Hmrlems Oagblïb
DERDE BLAD
Vrijdag 10 April 1914
binnenland
Dr. KUÏPER.
Volgens de ,,btd.uuaarü' zal dr. A.
Kuyper als spreker optreden in de
jaarlijkseho vergadering van net Pro-
iiiciaal comité van unu-revolulion-
jiane kiesvereemgiugen in Zuid-Hol-
lund op 28 dezer te Gouda.
ALBANIë.
Naar de „N. K. ct." meldt, heeft de
k-luitennnt van liet 2de regiment
vcld-artillerie V. E. Wilmar ge-
Maagd om bij do gendarmerie in Al
banië te worden geplaatst.
WINKELSLUITING TE
ROTTERDAM.
De Rotterdamsclie gemeenteraad
hooft zich vereenigd met het voorstel-
Iloilander, om de commissie van en
quête in zake de winkelsluiting te
doen bestaan uit vijf raadsleden en
twee leden gekozen door de Kamer
van Koophandel, bcneyens twee, door
do Vereeniging van voorzitters en
secretarissen der Kamers van Arbeid
oan te wijzen.
TRAGISCH.
Woensdagavond is door twee agen
ten van politie aangehouden en over
gebracht naar den politiepost op den
Heuvel to Rotterdam, vrouw O., wo
nende te Kalendceclit. Zij wilde haar
5-jarig kind onder een tramwagen
van lijn 1 werpen, doch werd door
burgers daarin verhinderd. Per poli
tiewagen is de vrouw naar het zieken
huis gebracht, daar men vermeent,
dat zij het slachtoffer is van alcolet-
misbruik.
liet kind is gesteld onder de zorgen
van het armbestuur.
(„Tel.").
INBRAKEN.
Woensdagnacht is ingebroken op
het landgoed De RolTecate te Dedems-
v aart, bewoond door baron Van De-
dom. Er werd tafelzilver gostoleji. De
vermoedelijke dader is gistermiddag
aan het station te Zwolle gepakt, zoo
meldt de „Zvv. Ct.".
I.G.T.A.
Te Amsterdam is ue eind vergade
ring gehouden van de I.G.T.A.
De tentoonstelling is, blijkens de
uitgebrachte verslagen, goed ge
slaagd. De deelnemers in het waar
borgfonds kunnen met hun reeds ge
dane gedeeltelijke storting volstaan.
Zelfs is er nog een batig saldo.
Besloten werd aan de deelnemers in
het waarborgfonds mede te doelen,
dat uit saldo weliswaar een kleine te
rugbetaling per aandeel zou mogelijk
mnken, doch dat liet comité, behou
dens goedkeuring van de deelnemers
in het waarborgfonds, er de voorkeur
aan zou geven, dit saldo af te dragen
aan de Vereëniging tot bevordering
der gezondheid in de graphische vak
ken.
VACATUREN RECHTER.
Door de arr.-rechtbank te Rotter
dam is, ter vervulling eener vacature
van rechter in haar college, de navol
gende alphabetische lijst van aanbe-
eling opgemaaktrar. M. E. Have-
laar, adv. en proc. te Rotterdam mr.
A. W. Kist, rechter in de arr.-recht
bank te Rotterdamjhr. mr. dr. G.
W. van Vierssen Trip, id. id. te Dord
recht.
Door de arrond.-rechtbauk te Gro
ningen is, ter vervulling eener vaca
ture van rechter in haar college, de
navolgende alphabetische lijst van
aanbeveling opgemaaktmr. A. D.
11. Quintus, rechter in de arr.-rechtb.
te Alkmaarjhr. mr. D. R. de Marees
van Swinderen. wethouder der gem.
Groningen mr. S. Triezenberg, eubst.
gr.ffier der arr.-rechtbank te Gro
ningen.
DE VLÊESCHV E RGIFTIGING
TE UTRECHT.
De vcrkoo.per van iliet bedorven
vloesch is opgespoord, 't li de opkoo-
per J. do L.
HERINNERINGEN AAN WERK
ZOEKENDEN.
In de Staatscourant lozen wij de
voUgemle waarschuwingen:
De consul-generaal dor Nederlan
den te Pretoria waanschuwt tegen
landverhuizing van arbeiders naar
Zuid-Afrika, indien niet vooraf ze
kerheid is verkregen da't de belangt eb
benden bij aaiikomst aldaar arbeid
zullen verkrijgen.
Waar niettegenstaande herhaalde
waarschuwingen wederom gezinnen
naar Brazilië geëmigreerd zijn, die
aldaar in kommervoller) toestand ge
raakten, wordt de aandacht van be
langhebbenden er dringend op geves
tigd dat personen, die naar Brazilië
einigweren en niet slagen, in geen ge
val meer kunnen rekenen op ge'delij-
ken bijstand of terugzending naar Ne
derland voor rekening van het Rijk.
