NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
13e Jaargang No. 9385
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
ZATERDAG 24 JANUARI 1914 A
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN
PER DRIE MAANDEN:
Voor Haarlem1.20
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der
gemeente),1.30
Franco per post door Nederia:.d1.65
Afzonderlijke nummers0.02 K
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem0.37 H
de omstreken en franco per pos! 0.45
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM.
ADVERT ENTIËN:
Van 1—5 regels 50 Cts.; iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Haarlem van 1—5 regels 1.—elke regel meer 0.20. Reclames 30 Cent per regeL
Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Advertentiën van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing;
50 Cts. voor 3 plaatsingen k contant.
Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 53.
Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie600en der Administratie 724.
Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA
Warmoesstraat 76—78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229.
Dl i NIJ MM lilt B-STAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
AGENDA
ZONDAG 25 JANUARI.
Soc. Vei een:ging: Haart. Muziek
korps. Volksconcert.
Schouwburg: Optreden van So'.ser
en Hesse.
De Kroon: Biosc. voorstelling.
Brongebuu-.: Nut en Genoegen,
Slechte herders.
Soc. Vereeniging: Biosc. voorstel
ling.
IJsclub v. II. en O.: Wedstrijd
Bchoorwïjden.
Bios:. Tlieoler, Gr. Markt: Voor-
Welling.
ApM'o-Theater: Biosc. voorstelling.
KI. Vereen icing: Riosc. voortelling.
Biest Union, Schoten; Voorstelling.
Rusthoek. Bloemendaal: Concerten
2 1/2 en 7 3'4 uu.r.
M AND AG 26 JANUARI.
Schouwburg: Mijlpalen.
Soc. Vereeniging- Kol. InsMtuul. Le
zing door den Heer J. H. Barelta.
Biosc. Theater, Gr. Markt: Voor
stelling.
ApollOrTheai'.pr: Biosc voorstel ling.
KJ. Vereeni'-'ing: Biosc. voorste Mlmg
OM ONS HEEN~
No. 1879
De Viseh wordt dour betaald.
Zoo zegt Ileijermans in zijn stuk
„Op Hoop van Zegen', figuurlijk,
wanneer hij het moeilijk en gevaar
lijk lot van den visschcr schetst: de
visch wordt duur betaald. F.n zoo kan
Ook het groote publiedt, lager bij den
grond maar even waar, zeggen wan
neer het de gevangen visch koopen
wilde visch wordt duur betaald Het
feit is daar, dat terwijl het vleesch in
dc laatste jaren, als zooveel andere
voedingemiddelen, voortdurend in
prijs gestegen is, de visch er in den
regel boven blijft, zoodat het eten van
visch dan ook als weelde kan be
schouwd worden.
Voor- den arbeider en den kleinen
burgerman zijn verschillende soorten,
BChelvisch, kabeljauw nagenoeg onbe-
reikbnar; zeetong ligt absoluut boven
hun macht. Wanneer zij Vrijdagmor
gen of (meestal) Zaterdagsavonds op
de Haarlemsche vischmarkt komen
hebben -zij al gauw gezien, of er iets
van hun gading is. „Niks voor ons
vandaag," klinkt méérmalen de ver
zuchting, wanneer zii weer vertrek-,
kon. Soms, als er wijting is en poo-
nen, kunnen ook kleine beurzen mee
doen, waaruit blijkt, dat de menschcn
wel visch lusten, als ze maar te be
talen is.
Vrijdagmorgen heb ik eens een
kijkje op onze vischmarkt genomen.
Het was er vrij levendig van kijkers
en koopei-s. Op de lange banken in 't
midden lagen groote kabeljauwen,
sehclvisschen, wat kleine schol. En de
handelaars, en handelaarsters waren
ijverig aan het werk, haalden metéén
ruk handigheid der gewoonte, de in
gewanden uit de opengesneden visch-
lijven en praatten intusscheu verder
niet buren of aspirant-koopers.
