iiarlem's Dagblad
DSRDE BLAD
Woensdag 24 September 1913
Binnenland
DE AFDEELINGEN DER
TWEEDE KAMER.
De Te'egraaf schrijft:
ik: lot verdeelde, wat het aantal he-
tft, de leden over do afdoelingen al-
;s: do hoeren Nolens on De Stuers
iia nog niet beèedigd en do voorzit-
ü'ceft in geen enkele afdoeLing zit-
ng):
lo afd.: 9 Rechtschen, 9 Vrijzinn., 2
i&cialisten.
2o aid.: 11 RodHschen, 6 Vrijzinn.
Socialisten.
3ö afd.: 9 Rechlschen, 10 Virijzinn5-
:n.
to Afd.: 6 Rechtschen, 8 Vrijzinni-
6 Socialisten.
5c Afd.: 9 Rechtschen; 4 Vrijzinni-
i, 6 Socialisten.
BET GEHEIM VAN DE RAADSLE-.
DEN OPGEHEVEN.
De Tel. meldt:
iet voorlezen ia do raadsverga-
{ring van Wormerveer, van het in-
ekomen schrijven van Ged. Staten
3ii Noord-Holland, waarin bericht
trd, dat Ged. Staten 'hun goedkeu
ring aan het ingediende kohier der
nlioiïisrten-belasting onthielden, bleek
A»n duidelijkste, dat deze weigering
(er goedkeuring direct verband hield
iet het besluit van de .raadsmeerder-
:d om het kohier vast to stellen,
jnfler dat de raadsleden in de gele-
euheid waren gesteld, van den in-
oud kennis te nemen.
B. en W. van Woriuerveer, zwich-
inde voor dezen op hen uitgeoefenden
*ang van hooger hand hebben daar-
31 de geheimhouding opgegeven en
\i raadsleden zijn in de gelegenheid
[esteld, van den inhoud van het ko-
ikr inzage te nemen. In de Dinsdag-
ivond gehouden raadsvergadering is
laarop het kohier met algemeene
lommen zonder wijziging vastgesteld.
Media October zullen dus de belas
tingbetalende ingezetenen van Wor-
Dorveer hun aanslagbiljet Ubuis ont-
isngen. Inmiddels zijn dan reeds ver-
L'iicidene betalingstermijnen versche-
:n zullen de belastingschuldigen
lus reeds spoedig een vrij belangrijk
ledrag moeten betalen. De heer Bin-
löidijw drong daarom ernstig aan op
humane toepassing der verorde-
'j' dit jaar de schuld niet ligt
ij do beiasifcngplichtigen. In olk ge-
al hoopte hij, dat niet to spoedg tot
nrvoigingen zou worden overgegaan.
De voorzitter zei overweging van de-
wenk in liet college van B. en W.
toe en verzekerde, dat het den belas-
imgpliclitigen niet moeilijker zou wor
sen gemaakt dan beslist noodzakelijk
SPOOR W EGD1EFST AL.
Rechercheurs te Rotterdam hebben
Jen kellner G. J. van W. aangehou
den, toen hij bij een winkelier oen
alveren deksel wilde verkoopen, ge-
Roken a au ec-n zilveren onderstel,
met het deksel een lucifersdoos vor
mende. Do aanhouding van den kell-
leeft de arrestatie van diens
Dioedcr. J. F. van \V., die voormaa-
«rbeider bij de Staatsspoorwegen en
u het station D. P. to Rotterdam
werkzaam is, ten gevolge gehad. De
laatstgenoemde wordt verdacht van
dat station uit een wagon een pakjo
gestolen to hebbpn, door de firina J.
M. van Kempen en Zoon, te Voor
schoten, aan een juwelier te Arnhem
verzonden. Dit pakje hield een zil
veren lucifersdoos en een zilveren
roomleiMl in. Het onderstel van de
lucifersdoos en de roomlepel zijn ook
beslag genomen. Beide broeders
lijn naar het huis van bewaring over
gebracht, zoo meldt de N. R. Ct
ACTIE VRIJE ZATERDAG
MIDDAG.
Op ultnoodiging van het Nederl.
Werkl. Verbond Patrimonium, kwa
aien te Utrecht een aantal afgevaar
digden van Christelijke werklieden-
vereenigingen in Nederland, samen,
om te bespreken wat gedaan zou kun
nen worden ter verkrijging van der.
vrijen Zaterdagmiddag.
De vergadering werd geleid door het
fwcede-Kamerlid P. van Vliet, voor
zitter van Patrimonium.
de opgewekte besprekingen
bleek, dat algemeen de wenschelijk-
heid vau een vrijen Zaterdagmiddag
voor onze arbeiders werd gevoeld.
