Haarlems Dagblad
KWARTJES-
ADVERTENTIËN
25 CENTS
DERDE BLAD
Woensdag 27 Hel 1914
duitenlandsch Overzicht
De Balkanvulkaan
Albanië
Kr inoet een schuldige zijn. Esaad
pasja is dut natuurlijk iuet. Hij ver
klaart dat immers zelf en wie zou
dat Ix-ler kunnen beoordeel©». Dus
zijn anderen do scl-uidigen. En Itt-
liaansch© en aidoro bladen en bo-
rielit.gevei's hebben die gevonden in
do Nederiannscho officieren zoo
schrijft 't Hhld.
Ken enkelj oefent ook wel critiek
op den vorst maar toch in het alge
meen komt de geheele zwaarte van de
vordhjtou wegens den chaolischon
toe'stalid in liet nieuwe vo-rsienKlom
neer op do Nederiandsehe officieren,
dio als heer en meester optreden,
scherpe censuur oefenen en den boel
hos langer hoe meer in de war stu
ren men leze de verhaten of die,
zooals de Italianen, die ondanks het
Jtondgohootochap het met den Oos
tenrijker toeii nooit goed kunnen vin
den. .liet J löfst willen voorstellen,
slechts de handlangers zijn van do
Oo-tenrijkscl)e. intriganten
Keil juist inzicht in de toestonden
in bet onderling zoo verdeelde Alba
nië. waar zoo tal van verschillende bo
doelingen en behagen. op den voor
grond treden, heeft niemand en dan
is het zeker wel heel gemakkeltjk
muur een zondebok uit te k ezen op
wien men naar hartelust kau afge-
Wij Nede-rlandors behoeven dus al
die aanvallen op onze landgenooten.
die de zoo moeilijke taak hebben aan
vaard om door de organisatie en aan
voering der gendarmerie het land
rust en orde tc verzekeren en
arbeid van andere zijde zoo lioogehjk
wordt gewaardeerd, zeker niet tra
gisch op te nemen.
Opmerkelijk is hetgeen de nieuw
benoemd? Aibaneesche gezant te Wee
nen, Sureja bei Vlora, die Zaterdag
ie Wee nen aankwam, omtrent, den
toestand opmerkt. Ook hij acht den
toestand zeer ernstig, maar volstrekt
niet hopeloos. De zaak is, dat de
vorst niet over een voldoende m.ili
taire macht beschikt. De door de
Nederiandsehe officieren georgani
seerde gendarmerie is niet voldoende
Zij wal groetendcols voor Epirus
noodig, maar hel gehoede land heeft
troepen noodig en de gezant meende
dat Albanië die voorioopig niet kon
leveren en men dus tot vreemde hulp
troepen toevlucht zou moeten nemen.
„De Nederiandsehe offi
cieren hebben uitnemend
werk verrichten gaan
hiermede voort, doch hun
aantal is to gerin g".
De gezant riet m de beweging voor
al een panislair.itische en hij is van
oordeel, dat Essad pasja het Molia-
inedaansche fanatisme heeft weten
te exploiteeren
Er kan, meent de gezant, geen rust
komen, indien niet mmsiens 500)
niun vreemde troepen naar Albanië
komen. Ook zou het noodig zijn dat
ten internationale con trol ecom mi ss.c
lie', loheer van het land overneemt
De l.ieweging in Midden-ALbonië is
een Mohan-edaansche, vijandig te
gen de vreemdelingen, maar niet
anti-christelijk.
,,Ik geloofl:, zeide Sureja bei, „dat
oi geen gevaar bestaat voor liet lo
ven van vorst Wilhelm; hij moet zich
echter sterk tocnen en mag Dura/.zo
niet weer veriaten. De opstand©'in-
gen zijn niet zijn persoonlijke vijan
den, maar principieel© tegenstan
ders van een christelijke dynastie.
Deze opvatting van Sureja bei dekt
dus wel de opvatting omtrent liet dub
bel hartig spel van Essad.
Leve Essad, de koning der Alba-
nee-zott! riepen do opstandelingen te
Kavaja, dot toont den geest der be
weging en nu heet het wel dat eerst
do gevangenneming van Essad dio
geestdrift voor den gevallen minister
heeft gewékt, maar het is -
schijnen zeer sterke aanwijzingen te
zijn o.a.- wordt, zooais men weet.
verteld, dat Essad reeds te Triest
postzegels voor zijn nieuw koninkrijk
had laten maken wal zeer watu*-
sthijnWjk dat Essad pasja dezen geest
zelf heeft gewekt.