„De visch is weer duur vandaag."
zei een teleurgesteld bezoeker, en wij
zende ou een mand met kleine schel-
visch, ging bij voort: „d&ér willen ze
negen stuivers per stuk voor hebben
llarinkies!"
IIii had gelijk, groot waren de die
ren niet. Eu deze hooge prijzen waren
volstrekt geen uitzondering. Een niet
zeer groote schelviech kostte 1.50 en
twee kleine eehelvischjes werden niet
beneden dezen zelfden prijs afgege
ven, hoewel de koopcr al zijn best
deed om 2e voor lageren prijs Ie krij
gen-, de visohhandelaar deed zóó min
achtend-afwerend, dat onze liefhebber
opeens een wanhoopsbod van zeventig
cents verdubbelde.
In een anderen hoek van de markt
had iemand twee kleine kabeljauw-
fjes, zoogenaamde gullen, gekocht
voor 1.50 (de vischmarkt leek Inder
daad wel wat op een daaldersbazar)
en was over dien koop blijkbaar maar
matig tevreden. „De schade van de
trawlers moet er zeker weer uit," zei
hij, doelende op de pas geëindigde
werkstaking.
En nu is het merkwaardige juist,
dat de prijzen, die deze week aan den
vifichafslag te IJmuïden besteed zijn,
laag waren. Vrijdag had dus de visch
aan de markt goedkoop moeten zijn.
Waarom was ze dat niet? Waarom
is eigenlijk, op een enkele soort als
wijting én poonen en misschien nog
een enkele andere na, de visch in
Haarlem altijd duur? Ziedaar een
vraag, die het wel de moeite waard is,
eens nader te behandelen, omdat hoe
langer hoe meer stemmen opgaan om
de visch, als volksvoedsel, meer op
den voorgrond te brengen en omdat
het toch wel allermalst is, dat wij,
die een half uur van IJmuiden ver
wijderd zijn. niet voor redelijken prijs
aan visch kunnen komen, terwijl toch
lange Ireinen met visch uit diezelfde
havenplaats naar het buitenland gaan,
zoodat de Haarlemmer goedkoopei
visch kan eten in Dusseldorf en Keu
len, dan in zijn eigen huis.
Neemt de tusschenhand, de visch-
koopcr, te hooge winst?
Maar als (lat zoo is, dan zou daar
uit moeten blijken' van te geringe
concurrentie omdat immers de koop
man nog niet zoo is, of hij verlaagt,
wanneer dat door mededinging noo-
dig blijkt, zijn prijzen wel. Daaruit
zou dus kunnen worden afgeleid, dat
dc aanvoer van visch naar Haarlem
niet groot genoeg -is. Zoo ontstaat dus
de bekeDde noodlottige cirkel Omdat
de aanvoer gering is blijven de prij-
zen boog, omdat de prijzen hoog zijn
koopen weinigen en is het dus
j moeite niet waard, meer visch aan
te voeren.
I Ik was in dc gelukkige gelegenheid,
r over deze toch wel belangrijke aange
legenheid de meening te hooren van
iemand, die daarvan volkomen op de
hoogte is en een nieuw gezichtspunt
opende „De Haarlemmers," zoo zei
hij, „zijn op het stuk van visch ver
wend. en veeleischend.' En hij vertel
de, hoe zij al dadelijk beginnen met
levende visch te verlangen, die uit den
aard van dc zaak duurder is, dan de
doode, de trawlervisch. Springen moet
ze, maar hoe weinig wordt er aange
bracht door de beugvisscherij. waar
bij de gevangen visch in een bun met
zeewater levend wordt gehouden, in
vergelijking met de trawlers, die alle
visch in ijs bewaren en dood aan wal
brengen? Verreweg hel grootste ge
deelte is natuurlijk van de trawlers.