De Zondagsrust zou daardoor wor
den bevorderd en aan den arbeider
meerdere gelegenheid worden gege
ven. om zich te wijden aan zijn go-
aan zijn ontwikkeling, aan het
ven.-enigingsleven, enz. Maar tevens
was ineu het er over eens, dat de
vrije Zaterdagmiddag niet moest ver
kregen worden ten koste van den 10
uren-dag als maximum, waarvoor al
gemeen door de arbeiders-organisa
ties wordt geijverd. Een belangrijke
verkorting van den arbeidsduur in 't
algemeen werd wenschelijk geacht.
Besloten werd tot de instelling van
sen permanent comité, waarin vier
vertegenwoordigers door de algemèe-
ne organisaties en vier door de Cen
trale Ciir. Vakbonden zullen worden
ia n gewezen.
liet comité zal met kracht propa
ganda maken voor verkorting van
den arbeidsduur in het aigemeen en
voor de verkrijging van den vrijen j
Zaterdagmiddag in het bijzonder.
Plaatselijke acties zullen worden ge-|
etcund, gegevens worden verzameld, j
enz. liet einddoel is een wettelijke j
regeling, waarbij wordt gewaarborgd
vrije Zaterdagmiddag, met als'
maximum de 55-urige werkweek.
ONGELUKKEN.
Gistermorgen is te G oir Ie fn do fa
briek der firma G. Tan Besouw J.Bzn.
6en werkman A. van P., d1o een lede
ren riem op een machine wilde leg
gen, zijn rechterarm afgesneden.
Na voorloopig verbondon te zijn is
de ongelukkige in deerniswaardigen
toestand naar het gasthuis te Tilburg
vervoerd, zoo meldt de „Tilb. Ct.".
Het zoontje van den heer O., te Vor-
den poogde Maandagavond, ofschoon
nven hem nog waarschuwde, van een
in vollen gang zijnden tramwagen te
springen. Een der wielen van den
achtersten wagen verbrijzelde zijn
been en hij bekwam nog bovendien
zulke 2\vare kneuzingen, dot hij tij
dens het vervoer naar zijn woning
overleed, zoo meldt de „Zutph. Ct.".
Bij de familie te Niewaal is vol
gens de „N. R. Ct." bericht ontvan
gen, dat de 17-jarige Van B., als sto
ker dienst doende op de „Combinatie
9" tc Rulirort over boord geslagen is
en verdronken.
OPEN BRIEF AAN.... INBREKERS
Het HdbL plaatst den volgenden
ojAcn brief:
Aan de Amsterdamsche heeren In
sluipers en Inbrekers.
Mijneheerenl
Het is bij het gebrek uwerzijds aan
een behoorlijke organisatie, zonder
eigen domicilie, kantoor, vereeni-
gin.s-gebouw, noch adres, dat ik wel
genoodzaakt ben. U' in dezen vorm.
in een open brief, te schrijven hetgeen
ik u te zeggen heb namens een aantal
onzer burgers, die op eigenaardige
wijze belang stellen in uwe werkzaam
heden.
In de laatste weken hebt gijlieden
nogal weer ecn3 van U doen hooien;
er zijn niet vele dagen, dat, de krant
uitkomt, of er staat te lezen van weer
een uwer insluiperijen of iets omtrent,
een uwor inbraken. Soms is het
slechts dejwging, welke liet officieele
politie-rapport zich verwaardigt te
vermelden; doch meestal is het
verder gegaan dan tot slechts een
mislukte poging, en wist gij te slagen
in uwe Ik-n. min gen, om hier-of-daar
in te sluipen of te breken.
Het is vocraï uwe jongste inbraak,
in het Parkkwartier, ten huize van
een onzer Wethouders, welke de urn-
dacht heeft getrokken, niet slechts
van de buurtbewoners dezer aanzien
lijke stadswijk, doc-h bij de geheele
burgerij van Amsterdam. Het is met
gemengde gewaarwordingen, dat men
heeft kennis genomen van den inven
taris van den buit, dien gij behaaidot,
ook van de wijze, waarop gij te werk
zijt gegaan, om binnen deze gesloten
woning te komen, en u toe te eigenen
wat aan een anderen eigenaar toebe
hoorde.
Gij moet waarschijnlijk welen, dat
gij Lieden u niet bepaald kunt ver
heugen in wat men noemt de gunster»
onzer publieke opinie; er zijn zelfs,
durf ik oppereD, weinige berc-ejven in
een groolo stad, welke zóó impopulair
zijn als het uwe.
