r Killer&Macdeiald
V „..«"•O" C,
Hiatsdfi in [eiKiizeleiinp
Electro-Technisch Bureau
Zijlweg 34-36, Overveen, lei. Zïl
SliSER-KIJIIlYSOgfJIPPlJ
KRISTAL-IJSÏtAML „0E NOORDPOOL"
Expeditie P. lil
Eerste Haarl. Loonzaag- ea Schaverij.
TWEEDE HOLLANDSCHE
Hollandsche Crediet- en Deposito-Bank
Tm Ce Sss'.asHtlo en saw
Uswonars.
CCLXVI.
Tc Sohevenïngon zijn. alle hotels op
Vief l'alacehotel na gcsloteti. Seinpost,
waar het Duitsch Operéltegezelsciia,)
van Brawl voorstollingen gaf, heeft
ook haar deuren toe moeten doen. IV
meeste café's zijn dicht en do Kur-
hausbar werd ingericht voor lees/aal
voor de soldaten.
Ziedaar in grove trekken' de gevol
gen van de mobilisatie voor de bad
plaats. De Maatschappij Zeebad zal
in 1914 een strop halen, grooter dan
in het natste zomerseizoen.
Toch is het er niet stil op Zondagen
en op de wanne «ren van den gewo
nen dag. Do trams en de stoomtram
voeren dan nog heel wat menschen
aan, de witte toiletjes teekenen zich
als anders af op het strand, maar toch
is liet Beheren in gen niet meer.
Het groote geroezemoes van muziek
njt allo hoeken, aulo-getocler, geklep
per van paardenhoeven, roepen van
venters, bet ontbreekt zoo goed als ge
heel. Do animo is er af en zonder het
eindelooze ge flaneer, geflirt en bewe
gen is do badplaats zich zelf niet
meer. Als oen blok steen ligt het TCur-
haus. massief, gesloten, het Oranje-
hotel sluit als een wal den duinrand
af, Gurin doet hetzelfde.
Het circus dat eerst Palais da don
ee, daarna Woretalvaricfó was, ligt
verlaten, liet gazelschap van Corfy
Alfhoff, dat er gedurende Augustus
zou optreden, is niet verschenen.
Waar het bleef, of het nog in ons land
vertoeft of naar Duitschland terug
keerde, wo weten het hier niet.
Seinpost, ik meldde het 'reeds, sloot
ook. Tot begin van deze week is daar
liet seizoen gerekt, maar ten slotte
Ui 'd liet te do!,
Voorstellingen voor 7 suppoosten en
Ty U-zoekers, dat werd do directie toch
te mal en de leden van het vroolijlc
troepje, dat in Kmo-Königiil en Wie»
eiimt im Mai operettes gevonden had,
waai liet publiek in den aanvang wel
Ui een wilde, loopen werkeloos op Sc-he-
voningen 'rond.
Jiv den Haag is het vrijwel hetzelf
de, Het Louis Bouwmeester-theater
opende met een stuk, dat, onder an
dere omstandigheden heel wat men-
stlven getrokken zou hebben. Nu werd
de zaak na 3 dagen stopgezet. Met do
bioscoop trachtte de directeur wat te
verdienen, maar toen op dat gebied
do concurrentie te g'root bleek, ging
'liij er toe over 4 malen por week te
spelen. Om het personeel aan den gong
1e houden, heet liet. En daar is zeker
veel waars In, want te verdienen is
er op 't oogenblik door ondernemers
van publieke vermakelijkheden niet
veel.
Evenals in Amsterdam is ook hier
In liet courantenbedrijf verandering
gekomen. De straatverkoop, anders in
ons land niet bijster in trek, heeft
groote afmetingen aangenomen.
Alle bladen, zonder uitzondering,
geven in den loop van den dag. een
of rneer groote bulletins uit meestal
3 tot 5 kolommen en jongens m
vrouwen gaan er de stad mee in. liet
publiek is er wild op en onlangs ver
telde mij een venter, dat hij er in an
derhalf uur 250 kwijt raakte. En dat
bij groote concurrentie.
liet ,vak", van kranten verkoopen
kennen do meesten echter nog niet.