Is die doode visch verkeerd of af te
raden? Volstrekt niet, ze is voortreffe
lijk voedsel, al zal zij, verklaarde on
ze deskundige, door het bewaren in
ijs, wel iets van haar smaak verloren
hebben Welnu, daaraan, aan die kies
keurigheid namelijk, schreef hij toe,
dat er in Haarlem betrekkelijk zoo
weinig visch gegeten wordt. In het
buitenland kijkt men zoo nauw niet,
daar wordt de doode trawlervisch
graag gegeten. En zoo is dan voor
een deel opgehelderd, hoe het komen
kan, dat de reederijen voor een be
trekkelijk lagen prijs hun visch in den
afslag moeten afstaan voor 't buiten
land. terwijl in de- onmiddellijke na
bijheid alleen peperdure visch te krij
gen is.
Laat ik er aan toevoegen, dat op de
vischmarkt vrijwat trawlervisch aan
wezig was, waaruit blijkt, dat men cr
toch wel mee ter markt komt Maar
het was mij natuurlijk niet. mogelijk
de lotgevallen van eiken kabeljauw
na te guau eu op te sporen, welken
priis hot dier daar of misschien na
derhand in de stad opgebracht heeft.
Een bijzonderheid, die wel wijst op
groote winst bij den IJmuider hande
laar is, dat naar onze deskundige me
dedeelde, do fijne visch, kabeljauw,
schetvisch, tong, tarbot, in Haarlem
zelden in prijs verschilt, terwijl toen
de prijzen aan den IJmuidenschen
visehafslag zoo sterk uiteenFoopen, dat
bijvooVbêeld in den tijd van één week
de prijs van schelvisch twee of drie
maal zoo hoog kan worden als op den
eerstc-n weekdag
Voor wie dat nader mocht willen
onderzoekeu is hier allicht aardig
houvast.
Hier en daar gaan de gemeentebe
sturen zich met de zaak bemoeien,
het tijdschrift Moleschott vermeldde
onlangs, dat in Veendam practische
maatregelen voor den vischverkoop
zijn getroffen, maar dit moet blijkbaar
op een vergissing berusten, daar een
beleefd verzoek om inlichting, dat ik
tot den burgemeester van die plaats
richtte, onbeantwoord bleef. In het
buitenland, waar dezelfde zonderlin
ge toestand als te Haarlem schijnt
voor te komen, bijvoorbeeld te Ham
burg, is het gemeentebestuur met suc
ces opgetreden en heeft daar, met
hulp van de vischhandelaars, terwijl
de pers het publick practische voor
lichting gaf, een belangrijken omzet
van visch te weeg gebracht. Hoewel
een stad van dien omvang, levende
onder andere verhoudingen, natuur
lijk niet met Haarlem vergeleken mag
worden, blijkt daaruit, dat in 't alge
meen hot gemeentebestuur wel iets
doen kan.
Ik kom op deze zaak nader terug.
Als dit weinige ook anderen er toe
brengen mocht, hun meening over de
zaak te zeggen, wil ik daar gaarne
plauls voor inruimen.
J. C. P.
Stadsnieuws
HET SPOORV\ KGONGELUK TE
LEIDEN.
In liet door de II. iJ. S. M. aan dc
regeering uitgebrachte verslag van 't
onderzoek omtrent het spoorweg
ongeluk te Leiden, wordt een omstan
dig verhaal van het gebeurde gege
ven. De lezing komt in hoofdzaak
overeen met de uitvoerige mededee- j
lingcn in ons blad gedaan.
De commissie, welke hei onderzoek
heeft geleid, komt tot de conclusie, dat l
voor het ongeval verantwoordelijk ge
steld moeten worden
lo. de rangeerder Schimmel, die uit
onachtzaamheid verzuimde maatrege- I
len te nemen, om de door hein bege
leide machine vóór het op „met ian-|
geeren" slaande rangeersignaal totJ
stilstand te brengen en niet opmerkte,
dat dc wïsftl in verkeerden stand lag, 1
en
2o. do machinist Rietbergen, die
verzuimde zich te overtuigen van den
stand van het rangeersignaal en
daardooizonder dit op te merken,
door liet op „met rangeeren" "staande
signaal reed.