Trouwens ter leering van hen, die
nu a! hun toorn uitstorten ove-r de
Nederiandsehe officieren, die zon
willekeurig optraden tegen den edel
moedige» eerlijken Essad kan een
onderhoud dienen, dat de gewezen
All>ane<-che nuiufeter-president
mail Kemal, die voor de vorstenkeu
ze bet bewind in Albanië voorde, met
-ren medewerker van de „Piccolo''
bad. .Ik heb i'zeide Kemal) toen de
f.ers'e berichten over de gebeurtenis
sen in mijn vaderland kwamen, mij
onmiddellijk met mijn zoon naar
hier (Triést) begeven om naar Valo-
iia te gaan. Naar mijn meening stunt
de absolute meerderlieid van liet Al-
baneescho volk aan de rijde van 'len
vorst en is hei verheugd over de ver
wijdering van E3sad, die slechte
vveikte voor zijn e.gen belang.
let oproer, dat thans woedt, is dooi
EssaU to zamen niet Turksoh© agita
toren ontketend. Essad Ls een valscli
meiiseli, hij heeft mij- duizen<lmaul
venaden, sedert we samen hebben
gewerkt. Eens bood hij mij aan,
inillioen met hein te deelen, indien ik
voor vreemde invloeden toegankelijk
wilde zijn. Ik wees dit af.
Toen ik hoorde, dat Essad tot
ter zou worden benoemd, telegru-
pheerdo ik den vorst, dat hij toch niet
den wolf als hoeder der schapen zou
de aanstellen. Overigens heeft Essad
geen invloed meer. Indien het hem
gelukte, een deel der Albnneezen to
misleiden, komt dat doordat dit arme
drommels zijn, die hun land
Serviërs en Grieken hebben verloren.
Het verwondert me. dat een deel van
de pers Essad voorstelt als het offer
van vreemde intriges en dat hij heden
in vrijheid is in"plaats van In afwach
ting van een streng proces.
De vorst is slecht geadviseerd (door
den Italiaunseheri en Roemeenschen
gezant)hij had door een daad van
energie de zaak moeten beëindigen.
Isinael Kemal meende, dat liet in
het belang der Albar.eezen is, zich om
den vorst te scharen en ai zou hij
een Europeesche imerventie betreu-
i, hij ei kende dat zij thans haast
onvermijdelijk is.
100 slachtoffers.
Keu berichtgever van do „Cornere
del la Sera" te Durazzo deelt mede,
dat b'j de botsingen tusschen de Al-
baneesche regeeringstroepen en de
opstandelingen op Zaterdag ji. hon
derd personen om liet leven zijn ge
komen.
F r a n K r Ij k e n Rusland,
't Bezoek van den Franschen presi
dent Poïncaré aan Rusland aal plan's
hebben v an 20 tot 2-4 Juli.
Na 't bezoek aan Rusland gaat de
president meteen naar- Denemarken.
't Servische leger.
De Servische regeering heeft zeer
groute credieten aangevraagd voor
oen belangrijke uitbreiding en ver
sterking van 't leger.
De bedoeling is daarvoor een lee
rling te sluiten.
De houding der opstande
lingen.
Dezelfde correspondent bericht, dot
<tc aanvoerder der opstandelingen tot
de leden van de Commissie van Con
trole bet volgende gezegd zou heb
ben: „Wij wilden de regeering niet
gewapend orlmnd aanvallen, maar
alleen den vorst spreken. Wij zijn
ontvangen met kanonschoten, waar
door een groot uanwul mannen, vrou-
n kinderen gedood en oiwie
schamele woningen verwoed zijn.
Met zulk een regeering willen wij
niets te maken hebben. Wij willen
ailleon wraak nemen. Wanneer Euro
pa de orde in ons land niet waarborgt
loeten wij de Turkseho heerschappij
e<ter herstellen. Velen onzer zijn
geen vrienden van Essad-pasja, de
orst heeft hem echter beleedigd en
met hem alle Mohamedanen en de
zen smaad moeten wij wreken'.
De politiek van Oosten rijk
H o n g a r ij e.
„Corriere della Sera" bevat
verder een hoofdartikel, waarin de
Oostenrijk-*-ho regiering beschuldigd
wordt te s'reven naar liet overwicht
Noord- en Centraal-Albanië, ter
voorbereiding van de latere annexa-
lie van liet land. Italië heeft derge
lijke plannen niet en wil alleen, dat
Albanië aan geen enkele groote mo
gendheid zal toe beboeren. Het blad
waarschuwt dan de Italiaansche re-
gcering om n.el samen met Oosten
rijk de orde in Albanië te gaan her
stellen, maai een algemeene Euro»
peesehe interventie in te roepen.