Aan hen die voornemens mochten
zijn om, afgaande op aanbiedingen
van de Danar er-IIolton Company to
Minneapolis, naar de Vc-reendgde Sta
ten tc emigreeren, wordt aangeraden,
nlvornis daartoe te besluiten, inlich
tingen in te winnen bij liet Departe
ment van Buitenlandsche Zaken.
Stadsnieuws
KWEEKSCHOOL VOOR ONDER
WIJZERESSEN.
Op 6, 7 en 8 April jl. werd het toela
tingsexamen afgenomen voor de
Kweekschool voor Onderwijzeressen
alhier, waaraan 47 candidaten deel
namen.
Toegelatn werden in de 2e klasse:!
Mej- K. Vilug, te Broek op Langedijk
en in de le klasse de in wonende leer
lingen: Mejuffrouwen G. .T. ten Gate
te Enschedé, E. G. Bossen te Benning-
broek, M. C. Nunions, te Haarlem, G.
Snuif te Enschedé, J. E. H. Sorgdra-
ger te Haarlem en W. H. Tersteege te
Alkmaar, en de uitwonende leerlin
gen: Mejuffrouwen I. Dekker, A. C. I.
T. Gosler, J. F. C. Janssen van Raaij,
A. P. Klok, B. S. Kuijper, G. Popma,
G. C. Vos en A. P. van Wijk, alten te
Haarlem en C. M. Enzerink te Sant
poort, A. Ktngma te Liase, M. C. van
de Sande te Zandvoort en E. van Teu-
tem te Heemstede.
Over een tweetal plaatsen zal nog
nader worden beschikt
MUSEUM VAN KUNSTNIJVER
HEID.
De tentoonstelling van decoratieve
werken der Belgische Vrouw, welke
in het Museum van Kunstnijverheid
te Haarlem gehouden word:, zal
Maandag as., tweeden Paaschdag,
des namiddags te 4 uur gesloten wor
den.
Aan eenige inzendsters dier ten
toonstelling, die zich in druk bezoek
mocht verheugen, werden onderschei-
dings-diploma's toegekend.
De Tentoonstelling van den Berlijn-
schen architect Hermann Muthesius,
welke in het trapportaal van genoemd
Museum gehouden wordt, is zeer be
langrijk en geeft een overzicht van
de talrijke gebouwen, welke door dien
bouwmeester (die een der baanbre
kers op het gebied der nieuwe kunst
in Duitschland is) werden ontworpen
en gebouwd.
Het Museum is dagelijks, ook ge
durende de feestdagen, geopend van
10—4 uur.
Serenade.
Zaterdag a.s. zal er een serenade
gebracht worden (tusschen 6 en 7 uur)
door de muziekvereeniging „Na Ar
beid Kunst", dir. de heer J. Blad,
aan den heer C. Oudolf, wonende
Gen. Cronjéstraat 32 zwart, ter gele
genheid ervan dat hij 60 jaar aan de
Haarlemsche Katoenmaatschappij
werkzaam is.
Ten wedstrijd.
De gymnastiekvereeniging Bato"
zal den 2en Paaschdag deelnemen
aan den wedstrijd, uitgeschreven door
de gymnastiekvereen.T H O. R., te
Schiedam. De wedstrijd bestaat uit
vrije oefeningen, brug en hoogsprin
gen. „Bato" zal uitkomen in de 1ste
klas.
TENTOONSTELLING-AM1
BACHTSSCHOOL.
Heden, morgen en Maandag as.
houdt de Ambachtsschool in een vijf
tal zalen, van het schoolgebouw aan
de Kamperstraat, tentoonstelling van
het werk der leerkngen.
Deze zoo nuttige en practisch ge
leide instelling geeft, naar men we
ten zal, de eerste opleiding voor sme
den, timmerlieden, meubelmakers en
schilders en sedert enkele jaren ook
voor behangers en stoffeerders; zij
wordt door meer dan 150 leerlingen
bezocht.
Van hetgeen dien leerlingen in den
drie-jarigen cursus practisch en
theoretisch wordt bijgebracht, biedt
de huidige tentoonstelling een zeer
belangwekkend beeld.
Over he nut van tentoonstellingen,
door inrichtingen van onderwijs,
kan in "t algemeen verschillend ge:
oordeeld worden zeker, iets van re
clame komt daarbij steeds naar vo
ren en een geheel juist beeld geven
zij nooit, doch or zijn ook vele rede
nen, die voor een exposeeren, op ge
zette tijden, pleiten.
Een ambachtsschool-tentoonstelling
heeft steeds een bijzonderen, levenden
aantrekkingsfactor in de aanwezig
heid van practische werkstukken
deze toch stellen den bezoeker duide
lijk het verband van theorie en prac-
tijk voor oogen en zeggen hem door
gaans veel meer dan teekeningen al
leen vermogen le doen
Op keurige wijze zijn in de Kamper
straat die practijk en teekenarheid
saam geëtaleerd
Ter benedenverdieping zijn twee za
len voor de expositie ingeruimd. De
eerste biedt het werk der smeden.