Het is \erucr nog gebleken, dat een
semJiuiswacliter ue binnenkomende
locomotief „Nestor" nog met de armen
in de hoogte (het signaal om te stop
pen), tegemoet is geloopen, en naai'
de meerling van den seinhuiswacnw
had het personeel van de locomotief
„Nestor' (lit nog tijdig kunnen op
merken. De commissie van onderzoek,
afgaande op de verklaring van de ge
wonden. dat geen van hen genoomden
seinhuis wachter heeft zien loopen. is
echter v:ui meening, dat liet oogen-
blik, waarop hij de locomotief tege
moet liep, nagenoeg moet zijn samen
gevallen met de botsing. De commis
sie van onderzoek meent dan ook. nat
er geen aanleiding bestaat, den ma
chinist Do Wit minder oplettendheid
ten laste te leggen, waardoor hij de
botsing niet zou hebben voorkomen,
te meer waar het zien rijden van een
locomotief op een ander spoor voor
hem geen aanleiding behoefde ie zijn
om te veronderstellen, dat deze met
in ii ig /ou stoppen, uaar de signalen
voor ziju locomotief veilig Sicimeu.
Het Tooiieel
ling heeft van L"Association Fran-
cuiso vu ii moer dan 4UU leden, dat En-
gelsche lezingen laat houden voor let-
lerlievenden, dat immers mteilectueel
aan de spits wil staan van Nederland.
De schouwburg was zóó vol, dat we
nauwelijks nog een plaatsje konden
krijgen, u ij vreesden dit al, toen wij
op straat <lo groote drukte zagende
extra-trams, de file van rijtuigen tot
aan de Markt als op Bach- en Steen-
nian-uvondeu. En toch, het deed ons
innerlijk goed die hulde aan den
dichter, den man van genie. Maar zóó
vol, wie had het durven hopen
Acht menschen, waaronder twee
critici, wei geteld in de loges, en in de
stalles. en parterre een handje
vol meer. Wie liad durven hopen, dat
wij in Haarlem zoo veel kunstzinnige
en intelJectueele menschen hadden
Toen wij om II uur den schouwburg
verlieten, schrapte de bureaulist juist
zijn laatste beschikbare plaatsje of
misschien was hel op een na zijn laat
stevoor èe zei en de voorstel
ling \a;i „.Mijlpalen" door. Welk een
voorrecht toch voor een dichter om
Nederlander te zijn Ja, wel gebene
dijd zijn ze in Holland, onze dichter
vorsten 1
ij Haarlemmers behoeven ons
gelukkig niet al te veel te schamen
wij hebben naar ik gehoord heb
nog meer kunstlievende inwoners dan
Amsterdam en Rotterdam. We zijn
Goddank in goed gezelschap.
De voorstelling? Wij behoeven na
het artikel van mevr. Van Gogh—
K&ulbach er niet meer over te schrij
ven. Alleen zij vermeld, dat Brond-
geest. wegens ziekte van den heer
W. van der Veer dc rol van Saul
had opgenomen. Een zware, een bijna
te zware taak bleek dit voor hem te
zijn, Maar tocii alle hulde voor de
kranige wijze waarop Urondgeesi zien
er doorheen sloeg.
J. B. S.
Het duurt voort
Bij den winkelier J. K. in de
Kieme Houtstraat is een zinken geld-
bakje met 5 weggenomen.
Iemand een fiets kwijt?
Dp ue binnenplaats vuil hei Post
kantoor stond l oens sinus drie weken
een iivereiilicts. Niemand kent den
eigenaar eu het rijwiel behoort niet
onuer de vermiste rijwielen.
Jubileum „Ouder Ons'.
Gemengd Koor „Under Ons heeft
hesioieii zijtt 121/2-jarig beslaan nog
iu dit seiz' en te vieren niet een feest-
conceit.
