BE OÖELÖfl. NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD. Se toestand in Haarlem. 32e Jaargang No. 9585 Verschijnt dagelijks; behalve op Zon- en Feestdagen. DONDERDAG 17 SEPTEMBER 1914 A HAARLEM S DAGBLAD ABONNEMENTEN AD VERTENTIËN: PER DRIE maanden. Vm 1—5 regels 15 Cts.; iedere regel meer 16 Cis. Builen het Arrondissement Voor Haarlem v; J Haarlem van 1—5 regels ƒ1—, elke regel meer ƒ0.20. Reclames 30 Cent per reeel Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der Bij Abonnement aanzienlijk rabat. gemeente) ||9 AfJTvÊÊt Advertentiën van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing» Franco per post door Nederland1.65 P 50 Cts. voor 3 plaatsingen a contant. 1 |,aiw,,« Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem0.37H Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 53. de omstreken en franco per post ,0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724. Uitgave der Vennootschap Lourens Cosfer. Directeur J. C. PEEREBOOM.Drukkerij: Zuider Buifenspaarne 12. Telefoonnummer 122. Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend geirachtipd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Eureau D. V. ALT A Warmoesstraat 76—78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. De Verzekering der (per vreek) geabonneerden wordt gewaarborgd door „The Oceazi" Rokin 151, Amsterdam. DIT NUMMER BESTAAT UIT ACHT BLADZIJDEN. EERSTE BLAD. AGENDA VRIJDAG 18 SEPTEMBER. Apollo-Theater: Biosc. voorstelling. Biosc. Theater, G'r. Markt: Voor- is telling. OM ONS HEEN SabetrachtliiB van den Gemeenteraad. Mejuffrouw Vrijer, onderwijzeres te Haarlem, trad eenigen tijd geleden in het huwelijk met dien lieer Dik, onderwijzer alhier en wanneer hun huwelijk te Haarlem gesloten is, heeft zich het eigenaardige geval roorgedaan, dat het eene gemeente lijke orgaan, de Burgerlijke Stand, daartoe heeft meegewerkt, terwijl liet andere, het College van Burgemees ter en Wethouders, er zijn goedkeu ring niet aan schenken kon. Hieruit kan blijken, tot welk een belangrijke hoogte onze gemeente-Instellingen zijn gedecentraliseerd. Weliswaar stelt do Burgerlijke Stand aan de trouwlustigen, andere voorwaarden, dan in dit geval het dagelijksch bestuur, want terwijl de eerste zich om de maatschappelijke bezigheid van de jongelui in 't geheel niet bekommert, is die lxij B. en W. juist een steen des aanstoots ge weest. „Mevrouw", zoo moet het Col lege ongeveer aan de jonggetrouwde hebben geschreven. :,u is gehuwd en onderwijzeres gebleven: mogen wij u uitnoodigen, uw eervol ontslag nis onderwijzeres aan to vragen?"' Hierop heeft de geadresseerde onge veer laten weten, dat zij er niet aan dacht, waarop B. en W. zelf, zooals dat in Stadhuistaal heet, het ini tiatief niamem 4ot een voorstel aan den Raad, om mevrouw Dik— Vrijer wegens huwelijk eervol ont slag te verleenen. Ik wijs er op, dat wel nimmer een werkgever een zij ner ambtenaren zulk een zonderling huwelijkscadeau heeft thuis gestuurd. Het spreekt van zelf, dat aangezien de Raad oen officieel College is en het hiöt' bovendien een onderwijs zaak gold. hot geval aanleiding gaf tot o n 11 e d 'i n. g, namelijk in een wettelijk en een maatschappelijk ge deelte. „Heeft", zoo was dan de eer ste vraag, „liet gemeentebestuur hot recht, om een onderwijzeres die trou wen gaat daarom te ontslaan?" Moest het antwoord ontkennend lui den. dan behoefde, zooals van zelf spreekt, de twieede vraag, die ik al dus zou willen form u loeren: „is liet gewenscht, dot een onderwijzeres