r
NIEUWS= en ADVERTENTIEBLAD.
3T© Jaargang No. 94" 1
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
ZATERDAG 7 MAART 1Q«4 A
A a_J T
Ci'J
vfc.
"1 i
111 m..
1
MbÉl. 1
ABONNEMENTEN AD VERTENTIËN:
per drie maanden: - ^an rege's 50 Cts.; iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Voor Haarlem 'A 1 0 Haarlem van 1- -5 regels ƒ1.—elke regel meer ƒ0.20. Reclames 30 Cent per regeL
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
gemeente) 1.30 ^,1 Advertentiën van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per olaatsin?:
Franco per post door Nederland„1.65 50 Cts. voor 3 plaatsingen contant. 4
üefliusGeerd Zondagsblad, 'voor Haarlem' I 0.37H Kedactie en Administratie: Groote Houtstraat 53.
de omstreken en franco per post „0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Uitgave der Vennootschap Loureus Costfer. Directeur J. C. PEEREBOOM. Drukkerij: Zuider Buitenspadrnc 12. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA
Warmoesstraat 76 78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. De Verzekering der (per weck) neabcnr,cerc!ep v.oro't ge wearbergd door „The .Ccean", Rckln 151, Amsterdam.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHTTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
AUENDA
ZONDAG 8 MAART.
Schouwburg, Jansweg: De Familie
Mongodin.
Bron gebou wTooneelvereeniging
DumiaUüi: Uitvoering en bal.
De Kroon: Madame Sherry.
Soc. Vereenig ng: B.osc. voorstelling.
KI. Vereen.: Biosc. voorstelling.
Apollo-Theuter; Biosc. voorstelling.
Biosc. Theater, Groote Markt: Voor
stelling.
MAANDAG 9 MAART.
Schouwburg, Jansweg: De vijf Frank
furters.
KI. Vereen.: Biosc. voorstelling.
Biosc. Tlieater, Gr. Markt: Voor
etelling.
Apoüo-TUealer: Biosc. voorstelling.
OM ONS HEEN
,to. 1901
Winst uit Gemeeüteiiülryven.
Het is altijd de moeite waard, te
hooren en te lezen wat Mr. J. II. Thiel
over verschillende aangelegenheden
zegt en schrijft, zoowel wegens den
inhoud als om den vorm. Menigeen
zal het daarom met mij betreurd heb
ben, dat de oud-wethouder Donder
dag over het bovengenoemde onder
werp een lezing heeft gehouden in be
sloten kring, waardoor vele belang-
ttjiienden de gelegenheid misten om
die bij te wonenzij moeten zich dus
tevreden stellen met hef daarvan
verschenen verslag, dat ongetwijfeld
wel juist is. doch de bekoring van
Mr, Thiol's boeiende voordracht nood
zakelijkerwijze mist.
De lezing van dit referaat geeft aan
leiding tot een paar opmerkingen
Mr. Thiel, gewoon aan logischen ge-
daclitengang, maakt het ons gemak
Keiitk onze indrukken vast te leggen
door zijn betoog te laten uilloopen in
vijf stellingen, die ik een voor een
volgen wil. De eerste is
liet maken van winst uit de ge
meentebedrijven is in strijd met de
wel.
He; is geen wonder, dat een jurist
begint met te wijzen op de wet, maar
het zal dan ook een leek wel geoor
loofd zijn, daarop niet in de eerste
plaats den nadruk te leggen. De wet
behoort uiting te zijn van en leiding
te geven aan begrippen, die in onze
samenleving vrijwel algemeen zijD
gewordener zijn honderde gemeen
ten die winst trekken uit de bedrijven,
zoodat uit nuchter practisch stand
punt bekeken de stelling van Mr
Thiel kan worden omgekeerd aldus:
de wet is in strijd met. het maken van
winst uit de gemeentebedrijven, waar
uit dan logisch zou moeten volgen, dat
de wet zoo spoedig mogelijk in over
eenstemming moet worden gebraelit
met de algemeen heerschende ge
woonte.