De houding van Italië.
In de Kamer zei de minister van
buitenlandsche zaken o.a.:
Italië moet al zijn aandacht w ij-
den aan Albanië en zal nooit toestaan
dat hot evenwicht aan de Adriuti-
sehe Zee te zijnen nadeele wordt ge
wijzigd. Omtrent do door de regco-
ring hierin to volgen godin "J
enscht de minister zich op het
oogonblik nog niet uit te laten. Hij
gaf verder een overzicht van de troe
belen en verkloarde, dat. deze tegelij-
kert.ijd van scciaien, agrarische» en
deniocratiischen aard zijn en boven
dien het gevolg van hot verzet dor
Moliumcdanen togen het gevreesde
overwicht van.de christelijke min
derheden.
De internationale com
missie.
kwam in de Italiaansche legatie te
Durazzo bijeen en begaf zich vervol
gens naar iiet paleis van den vorst.
Het resultaat van liet onderhoud
wordt geheim gehouden.
Een nationalistisch comité Lol
zich naar het paleis om over den b n-
iienlandscheri politieken toestand te
spreken en maatregelen te treffen
voor de handhaving van de Orde in
de stad.
Mexico.
Omtrent de vredesconferentie te
Niagara Falls, verneemt uien niet zoo
veel bijzonders.
Volgens een bericht van de „S
heeft Carranza beslist geweigerd
de vredesconferentie deel te
Het heette eerst nog, dat hij althans
ecu vertegcawoordiger wilde zenden,
lichter verklaarde Carranza, dat hij
in bepaalde omstandigheden bereid
zou zijn de voorstellen der conferen
tie te aanvaarden. Binden wilde hij
zich echter niet. De groote moeilijk
heid is, naar de bemiddelaars der
A. B. C. staten erkennen, liet gevaar
van een chaos, indien het regime-
Iluerta mocht ineenstorten en zij
schijnen nu te hopen, in de stad
Mexico een voorloopige, door de Unio
erkende regeering, te kunnen instel
len, eer do conslitutionalisten de stad
Mexico veroveren.
Uit deze mededeeling zou men op
maken. dat men te Niagara Falls pre
sident Iluerta al vrijwel geheel heeft
uitgeschakeld.
Is dat niet wat voorbarig
Tot dusverre dacht men. dat Huer-
ta, ofschoon zijn zondenregister niet
bepaa'd blank is, toch in b'oeddor-
stigheld niet vergeleken kon worden
bij <le rebeltergeneraale Carranza en
Villa. L':t een. mededeeling van den
coiTosponderu van „The Daily Chro
nicle' te New York, zou nven echter
afleiden, dit hij al geen haar bc'er
is don deze twee.
Dezer dagen moet hij nl., nadat
een samer.zw ering tegen hem was
ontdekt, buiten zichzelf van woede
naar de gevangenis zijn geeneVl en
daar order hebben gegeven, dat niet
minder dan 1U0 politieke tegenstan
ders op slag doe djeschoten zouden
worden.
Generaal Blenquet wist dit echter
te voorkomen door hem er cp te wij
zen, dat de toestand al zeer onguiv-
suig was en dat hij zijn reputatie
sitig zou schaden en den toestand nog
verergeren, wonneer hij het bevel
tot. deze executie op groote schaal niet
introk.
lluerba liet zich Inpraten en trok
het gegeven bevel weder in, dus niet
omdat hiij rete tegen die moordpartij
had. maar enkel om opportunistische
redenen.
Allerlei
't Fransche ministerie.
Verzekerd wordt dat eerst tegen.
Dinsdag een besluit is to verwaohten
J of do minister-president Dournergue
ontslag zal indien on.
TWEEDE-KAMER.
Zonder noemenswaardig debat wer
den aangenomen, de wetsontwerpen
tot wijziging der grens russchen Nij
mogen eu Ubbergen en Groesbeck,
wijziging art. 26! der gemeentewei,
verklaring van het tot algemeen nut
onteigening van eigendommen, voor
liet verbreed©» van do Badetraat te
Katwijk, idem voor het doortrekken
der Acliniraliteitsküde te Rotterdam,
idem in de gen eenten Epe, Heerde
en Oldebroek, voor uitbreiding van
't scliietterrein der legerplaats bij
Okkbroek (waartegen de beer Beumer
lK-zwaren ontwikkelde wegens sclien-
ding natuurschoon] naturalisatie
van G. S. van Krieken, K. Ursem en
27 anderen, verhooging 4de hoofd
stuk Stu&tshogrooting 1913 (kosten
gestichtsarbeid, subsidiên in gevolge
de Kinderwetten, onderhoud gevan
genissen e. d.).