ge trouwd of wel een getrouwde vrouw- onderwijzeres zij?" met beantwoord te-worden. Helaas, do heer Noglzaam hoewel zelf jaren bij het onderwijs werkzaam geweest, kon zich niet langs de strakke lijnen der ontleding blijven bewegen en verklaarde in een en denzelfden ac'em, dat Gedeputeer de Stalen liet ontslag zeker niet zou den goedkeuren en dat er niets tegen kon zijn, wanneer een onderwijzeres getrouwd ie. Vertrouwde h|j. mag gevraagd worden, het wvetteüjke ar gument niet al te best, dat hij er tot meerdere zekerheid het maatschap pelijke maar bij haalde? Iloe het zij, merkwaardig is, dat de wettelijke quaesti© in tien Raad uitsluitend door niet-jurfsten is behandeld, terwijl de rechtsgeleerden zich op een eerbie digen afstand hielden. De schalken! Zij wisten wel, dat Juist in de letter kunde der wetten do dingen n;ct al tijd zijn wat ze schijnen en dat alleen desonkundigen zich den durf kunnen aanmatigen, zoo maar, ronduit hun oordeel over de beteekenis van een wet uit te spreken. Noch Mr. Ribbius, noch Mr. Andrea©, (Mr. Van Sty nam was afwezig) mengde zich in 't debat over do rechtsvraag; zeJfs Mr. Brucb, d'ic als reserve-eerste luitenant bij de grenadiers en jagers in een keurige uniform verschenen was en dus meer dan gewonen invloed had kun nen. uitoefenen, kon het over zijn hart verkrijgen om te zwijgen. De eenige jurist, die het woord voerde, Mr. Hecrkens Thijpseil, sprak over den m a a tschapnel ijken kant van de zaak en roerde de rechtsquacstie niet aan. Op het voetspoor van andere lee- löeai in de rechtswetenschap, zooals de voorzitter en de secretaria van de afd. Haarlem van.den Bond., matig ik mij dus de vrijheid aan, een mea ning ie zeggen over de vraag van recht of onrecht en wel deze: dat uit de overgelegde of aangehaalde stuk ken dat recht niet duidelijk geble ken is. Artikel 30 c van de wet op het lager onderwijs zegt wel, dat (ontslag aan onderw ijzers aan gemeentescholen verbonden, dooi den gemeenteraad wordt verleend) op vooi dracht van burgemeester en wethouders of van den air. school opziener, maar het zegt er niet hij, dat zoodanig ontslag kan verleend worden wanneer eenonder- w ij z e r e s gaat trouwen. Met art. 30 c alleen komen we eir dus niet. Andere stukken zijn er noo- dig: Welnu, die bestaan. Den Sisten Maart 1909, drie dagen na den aanvang van het kalender voorjaar, „een nieuwe lente en een nieuw geluid", besloot de Haarlem- sclie gemeenteraad, bij de regeling van de jaarwedden, te bepalen dat de onderwijzeres diie in liet huwelijk treedt, deswege, onder voorbehoud van een daartoe door B. en W. of den Arr. schoolopziener in te (Tienen voordracht, zal worden ontslagen. Ha! zegt de tegenstanders der ge trouwde vrouw in de school. Maar er valt mets te ha. en! De vraag is immers of dit besluit op de wet steunt. En daar nu het Ministerie- Heemskerk, om het beginsel van we ring der getrouwde vrouw in de school vast te leggen, een aanvul lingswetje beeft mecncn te moeten maken, dat evenwel door het Minis terie-Gort van der Linden weer inge trokken if, zou ik durven veronder stellen, dat het minst genomen zeer onzeker is of Gedeputeerde Stalen liet ontslag wel zullen bekrachtigen. De •omstandigheid da t de uitlegging der onderwijs-aangelegenheden in dit college toevertrouwd is aan dein lieer Ketelaar, -voorstander van het behoud der gehuwde onderwijzeres iü de school, maakt natuurlijk de positie van mevrouw Dik-Vrïjer vei liger. Hiermee zou feitelijk deze beschou wing kunnen eindigen, omdat wan