Aan den wand geeft een serie teeke
ningen op overzichtelijke wijze aan,
hoe na eenvoudig lijnteekenen en pro
jectie tot het vakteekenen wordt over
gegaan, waarbij uitslagen van meer
of minder saa ingestelde voorwerpen,
klink- en piioverbindingen, askoppe-
lingen. schuifstangen, kussenblokken,
tandwielen, pompen, lieren en stoom-
cylinders de achtereenvolgende leer
stof is.
Op eenige tafels zijn de practische
werkstukken van het vuur- en batik
werken uitgespreid, 'waarbij van de
meest elementaire smeedzaken. als:
duimen, haken en krammen, tot hek
werken en hunne eindvormen wordt
opgeklommen; gereedschappen, deur
hengsels, sloten, machine-onderdee-
len e. z. m. zijn de onderwerpen van
het bnnkwerken.
De tweede benedenzaal herbergt den
arbeid der timmerlieden. Ook hier
weer aan den wand- een keurig tee-
ken-overzicht in opvolging rechte en
scheeve projectie, lasschen, pen- en
gat-verbindingen, overkepingen, ko
zijnen, deuren, kapspanten. alles op
ware grootte, en in 't midden de prac
tijk die van schaaf, zaag en steekoefe-
niugen en houtverbiiulingeiï^ot een
voudige voorwerpen, als trapjes, bak
ken eii hekwerk, komt en daarna tot
kozijn, paneel en spantwerk. Degelij
ke arbeid!
Ditmaal zijn weinig of geen trappen
gemaakt.
In de eerste bovenzaal is het werk
der behangers en stoffeerders te be
zichtigen. Proeven van het boorden
van matwerk, van 't capitonneeren
van matrassen, van val- en tteken-
gordijuen, van 't ieggen van naden
op patroon bij diverse tapijtwerk,
van 't bekleeden van stoelen, t plak*
ken van vitrofanie en een enkele dra-
perio zijn hier voorhanden.
De tweede bovenzaal bevat liet
practische schilderwerk. De oefenin
gen bestaan o.n. in het beschilderen
van ter school vervaardigde voor
werpen van allerlei aard. Deze bie
den natuurlijk volop gelegenheid om
het stoppen, plemuren, gronden,
schuren en allen verderen scmide»ar
beid toe tc passen.
Daarnaast zijn stalen van letters
van eenvoudige versieringen, met en
zonder geballoon bereikt, van hout
en marmerscLUdc-ren en ook \un glas
in ioodtecimiek opgehangen, liet on
derwijs in deze techniek de nieuw
ste proefneming op de Ambachts
school.
De laatste zaal exposeert wat door
de meubelmakers is venicht cn bevat
voorts het decorutiefteekenen voor de
schilders, het vakteeaonen vo* tie
behangers en stoffeerders en t n.-uid-
teekenen voor alle branche die aan
de school onderlicht omvangen.
Het meubeiteekeuen aan uen wand,
wederom strak werk, demonstreert
ook hier dat van projectie af tot een
voudige en meer saomgesteldo meu
belen wordt overgeguan.
De praktischs werkstukken over de
zaal verspreid, geven aan hoe van de
elementaire houtbewerking tot de
vervaardiging van lafels. ledikanten,
kastjes wordt opgeklommen, ja er
zijn zelfs tel van smaakvolle meube
len,. die tot de vraag kunnen voeren
of hier het terrein van de Ambachts
school niet te var is uitgebreid'!
Intusschen wij willen gaarne op
ons lot van de loterij zoodanig werk-
•tek zien vallen
Die te wijd., grens-quaestie is mis
schien ook even te stellen bij der. de
coratieven teekenorbeid der schilders.
Hier trekt ons inzonderheid de )«-
schaafde kleurenkeus
Goed verzorgd en in weldadigen
eenvoud gehouden is alle handteoken-
werk. al kunnen we onmogelijk met
den aanbreng van verschil lende pot
loodkleurtjes dwepen. Bedoeld als
verduidelijking wordt eerder een te
gengesteld resultaat bere.kt
De belangwekkende expositie heeft
reoh'l op zoo ruim mogelijke bekend
heid.
Vaklieden, ouders en belangstellen
den verzuimt die kennisneming niet,
ziet, op welke bekwame vs ijze uw kin
deren worden onderricht of zullen
worden onderricht.
Deze ambachtsschooltcntoonstel-
ling is leerzaam voor een ieaer!