Of er van juridisch standpunt wel-
Jicht tegen deze eerste stelling iets in
te brengen is, laat ik als leek in 't
midden, ondenkbaar is het natuurlijk
niet De Genestet zei er al van
Wat ons de wijzen als waarheid
(verkouden
Straks komt een wijzer, die 't
(wegredeneert.
De tweede stelling betoogt, dat het
maken van winst uit de gemeentebe
drijven is:
in strijd met het algemeen belang
De spreker heeft dit voornamelijk
toegelicht met de opmerking, dat de
bedrijven zooveel mogelijk maatschap
pelijk nut moeten afwerpen, wat nu
niet gebeurt, omdat velen door de
booge prijzen van de producten daar
van niet kunnen profiteeren.
Is deze voorstelling niet wat don
ker gekleurd? Op de gasfabriek wor
den de grootste winsten gemaakt en
bet gas is een artikel van algemeen
gebruik geworden, ook in de woning
van den onbemiddelde. Met duinwa
terleiding staat bet niet anders. Al-1
leen electrisch licht is voor kleine
beurzc-n onbereikbaar, (trouwens ook
voor menschen met een middelmatig
inkomen nog veel te duur) en indier
dit licht geleverd werd tot den kos
lenden prijs, zou de kostbaarheid van
den aanleg hen beletten daartoe over
te gaan.
De gasfabricage beeft voor 1912, na
aftrek van het verbruikte voor ge-
meentcverlichting, openbare gebou
wen enz. bedragen 10880400 kub.
meter, de winst over dat jaar ruim
220 000, zoodat wanneer het gas tot
nagenoeg den kostenden prijs gele
verd werd, de prijs met 2 cents per
kub. meter zou kunnen worden ver
laagd. Dat vooruitzicht is zonder twij
fel aanlokkelijk, maar groote finan-
cieele besparing zou liet niet opleve
ren de ervaring leert, dat een verla
ging van lichlprijs, hetzij door ver
mindering van de kosten van het
licht zei' of wel door de aanschaffing
van zuiniger werkende apparaten,
een bijna onbewust grooter gebruik
ten gevolge heeft, zoodat een prijsver
laging geen geld bespaart, maar over
vloediger licht oplevertwanneer Mr
Thiel zegt, dat dit reeds zooveel ge
wonnen zou zijn, wi] ik dat volstrekt
niet tegenspreken.
Maar er is een bezwaar tegen prijs
verlaging, dat de spreker niet voor
bijzag: wij zullen het in zijn vijfde
stellimr ontmoeten.
Zouden er in Haarlem velen zijn,
die geen gas gebruiken omdat net
(lungs, den muntmeter) acht cents
kost, maar dat wel zouden aanschaf
fen, wanneer de prijs zes cents werd?
Ik kan het mij niet goed voorstellen
En toch zou zes cents dc laagst mo
gelijke prijs wezeD.
De derde stelling is dat het maken
van winst uil de gemeen tebcdrij-
in strijd met het beginsel: heffing
van belasting naar draagkracht.
llier ontstaat licht verwarring. De
bemiddelde zal aan gas meer betalen,
dan dc onbemiddelde, omdat hij meer
gas gebruikt en dus ook moer bijdra
gen in dc winsten van de gasfabriek
Evenzoo in die van de waterleiding,
omdat natuurlijk voor een grooter
woning meer water noodig 16, dan
voor een kleine.
Deze stelling van Mr. Thiel is dus
zoo op le vatten, dat de bijdrage van
den onbemiddelde in de gaswinst ver
kubieke meter even groot is als die
van den bemiddelde. Per kubieke me
ter! j
Men zou, zeide de heer Thiel, met
het heffen van een verbruiksbelasting j
„nog vrede kunnen hebben, als bet
element heffing naar draagkracht j
kon worden ingevoerd. Maar de in-
voering daarvan brengt zooveel moei
lijkheden mede, dat dat wel niet zal
kunnen worden verwezenlijkt."