Wol wordt geroepen, bulletin van die
en die, maar een pakkende bijzonder
beid, een gebeurtenis die juist gepas
seerd is, noemen slechts enkelen
bij.
Zoo stonden in de Spuistraat eens
een viertal venters dicht bij elkander,
maar verkoopen deed er op dat oo
genblik geen enkel. Daar komt een 5e
aan en hij roept met zware stem:
„Ultimatum van Duitschland aan
italic, 3 cent,1' Meteen liep de halve
straat op een drafje naar hem toe en
in minder dan geen tijd was hij uit
verkocht. Doch zoo doen slechts enke
len. Iletlijkt hier alsof de Hollaiul-
sehe straatverkooper, in het schreeu
wen heusch. een hoede baas, zijn stem
verloren heeft, zood'ra hij in plaats
van appelsienen of tomaten kranten
3e t venten.
SINTRAM.
Amsterdamsche Kout
cxxxv.
De algemeenc toestand.
Men zou zeggen, dat er eenige on:
spanning komt, hoewel de algemeenc
toestand nog zeer gedrukt is en de
menschen de toekomst ernstig in
zien.
Er is een malaise op elk gebied dui
delijk zichtbaar, voor ieder te bespeu
ren.
Er ligt ontzettend veel stil en wat
er aan levendigheid en beweeglijkheid
is, is van zenuwachtige», gejaagde»
aard.
Do drukte wordt aangebracht door
de kranlenventers, die hun laatste
edities en laatste nieuws en extra-
nieuws uitroepen.
Jlet is merkwaardig, wat een aai
tol nieuwsblaadjes nu verschijnen
Eo:i paar groote dagbladen in de
hoofdstad gaven speciale edities uit
waarmede ze intusscheft zijn op
gehouden maar dit scheen niet
genoeg.
Speculanten gingen blaadjes op
richten, die ze noemen „Oorlogscou-
runt„Laatste Nieuws", „Extra-
lijding" en hoe ze meer mogen hee-
ten.
Er is, terecht, tegen deze prullen ge
waarschuwd. Den menschen kloppen
de uitgevers" in deze dure lijden het
ee'rt uit 6eu tan, zonder er ooit maar
cenïgszins behoorlijke waar voor in
do plaats te geven.
En dat is het ergste bezwaar nog
niet.
De paperassen bevatten deels oud
nieuws, en voor een groot deel abso
luut verzonnen sensatie-nieuws, dat
de menschep noodoloos ongerust,
maakt in deze angstige, donkere tij
den.
En men kan het niet genoeg her
halen, telkens en telkens weer, dat de
menschen toch kalm blijven en zich
niet overstuur maken. Men kan e>' van
verzekerd zijn, dat de P.egeering
haar best doet ons goede vader
land buiten het conflict te houden.
Daarom is het plicht van ieder bur
ger, om rustig en kalm te blijven en
de Regeering te steunen.
Het bestuur der hoofdstad, ik
schreef het u reeds, doet al het moge
lijke om het economische leven te
houden binnen niet al te abnormale
banen. Van de invoering van gemeen
te-bom maakte ik reeds gewag. Ze zijn
minder mooi en solide afgewerkt dan
do Rijks-zilverbons cn zo worden ook
minder gaarne aangenomen.
De zilverbons gaan er grif iu de
gemeente-bons ook wel, maar ze heb
ben één bezwaarze moeten vóór 31
Augustus inge'everd zijn en wel tot
een bedrag, dat in bankpapier be
taalbaar is. Dat is een lastig© bepa
ling, dio maakt dat de menschen niet
dol zijn op de gemeente-bons. Maar
men vergete één ding niet.
De gemeenteraad besloot tot
voering; op een oogenblik1, dat
vrees bestond dat de Rijksbons naet
gereed zonden zijn en.... de loonen.
der gemeentewerklieden moesten be
taald worden, terwijl er geen contan
ten waren.