G. KERKHOFF.
KINDERBOND PRINSES JULIANA,
Naar wij ven-nemen zullen vanwege
den Kinder bond „Prinses Juliana"'
ter gelegenheid van den verjaardag
van de Prinses verschillende feestis
lijkheden georganiseerd worden in
het Amsterdamsche poort-kwartier.
Tot opluistering daarvan zal o.a.
medewerken het onlangs opgerichte
kinderkoor „Prinses Juliana", onder-
afd. van den Kinderbond.
üit de Omstreken
BLOEMENDAAL.
Hat Wonlngvraagstukte
Blosmendaal.
In een uitstekend bezette zaal in
„Van ouds het Raadhuis" heeft de
heer F. van Twisk, penningmees
ter der afdeeling van Het Witte Kruis,
vanwege die afdeeling een rede ge
houden over: „Het vraagstuk der
volkshuisvesting in het algemeen en
in hét bijzonder voor onze gemeente.''
Onder de aanwezigen zien we o.a.
de beide wethouders der gemeente,
de hoeren C. J van Tienhoven cn J.
H. de Waal Malefijt, eenige raadsle
den en den secretaris der Gezond
heidscommissie, Mr. P. Tideman.
Achter in de zaal is een zeer mooi
bewerkt modél van een arbeiderswo
ning tentoongesteld, zooals er te
Krommenie 40 gebouwd zijn, in blok
ken van twee, ieder op een terrein
van 122 5 M2. dat 275, terwijl de wo
ningen j>er stuk ƒ152450 kos"en. De
huur bedraagt /2.25 per week. De wo
ningen hebben een voorkamer van
3 05 bij 3 65 M., een achterkamer van
3.90 bij 3 65 M.. er zijn flinke kamers
in de zolderverdieping en de schuur
is 3 35 bij 2 55 M. groot.
Aan het betoog van den heer F. v a n
Twisk ontleenen we het volgende.
Spr. constateert in den aanvang zij
ner rede. dat naar de opruiming der
vunzige krotten en kelderwoningen
in ons land gestreefd wordt. Dank zij
de Woningwet zijn er al duizenden
onbewoonbaar verklaard De z.g
„huisjesmelkers" hebben (geen kwaad
wil spr. van de goede verhuurders
zeggen) van den noodstand geprofi
teerd door huren te vragen die ver bo
ven de draagkracht der huurders en
de waarde der perceelen gingen.
Daardoor is een samenwerking ont
staan der velen, die onvoldoende ge
huisvest zijn. Zoo kwamen de coöpe
ratieve bouwvereenigingen tot stand.
In ons mooi Bloemendaal is op liet
gebied der volkshuisvesting nog zeer
veel te wenschen. Spr. verdeelt zijn
onderwerp in drieën: le. iets over het
coöpereeren zeif, 2e. de moeilijker
kwestie van do bouwsommen, 3e. de
moeilijkste kwestie: hoe komt men
aan bouwgrond.
De heer van Twisk zet nu eerst
uiteen hoe men volgens rechtsvormen
een coöperatieve vereeniging vormt,
en geeft wenken voor het samenstel
len van statuten, reglementen en be
stuur. De meeste coöperatieve bouw
vereenigingen hebben de persoon
lijke, niet de gemeenschap
pelijke eigendomsverkrijging als
einddoel in hunne statuten neerge
legd, omdat ieder lid op die manier
geleidelijk in het bezit van z'n nuis
komt. Een schaduwzijde is helaas,
dat het stelsel van persoonlijk bezit
tot misbruiken kan leiden als een el
lendige speculatiegeest bij de leden is
doorgedrongen.
Men moet er verder rekening mee
houden dat de geldschieters tegen
woordig vaak de gemeenschappelijke
eigen doms-verkrijging al» voorwaar
de stellen.
Alle leden moeten hetzelfde type
van woningen aannemen. De bespre
king van het woningtype wordt door 1
den vertrouwensman geleid.
Als basis van berekening kan men
veilig aannemen, dat voor huur, on
derhoud en aflossing noodig is 8 pCt.
van de som, die aan grond en bouw
besteed moet worden, en wel 4 £t 4 1/2
nCt. voor rente, 21/2 k 3 pCt. voor on
derhoud cn grondlasten cn 1 pCt. voor
alijssmg, waardoor men na 44 jam
eigenaar is gcwoiden vun zijn huis,
zOiiutu' uuiu'voor iets extra's te iiehoen
betaald.
n men derhalve per week 2.G0
verwonen en men koopt voor olk huis
1O0 A12. mond a ƒ2 de M2., dan mag
de woning zelf ahe onkosten meege
rekend, met meer kosten dun /148U,
een bedrug waarvoor heel aardige wo
magen gebouwd kunnen worden.
De vakman verlleze niet uit het oog,
dat hij met zijne begrooting er voor te
zorgen heeft, absoluut beneden het
maximum te blijven.