Aan wie de schuld?... In hoofdzaak
aan u zelvenl
En daartoe bestaan een aantal ver
schillende redenen, welke ik u niet
alle behoef op te sommen. Doch er is
één reden voor deze algemeene onbe
mindheid tegenover insluipers en in
brekers, die ik u toch wil noemen; het
is trouwens oolc do reden, die mij op
hot denkbeeld heeft gebracht, mij in
een open brief tot uw gilde te wenden.
Het is namclijke deze: Wanneer gij
daar op uw rooftochten uittrekt, en
gij hebt op do uw eigen, en in haar
soort ongetwijfeld bekwame wijze, u
toegang verschaft tot het afgesloten
huis van een ander, dan zit bij u den
wensch voor, om uw beroep het sto
len uit te oefenen.
Dit is tot daaraan toe. Er bestaan
wetten, teksten, verwenschingen en
ervloekingen te over, om u te doen
veten. hoe~ men uw beroep onder fat
soenlijke lieden laakt. Doch daarover
hier niet! Ik wil er u liever op wijzen,
dat men een gemaledijd beroep kan
uitoefenen, zonder dit beroep meer te
ontsieren, dan het om zich zelfs wille
reeds is.
Hoe handelt gij toch gewoonlijk bij
uwe inbraken? Gij houdt u te letter
lijk aan den naam van uw vak be
grijpt ge me?... gij breekt te veel. Het
is juist die boekerij, die de bestolen
me «ic^Jieid u het meest kwalijk
neemt. Voor de rechtmatige straffen,
welke eenmaal toch wel op u zullen
worden toegepast, zorgt de Justitie;
en voor de schade zorgt naar gelang
barer verplichtingen de maatschappij
welke het slachtoffer tegen uw in
braak verzekerde. Maar het is de
moedwillige, neen, laat ik het zach
ter mogen zeggen: het is de dikwijls
ondoordachte, wat ruwe, onbeschaaf
de, de uit gemakzucht voortspruiten
de gewoonte van breekzucht bij u lie
den, welke noodeloos die onaangena
me stemming tegen u kweekt. Waar
om miaakt ge zulk een ergerlijken
rommel bij uw werk; waarom gaat
gij zoo slordig te keer; waarom ver
nielt ge door uw haast of zenuwach
tigheid een aantal voorwerpen, die
voor x van geen er waarde zijn, maar
die waardevol kunnen zijn voor <len-
goen hij wïen gij in braakt want.
me dunkt, ge hebt toch meestal vol
doende van het zijne geprofiteerd!
Er zijn deuren, die ge met uw breek
ijzers bewerkt, terwijl gij naar een
passenden sleutel zoudt kunnen om
kijken, er zijn fraaie meubels, welke
u als vaklieden dadelijk moeten zeg
gen, dat er geen waarde achter ge
borgen zit, en die gij niettemin open
rijt; er zijn schilderijen aan den
muur, welke uw kunstsmaak niet
zullc-n vermogen te treffen, en die gij
toch uit de lijst snijdt; er zijn tapijten
die te en comb rant, voor u zijin om
mee te nemen, gordijnen, die bij den
opkooper niet m den smaak zullen
vallen, stoelen, die buiteu dit ameu
blement nergens passen; er zijn bibe
lotjes, snuisterijtjes, herinneringen,
welke om hun intimiteit u sympa
thiek moesten zijn bijna schreef ik
..heiitig" en waarop ge toch uw
merkteekeu achter laat.
Waarom overal de stooten van uw
inbrekerswerktu i gen, de moeten van
uw ljoitels, de kerven van uw messen,
do barsten van uw hamers achterge
laten?
Het is juist deze noodclooze erger
nis, welke gij uw klanten voortaan
moet trachten te besparen.
Ik meen niet, dat gij er ooi: in zult
slagen, uw beroep a!s zoodanig aan
nemelijk te maken. En ik denk ook,
dat er ten eeuwige dage lieden zullen
voorkomen van uw slag, die zich als
insluipers en inbrekers ten koste van
htm medeburgers zullen wenscheri te
verrijken.
Laat het dan zijn zonder die onaan
gename bijkomstigheden, die uxv be
roep nog zwarter maken dan het
reeds is. Het wordt na een tijd van
betere manieren, van zuiverder be
schaving, van vormeiijker omgangs
vorm. Daaraan zult ge u niet mogen
onttrekken.
En indien er waarlijk nog iets be
staat onder uw gilde als een beroeps
eer, wilt dan uw aandacht hieraan
toch in het bijzonder wijden, dat liet
voortaan een beteren indruk zal na
laten, indien onze kranten in het be
richt der inbraak tenminste deze
stereotiepe uitdrukking konden inlas-
sctien: ,,L)e heeren inbrekers lieten bij
hun inbraak geen noodclooze sporen
van hun bedrijf na".