neer de wet dit ontslag niet sanctio neert, maatschappelijke motieven geen gewicht meer in de schaal leg gen en dc nu ontslagen onderwijzeres kalmpjes voor de klasse blijft. Maar menigeen die het raadsverslag gele zen heeft, zal wezuschen dat het te genovergestelde van des lieeren Nagt- zaam's betoog in het licht wordt ge zet en den indruk hebben gekregen, dat dit anders zoo klaar en helder beloogende Raadslid diezen keer niet gelukkig is geweest en zijn vergelij kingen minder juist heeft gekozen. Dat is niet de. schuld van den spre ker, maar van zijn onderwerp. Wan- r iemand betoogen wil, dat oen getrouwde vrouw aeer goed onder wijze, es kan blijven, dan moet hij feitelijk aantoonen, dat het onderwijs den geheelen mensch niet eischt en dat voor de waardigheid van huls vrouw (huismoeder) evenmin de gan- sche persoonlijkheid wordt opgevor derd. Terwijl in het dagelijksch lc- ren iedereen zal toegeven, dat nie mand twee dingen tegelijk goed kar, doen, zou een uitzondering gemaakt moeten worden voor de getrouwde onderwijzeres! Wat zou men zeggen van een huis vrouw (huismoeder), die géén bezig heden buitenshuis heeft en Zich er aan gewende, cm 's morgens van 9 tot J2 en 's middags van 2 tot 4 niets aan baar liuis on gezin te doen? Men zou zeggen: dat kan nooit een goede huismoeder zijn. Maar als men aan onderwijzers vraagt: .,kan iemand, die buiten de school nooit aan hel onder wijs denkt, op den duur een goede onderwijs kracht wezen?" don zullen zij heen zeggen. Er is studie en voorbereiding noodig om op de hoogte eu frisch te blijven. Derhalve wordt van een getrouwde onderwijzeres gecischt, dat zij, een maal in haar gezin teruggekeerd, vervuld blijft van de school, of zij, voor de klasse etaaaide, vervuld is van haar gezin, za! weinig buten, om dat zij dan niet in het gezin verkeert. Hoe kan iemand zulk een dubbel- bestaan goed en energiek blijven le ven, izonder te kort te doen aan het eene of aan 't anderel Beide plichten moeten daaronder lijdon, ook bij de allerbekwaamste persoonlijkheden, (waartoe gaarne aangenomen wordt, dat mevrouw DikVrijer behoort) en in weerwil van allerlei pasklaar gemaakte rede- nceringen, dat één mensch zeer wel twee dingen te gelijk kan doen. Staat de wet het ontslaan van de gehuwde onderwijzeres niet toe, het is goed dat de llaarlemsche Gemeen teraad heeft uitgesproken, dat hij de gehuwde onderwijzeres niet wil. In t belang van 't onderwijs en van de maatschappij beide. Want deze samenvoeging van twee zoo uiterst verschillend© taken komt, al protesteert men daar ook tegen, neer op minachting van beide. Iedereen moet zijn levensdoel klaar en duide- lijk voor zichzelf omschrijven en ai- bakenen. Hij of zij kan het eene wil len of het andere. Maar dan ook met geheel© toewijding, zonder rechts te zien of links. Wie dat niet doet, maar mot de eene hand dit verrichten wil en met d6 andere gausch wat anders, bereikt in geen van beiden iets en zal zich op den duur over dit dubbel le vari beklagen, klaar dan 'is hij er veel al in vastgegroeid cn kan er zich niet meer van losscheuren. J. G. P., Wij ontvangen een klacht over een patroon alhier, d.ie personeel noodig heeft cn dat wél aannemen wil, maar 2 a 3 cts. beneden het vastgestelde loon. Dit is ten zeerste af te keuren. Dc arbeider is zijn loon waard en de pa troon maakt een ongeoorloofd mis bruik van het gebrek aan werk, wan neer hij minder biedt. Het Bloembollenbrood. De te Valkenburg wonende brood- bakkes-, d© heer v. d. Weerdt, die on langs proeven