De moeilijkheden jouden, onover
komelijk zijn geweest. Door de go-
m een te-bons echter de zilverbons
waren er toch nog eerder is de
toestand gered. Do zilverborg zijn er
nn in voldoende hoeveelheid en het
zal niet lang meet duren of er
nieuw aangemunt zilvergeld, zoodat
de circulatie niet al te veel moeilijk-
hedon ondervindt en de gemeente-
hons, ais ze hun plicht hebben ge
daan, gevoegelijk weer ingetrokken
kunnen worden.
De zorg voor de gemeentewerklie
den is door het dagelijkseh bestuur
niet uit het oog verloren. Door het
gemeentebestuur wordt aan vaste en
voorloop!g aangestelde ambtenaren,
beambten en werklieden in gemeen
tedienst verlof verleend met behoud
van loon gedurende den tijd, dat zij
onder de wapen moeten blijven, tot
een jaar toe.
De uitkeering aan los en tijdelijk
personeel! iin, gemeente^ >net ge
schiedt naar rato van. het aantal we
ken, dat zij in dienst zijn bij de ge
meente.
Zoo krijgen zij, die lussehen 46
weken in gemeentedienst zijn een
week verlof, en zij, die dat 52* weken
waren een verlof van 39 weken.
Zooals overal, is ook hier een
plaatselijk steuncomité opgericht en
er hebben zich afzonderlijke comïté'S
gevormd voor allerlei speciale, prij
zenswaardige doeleinden. Zoo noem
ik b.v. de verspreiding van lectuur
onder de militairen, de afdeeüng van
den Bond.van orde enz.
Tal van bioscoop-theaters hebben
hun deuren des avonds gastvrij a
de militairen opengezet, hetgeen zeer
menschlicvend is.
Trouwens, er komt toch bijna geen
publiek. De bioscoop-theaters zijn
leeg, en de schouwburgen spelen voor
een publiek van een stuk of zes men
schen.
Er wordt nog gespeeld in den Stads
schouwburg, Grand Tiiéilre, Fras-
cati, Flora en het Panopticum.
De toonee'-artlstcn zijn er aller
ongelukkigst aan toe. De mecsten en
de metst bekenden hebben contracten
loopen tegen September. Zij weten
nu, bij den onzekeren toestand, niet,
wat te doen.
Niemand kan zeggen hoe het in
September zijn zal en of er gespeeld
kan worden. De artisten, die contrac
ten hebben, durven thans niets an
ders aanvaarden uit vrees, dat ze
contractbreuk plegen zullen. En op 't
oogenblik krijgen ze geen geld en
geen voorschot, want de directies
hebben het ook niet. Verschillende
directies hebben groote schade gele
den door het niet-doorgaan der ker
missen.
Niet alleen voor de artisten, voor
de menschen die in normale tijden 't
leven helpen vermooien door hun
kunst ziet do toestand er donker uit.
Er staan al heel wat mensehen op
straat, doordat verschillende bedrij
ven moeten worden stopgezet, of,
soms ook, doordat de ondernemers
geen gc-'d kunnen krijgen om de za
ken gaande te houden.
Nu openbaart zich in velerlei vorm
een weldadig streven om elkander te
helpen in deze benarde tijden. Dat
is toch ook weer een lichtstraaltje in
de duisternis. Daamit blijkt dat het
goede nog niet geheel verstikt is in
de menschheid, al zou men aan haar
en aan haar gansche 20sle-eeuwsche
beschaving gaan twijfelen, nu le
gers van mi'liocnen tegenover elk
ander staan.
Ik weet dat op fabrieken een deel
van het personeel ontslagen werd en
dat de overbl i j venden door ec-n ge
deelte van hun loon, hetzij door kor
ter arbeid, hetzij op andere wijze te
derven, dPn toestand zooveel moge
lijk helpen redden.
Maar, overigens liet is diep en diep
treurig en jammer hoort men van
alle kanten.
Laat ons elkaar moed inspreken en
de hoop uiten dat de menschens'ach-
tingen en de ontwrichting van het
economische leven door geheel Eu
ropa toch niet heel lang duren kun
nen
AMSTERDAMMER.
Land- en Tuinbouw.
DE RENTABILITEIT VAN KALI-
BEMESTING OP KLEIGRONDEN.