Wat ue inrichting der woning be
treft, daarin bobben de leden zeker
een woordje meue te spreken en ver
dient liet zelfs aanbeveling, den vrou
wen medezeggïngsschap té verleenen.
De geldmiddelen moeten verkregen
worden door cene leening onder hy
pothecair verband van alle onroeren
de goederen der vereeniging tot 100
pCt. der waarde van die goederen.
Dat een hypotheek van 100 pCt. oen
abnormaliteit is. wordt niet ontkend,
doch het betreft hier dan ook een ab
normaal geval. De waarde toch der
onroerende goederen ls hier geen
schatting, maai- de kostende pnjs,
uoor «Dooiuut betrouwbare bewijzen
te staven risico vun onveiiiuurd zijn
Uigiug Ji.iea, zouuia ueZe gereed is.
CUoptua.iehe l>0u >v vcreeliigiligcli, Uie
eruuuoe. iiepi/en, en die uiie rod pwi.
uypuiuoex Kregen, i.e meeste tegen
4 t/v-i., van sei'Kgenouii.muppen,
SUc.mngen ais me van ïeyiel', Jeveiis-
verzettermgs- en anuere bannen, ais-
ineue van pal ucuuereu, uic iets voeten
voor de zuuk eener gezonue volas-
iïuisvosuug, uocn vvièi namen ïk hiei
mot mag noemen.
En wut daar Kan, zou dat in lie;
rijke ïiioeiuenuaal mei kunnen 'l Kun
nen hier keikgenooiscüajipen, vermo
gende parheuneren enz. aan op solide
basis gevestigue coöperatieve bouvv-
vereeiiigmgeu onder met te bezwaren
de onisiunuigheden geen 100 pCt. hy
potheek geven, die zoo solide is als de
Bank Z.jner onder de patroons, die
belang liebben bij het wonen van hun
personeel in de nabijheid vun hun
werk, er niet te vinden, die uit hun
bedrijfskapitaal een of meer duizend
of honderd guidon kunnen nemen om
daarmede hun arbeiders, doch tevens
ook hun zaken te helpen Ik geloof
het niet en wij Witte-Krulsers, wij uie
den strijd voor de volksgezondheid in
ons smetteloos wapen voeren, wij zul
len, ik ben er zeker van, bereid ge
vonden worden, om ons met moeite «11
zorg verkregen reserve-fondsje van
7(WÜ tegen 4 j»Ct. beschikbaar te stel
len als eerste bijdrage in eene hypo
thecaire leening voor het beoogde
doel.
Moge dit voorbeeld tot navolging
prikk den ten dage, dat men een be
loop komt doer bij u, patroons, bij u,
kapitaalkrachtige inwoners, bij u,
kerkgenootschappen, opdat hoe eerder
hoe liever de krotten in onze omge
ving worden opgeruimd.
En gelukt het u met, gij arbeiders,
die alles voelen voor eene goede wo
ning, om het benooaigde kapitaal te
vinden ofschoon ik het niet kan cn
mag gelooven, dan kan de gemeente
of de Staat u helpen aan de volle 100
pCt., indien deze u erkent als een
vereeniging tot verbetering der volks
huisvesting, en gij geen huizen ver
langt van eene huurwaarde boven de
ƒ200 doch liet gemeentebestuur diene
dan mede te werken, daar feitelijk,
als de Staat het geld leent, deze het
aan do gemeente doet en zij aanspra
kelijk blijft voor eene behoorlijke af
doening uwer financieele verplichtin
gen binnen den tijd van 50 jaar.
En thans de vraag hoe komt" men
hier-aan bouwgrond In den beginne
zeide ik reeds de beantwoording dier
vraag als het moeilijkst te beschou
wen, omdat do grond schaars en
duur is en men sinds jaar en dag van
allerlei in den weg logde, om het bou
wen van arbeiderswoningen tegon to
gaan. Men vilde wol de lusten der
arbeiderskrachten, doch de lasten
schoof men hij voorkeur op de schou
ders van onzen buurman Haarlem.
Die kou zorgen voor onderwijs, straat
verlichting, straatreiniging, enz., wel
ker uitgaven veel hooger zijn, dan het
bagatel belasting, dat die menschen
kunnen betalen. Én waar wij hier zoo
bij herhaling hooren over Haarlem's
annexatie-motieven, daar zou zeker
wel een der meest steekhoudende rno-
tieveu deze zijn, dat Bloemendaal do
nadoelen zijner eigen arbeidersbevol
king (ik bedoel natuurlijk de finan-
ciëele) niet aanvaardt.
Niet dat ik hier oen tweede Schoten
wil zien verrijzen, maar ik heb het
ste-eus een tout in het gemeenteLijk be
leid gevonden, dat het ue onderdak-
brongiug van eigen aroeiders weer
de.