Inderdaad, een progressie in den
gasprijs, naar gelang van liet inko
men van den verbruiker, blijkbaar
door Mr. Thiel bedoeld, zou practisch
onuitvoerbaar wezen, al ware het al
leen hierom, dat er tal van lichtver-
bruikers zijn (van gas, zoowel al?
triciteit) die wegens hun vak of
bedrijf wel genoodzaakt zijn, groote
hoeveelheden te gebruiken, fabrikan
ten en vooral winkeliers. Hier mag
de opmerking geplaatst worden, dat
deze allergrootste consumenten, die
honderde guldens per jaar aan licht
besteden en dus oogenschijnlijk bij
levering daarvan tot den kostenden
priis een belangrijk voordeel zouden
genieten, daarvan góón voorstanders
zijn; toen vroeger verluging van den
gasprijs aan de orde kwam, heeft het
bestuur van de Huarlemsche Ham
del&veroeniging die op practische
gronden ontraden. Wuarom zulleo
wij nader zien.
De vierde stelling van Mr. Thiel is'
het maken van winst uit de ge
meentebedrijven is gevaarlijk.
En wel hierom, dat door trusts de
koienprijs zoozeer verhoogd kan wor
den, dat de geheele winst weg Is.
Maar wanneer het gas tot den kosten
den prijs geleverd werd, zou dan niet
precies hetzelfde gevaar bestaan? Het
tekort op de exploitatie zou dan toch
op de eene of andere manier gedekt
moeten worden en in ieder geval
zouden de belastingschuldigen prut
telen. Feitelijk is dit argument van
den spreker een bezwaar tegen ge
meente exploitatie als zoodanig en ik
herinner mij dan ook heel goed, dat
het toen hier de strijd woedde over het
beginselverlenging van concessie ol
gemeente-exploitatie, de onzekerheid
van den koienprijs aangevoerd is als
een krachtig argument voor de ver
lenging der concessie, omdat daar
door het risico van de stijging van
den koienprijs door flen concessiona
ris gedragen werd.
Mr. Thiel heeft ook nog de mogo
lijkheid van oorlog aangehaald. Moe
ten wij daarmee rekening houden?
Als te avond of morgen inderdaad een
Europeesche oorlog ontstaat, zal de
maatschappij zóó allerheftigst op
haar kop worden gezet, dat do winst
op de gasfabriek tegenover den schrik-
kelijken berg van ellende die dan zal
oprijzen, in liet niet verzinkt.
Die oorlog zal een chaos veroorza
ken.
Als wij spreken van prijzen van gas
en water, houden we toch rekening
mei normale toestanden.
Over Mr. Thiel's vijfde, laatste en
allerbelangrijkste stelling m een vol
gend nummer.
J. C. P-
Stadsnieuws
Ngb een Raadsvacatnre.
De heer J. A. Wilkens heeft heden
gevolg gegeven aan zijn reeds lang
gekoesterd voornemen om af ie trc
den als hd van den Raad.
Reden daarvan is, dat de heer Wil-
kens meent dat men dan eerst met
vrucht lid van den gemeenteraad kan
ziju, wanneer men de zaken grondig
bestudeert; tot die studie, zelfs op
pervlakkig, ontbreekt hem dikwijls
de tijd.
Het Raadslidmaatschap van den
heer Wilkens dateert van 8 Juli 1910,
hij maakte dus bijna vier jaar deel
van hot College uit.
Een van dc onderwerpen, waar
voor hij bijzondere belangstelling had,
was de verbetering van den toegang
tot de stad door de Amsterdainsche
poortde heer Wilkens gaf daarvoor
een eigen oplossing aan.
Nu dus tegelijk een rechtsch 'de
heer W'eylarid) en een linksch Raads
lid aftreden, is wellicht de mogelijk
heid van een samengaan van verschil
lende partijen niet uitgesloten.