Indien gij u voortaan daarnaar
zoudt willen gedragen, durf ik u ga
randeeren, dat in de eerstvolgende
wijziging var. ons Strafwetboek een
strafvermindering van tien percent
op uw handelingen zal worden ge
gund.
Met verschuldigde gevoelens, enz.
bêarisaieuwa
ESPERANTO.
In do bovei zaal van „do Kroon"
had Dinsdagavond de aangekondigde
Esp. vergadering plaats. De voorzit
ter do lieer Sevenhuysen heette de
talrijke aanwezigen en de beide
spreeksters hartelijk welkom; begroet
te ook een Esperantist uit Zweden in
liet Esperanto en sprak woorden van
waardeering tot de vertegenw. der
Pers.
Daarna zong een dubbel kwartet
een welkomstlied (in het Esp.) Als nu
verkreeg Mevrouw Van der Vet--
Dirksen het woord. Op aangename en
onderhoudende -wijze stelde spreek
ster het groote nut eener wereldtaal
in het licht, betoogde waarom noch
een nationale taal. noch het Latijn
voor wereldtaal .geschikt waren, be
wees daarna dat een wereldtaal moest
zijn volstrekt neutraal en verklaarde
verder waarom Volapük geen opgang
kon maken.
Ilierna verhaalde spreekster het
een en ander omtrent de geschiedenis
'ttxi het Esperanto, gaf een korte le-
ensschets van Dr. Zamenhoff en ver
klaarde aan welke eisclicn een we
reldtaal moet voldoen.
Mevr. van der Vet deeldo ons ver-
olgens liet een en ander mede van
verschillende Esp. congressen; van
de diensten der U. E. A., van de vele
voordeden, die Esperanto ook aan
den handel bewees.
Aon het slot van hare toegejuichte
rede gaf de spreekster een kort over
zicht over de grammatica van het
Esperanto.
Als nu betrad fraulino Nelly Boon
het podium eu zong bij haar guitaar
verschillende Esp. liederen afgewis
seld door allergeestigste IIoll. liedjes,
die alle een strekking voor de Esp.
propaganda hadden. Do lieve zang
ster oogstte veel succes.
Onderwijl was de zaal binnengetre
den Dr. Alfred Stromboli uit Genua,
die op zijn rondreis door Nederland
ook Haarlem willende bezoeken door
den Delegito der U. E. A. alhier voor
deze vergadering was uitgenoodigd.
Op den welkomstgroet van den voor
zitter antwoordde de Italiaan in
vloeiend Esperanto en deelde het een
en ander van zijn ervaringen mede.
Hij had den trein gemist, doordat nie
mand hem verslond, hoewel hij ook
de moderne talen sprak. Ben kelLner,
die voorgaf Italiaansch te kennen,
kon hij niet verstaan, het leek een
vermenging van Spaansch en
Franeoh. Van onze taal verstond bij
geen woord. Verder ging hij in op de
vergelijking van den president be
treffende tl® komst der Romeinen In
ons land; maar hij kwam met vreed
zame bedoelingen, om de broeder
schap der volken te verhoogen. Zijn
naam was Stromboli, evenals de berg
van dien naam had ook hij vuur in
zijp binnenste, maar 't was het vuur
voor Esperanto.
Oolc de Zweed Huisman, président
van de Esp. club uit Gothenburg ver
haalde nor het een en ander, o.n. het
gemak, dat Esp. gaf bij het verblijf
in vreemde landen.
Tot slot liet de voorzitter hooren,
hoe het ,:Onze Vader" en het „Wil
helmus" klonk in het Esp.
Hierna werden hectografiën rond
gedeeld en werd de slotzang door
alle aanwezigen meegezongen.
Onder dankzegging voor de groote
belangstellling werd de vergadering
gesloten,
II.
Het Tooneel
HAARL. SCHOUWBURG.
FEESTVOORSTELLLNG VAN
„CREMER."
NACHT en MORGENROOD, drama in
vijf bedrijven door H. J.
SCHIMMEL.
Te allen tijde heeft het tooneel zijn
aandeel gehad in de viering van
lgeracene feesten. Bij do oude Grie
ken vormden de grootsdhe tooneel-
voorsfcellingen de voornaamste aan
trekkelijkheid bij de feesten aan Dio-
nysos gewijd, waar het volk bij dui
zendtallen van heinde en ver heen
trok. Later in de middeleeuw en, werd
ook geen belangrijk nationaal of gods
dienstig feest gevierd zonder de op
dring van een wereldlijk of kerke
lijk drama eu zelfs in onzen tijd, nu
het toonee! helaas niet meer zijne ou
de bel'angrijke plaats inneemt staat
een© toeneelvoorstelüng, zoo niet al
tijd, dan toch meermalen op hel pro
gramma eener algemeene feestviering.