Een tw eede fout in het gemeentelijk
be.eiu, niet van vandaag of gisteren,
luuuï vou Jareü lier tui vp vuuaaug
toe, is hot telaie g-.mis eener grouu-
poirtiuk. Deze lout is voor ue gemeente
en de gemeenschap des te erger, om
dat het leeuwenueei van den grond ia
handen vun het groot-grunubezit is
en zij. die de kaai t van hel land ken
nen, weten iioe bij do moesten dier
hoeren eigenauis niet het minste ge
voel zit voor do belangen hunner me
deburgers weten, uai men liet klein
ste lapje grond zelis niet kan krijgen,
üoo dringend'dan ook de gemeente of
de gemeenschap dat noodig heeft, al
wilde men het met goud beleggen.
liet is het groot-gronubez.i onder
den meest stuitenden vorm.
En met deze w eienschap voor oogen
hebben wij wel gehad oen commissie
voor wegen en plantsoenen zeker
in navolging der Pat ijzer Prefecture
des cheminset des Plantations doch
liet dringend noodige, eene grond-
conumssie. ontbrak.
Nóg is het tijd voor zulk een com
missie, die ruime opdracht diene te
hebben, om rendabele gronden te
koopen. wanneer 3ezo door versterf
of anderszins vrij komen en dan tegen
marktprijs, desnoods, indien gunstig
gelegentegen ©ene kleine fractie
daarboven, zonder echter een luxe-
prijs te betalen. Desnoods koopc men,
onder vruchtgebruik van den eigenaar
tijdens diens leven, goed gelegen,
bruikbare en rendabele gronden aan,
doch late niet langer op dat gebied
Gods water over Gods akker loopen.
Um krotten met wat subsidie min
der krotachtig te maken zijn slechts
lapmiddelen, is het spannen der paar
den achter den wagen. Men zette het
me3 in de wonde en geve grond uit
aan hen, dia dit voor eigen doel en
niet voor speculatie noodig hebben,
hetzij tegen kosLenden prijs, hetzij in
eeuwigdurende erfpacht tegen een re
delijke canon.
Die commissie onderzoek© in andore
plaatsen óf en, zoo ja, in hoeverre het
noodig is, gezien de draagkracht der
coöperators, dat de gemeenschap bij
spring© door de kosten van aanleg
van straten en rioleoring ten aige-
meenen nutte te verklaren.
Mocht gij, coöperators, niet slagen
in uw zelfstandig optreden, mocht uw
beroep op onze plaatselijke vertegen
woordiging. indien dat noodig mocht
zijn, onverhoord blijven, welnu, wij,
bestuurders van Het Witte Kruis, zijn
volkomen bereid voor u te arbeiden
in deze, doch kunnen dat niet alleen I
doen. Vanavond hebben wij aange
toond dat, indien op solide basis
coöperatief wordt gebouwd, eene hy
pothecaire geldleening eene veilige
belegging is.
Komt dan, gij rijke, gij zéér, gij
méér en gij gewoon gegoede burgers,
gij patroons en werkgevers, komt dan
tot ons met uwe duizenden, uwe hon
derden, uwe honderd guldens.
Gedachtenwi seeling.
Van de gelegenheid tol gedachten-*
wisseling wordt het eerst gebruik
gemaakt door de heeren Prinsen-
berg cn vjn Kessel, beiden le
den der te Overveen gevormde com
missie Ier voorziening in het woning
vraagstuk.
De eerste spreekt twijfel uit over de
vraag of de coöperatie het beste sys
teem in deze zou zijn, en wil een on
derzoek daarnaar; de tweede stelt
voor om nu onmiddellijk samenwer
kend op te treden, en geen gras over
de zaak te laten groeien.
Dc heer J. H. d e Waal M a 1 e f ij t,
wethouder der gemeente Bloemen
daal, wijst er eerst op dat de ge
meente verleden jaar nog 21/2 11. A.
grond a 50 ets, de meter heeft ge
kocht. Spr. zet het eenige bouwcom
missie om dien aankoop te verbete
ren. Met den spreker van dezen
avond is hij hel in hoofdzaak geheel
eens; alleen wat den opzet aangaat
veischilt hij van opinie, en zou den
grootsten spoed willen betrachten
omdat het met den woningnood zoo
erg gesteld is.
Spr. heeft verschillende gegevens
nagegaan. In Zaandam zijn 71 arbei
derswoningen onlangs aangenomen
voor ƒ1650 per woning, en te Hilver
sum 54 voor ƒ2050 per woning. Op
Meerenberg kostte de goedkoopste
woning 2400spr. kent die huizen en
het is hem eeu raadsel hoe een model
woning voor 1000 minder gebouwd
kan worden.
Spr. heeft nu eeu ontwerpje ge
maakt voor den bouw van tien blok
ken woningen, ieder van vier huizen.