P AA R DEN TRAM-'VETER AN EN
Bij Mej. Mary Fleischmann is inge
komen l O.öu, onder het motto het ge-
brok e-n bordje.
Den fasten Maart geelt dc konmkl.
lettert, vereeniging J. J. Crcmer, met
ewerkïng van het muziekkorps
E. S. Mde reeds vroeger door
ons aangekondigde voorstelling ten
voordccle van de paardentram-ve
teranen.
Opgevoerd zal worden het bekende
toorieelspel „liet Goudvlschje".
ONTBOSSC1HNG.
In de N. R. Ct. lezen we:
De kunstenaar Willem C. Brouwer
heeft zijn land hartelijk hef. Hu
inuulvt zich beangst over ceu deel er
van. Over oen mooie, hem zeer dior-
buie streek Hij ergert zich er aun,
dat de op zichzelf fraaie tulpen
en hyacmtlien- cn crocusseu velden
telkens toenemen in aantal en groo
ter wordon, ten koste van ons Hol-
lamlsch- geboomte. Dit handelsartikel
ide tulpeüi zou even goed elders dan
tusschen Haarlem en Leiden gekweekt
kunnen worden. Waarom dan al die
ombosschimg er voor? W aarom gaai
het rijk die niet tegen? Waarom de
kweekenjen niet naar de hei ver
plaatst?
De laatste rest van de schooue streek
tusschen Haarlem en Leiden zou dan
zoo kunnen blijven en wellicht aan
sporing geven, dergelijk schoon weer
aan ie planten. In l&ÏJ tot -00 en -iU
toe,.hoeft do geschiedenis der Hol-
laiidsche steden zich doen kennen, als
van eon tijd, waarin men zonder liet
minste protest, goedkeurend toezag,
dat de meest? stadspoorten, die heer
lijke monumenten van 's menschen
geest, werden „weggeworpen". Men
gevoelde niets van den duren plicht,
dien eik geslacht op zich behoort te
nemen van te waken voor de schoon
heid vun stad-en-land. Nu het te laat
is, bejammert men om 't zeerst, dat
het vroegere geslacht zoo uinneedoo-
gend te werk is gegaan. Moet het ko
mende geslacht eveneens jammeren
om onze stupiditeit, die slechts gevoed
wordt door den lust-naar-geld?
Benoemd.
Dr. B. L. de Haas, alhier, is be
noemd tot geneesheer aan de Rijks
Werkinrichting te Veenhuizen.
N-ieuw Ziekenfonds.
Door eenige leden van het Landelijk
Ziekenfonds van deD Alg. Neder], Ty
pografenbond, is deze week een nieuw
ziekenfonds opgericht.
Het voorloopig bestuur bestaat uit
de heeren F. Iieerwolf, Voorzitter. J.
J. Spronk, secretaris en J. Hijkoop
pen nin grn eest er.
D r, C. G, S. S a n d b e r g.
alhier ie gekozen tot bestuurslid
van het Geolcgisch-mijnbouwkundig
genootschap.
STUKKEN VAN DEN RAAD.
Onbewoonbaarverklaring
B. en W. stellen voor, de perceelen
aan de Pieterstraat nrs. 15 en 17 onbe
woonbaar te verklaren.
Beschikbaarstelling van
een lokaal.
B. en W\ etellen voor, op zijn ver
zoek aan het bestuur van de Haarl
Ilandelsvereeniging te vergunnen,
gebruik te maken van een lokaal der
II. B. S. aan de Jacobijnestraat ten
behoeve van een cursus in boekhou
den.
Benoeming door den Baad.
B. en W. stellen voor te bepalen
dat van de ambtenaren, op wie het
ambtenarenreglement van toepassing
zal zijn, door den Raad zullen wor
den benoemd de boekhouders bij de
gemeemereiniging, de waterleiding
het openbaar slachthuis, het gasbe
drijf en het clectriciteitsbedrijf.