Na kort debat, tisschen den lieer
Eland en den Minister Ort. de wet
tot verklaring van algemeen nut der
onteigening van eigendommen in
llorssen voor den aanleg van eene
wetering, bevordering, aanleg en re
geling van exploitatie van een locaaU
spoorweg van Stadskanaal over Ter
Apel naar de Duitsche grens, toeken
ning van een renteloos voorschot uit
's rijks schatkist ten behoeve van de
inrichting voor toepassing van me
chanische trekkracht van de lijnen
der voormalige eerste Groninger
Tramway Maatschappij, overtoom
ging in lieheer en onderhoud bij ge
meente Zw olle van een gedeeite Rijks
weg van Deventer naar Zwolle (waar
over de heer Visser van IJzendooin
eenige opmerkingen maakte), mach
tiging tot het aangaan van eene over
eenkomst met de Ned. Centraal Spoor
w egmaatschappij inzake de pensioen
regeling van 't personeel, en voorzie
ning kas-tekort Surinuamschen diens;
gedurende 1914 en 1915.
De wet met bepalingen tot wering
yau ziekten van aardappelen werd
voorioopig nog aangehouden. Daar
na werd aangevangen de discussie
•Ovclr do i\n.stolling van naden van
beroep voor de directe belastingen en
vaststelling van algemeene bepalin
gen betreffende het beroep op dio col
leges.
rig
(Reeds in een gedeelte vc
opgenomen).
Behalve de Mjst van kleine wetsont
werpen, waarvan wij de aanneming
hebben vonneld, heeft de Kamer giste
ren het ontwerp nopens de Raden
van beroep voor de directe belastin
gen behandeld en afgedaan, beha Ivo
de eindstemming.
Nadat tie hoeren Kooien en Tyde-
man met de Ministers van Financiën
en van Justitie een debat hadden ge
voerd, voornamelijk over de vraag,
of de opdracht van de cassatie van do
beslissingen der Raden aan den Uoo-
gen Raad waarvan de grondwettig
heid niet w erd betw ist practisch het
beste middel blijken zou om ook de
uniformiteit te bevorderen in de feite
lijke opvattingen van de verschillende
raden weid over de artikelen nog
wat discussie gehoudeu. De lieeren
Schaper, Lolunan en Beumer kregen
het bij 't artikel over de samenstel
ling van de Raden een beetje te
kwaad over de quaesties der, in het
ontwerp aanvaarde, benoembaarheid
van vrouwen. De hoeren kwamen nog
eens terug op het bij de Inkomsten
belasting deswege gevoerd debat,
waarbij de lieer Schaper het beroep
op de II. Sclirift nog eens wraakte en
de hoer Beumer vooral deed uitko
men, dat de anti-revolutionnaire par
tij ten onrechte als op sociaal gebied
minderwaardig was voorgesteld.
Overigens werden op voorstel van
den heer Tydeman met goedvinden
der ltegeering enkele wijzigingen in
het ontwerp gebracht, terwijl de Mi
nister van Financiën verklaarde, dat
weigering van overlegging van boe
kon duor oen reclamant aan do des
kundigen. door wien de Raad van be
roep zich kan doen bijstaan, niet de
zelfde rechtsgevolgen moet hebben als
die weigering tegenover den eisch van
den Raad zelf.
Na de ltadenwet volgde de inlei
ding van de discussiën over de Stu
wadoorswet, de bepalingen in het
belang van het personeel, werkzaam
bij liet laden en lossen van zeesche-
pen.
De hoer Van der Voort van Zijp
hield een uitvoerige rede over de se
dert tul van jaren reeds bestreden
misstanden in het havenbedrijf, bo
venal te Rotterdam, zoowel wat
treft verkorting van loonsuitkeering
als werktijden, schaftlokalen, maat
regelen tegen ongevallen, enz.. En hij
prees Dr. Kuyper. dio althans begon
nen was met controle in te stellen.
Het particulier initiatief bleek onvol
doende om de misstanden op te hef
fen het arbeidscontract baat hier
nietde wet moet dwingend optreden.
En spreker huldigde Minister Talma,
die do wet ontwierp. Hij betreurde,
dat de Minister Treub bet zoozeer
verzwakt had en trok een parallel
tusschen do Christelijke en de vrijzin-
nigo Regeering, ten bewijze dat de
eersto op sociaal gebied meor door
tastte dan de laatste.