Een bekroond ontwerp van de Mij.
van Bouwkunst als maatstaf nemend,
heeft spr. die woningen geschat op
een straatbreedte (per blok van vier)
van 22 M. en een d.epte van 7 M. CO.
De kosten van den weg met beplan
ting, waterleiding en rioleering heeft
hij op ƒ3600 geraamd, en volgens zijn
berekening zuu er voor den bouw van
40 woningen ƒ97000 noodig zijn. Als
men dan door tusschenkoinst van Rijk
en Gemeente een leening zou kunnen
sluiten, zou jaarlijks aan rente, af
lossing enz ƒ6500 betaald moeten wor
den, zoodat de huur per woning
ƒ162.50 zou bedragen, d. i. nog ƒ3.12
per weck.
Deze opzet is niet luxueus, en het
is dus wel geraden om de zaak op de
meest economische wijze voor te be
reiden.
Spr. zou een commissie voor den
woningbouw adviseeren om allereerst
eens op het uitbreidingsplan aaar
geschikte terreinen te gaan zoeken,
cn dan met eigenaren van gronden te
gaan spreken, die zeker wel geneigd
zullen zijn om terrein voor eenigen
tijd in handen te geven. Hij is er ze
ker van, dat het Dagelijksch Bestuur
en de Raad willen helpen. (A p-
p 1 a us.)
De heer Mich iels en, die een
Engelsen wuuingbouw-congres neeft
bijgewoond, besenrijft uitvoerig de
iiincuting van de arbeiderswoningen
to Sheffield, die ƒ1800 per 6tuk heb
ben gekost.
Mr. f. Tideman, secretaris tier
Gözondneidscommissie. heeft met bij
zonder veel genoegen de rede van den
heer Van Twisk gehoord, uie zijn on
derwerp geiieel onder de knie heeft.
Bovendien heeft hij met waaidter.ng
geconstateerd dat de spreker z'n cn-
tiek n.iet gespaard 'heeft.
Er is evenwel éen duister punt, dat
spr. even wil ophelderen. Zijn er hier
een of twee coöperatieve woningbouw
vereenigingen? Een gevormd comité
wilds Overveen aan woningen helpen.
Spr. zat daar in. Het was een Blo©-
nieudaalsch comité, maar het heeft
zich teruggetrokken toen in Overveen
een commissie met hetzelfde doel op
trad.
Een tweed© coöperatieve vereeni
ging is er hier dus niet.
Maar nu we zoo broederlijk hetzelf
de doel willen nastreven, verklaart
spr. dat het Bloemcndaalschc comi
té gaarne tonder leiding van het Wit
te Kruis b.v.) wil meedoen aan het
vormen van een groot comité, waar
van een paar leden naar Sheffield
zouden kunnen gaan om zich daar op
de hoogte te stellen.
Het Ove. veensciic deel van het groo-
te comité zou kunnen beginnen met
grond te zoeken; het Bloemendaalsche
niet te streven, naar het bijeenbren
gen van geld.
Bijzonder sympathiek is spr. het
plan van het Witte Kruis om hei re
servefonds van f 7000 ad 4 pCt. !>©-
schiklvaar t/& stellen. Als er Óen
schaap over den dam is, volgen er
meer. 't Is hier in Bloemendaal nog
nooit gebeurd als iemand in nood
verkeerde, dat bij niet 'geholpen
werd. (Applaus).
De heer Prinsenberg zet het
ont9taan van de Overveensche com
missie uiteen. Men meende dat het
Bloemendaalsche comité de zaak met
verder zon doorzetten, omdat de heer
Tideman in het jaaroverzicht van het
Bloemendaalsch Weekblad wé! mel
ding maakte van de Overveensche
commissie, maar niet van de Bloe
mendaalsche.
Nadat nog enkele opmerkingen ijn
gemaakt (de heer van Twisk heeft nog
op eenige punten de sprekers beant
woord) wordt de vergadering geslo
ten door den Voorzitter, die
hulde aan den spreker brengt, -ie
autoriteiten en andoro aanwezige»
dankt voor hunne komst en zijn blijd
schap uitspreekt ever het welslagen
van deze voor Bloemendaal zoo be
langrijke vergadering.
ZANDVOORT.
Kunetna Arbeid
Mevrouw de gravin II v Lyriden—
de Jonge, te Haarlem, heeft het be
scherm vrouwschap aanvaard van ae
zangvereeniging „Kunst na Arbeid',
alhier, directeur de heer Henri Berg
huis.
HAARLEMMERMEER.
Zoek.
Ondanks alle naspor.iuen is de 17-
jarige smidsleerünz D. S die bij den
smid Kroon aan den IJ weg, door cte
vereeniging „Kmderzorg" was uiibe-
steed, nog niet terecht.
Men vermoedt dat hij zich onttrok
ken heeft aan het toezicht dat genoem
de vereeniging. nam:ns den Voogdij
raad op hem uitoefende, door z!cb
naar Duitschland te begeven.