Vóór ons ligt het pas verschenen
Dricjaarlijksch Verslag der Lanfl-
bouwproefvelden over 1910, 1911 en
1912. BIz. 18 en volgende handelen
over de proefnemingen met kali-
mest op kleigronden. De slotsom,
waartoe het vorige Driejaar'. Ver
slag op grond van genomen proeven
kwam, luidde: dat er jn verschillen
de streken van ons land inderdaad
op de kleigronden behoefte kan be
staan aan. kalibcmesting. De kans
hierop is grooter, naarmate: 1. De
kleigrond lichter en zavclachtiger
is; 2. Veel gewassen verbouwd zijn,
die een belangrijke hoeveelheid kali
aan den grond onttrekken, zooals
bieten en aardappelen; 3. Meer stik
stof- en phosphorzuurhoudende
kunstmeststoffen voor de verkrij
ging van vroegere oogsten zijn ge
bruikt; 4. Minder slroovruchten wor
den verbouwd of meer etroo wordt
verkocht; 5. De veel opbrengende
(en dus meer kali-verbruikende)
aardappelvariëteiten reeds flink in
gang hebben gevonden.
De proefnemingen van vermelden
aard! wei-den in de jaren 1910—1912
in vrij groot aantal herhaald. In
Friesland waren een aantal proef
velden, waarop naast een stikstof-
en phosphorzuurbemesting van ver
schillende sterkte ook de invloed
van een kalihemesling in den vorin
van patentkali op den oogst werd
nagegaan en wel telkens bij aardap
pelen. Gewoonlijk vormde bij die
proeven een bemesting met amrn.o-
niak-superphosphaat den grondslag.
Naast het perceel met dien gemeng
d-en mest. was in den regel aanwezig
een perceel, waarop aan het ammo-
niak-superpliosphaat. patentkali was
toegevoegd. Het aantal dusdanige
proeven bedroeg niet minder dan 42.
Wij kunnen niet den vol'cdigen
uitslag over al die veldjes mededee-
len, maar dlstil'eeren uit het Ver
slag dienaangaande het volgende?
In 21 van de 42 gevallen is patcht-
kali met winst aangewend, terwijl
in, een 25ste geval de kosten er
kwamen. Dit resultaat is veel gun
stiger dan dat der Friesche proef
nemingen, in het vorig Driejaarl.
Verstag vermeld, toen van de 17 ge
vallen er 8 keer winst werd gemaakt
en in een 9e geval de kosten flink
werden gedekt. In het geheel leverde
gedurende 6 jaren de kali in 32 van
de 59 gevallen winst op, terwijl in
2 gevallen de kosten er uit kwamen.
Opmerking verdient hierbij het vol
gende. Vooral het abnormale droge
jaar 1911 bleek uitermate gunstig
voor het rendeeren der kalibemes
ting. Er waren toen maar 3 van de
19 gevallen, waarin deze meststof
geen winst gaf. Op 7 plaatsen be
droeg de waarde van de meerop
brengst over de f 100, op één plaats
zelfs over de f200. Daarentegen bleek
dc abnormaal vochtige zomer van
1912 zeer ongunstig voor het rendee
ren der kali. Slechts op 4 van de 14
plaatsen werd winst behaald en de
meeropbrengsten waren belangrijk
kleiner dan in 1911. Het sterke optre
den der aardappelziekte zal hier
misschien zijn invloed hebben uitge
oefend; althans iu de verslagen van
sommige proefvelden wordt ver
meld, dat de aardappelen plotseling
afstierven.
C. B.
OVER ALUMINIUM.
Heit aluminium, hel laatste motaal
dat ontdekt is geworden, heeft zich
zegt de 's-llcrt. Ct. speed!g ren
mooie plaats veroverd op de wereld
markt der metalen. Het is nog niet
zoo heel veel jaren geleden, dat dit
metaal .word ontdekt cn thans zijn
reeds velerlei voerworpen van aller
lei aard gemoakfc van dit uitat-eirond
mortaal.