Heden zette de spreker zijn redo
voort en is het debat vervolgd.
De Kamer heeft gisteren haar af
deel ingen vernieuwd en deze hebben
gekozen tot haar voorzitters de hoeren
Fock, Lohman, De Meester, Van Wijn
bergen en Tydeman en tot onder
voorzitters de beeren Jansen (Den
Haag), Van Ni apen (Nijmegen), Bos,
Van de Velde en Roodhuyzen.
„VREDE DOOR RECm***.
De algemeene vergadering van den
Bond „Vrede door Rechtzal plaats
hebben op Dce derdag 18 Juni in het
Paviljoen te Amsterdam en met zoo
als aangekondigd was op 19 Juni.
Do propagur<1 a-avondwelke de
Amsterdamse!»? afdeeling van onzen
Boud lu-ef: voorliercid aan den voor
arend der algemeene vergadering,
komt nu ni.t-.u rlijk. op Woensdag
avond 17 Juni.
BRANDEN.
Te Amsterdam is door onvoor
zichtigheid met 'n kaars brand ont
staan in 't parkhuis der fir. Wiilems
Gode'roy handelaars en grossiers in
rotting en riet. in het oude Entrepot
dok Enkele zolders brandden uit.
Alles was verzekerd.
De aangrenzende pakhuizen kre
gen veel waterschade.
Een bruiidweerman die door den rook
bewusteloos was geworden, is naar
een ziekenhuis gebracht.
De brandweer werkte met veel ma
teriaal.
ONDER DU STOOMTRAM.
Do heer Wittebol, te Geldrop, ge
raakt.' bij het opspringen onder de
stoomtram. Do armen zijn verbrijzeld.
Zijn toestand is hopeloos.
UIT DE STAATSCOURANT.
Bij Koninklijk besluit is J. Timmer
mans VV'zn., directeur der N. V.
„Noord-Brabant", Mij. van verzeke
ring op hot leven, to Waalwijk, be
noemd tot ridder in de orde van Oran
je Nu ssau.
DE OPDRACHT AAN DEN HEER
V AN KOL.
Vragen van den beer Van Vlijmen
omtrent eene van Regeeringswege
aan den lieer Van- Kol verleende v>n-
draclit.
Door den lieer Van Vlijmen werden
den li den Mei de volgende vragen in
gezonden:
Is liet juist, da: aan hot lid. der le
Kamer den heer Van KoL een op
dracht vuil Regeeringswege is ver
leend.'
Zoo ja, is de Minister van Koloniën
bereid mede te deeten, hoe die op
dracht luidt en welke motieven aan
dizo ten grondslag liggen?
De Minister van Koloniën zond
den 2Cen Mei antwoord in. en deelde
daarbij uicde, dat hij, gevolg gevende
aan de te dien opzichte in de Mem.
v. Antw. op liet Voori. Verslag van
de Eerste Kamer betreffende de loo-
penUe beg rooting gedane toezegging,
met den Gouverneur-Generaal van
Nederl.-Indie in overleg is getreden
nopens hel denkbeeld om, in verband
mot liet vraagstuk der bevordering
van de inheen oche nijverheid in Ne-
dei'l.-Imlic in Japan een onderzoek
te doen instellen naar den staat van
ontwikkeling van de nijverheid en
naar hetgeen daar te lande is ver
richt om die nijverheid te bevorderen
on tot ontwikkeling te brengen, en
dat naar aanleiding van dat overleg
n overeenstemniing met den Land
voogd, eene daartoe strekkende op
dracht is verleend aan den heer II.
Kol, lid van de Eerste-Kamer, die
zich.tot liet aanvaarden daarvan lie
raid verklaard hod, terwijl gelijktij-
lutii den heer Van Kol als mede
werker is toegevoegd de Oost-Indi-
sctie ambtenaar met verlof Ph. J.
Ketner, laatstelijk referendaris bij
het departement van Landbouw, Nij
verheid en Harde! te Buitenzorg.
Aan genoemde heeren is verzocht
gezamenlijk een verslag omtrent
deu uitslag van het onderzoek uit te
brengen.
VERSTERKING WEERMACHT
IN INDIë.
De plannen der regeering zijn thans
ui zoo ver gevorderden staat van v>
bereiding, dat de indiening spoedig is
verwachten.
BOEKDRUKKERIJEN.
(Vervolg.)
De commissie die benoemd is in de
srgadering der districtvoorzitlers
van den Ned. Bond van Boekdrukke
rijen, bestaat uit de heeren rnr J A.
Veraart, te 's-Gravenhage, mr. H J.