Gymnastiekverhond
Donderdag werd Hoofddorp bezocht
door de technisch© commissie van bet
gewest N-H. van het NcdL Gymnas
tiek verbond
Ze bezocht het gemeentelijk :port-
terrein. alwaar den 2en Pinksterdag
de uitvoering zal plaats hebben en
vond het terrein er uitstekend voor
geschikt en goed in orde.
Het terrein werd ingedeeld, de op
tocht vastgesteld, Lel technisch p:o-
gram alsmede kleed- cn waschgele-
genheid, besproken en in grove lijnen
vastgesteld.
Aanbesteding.
Het onderlioud de. ringvaart-boor
den is door het bestuur van den Haar-
lemmermeenmlder aanbesteed en rp-
gedragen aan A. G. v. d. Heuvel al
hier voor f 4804.25.
Gemengd Nieuws
W. WERTHEIMs ONDERGANG.
Van den „Telegraaf -correspondent
te Berlijn:
D© tragedie van een „Warenhaus"
Titel voor oen nieuwen Berlijnschen
roman. Zoolang we hier in Berlijn
dez© vvereld-bazars hebben, is er nog
nimmer zoo'n „Pleite geweest
Allang hoorde men in koopmana-
kringen vertellen, da*, het met W.
Wertheim mis ging. DU vermaarde
Kuis werd opgericht na een heftigen
twist tusschen de Gebrs. Wertheim.
Wolf Waldemar Werteeira ging dwars
tegen zijn vroegere firmanten in en
richtte de firma W. Wertheim G. m. iv.
II. op, die in den tijd van 4 1 ƒ2 jaar de
kleinigheid van 25 millioen mark op
gegeten heeft.
Reeds in 1911 (September) was W.
Wenheim ten gronde gericht Zijn
gansolve vermogen, zijn bezittingen,
alles was naa/r de maan. Hem bleven
aileen hoopjes schuld over- Do grond-
specuion/ten, waaronder in de eerste
plaats de Berliner Terrain und Bau
A. G., die het bekende Passage-grond
stuk in de Fifiedrichstrasse haar be
zit noemt, nam nu de leiding van de
méér dan verwarde zaken over.
W. Wertheim richtte, indertijd, hals
over kop liet prachtige bierpaleiis Alt-
Bay ©rn, in de Potsdamersirasso, voor
een Warenhaus in. Dat geschiedde in
1909. In September van datzelfde jaar
werd de zaak met héél vee', tam-tam
geopend. Het groote publiek ging er
echter niet op in. Het gebouw lag niet
bepaald ongunstig, doch te dicht in Je
nabijheid van de beroemde A. Wert
heim G. m. b. II. in de Leipzigeralras-
ee. De nieuwe inrichting was betrek
kelijk onvoldoende, bezat in geen ge
val de wereldbekende volmaaktheid
van zijn grootsten concurrent Het
goede publiek kocht niet bij W. Wert
heim. De kleine burgers gingen er
alleen heen, wanneer zij spot-goed
koop inkoopen konden doen en al
spoedig kreeg de firma den naam een
Ramsch Gesuhaft, te zijn. Rumsdi be-
teekent rommel, allegaartje.
E^en la:er werd door W. Wertheim
het Passage-Koui::nus overgenomen.
Oorspronkelijk was tJit verkoophuis
opgericht voor detaillisten. Doch nog
voor de zaak geopend kon worden lag
het schitterende plan in de goot. W.
Wertheim meende in dit gedeelte der
stad het kleinere publiek 1 zich ie
trekken. Ook -taer deugde de inrich
ting allerminst. Men zocht links, en
men zochi; rechts, maar de afdeeling
die men hebben wilde vond men niet.
Ooüjkerds noemden het gebouw de
dooüiof, waarin W. Wertheim 1 mil
lioen markt huur zoek bracht.
Allo goede dingen S>estaan in drieën
fceeit W. Wertheim gedacht en hij
opende een derde Warenhaus op Dön-
haffplaiz. Dit gebouw leek geheel en
al op een kernus-hazaar. Het had,
evenals versolnilende anders winkels
en hotel-paleizen in Berlijn, "'ls een
onverkwikkelijke historie achter den
rug.
Nog steeds werden in do Berlijn-
sche pers advertenties gepubliceerd
over den reusaaatigcu omvang, iien
de zaken van W. Weivheim namen,
loan iedereen reeds wist, (lat alles
scheef liep. Het publiek bleef terug
houdend. De leveranciers liepen al
leen in de val.
Een oogenb ik meende men, dat de
groote leider van W. Wcnheim nog
Ji slag zou slaan. Iedereen begreep,
dar. een faillissement elk «ogenblik
voor de deur stond, toen we nu two©
maanden geleden verrast werden mot