Amiiem gaf een mooi en waardig cu
bovendien een klassiek voorbeeld door
ter viering der onafhankelijkteids-
feesben de opvoering in de open lucht
van Oedipus mogelijk te maken en het
groote succes van die voorstellingen
spoort wel aan tot herhaling.
Van de Oodipus-opvoeringen naar de
voorstelling van Cremer, 't is een heele
sprong, maar er is overeenstemming
in de idéé: het tooneel behoort n
deel to hebben in de algemeene feest-
vièrlng.
En Cremer zette dat idéé ook door
bij de keuzo van het op te voeren
stuk. Sohirwnel schreeS zijn drama
,,N"aclit. en Morgenrood" met het oog
op dergelijke gedenkdagen. Onlangs,
oen Nacht en Morgenrood door het
Ned. Tooneel word opgevoerd, heb ik
over den inhoud reeds geschreven: ik
zal daarYau dus niet in herhaling ver-
'allen.
De. voorstelling van Cremer was een
succes.
De schouwburg zag er feestelijk uit:
bloemen en planten in de gang en in
de hoeken van het tooneel, de zaal tot
op de laatste plaats gevuld met een
belangstellend dankbaar publiek; en
iu het orkest Kriens met zijne getrou
wen, die vóór den aanvang en in de
pauzes tusschen de bedrijven een goed
programma ten gehoore brachten.
Er was met ijYer gestudeerd en ge
repeteerd door de werkende leden van
Cremer, en door hun regisseur, deu
heer L. H. Chrispijn, want dat het
stuk „zoo goed liep" was zeker in de
eerste plaats aan hern te danken. De
fout van de meeste dilettantenveree-
nigingen; sleepend spel met lange
hiaten en onzekerheden was hier vrij
wel overwonnen: er zat gang in, wat
bij dit stuk met zijne velé figuranten
voonal zeer te waardeeren is.
De scène van de fort-bestorming
maakte een goeden in druk, vooral ook
door do zorg aan décor en plaatsing
der groepen besteed.
De rol van Goudaan werd verdien
stelijk gespeeld met begrip van de be
doeling van den schrijver; ook mevr.
Goudaan en hare dochter mochten er
zijn: Wandela zag er lief uit en hare
moeder wist de dramatische momen
ten van haar rol met temperament
weer te geven.
Ook liet jonge meisje, dat de rol van
Willem vervulde, duidde den onge-
lnkkigen jongen wel aardig aan.
De maire had eene goede houding en
uitspraak, maar de man mag onbe
schaafder zijn en dwazer: Schimmel
wil in hem doen zien, hoe in den tijd
van de Fransche overheersching de
ruwste gek zich met sluwheid eene
hoog© plaats kon veroveren.
Brutus van Limburg Stlrum moet
zich wat oefenen in juiste uitspraak,
aardóor zijn spel vanzelf aan na
tuurlijkheid winnen zou.
Een extra woord van lof geef ik nog
gaarne aan de actrice die de moeilijke
rol van Anneke-Meu vervulde; zoo
licht Vervallen dilettanten bij dergel
ijke rollen in overdrijving, wat on
middellijk lachwekkend aandoet: dat
as hier gansch vermeden.
Ook de overige medespelenden mijn
compliment: het geheel was eene goe
de voorstelling en Cremer kan 't stuk
best nog eens spelen; dan zijn sommi-
go leden misschien een beetje rolvas
ter. want daar ontbrak wel iets aan.
Na het vierde bedrijf worden de
medespelende dames met bloemen ge
huldigd en aan het slot der voorstel
ling toon liet publiek staande het Wil
helmus had aangehoord en meege
zongen, werd de heer Chrispijn op het
tooneel geleid.
De heer Van Gasteren sprak hem
toe met een hartelijk woord van dank
overhandigde hem namens het be
stuur vau Cremer oen reusachtigen
lauwerkrans.
Dat was liet einde van den geslaag
den. 'feestavond, die een goed begin
an het seizoen was.
ANNA VAN GOGH—KAULBACH.
J u b i lé.
1 October zal 't 40 jaar geleden zijn.
dat de stoomwasscherij en ververij
van Gebroeders Verkes in de Rozen-
prieolstraat is opgericht.
POLITIEVEREENIGING.
In de Politiebode vinden we 't ver
slag van de Haarlemsche politiever-
eenigfng ,.V. Z. O. S.'
De vereeniging telt thans 106 leden,
begin 1912 bedroeg dit 92. dit vindt
zijn hoofdoorzaak door toetreding
van oude leden.
