ders dan de voortzetting der welge-
ïug, door hel Kubinet-D© Meester
itgounen, en door het Kabinet-
k-eniskerk voortgezet. Wil de rech
terzijde hierop kuptie maken, dan
schendt zij haar eigen aangezicht. Do
•iuniale paragraaf is vaag te va
1 de ontvwkuduig ooi in-boorliuL
van Indië zolf problemen aan do orde
stelt, dio mei frases niet zijn
lossen. Zoo ergens, dan moet hier het
beleid'der regeering spreken.
In het algemeen mogen Wij consta-
eren, dal door het Kabinet de lijn
der politieke ontwikkeling, gelijk die
door onze kiesrecht-actie is geteekend,
.'onu gevolgd. Yi ellichi in ©en tem
po. dat ons niet geheel bevredigt, en
•1 ue mogelijk;Leid van afwijking
als het vrouwenkiesrecht aan de orde
komt. Maar dc hoofdzaak is, dat de
kiesrechtkwestie haar oplossing 11a
dorbfj wordt gein-acht. Dij icdcren
sla]) op dezen weg kun du regceuug
Oi) onzon steun rekenen misschien
zullen wij -haar nog wal sneller voort
stuwen dan zij zelf van plan was te
gaan. Die stuwkracht moet echter
allereerst komen niet van de sociaal
democraten i u, maar van de' l;©wer
g:ng buiten het Parlement. W ij
steunen niet de regcering, maar wel
de harvormingen op hep.r program,
die met onzo eischen overeenkomen,
en om aan uien steun de beteekems Ic
geven, die noodig is, om de ove
niug der hervormingen te verzekeren,
is een steeds wassende kiesrecht
actie in do massa het meest noodigo!'
Do Telegraaf (geen partijblad)
schrijft 0. a.
„Aan duidelijkheid laat deze eerste
verklaring van de nieuwe regeering
n.ets te wenschen over. De troonre
den. door het ministerie-Heemskerk
in elkaar gezet, hadden dikwijls voel
van Delphische orakelspreuken, waar
ieder uit kon halen en in kon leggen
wat hij wilde. Hie- is geen dubbel-1
zinnigheid mogelijk. De democratie
viert er hoogtij in.
Wij zullen éinueiijk verlost worden
van dc eeuwigdurend© agitatie voor
Algemeen Kiesrecht en geen gelukki
ger dag in -het leven onzer kiesrecht-
vrouwen dan deze derde Dinsdag in
September, nu haar de belofte gedaan
wordt, dat 't woord „man ric 1 ij k e"
voor „ingezetenen" uil het Derde
Hoofdstuk der Grondwet zal vordwij
nen. Nu zullen zij zich eorst recht
„man" voelen.
Het veiz: en.ngsgezuide karakter der
regeering blijkt urt do onderwijs-
paragraaf. Do ideeën van dr. Bos
nebben doorgewerkt en een goed ge
meende poging zal gedaan vvord©n,
voorstanders "van het bij'zonder onder
wijs te verzoenen met die van hot
openbaar. Of het lukken zal
Geen gedeelte der troonrede, dat
met zooveel belangstelling tegemoet
gezien als dal. waarin minister Treub'
aan .iet woord is.
Al de behoeftige zeventigjarige!
zullen een pensioentj© ontvangen,
uitgezonderd 2ij, die gedurende een|(
gen tijd bedeeld werden.
ZooaLs bekend, sprak het amende.
ment-BorgeSius c.s. alleen van
hoeftig© zeventigjarigen". Nu komt
de restrictie van de bedeeling er bij.
En als deze bedeeling nu minderb<v
d-rsagt dan het öensioentje, door hot
Rijk uit te keeren Wordt hierdoor
niot de verleiding geschapen, dat
velen voor de bedeeling zullen bedan
ken, indien zij ©cn paar kwartjes min,
der bedraagt?"
Tenslotte
„Uil de Indisch© paragraaf blijkt
wei, dat aan dé ,,Kerstenings"-poli.
tiek in Indië paal en pork zal worden
gesteld. De nieuwe minister toch wil
het volksonderwijs in Indië doen
aanpassen aan de behoefte der ver
schillend© groepen van de Indischs
bevolking en verdraagzaamheid op
het gebied van godsdienst betrachten.
Met andere woorden de inlanders
tegemoet komen in hunne wenschen
naar gelegenheid (ot beter onderwij
zonder dat zij hun toevlucht tot htk
Christelijk bijzonder onderwijs behoe
ven te zoeken»
llei zal wui niet anders kunnen i-,
deze regeeringspolitiek zul leiden tot
conflicten met gouverneur-generual
Idenburg, wiens aanstaand aftreden
dus nu wel zeker is."
(Zie vervolg Derde Blad).
Gemengd Nieuws
EEN HUIS INGESTORT.