D. D. Enschedé, te Haarlem, J. Pb.
Greveloch, te 's-Gravenhage, A. Smits,
te Leiden en F. Dnwacr, te Amster
dam.
Pers-Overzicht
voor een oud-Minister, noch In de
Eerste-, noch in de Tweede Karner;
ons althans ia daarvan niet3 geble
ken.
Nu, dit is hunne zaak Zij moeten
zelf weten, wat zij in 's lands belang
bondig achten.
Maar riu komt De Standaard ons,
ChriPt-IIistorischen, zeggen:zoudt gij
Christelijk-Historischen thans niet
willen plaats maken voor onze oud
gedienden?
Dat is inderdaad verrassend.
De Christelijk Historischen hebben,
zoowel in het kabinet-Kuyper ais in
het kabinet-Heemskerk, alle eer en
iuvloed gelaten 8an de Antï-Revolu-
mnairen. Deze hebben, met de
niet bewogen zelf plaats te maken
Rooimch-Katholieken, alle zetels be
zet slechts één Chrislelijk-IIistorischc
nam in 't laatste kabinet plaats, om
dat men hem als persoon noodig had.
Geen eerbejag is onzerzijds betoond, j
hoewel ook onder de Christelijk-IHs-
torischen er waren die voor het be-1 zend tegenover hebben geslaan. Zelfs
zeiten van ministerieele zetels bij de i zij hebben, zich houdend ver van do
Aiiti-Revolutiomiairen niet behoefden j literaire beroeringen van na 1S80,
ach: er te staan I lmns ondanks, niet kunnen houden
Wij hebben daar nimmer over ge buiten de deining, die de beroering in
klaagd, en steeds trouw, naar vermo- her, hart dor beweging naar de ren
in, bet kabinet gesteund, den afvloeien deod.
Maar zie nu do Anti-Revolution- £oo komt hot, dal menig venei-der
nairen meenen dnt hun club wel wat van Wallis. - van-omstreeks tachtig
mocht worden versterkt ons te vra- j met eenige telen reielling dit nieuwe
gen: Och, gij die in ons kabinet geen werk van do schrijf-ter leest,
plaats krecgt, wees zoo goed nu ook Zeker, wat „Vorstengunst" tot een
voor ons uit de Kaïner te gaanl - kunstwerk van hooge waarde maakte
zie, dnt gant toch te ver, en is van j speuren we ook hier. Breed is weer
onze goedmoedigheid te veel gevergd, do opzet von dezen roman, stoer van
Of was want De Standaard conceptie tevens grondiz is ook thans
schrijft tegenwoordig nog al luimigde studie van de historische karak-
1 fn groolheid den eenizen waren prij.4
van het leven, het oenig licht, dat zelfs
don dood niet verdonkeren kan.
In zijn jongen tijd droomt elkeen
van grootheid en roem, is ieder eer
zuchtig. Zulk een figuur moest dus
wel In eik jong gemoed snaren van
verwantschap doen trillen.
Nu krijgen we op lateren leeftijd
een nieuwen historische: roman van
Wallis ter lezing. Zal dit boek zoo
aanspreken als „Vorstengunst"? heb
ben we ons aarzelend afgevraagd,
toen de drie dikke deeien voor ons
lagen.
Want immers welk een afstand iigt
er tusschen 1883 en nu; niet naar den
tijd alleen. Op literair gebied was de
afstand m eon evengroot tijdperk, bv.
tusschen 1853 en 1883 mir.d t groot
dan van 18S3 tot 1913.
Een geheel nieuwe lettel kundige
culuur is er in ons tand gekomen; een
cultuur d- ook niet voorbijgegaan ts
aan degenen die er het meest afwij-
haar uiting maar een grapje?
Kerk en School.
KARDINALEN.
Z. H. de Paus heeft in het gehouden
consistorie een aantal nieuwe kardi
nale» benoemd. Tot de benoemden be
lmoren o. a. mgr. Von ilarimann,
aartsbisschop van Keulen, mgr. Von
Bettingcr, aartsbisschop van Mün-
chen. en dr. Piffl, vorst-aartsbisschop
Wee nen.
Wij vestigen de aan
dacht op onze
van Vrsag en Aanbod.
Ieder die een betrekking
zoekt oi heeft aan te bie
den, die iets wenscht te
huren of te verhuren, te
koopen of te verkoopen,
doet verstandig met voor
slechts
een Advertentie, groot 6
regels te plaatsen in
HAARLEM's DAGBLAD,
j maal voor 50 Cts. bij
vooruitbetaling. Postze
gels worden aangenomen
„Ernst of kortswijl" vraagt de „Ne
derlander*.