Op bedoeld ooncert zuilen koren
meevoel u women wuaniicu« „Ouuei
Urn, ZIJU hoogs.Oliüéiscueiuiligea
ueuamue. o. ui. „ExauuJ Ik.us \sxu
uaiuiusar Floi ence en „lu bpeculo
au i-ailip Loots
Daarna zui, zoö mogelijk op den
juis.en uutüiu van hei leest. Zaterdag
18 Juli e.k., een feesiavöuu voor ue
leueu women georganiseerd.
A 1 g. Vereen, voor Bloem-
bollencultuur.
Dc aftiteling Noordwijk heeft reeds
thans een voorstel ingediend om voor
het volgende jaar opnieuw wijziging
te brengen in de contributie-heffing.
Bedoeld wordt dan een progressieve
heffing In te voeren Het minimum zal
zijn 13 voor minder dan 1 H.A., van
15 H.A, (3 plus /0 85 per H.A., enz.
Het maximum is voor 30 H.A. of
meer 15.
De afdeeling hoopt, dat door deka
billijke regeling uitgetreden leden
weer in de vereeniging terug zullen
kómen.
Be vordering.
Bij het 10de regiment infanterie al
hier zijn de korporaals Jerphanïon,
Kntestedt en Ten Brink door den re
gimentscommandant bevorderd tot
den rang van sergeant en blijven al
hier in garnizoen.
Brood en Koffie.
Hedenmorgen maakten 6*5* kinde
ren en 263 volwn.-.seneu *.an gratis
brood- cn koffio-uitdeeiing gebruik.
Ontvangen giftenIF London,
Kampersingcl no. 50 een bon voor
300 kilo bryod met /20.
J. A. Hcins, Lange Margareiha-
straat 33C. V. 1, J. W. V. ƒ2.56, B.
10, verjaringpai uj Café Leuven ƒ2.80.
A. F. H. van dei Vaart. .lansstraat
73 MeJ. C. 1 de Dames S. V L. ƒ20.
Me] W. ƒ1. Me]. S. f2.50, Mej. K.
f 2.50. Mevr I. V er. R. M. f3.50,
miir.hcer D. f 2.50, Mej. 8. ƒ1. mijnte
K M
VREDE DOOR RECHT.
In ile bovenzaal van de Kroon üad
Vrijdagavond Mej. Th. A. van Eek,
presidente der afd. Leiden van den
Neder!. Bond Vrede door Recht, aks
spreekster op voor de ufdeeüng Haar
lem. In hare Inleiding herinnerde zij
er arm, hoo gaarne zij hier optrad,
omdat deze afdee'ing mede door haar
initiatief is gesticht.
Liever dan op'Kenau, de bekende
Haai V-.msclie figuur, wilde zij de
aandacht vestigen op Brrchte, de
Het 25 jarig Raadslidmaatschap van Jhr. Mr. F. W. VAN STYRUM.
HET OOft VAN DEN
QEHEENTERMD
tot
Onze scnouwburg was gisteren
den nok toe gov ulo er kon zoo
zeggen wij immersgeen kip men'
bij. Eu -hoe was dit anders te ver
wachten Kr werd immers een nieuw
treurspel gegeven van een groot Ne-
uciivii.u5i.jl u,oner, cell .dicntül', ülö
door veren zeiJs gretig een gemo
woidl gênoému. Men uud geiezeu van
ju ii'tiguicuwm, noog uichter-
hjke visie- ovorweiuigend-suioone taal
cn «at uiléS 111 een treurspel van een
.'se—Lilouuer. Hoe ware nci can moge
lijk geweest, dat de schouwburg niet
vol zou ziju Wij, Nederlanders, zijn
immers zoo troisoli, wanneer wij
groot zijn in datgene, waarin een
klein volk groot kan zijn. Heel Haar
lem wilde natuurlijk dit nieuwe ge
luid hooien, Haarlem, dat zijn afge
storven schrijvers met monumenten
wil huldigen, dat in Augustus een j
congres van Taal en Letterkunde luis i
terrijk zal ontvangen, dat. een afdoe-