10 Febr. werd een verzoek gericht
aari den Com v. Politie, om beamb
ten welke voor een der rechtscolle-
gién inoefen verschijnen. 2 uur vroe
ger van den nachtdienst te laten In
rukken, Dit werd toegestaan.
11 April een verzoek gericht aan
den Raad dere gemeente Haarlem,
beoogende periodieke tractements-
verhoogiiig en uitbreiding 1ste en 2e
klassestelsel. Tot nog toe geen ant
woord, alhoewel wij aan mogen ne
men, dat dit verwezenlijkt zal wor
den, zoo meldt 't verslag.
Uit de Omstreken
HAARLEMMERLIEDE.
Benoemd.
Door het Burg. Armbestuur dezer
gemeente is tot wijkverpleegster ter
standplaats Halfweg benoemd Mej. A.
M. Netelenbos, te Amsterdam.
HILLEGOM.
Het feest.
Op den feestdag zal tie secretarie
der gemeente gesloten zijn. De dienst
van het postkantoor is dan ook be
perkt.
Vele particuliere zaken, zoo met
alle, zullen ook gesloten zijn.
Het officieele programma luidt: 7
uur, koraahnuziek; 8.30 uur, zanguit-
'roering der schoolkinderen, dnnros
optocht dezor schoolkinderen met mu
ziek door de gemeente en traetatie in
de scholen; 10 uur, volksspelen op
het schoolplein, uireiking der prijzen
in Ifotel Sistermans; 1.30 uur, liisto-
rischij-allegorische optocht, landing
van den Prins aan den Haven, verder
route door de gemeente; 7.30 uur,
zanguitvoering van 250 zangeressen
en zangers bij de Ned. Herv. Kerk;
's avonds algemeene verlichting8
uur concert in den I-Ioftuin; 9 uur Om
megang met muziek en fakkels; 10
uur, vuurwerk op een terrein aan de
Hoofdétaat, tusschen villa Remina en
de R.-K. Kerk.
Van gemeentewege worden het ge
meentehuis en het voormalig Raad
huis geïllumineerd, ook wordt er
door de gemeente hier en daar ver
siering aangebracht. De straalversie-
ring zal werkelijk heel mooi wurden.
Iedereen hoopt op mooi weer; dan
wordt het feest grootsch.
Benoeming.
Tot hoofd van de Christ. Burger
school alhier is, ter vervangiug van
den heer D. Moolhuijzen, die naar
den Haag gaat, benoemd de heer H.
C. van der Schuur, thans le onderwij
zer van een Chr. school voor M. U. L.
O. te Arnhem.
SLOTEN.
Hoofdingelanden.
Tot hoofdingeland van den Sloter-
bimien- en Middelveldschen polder is
gekozen de heer W. van Huieen al
hier, in de vacature ontstaan door de
benoeming van den heer W. F. C.
Druijvesteijn, tc Amsterdam, tot voor
zitter; de heer D. van Bladeren, te
Nieuwer-Amstel, werd ais zoodanig
herkozen.
Harddraver ij.
Aan de Dinsdag alhier gehouden
harddraverij namen 15 paarden deel
de prijzen van f 100, f 50 en ƒ25 wer
den toegekend aan „Barthilda", »an
A, de Ridder, te Purmerend, pikeur
P. Kout; „IJartinus" van J. M. v, d.
Berg te 's-Gravenhage, bereden door
den eigenaar en „Castro", van A. P.
J. v. d. Kroon, te Abcoude, pikeur J.
de Boer.
ZAND VOORT.
GEMEENTERAAD.
De Raad vergadert op Donderdag.
25 September, des namiddags om 7 1/2
uur.
De onderwerpen ter behandeling
zijn
Ingekomen stukken en mededcelin-
gen.
Aanbieding Gerneente-begrootiiig
1914.
Aanbieding Begrooting Waterlei
ding 1914.
Aanbieding Rekening van het Bur
gerlijk Armbestuur 1912 en Begroo
ting 1914.
Subsidie-aanvrage Burgerlijk Arm
bestuur.
Subsidie-aanvrage uitstapje school
kinderen.
Boete bouw watertoren.
V erpachting meststoffen rioleering.
Benoeming van. een lid in de Com-
issie van Bijstand voor de Water
leiding.
Benoeming van een lid in de Gas-
commissie.
Rapport inzake request aannemers
nopens aanbestedingswerkeu.
Bouw arbeiderswoningen.
Het Witte Kruis.
la de Dinsdagavond in Hotel Drie
huizen gehouden vergadering van de
afd. Zandvoort van de Noord-Holland-
sche Vereenfging „Het Witte Kruis"
werd de beschrijvingsbrief voor de
vïjf-en-vijftigste gewone algemeene
vergadering behandeld.