Opzettelijk hebben wij ons over de
keuze van een candidaat in Katwijk
niet uitgelaten. Wij dachten, dat wij,
wilden wij in 's lands belang hande
len, niet aanleiding moesten geven to;
verscherping van omJerlingen strijd,
en dat, nu het electoraal accoord tot
stknd eekomen is en nog bestaat, de
weg tot oplossing van moeilijkheden,
die zich in het district mochten voor
doen. contractueel is aangewezen
Niet alle bladen schijnen van deze
meening te zijn, en er zijn er, die nog
weinig geleerd hebben van de erva
ring bij de jongste algemeene verkie
zingen opgedaan Nu, ieder heeft dal
voor eigen consciëntie te verantwoor
den.
Nu echter de ..Standaard" zegt het
„vreemd" te vinden, dat ran Christe
lijke zijde niet gepoogd wordt een der
afgetreden Ministers in de Kamer te
brengen, met opoffering van een ei
gen zetel, moet ons toch een woord
ran protest uil'de pen.
Dat Katwijk op dit oogenblik eon
Christ.-Historisch district is, kan door
wie art. 9 van 't Electoraal Accoord
aandachtig leest, niet worden betwist.
Da Christelijk-Historischen hebben do
voorkeur. Alleen treedt, bij geschil,
als men zich niet verstaan kan, de
Commissie op. Wat Katwijk vroeger
was toen de .Antirevolutionairen en
Christelijk-Historischen nog niet ge
scheiden waren en Donner (lus na
tuurlijk door alle Anti-revolutionnal-
ren gekozen werd doet thans niets
ter zake.
Zóó staat, eenvoudig, de zaak,
Maar nu zouden do Antirevolulioil-
nalren gaarne weer het optreden ln
de Kaïner zien van de afgetreden Mi
nisters.
Dit verlangen heelt hen evenwel
Sport en Wedstrijden
M ot o r w i e 1 r ij d e n.
OM DE ADFIAN-MEDAILLE.
Do lieer F. VV. H. Emons te Bus-
sum, die enkele dagen terug per auto
naar Parijs vertrok en gisterenoch-
tend, als eerste deeln omcr-a utomobi-
voor den rit Parijs—Den Haag
zou starten, heeft na Jiet traject
te hebben leoren kennen van zijn
poging afgezien.
Het woord is thans aan den heer
W. Nanning uit Leiden, die Maan
dagmorgen naar Parijs vertrok en
Donderdagochtend den rit zal ondor-
nemen.
Vermoede! ijk start de heer P. Lam
berts Hurrelbnnck uit Dieren heden
morgen i»er motorrijwiel.
Schermen.
WEDSTRIJD TE PARIJS.
Het sabelkampioenschap op de
;edstrij<k-.n te Parijs is behaald door
den in ons land bekenden kapitein
Perrodon, 2e G. Trombcrt, 3e De Eyn-
de. te Robert Feyerick, 5e De Wee.
6e Bierens, 7? cap. Muncz, 80 Joly,
9e Delaunoy. 10e de la Croix.
Letteren en Kunst
Boeken.
n g v a n e e n V reu
„D»Kon...„
deur ij k door A, S. C. W a 11 i s,
Haarlem. 11. D. Tjeenk Willink eu
Zoon, 1913.
Het is een echo uit verstorven da
gen, dit boek.
't Ia nu bijna dertig jaar geleden,
dat Wallis, de deebter van professor
Qpaoomer opgang maakte met haar
eerste boek, een Sn. het Duitsch go-
schreven treurspel: Der Sturz
doslIausesAlba.
Weinige jaren daarna schreef zij de
boeken, die haar onder de eerste ro
mancières van de 19e eeuw plaatsten.
„In dagen van strijd", in 1878, en
„Vorstengunst', in 1883.
Jieide romans zijn door het tegen
woordige geslacht genoten. Vooral
hot laatste boek, wiens hoofdfiguur,
Goran Person, door den jongen lezer
ala zijn held werd vereerd.
Kon het anders van een man, die
lijn levensdoel .grootheid" stelde en
dat uitsprak in de woorden: Ik
ters en ovenrens huldigt de «ch
1 .Vorstengunst", een hoog
moree! ideaal; maar al deze din-ren
zijn niet voldoende meer om een hoek
an onzen tijd tot een kunstwerk te
tempelen.