Kot metaal is reeds vrij lang be
kend, maar tangen tijd is bet zeer
duur geweest* omdat men do rechte
wijze om het te vervaardig:» rwiet
had gevonden. Ee-rs. in 1890 heeft
men het metaal weten 1e verkrijgen
door middel van don electrisehem
oviear eigens het systeem Hérouli
Door dio methode kon met hot mé-
Haal in grootore hoeveelheden ma
ken cn van diicn tijd af dateeren ook
de lagere prijzen en het miaer alge
meen gebruik. In bet midden van do
vorige eeuw waren de prijzen dio
men voor het mooie witte metaal be
taalde nog zeer hoog. Zoo kostte in
1855 een kilogram aluminium nog
zeshonderd gulden. In hc-fc volgende
jaar was de prijs reeds aanmerkelijk
lager, namelijk 180 gulden. Toen
bleef do prijs langen tijd vrijwel ge
lijk, tot hij in 1883 nog 42 gulden en
in 1888 26 gulden bedroeg. In het be
gin. van het jaar 1890 was de prijs
van oen kilo aluminium 16 gulden.
Maar op hst einde van het jaar was
het reeds te merken, dat een systeem
was gevonden om hei. metaal in
grootore hoeveelheden te winnen en
de prijs was niet meer dan f 1.10
f 1.50.
■Hot war- wel een gelukkige uitvinr
d'ing die men in 1890 deed. Want de
ingrediënten voor dit nuttige metaal
zijn in ruime mate te vinden in de
gronden van vereenillendc landen.
Het aluminium wordt nl. verkregen
uit Kleiaarde, en kieaclzur» kleiaar
de, en dóe stoffen zijn genoeg in den,
grond te vinden. In vele landen zijn,
girooio hoeveelheden van het erts van
aluminium in do aarde verborgen.
Dat erts wordt in den regel bauxifc
genoemd en verschillende landen,
vooral Frankrijk en Canada voeren
van dat erts groote hoeveelheden, uit.
Vooral Frarkrijk is zeer rijk aan
deze erts en in het afgeloopen jaar
bedroeg de uitvoer er van uit dat
land nleit minder dan 142.000 ton. Do
lauden dio vooral bauxit uit Frank
rijk invoerc-n zijn Engeland met
40.000 ton, do Yereenigdo Staten met
33.(XX) ton, Nederland met 31.000 ton
en Rusland en Duitschland mot
26.000 ton.
De productie van het eigenlijk©
metaal is ih de laatste jaren ook in
bijzondere mate toegenomen. In 1894
was de productie van aluminium
nauwelijks 1000 ion nor jaar; in 1900
was de productie reeds -gestegen tot
ruim 8000 ton en in 1911 bedroeg zij
46.000 ton. Van die 46.000 ton, die in
1911 werden geproduceerd, leverden
do Vereenigde Staten er 18.030, j
Frankrijk 10.000, Duitschland1, Oos
tenrijk en Zwitserland 8.000 en eeni
ge andere landen de rest.
Zooals mem uit de bovenstaande
cijfers kan zien, is Frankrijk liet
land dat voor Europa de meeste alu
minium kan produceeran. In een kor
te spanne tijds beeft liet maken van
da", metaal in Frankrijk een groote
vlucht genomen em de industrie le
vert aanzienlijke winsten op. Boven
dien voert Frankrijk heel wat be
werkte als ruwe aluminium en erts
uit. De uitvoer van metaal bedroeg
in 1907 nog 1093 :om. En reeds in
1912 was dat cijfer gestegen toil 6600
ton. Dot is dus een vermeerdering
van ruim 5500 ton in niet meer dan 5
jaren. In de allerlaatste jaren is het
gebruik van dit- metaal enorm geste
gen doordat het zoo goed bleek dien
stig te kunnen zijn bij het maken van
luchtschepen vliegmachines, automo
bielen en meer van dergelijke produc
ten der moderne techniek. En ook
vindt het meer toepassing in de elek
triciteit waar het mooi op weg is, het
koper te verdringen. Men weet dat
aluminium do electricirtedt uitnemend'
geleidt. En dan hoeft 't nog het voor-
doel dat het zoo bijzonder licht is.
Het soortelijk gewicht van het mer
taal toch is niet meer dan ruim 2.5.