Tot afgevaardigde naar die verga
dering werd aangewezen de heer B.
van Rijnberk en tot pLv. afgevaardig
de de heer J. Stom.
Benoemd.
Tot voorzitter van de Chr. N. G. O.
V. is benoemd de heer H. Keesman,
die deze benoeming heeft aangeno-
Gemengd Nieuws
STAKING TE RIGA GEèINDIGO.
Alle in de exporthaven aangestelde
arbeiders hebben thet werk hervat.
VLIEGONGELUK BIJ MAROKKO.
Uit Mogador wordt gemeld, dat een
aeroplan. bemand met een officier en
een sappeur vau Casablanca komend
Saffie te zijn gepasseerd, kantelde.
Het toestel viel in volle zee. Onmiddel
lijk werden van Mogador uit. waar
men het ongeluk had waargenomen,
booten te hulp gezonden. Men slaag
de er in den soldaat te redden; de of
ficier en het toestel echter verdwenen
de golven.
OORLOG OF VREDE.
In de reeks voordrachten, door
Nederlanders m de Gentschc tentoon
stelling gehouden, is ook opgetreden
de heer Chnstiaan Nuys, een bekend
journalist te Amsterdam. Tot onder
werp had hij gekozen Oorlog of
Vreile.
llij zei o. a.
M at toch is schooner op aarde dan
vrede?
Vrede met ons zelf en ruot hen die
om ons zijn, vrede in ons hart eu
vrede iu ons huis. En vrede op aarde,
luidt toch ook de Engelenzang. Wij,
die menschen van goeden wille wen-
schen te zijn, hebben de taak, dc roe
ping, den plicht, dien vrede te bevor
deren.
Negentien eeuwen gingen voorbij
sinds deze •woorden weerklonken in
de vlakte van Bethlehem eu nog
kreeg de wereldvrede de plaats niet,
die hem toekomt. Maar de gedachte
wint veld en naast de inaterieele over
winningen staan nu ethische lot be
strijden van den oorlog.
De geheele wereldgeschiedenis is
een lange onafgebroken aaneenscha
keling van strijd, vau oorlogen, van
ruwheden en wreedheden. En tegen
over den krijg met zijn rampen en
ellende, stellen wij daarom zoo gaar
ne rten vredeirlj verlangen naar
vrede, wij snukken naar vrede, wij
bidden om vrede! Et d ona nobis
pacem Wij werken voor vrede ei»
reoht, voor Vrede door Recht
De oorlog is door alle tijden heen
beschouwd als een der grootste ram
pen die de meiischheid konden tref
fen. Dit maakte den oorlog tot ren
ethïsdh probleem. Opmerkelijk is het
dan ook, dat sedert het bewust wor
den van den men scliel ij ken geest, de
oorlog slechts bij zeer hooge uitzon
dering de goedkeuring van de pliiln-
sophen hreft kunnen verwenen Da
oorlog '.och is de ontk^rning van de
moraal. Door den oorlog wordt He
misdaad tot een wettige hand-Hing
gemaakt, de moord als oen helden
daad vereerd. Oorlog dat is ver
nietiging
Hetgeen dichters en kunstenaars
aan bezieling hebben kunnen vinden
in de oorlogstafereelen. w is dit wel
de oorlog, dien zij bedoelden te ver
heerlijken? Want de werkelijkheid
is te gruwelijk, te ontzettend om te
kunnen worden bezongen
Vervolgens bestrijdt spreker de ver
schillende argumenten, ingebracht
ten Yoordoele Yan den oorlog. Do oor
log is niet moreel en kan dus ook
geen moreele gevolgen hebben. Wat
de kiem van het slechte, het onschoo-
ne in zich draagt, kan geen mooie,
reine gevolgen hebben. Met den oorlog
heeft de moraal niets uit te staan.
Met een overvloed vau treffende be
wijzen uit de wereldliteratuur getrok
ken. wraakte spreker het proces van
den oorlog, waardoor volgens Lom-
broso waanzin en misdaad worden
bevorderd.
Hij wijst op de heldendaden door
geneesheeren en verpleegsters op net
slagveld verricht, die niet als resul
taten van den oorlog zijn aan te zien.
Hij geeft een kort overzicht der pi:i-
Iosophische gronden voor de verdedi
ging van den oorlog aangevoerd.
Maar daartegenover staat het ver
heugend verschijnsel der philosonhen
van Plato of tot Rousseau en Kant,
die steeds liet vredesdenkbeeld heb
ben ontwikkeld tot verbetering vun
liet ruenschdom.