Toeteen we de geschiedenis van da
zen ZweedscJien Gustaaf aan de ei-
schen die men eens aan Wallis' ver
haal van den anderen Gustaaf VVasa
stelde, dan zon de algemene ndr-.ik
kunnen wonten seamgevat in de slot
som. dat „IV Koning van een Vreug-
denri'k" sedncht in dezelfde lijnen
Tan ,.Vor-ter:guriM". hij de reeds opge
merkte goede eizensctwppen. ver
meerderd bezit de artistieke schadu
wen die reeds in het book van voor
30 jaren zijn waar te nemer.
Die zijn haar zwak beeldend vermo
gen. welk gebrek zij tracht ie versne
den door een ander euvel: de ellen
lange reoeneering, waarmede zij
tracht te omschrijven wat zij, kon het.
plastisch moest voorstellen.
Zij dii 111 „Vorstengunst" scheme
ringen, in hét nieuwe boek wor
den zij tot slagschaduwen.
Men ziet er de dingen niet in ge-
beuren, tiet boek is ais eene histori
sche galerij, waarin het leven maar al
te vaak verstild is.
De geschiedenis van dezen Gustaaf
is daardoor geworden tot een verhaal,
dat een goede vertelster ons doet.
maar die toch de gave van de drama
tiseering mist; en niet is liet boek ge
stegen tot een echt gebeuren, dat wij
door het sterke leven er in, meema
ken.
Daarom is „De Koning van een
Vreugdenrijk" een teleurstelling, voor
wie niind'.r sceptisch, zich zet, om
deze echo, dit teruggekaatst, dus ver
zwakt, geluid eau le liooren.
Wat niet wegneemt, dat wie van
een ouderwetse li boek houdt en zich
den tijd gunt om uit de redeneerin
gen de fraalo gedachten en lessen van
tevenswijsiieid op de diepen, nog veel
van dit werk genieten kan.
De publicist C. UarinsTiepen,
op w iens naam vroeger de Anister-
damsche uitgeverszaak stond, die nu
heet N. V Uitgeversmaatschappij,
voorheen C. Harms Tiepen, is titans
begonnen mei een reeks publicaties
over merkwaardige personen wu on-
zeu tijd, onder den titel van „I n t e r-
viows met merkwaardige
personen v a u o n z e n t ij d'
Het eerste nummer, dat wij under
do oogeu kregen, behandelt den
broodfabrikant Paul C. Kaiser, den
man, die naar den schrijver opmerkt,
het modern© bakkersbedrijf den weg
woes. In ecu boekje van 15 bladzijden
vertelt de auteur liet een-en-ander uit
de gesprekken met den heer Kaiser,
waaruit te leeren valt. hoe het mo
derne grootbedrijf op liet bakkerijge-
bied zich heeft ontwikkeld uit de klei
ne onhygiënische bakkerijtjes van
oeger.
liet boekje is aantrekkelijk geschre
ven.
Practisch Taal ón derwijs,
door B. West era; Nijverdal, E. J,
n Bosch.
Wie met het lagere school-onder-
wijs toe moet, zal, hoe voortreffelijk
dit ook geweest is. nadat hij ©enige
jaren van school is, vaak merken, dat
ook in zijn Nederiandsehe taai-kennis
veel liiaien te bespeuren zijn. Op een
Redactie-bureau krijgt men daarvan
sterke staaltjes onder de oogen
Er zijn er. die bij ons om raad vra
gen. Menschen. die tusschen de 20 en
30 geworden zijn, knap in hun vak,
niaar zw ak in ae taal en die toch
graag wat boter en zuiverder willen
leeren schrijven.
Boekje van den heer Westera
lijkt ons voor dezen een goede gids
het moeilijk pad van grammatica en
sliji.
Wie over voldoend doorzettingsver
mogen beschikt, om dit werkje van
268 bladzij-len goed door te wer
ken. zal er ongetwijfeld veel nut van
hebben.
Om een overzicht te geven van te»
inhoud, vermelden we. dat achter
eenvolgens worden behandeld: Hel
grammatisch zuiver schrijven, het
stellen, hot lezen van letterkundige
stukken en lijst van vreemde woorden
en afkortingen.
M.
•SCHILDERIJEN VEILING.
Dinsdag heeft bij Fred. Muller en
Co. een groote schilderijenveiling
plaats gehad.
Er werden o. a. de volgende prijzen
l>esteed
Groot portretstuk door Hanncman,
waarschijnlijk voorstellende den schil
der Jftnson van Geulen met vrouw cu
kind, f4600; Ruitergevecht door Pu-
lanvedes Palametesz f 2200; Salomon
van Ruysdael, Stadsgezicht, f 1900.
Het belangrijke schilderij van Jai
Steen. ..De Rederijkers", is voor n