Voor een motaal is dat niet vee!. Ook
moet van. groote waarde worden ge
acht dat men zondei" veel moeite dun
ne platen van het metaal kan ver
krijgen, die buigzaam en toch zeer
sterk zijn. Voor de modern© industrie
is het een mooie oplossing geweest,
dat dit metaal thans zoo gemakkelijk
en in groote hoeveelheid kan verkre
gen worden.
Voorloopig is niet te véru achten
dat de prijs van liet metaal weer zal
stijgen. Men kan liet nog in voldoen
de mate produceer en en hoeft niet
bang te zijn, da,'1- de voorraden opra-
kep.
DE NIEUWE IJZERHANDEL j
P. VAffd LOOSJ - Botermarkt 29 - HAARLEM
Speciaal in Tuingereedschappen, Snoeimessen, I
Snoeiscfoaren, Aspheit-dskpapier, Vlechtwerk, I
Mestvorken - Schoppen - Batsen
Alle artikelen onder garantie
Alle artikelen oniier garantie
i Licht- en fór&chiirtstaüafiss
Aanleg vsn Huistelefoons
Bliksembeveiliging
Begrootingein kosteloos.
Prysveriaiini der Philips' Metaaldraadlampen.
72-110 Volt 10-16-25-32 en 50 N.K. per stuk
per 12
Peervorm Kogelvorm
220 Volt 16-25-32 en 50 N.K.
72-220 Volt 100 N.K.
per .stuk
per 12
25
per stuk
per 12
f 0.60
0,57'/,
0,55
0,80
0,75
0,70
f 0.75
0,72",
0,70
0,95
0,90
0,85
1,25
1,20
Matteeren 10 ct. per lamp extra.
SWie een HaaimaohSne noodig heeft en
goena „SINGER" koopt
benadeelt zichzelf.
Aan nevenstaand uithangbord zijn.de winkelï
te herkennen, waar inderdsad SüPiGER-
Machines verkocht worden.
Haarlem TeSef. 2015 Zijlstraat 51
NIEUWE GRACHT 11 45b#
KftARLEfifi
v EFFECTEN - WISSELS - COUPONS.
ASSURANTIËN - SAFE-DEPOSST
AgentscbapAmstentamscbe Hypotheekbank.
levert Kristalhelder IJs. - Staat onder voortdurende con
trole. - Steeds verkrijgbaar. - Wordt dagelijks aan huis
bezorgd. - Ook bij de felste warmte.
Minzaam aanbevelend,
TB. SPRONK, Ridderstraat 7-9, Telefoon 1818.
HAARLEM
ASyjSTEIÏOAr.1
Vertrek van Haarlem, Spaarnwoniierstr. 30, v.m. 8,30, (0, n.m. t nar
Vartnk van Amsterdam, N.Z. Voorbarttwal 47, v.m, 11.30
an n.m. 2.30 en 7 nat'.
TELEFO0KI 1726 TELEFOOM 1728
Ingericht voor Zeag-. Schaaf-, Frats-, Lijst- en
Draaiwerk, togen concurreerondo prijzen.
Beekstesg 19. Te?. 2892., Burgwai 36
Sk. H. v. WAVE&EN.
gevesiigd te Haarlem.
Goedgekeurd Koninklijk Besluit. OpgericUt in 1870
Sluit alle verzekeringen gegrond op de levens- eu sterftekansen der
menschen.
Is eene zuivere onderlinge Maatscb appij.
Hare tarieven zijn berekend volgens de nieuwste betrouwbare gegevens.
Inlichtingen en prospectussen verkrijgbaar ten kantore der Maatschap*
pij, Jansweg 42.
Agenten gevraagd.
MEES RITSERRA,
Haarlem IJmuiden Aalsmeer Hoofddorp
Deposito-Rente.
Zonder opzegging (chèque-rekening). I8/* pCt.
3 dagen opzegging2
1 maand vastprolongatiekoers.
1 jaar opzegging4 pCt.
Effecten - Coupons - Prolongation - Vreemd Geld
Wissels - Oisconteorhigen - Reïswissels.
Bewaarinrlchting. - Lokettenkasten.