De menschelïjke geest zoekt in de
groote wereldruimte orde eu regel
maat. Hij speurde de onveranderlijke
wetten na die het heelal beheerschcn,
en gevoelde dc harmonie der sfeoren.
De grootsrhe, rustige gees; die alle/
beheerscht.
Of de oorlogon ooit directe oorza
ken waren van bevorderina der !u>-
schaving kunnen wij betwijfelen,
maar wij woten zeker, dat de dadelij
ke denkbeelden dat wèl waren. Daar-
moeten wij werken voor de tus-
komst, niet blijven hangen aan het
verleden, omdat wij vertrouwen hco-
bon in de zegepraal der zedelijke be-
inselen.
Na deze uiteenzetting van de theo-
■ieen omtrent den oorlog-, behandelt
spreker Jiet vredesdenkbeeld. Hij
toont aan hoe dit idee in de eerste
samenleving, in den harden strijd
van dc-a mensch tegen de natuur, nog
heelemaal onbekend, langzamerhand
ingang heeft gevonden. Het zoeken
an eigen reciit onder de menschen
moest inderdaad piaats maken voor
liet toepassen van het recht dat de
biaai-ais zoouuuig ètkenue eu alkon-
uigue. uut met ue geschiedenis der
bescnaving is uic der vredesbeweging
nauw verbonden. Reeds Plato hud
oen profetische visie van den vrede,
zooals wij ons die thans voorstellen.
Bij de Romeinen gold het denkbeeld,
uoor Seneca liet sterkst uitgedrukt,
van een groote gemeenschap, wier
leden uoor lielue, recht eu billijkheid
elkaar verbonden moesten ziju.
Soortgelijke denkbeelden verkondigde
Dante en na hem De Saint Suuon,
Het laatst werden zij door Carnegie
voorgesteld, toen hij den Staten van
Europa den raad gaf, zich aaneen ie
sluiten tot de Yereenigde Staten van
Europa. Doch zulk een Statenbond
kan een aanleiding zijn tot verminde
ring vun bewapening, een waarborg
voor den vrede is hij echter niet.
Ook de godsdienst lieeft invloed oc
de bevordering van het viedes-idee
geoefend. Maar dit duurde slechts
zoolang de Christenen door den Slaat
uitgesloten en vervolgd werden. Zoo
dra de Staat den Christelijken gods
dienst erkende, werden de vredelie
vende denkbeelden vergeten.
In de uiiUueleeuwen vouu het vre
desdenkbeeld weinig ingang. Eerst
met de Renaissance ontstond werke
lijk behoefte aan vrede. Tot grond
slag moest dienen de rechtsverhou
ding tusschen ue volkeren, net inter
nationale recht, waarvan de beginse
len toen eerst werden vastgelegd,
vooral door Hugo de Groet.
De invloed v an uezen Nederland
schen humanist op de vredesbewe
ging wordt door spreker in liet bij
zonder belicht. Vooral wees hij erop,
hoe hij regelen vaststelde voor he<
oorlogsrecht an middelen toonde out
den oorlog te vermijden. Zijno volge
lingen waren het, die ae vredesbe
weging geleid hebben op den eenigen
weg du» leiden kan tot liet beoogde
doel. Zij bepaalden regelen waar-
'door do strijd, die niet te vermijden
zou zijn, meuscheiijker kon gevoerd
worden dan voorheen. Doch eerst
Herder en lvant gaven aan do bewo
ging haar modern eÜhisch-philoso-
phisch karakter. Zij maakten de nog
nevelige gedhehten tot een vvijsgeerig
probleem, tot een vasten grond waar
op de volgende geslachten zouden
kunnen voortbouwen. Elke natie, rei
Herder, moet voor elke andere natie
doen wat zij verlangt en verwaent
dat de andere voor haar zal uoeo.
Deze denkbeelden volde Kant mm
het vredesdeokbeeld heeft hij ge
plaatst aan liet begin zijner Ethica
en aan hot einde zijner gescüiodenis-
philosophie. Daarbij steunt bij op tie
zedelijkheid, dat is op het recht
Do strijd zal ophouden en gerech
tigheid hoerschcn. wanneet' de volko
re hunne oneenigheden zullen onder
werpen aan oen Areopagus, die daar
over uitspraak zal doen. Daarheen
moeten wij leiden. Eu dit kuruieu
vooral wij. broeders uit Noord- cu
Zuid-Nederland. Als bewoners van
Staten, die niet zijn aangesloten bij
dezen of genen bond. kan vau om
uitgaan het woord en het gebaar, -tut
vrede en recht doet beschouweu aLa
de hoogere eenheid die uilen strijd en
alle oneeuiglieid in zich opneemt.
Met dit opwekkingswoord beelooi
de beer Nuys zijne rede.