heeft genomen met brood van voor twee-deTd© meel, voor één derde daarvoor bereide bloembol len, heeft nu ook nog een jiroef ge nomen met een andere, voarloopig nog onbekende, althans geheim gehouden bijvoeging, welke ten onderzoek, v«x>r de vaststelling van de voedingswaar de, is opgezonden, schrijft, het Leidech Dagblad. Indien het resultaat van het onderzoek gunstig is, zal de vervaar diging van brood, op die wijze ge schied, mogelijk maken, dat een tar webrood ongeveer 2 cents per kilo goedkoopcr zal kunnen geleverd worden. Hoewel, zooals gezegd, de lieer v. d. Weerdt de samenstelling nog ge heim houdt, evenals de wijze, waarop hij de bloembollen droog genoeg maakt om hun de vcreischte geschikt heid te geven om te verwerken, was hij er van overtuigd, dat wat voor de laatste proef gebruikt was. steeds in voldoende hoeveelheid en tegen ma tigen prijs te koop zal zijn. Bij het gebruik van bloembollen wordt gerekend, dat de prijs niet hooger is dan f 2.50 f 3 per 11.L., wat. als men ui de bloembollenstreek wer kelijk overging tot vernietiging van één derde, nog een aardig bedrag zou worden van wat anders waardeloos zou zijn. Bovendien is hel vroeger al meer voorgekomen, dat, aJs sommige tul pensoorten bijzondér goedkoop wa ren, niet loonend te telen, deze voor veel geringer prijs voor veevoeder wer den gekocht en met succes gebruikt; wat ook aanleiding gegeven heeft om de bovengenoemde proeven ie nemen. Daar de smakelijkheid van het brood niets te weuschen oicrlaat en bloem bollen met succes liet z.g.n. ,-ko'rt- voer" bij veevoederij vervangen, doet dit de beste verwachtingen koesteren. Het Leidech Dagblad heeft zich tot den directeur-scheikundige van den Leidschen Keuringsdienst van eet- en drinkwaren, dr. J. J. van Eek, ge wend, aan wien het door den bakker Van der W. gebakken brood (ook dit laatste) ten onderzoek is gegeven. Ons werd medegedeeld, dat alles, wat omtrent de voedingswaarde als anderszins over dit brood reeds werd medegedeeld, voor het minst voorba rig moet worden geacht. 1-Tct onderzoek duurt nog voort en tot eenigerlei conclusie 1 reeft hel nog niet geleid. Wél zeide de heer Van Eek, dat door hem liet malen der bloembollen voor gebruik op e enigszins groote schaal, nu reeds niet zonder bezwaar werd geacht. In „Het Nieuws van den Dag" wordt, in verband niet de proeven om bloembollen in brood te verbakken, er op gewezen, dat niet alleen de schei kundige samenstelling eener stof over de voedingswaarde er van beslissend is. Langdurige voed ing£proeven zul len daarover alleen een uitspraak kunnen doen. De llaarlemsche Bach- v e r e c n i g i n g. Naar wij vernemen, zullen de con- certen van Bach dezen winter voort gong hebben. Het bestuur rekent er op, dat de meeste buitenlandsche solisten zullen kannen komen. Mocht er een enkele ontbreken, dan zul wat meer orkest muziek gegeven worden. (Zie ook tweede pagina). Uit de Omstreken JJMUIÜEN. MOLESTVERZEKER1NG VOOR ZEEVISSCHERS VAARTUIGEN. Men meldt ons uit Llmuiden: Zooals we reeds berichtten laeeft zich ter plaatse een connius-ie ge vormd om le trachten tot de op.ucii- ting te komen van een onderlinge Oodogsrisic© Maatschappij (O. O. M.j Nadut 'in een Algemeen© Vergade ring van reccters en directeuren van stoomvisscherijniaat:cha»ppljeai vol- ndo sympathie vocht dit doel ge bleken was, konden we heden ken nis nemen van het concept der voor waarden waarop deze verzekering zal plaats Lebben Vooraf kunnen we bereids mede- deeleiii, dat het gemeentebestuur van Velsen zich bereid verklaard heeft 5 pCt. van het liaico te dragen tot een maximum van f 25.000 en boven dien een waarborg aanbiedt van 25 pCt. der uit te betalen vergoedingen. Uet doel van de O. O. M. is de le den onderling te waarborgen tegen de verliezen, welke deze lrun in eigen dom t'cöbehoorezule visschersvaa rtu i- geu lijden tengevolge van molest in den zin van rut. Gi? al. 1 W. v. K. De O. O. M. zal behce.