Het bestuur tan den Hout
en Plantsoenen.
B. en W. achten net noodig, dat ir.
het bestuur van den dienst van den
Hout cu Plantsoenen verander-iiv
wordt gebracht. De technische verant
woordelijkheid moet blijven berusten
bij den architect, terwijl de finuriciee
1c en administratieve verantwoorde
lijkheid zou zijn toe te vertrouwen
aan een nieuw aan tc stellen opzich
ter, aali wieu, evenals tot nog toe, de
dagelijksche uitvoering zal blijven.
Uit den aard der zaak zal dc taak
van den te benoemen opzichter af wij
ken van die van zijn voorganger en
zullen de hem te stellen eischen hoo
ger zijn.
B. en W. stellen daarom voor om de
jaarwedde van den opzichter, tot dus
ver 112001G00, te brengen op f 1400
—11800.
Tevens stellen zij in verband hier
mede een herziene instructie voor dei;
architect voor.
De Uitbreiding ran dB Stads Ban!
van Leaning.
We hebben rc-eds melding gemaakt
van de briefwisseling, die gevoerd is
ov er de Uitbreiding van de Stads Bank
Leen in g.
Aan deze correspondentie onlleenen
we het volgende:
Op 1 October 1209 schreven Commis
sarissen aan het toenmalige college
van B. cn W., naar aanleiding van
een gesprek, dat Mr. Johan Spoor, des
tijds voorzitter der Commissie met
Burgemeester Boree! had, dat de uit
breiding der Bank in liet belang van
het publiek en in overeenstemming
met de filantropische bestemming van
gemeentelijke banken van leuningen
zou zijn, daar deze banken beoogen
het pubiek te houden uit handen van
woekeraars.
In verhouding tot dc toeneming lor
bevolking neemt echter het bezit van
goud cn zilver per hoofd af, ook de
z.g. wol ion panden, door agenie-.; n
gebruik van minder waardevol ma
terieel. Daar de Haarlemsche bank
nu alleen deze panden aanneemt, s
het geldbehoevend publick verplicht
naar andere steden te gaan. of g*>
bruik te makcu van de huizen van
koop met .recht van wederinkoop, of
uitdragers, die ditzelfde bc-roep uit
oefenen.
Commissaris-' n zetten uiteen, dat
dit minder gewemscht is, .Naar andere
steden gaan, vordert geld, daar 3an
de verzending van grooterc stukken
aanzienlijke kosten verbonden zijn.
Voorts konn 't publiek beter terecht
bij c-cn filantropische, aan reglement
gebonden en voortdurend controleer
bare instelling, dan bij personen, wieu
het uitsluitend om winstbejag te doen
is.
Tc Amsterdam, Den Haag, Rotter
dam, Arnhem, I.eiden, Groningen cn
Maastricht is dan ook de werkkring
der gemeentelijke banken veel uitge
breider. Daar kunnen meubelen enz,
beleend worden.
Om dit te Haarlem ook mogelijk te
maken, vordert groote financieel® of
fers, daar het bestaande bankgebouw
absoluut ongeschikt is voor het beoog
de dool eiv de ruimte zoo verdeeld is,
Bange Droom van een Belastingschuldige
INK0I1EN-
II 5.076,000
1IZ6.o87.ooo
1 l37P98,ogp.
14-Sooi
„159,01
60,Qa.i|
171.03
162,
„193.051
\|00fóTEL
vooüTtL
jUNGiEN-
367,5^9.37^!
9 56,630.^2- j
logz.SJ'.ó'i
1.3 71,071917
yOOKSTEL
HuWaM
VJ£TH- 1
7/3
$:93pfiS,°'
gtSi.' js,°'
101 G3.29-3,01
lllf33oipt
JijiïS'fOlpt
De Goochelaar, handig on met spoed,
Toovert rijksdaalders in zijn hood.