Van de personen, die bij de instor-
ag van het huis te Coburg bedolvt
werden, ziju nog de lijken van vu
kinderen gevonden.
1 opruimingsarbeid wordt voort
gezet.
FABRIEKSOXGELUK.
De schoorsteen van de „YVorkmg
ton Iron and Steel Companys Works*
is ingestort. De schoorsteen viel
een dur fabrieksgebouwen, waardoor
vijf man gedood en Velen gewond
werden.
DE SLACHTOFFERS VAN BERG
TOCHTEN.
Do „Echo de? Alpes" publiceert een
statistiek over dc ongelukken, die ge
durende iiet jaar 1912 in de Alpen heb.
Iron plaals gehad.
Het totaal aantal ongevallen
draagt 110 tegen 125 in liet jaar 1911
bij werden 10r> personen gedoe
onder wi© veertien vrouwen en \i
gidsen. Tot de slachtoffers lrehct.
den 66 Oostenrijkers, 49 Duitscherj,
24 Zwitsers, 7 Italianen, 0 Frunschen,
4 Eng-elschen eil 9 personen tot andere
naties dan genoemde bohoorend.
Gebleken is, dol minstens 88 pro
cent der ongevallen voorkomen hal
kunnen worden, wanneer de noodig
voorzorgsmaatregelen genomen wo
ren.
NOODLOTTIG ONGEVAL MET EEN
VLIEGMACHINE.
Zaterdagavond is (naar de Tel
meldt) te Carcassonne een tweedekker
bestuurd duo - een sergeant van 09
luchtvaartafdeeling, 11a enkele spron
gen gematikt te hebben, zonder zich in
de lucht te kunnen verheffen, terecht
gekomen te midden van liet. publiek,
dat zieli verzameld had om de opstij
ging gade te slaan. Do aviateur deed
wanhopige pogingen om zijn toestel
machtig te worden, doch slaagde hk>;
in niet Een ontzettend© paniek <>nt
stond en de verschrikte menigte
vluchtte naar alle kamen. Toen
kalmte teruggekeerd was, bleek c
drie personen, o.w. een dame, ernstig
gekwetst waren. De gewonden werden
naar het liospïlaal vervoerd.
Kerk en School
NED. HERV. KERK.
Beroepen:
Te Wognum (toez.) J. Groenewold
te ScherpenzeelIe feint Pancras, T.
Kloosterman, Ie Alkmaar.
Aangenomen:
Naar Spuunnium (2de predikant»
plaats voor het Schoterkwarlier) door
M. G. Blauw, te Blokzijl.
Stoomvaartberichten
STOOMV. MIJ, NEDERLAND.
Het st. Biliilon arriv. 16 Sept. va
Amsterdam te Batavia,
Het &l. Koning Willem III ((huis
reis) vertrok 16 SejA. van Genua.
Het st. Koning Willem 1 (uitreis)
arriveerde 16 September te Sabang,
liet st. Vondel (uitreis) arriv. 15
Sept. tc Port Said
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
Het st. Samarirrda (uitreis) passeer
de 15 Sept. odessant.
Het, st. Wilis arriveerde 15 Sept. Y.
Rotterdam te Batavia.
HOLLAND—AMERIKA LIJN.
Het st. Bellasco vertrok 16 Sept. v,
Rotterdam naar Savannah.
Het st. Callisto, van Rotterdam
Bremen naar Savannah, arriveerde
14 Sept. v.m. te Fernandina.
Het st. Gorredijlc vertrok 16 Sept.
van Rotterdam naar Cuba, Mexico
en New-Orleans.
Het st. Palanza vertrok 16 Sept.
Rotterdam naar Quebec cn Montreal.
Het st Potsdam arriveerde 15 Sept.
des nam. van Rotterdam te N-v
York.
Het st. Sloterdijk, van Rotterdam
naar Boston en Philadelphia, passeer
de 15 Sept. Scilly.
Het st. Soestdijk arriveerde 15 Sept.
van Rotterdam te Newport News.
Itet st. Zuiderdijk arriv. 15 Sept. v
Rotterdam, 1. v. Bosloil, to Philadel
phia.
KON. HOLL. LLOYD.
Het st. Frisia (uitreis) arriveerde
10 Sept. te Santos.
STOOMV.-MIJ. OCEAAN.
Hot st. Oopack, van Liverpool nuat
Java, passeerde 1G Sejit. Gibraltar.
Het st. Dardanus, van Batavia naar
Amsterdam, pass. 1G Sept. 7 u. voorin. I
Dover.
Het st. Den of Kelly arriv. 16 Scpt
van Amsterdam tc Batavia,
Het st. Sarpcdon arriveerde 16 Sept.
van Java te Amslerdm.
Het st. Mernelaus, van Java naaf
Amsterdam, pass. 'i6 Sept. des v.m. 1»
uur St. Cathariftes Point.