-d worden door een bestuur van 3 leden onder toezicht van een commissie van min stens 3 leden. Het bestuur wordt ge kozen uit en door de lijden, de com missie van toezicht uit de leden A, uit do leden B. en uit de niet-leden. IvCden A zijn de in Nederland ge domicilieerde personen en alle aldaar gevestigde vennootschappen, die het xeevisscherij bed rijf uitoefenen. Als leden B. kunnen toetreden allo Ncderlanriscfc© rechtspersonen of vennootschappen en alle in Neder land gevestigde personen, die de Ne- derlamlsche zeevissclterij wensclien te steunen zulks tot een door hen in overleg met het bestuur te bepalen percentage van iedere schade en tot een dooir henzelf te bepalen maximum bedrag. Het stemrecht in de Alg©- ne vergaderingen wordt aldus uitgeoefend, dat de leden A voor elke 20.000 verzekerd kapitaal en de le den B voor elke f 20.000 deelneming één stem uitbrengen. Do waaide der door de leden A. te verzekeren vaartuigen wordt door het bestuur vastgesteld overeenkom stig do loopende Casco-verzekering, als ware die waarde overeenkomstig art 275 W. v. K gereiiunticeixl. Schudeu worden omgeslagen over de deelnemers A. en B. ïn verhouding van ieders deelneming. Schade, gevolg van kwade tio wordt niet vergoed; Een deelnemer, wiens schip verloren is gegaan, blijft daarna nog gedurende (j maanden aansprakelijk voor aüe risico dezer verzekering, er zal hem daarom 30 pCt. van zij a vordering worden u.t- gei..x-.-d, tei'W jji dc rest..-erende 20 pCt. gereserveerd zuilen blijven voor even tueel aan anderen int te betalen schade. Verplichting tot premiebeta ling houdt oji bij het vergaan van hc-t schip. Zoolang de kasmiddelen hel toela ten, wordt alle schade zoo spoedig mogelijk afgedaan, behoudens nade re bepaling van het oiiislagpercen tag© over de deelnemers. Zijn de kas middelen niet toereikend, dan wordt de afrekening uitgesteld tot na loop van hei loopend semester echter zonder renteberekening. "Ter nadere verrekening op den van ieder lid verschuldigdc-n omslag wordt door alle leden A. uiterlijk op den laatsten dag van iedere maand gestort 2 pCt. van het door hen in geschreven verzekerd bedrag. Wan neer een ingeschreven, schip door bij zondere omstandigheden gedurende genjiraen tijd niet aan de visscherij heeft kunnet deelnemen, kan het be stuur uitstel van betaling van deze storting verkenen. Met toestemming van de n>"eider- heid der commissie van toezicht kan het bestuur ten hoogste 50 pCt. van het te loopen risico herverzekeren. Op de ho.si^vaii dit concept, waar- var. we hie.- de voornaamste bepa lingen aanhaalden, is bereids de toe zegging tot deelneming ontvangen van de directies van ruim 70 stoöni- visscher iischepen, terwijl men zich voorstelt behalve den steun der ge- nveente ook medewerking te verkrij gen van de rccoering en van bankin stellingen. Aanvaring. De stoomtrawler Donald 1JM 103 is in de kleine schutsluis in aanva ring geweest met de beneden sluisdeu ren, doordien bij het verlaten van de sluis de machine in plaats van voor uit achteruitsloeg. Een der sluisdeu ren werd vrij belangrijk beschadigd. SCHOTEN. Koninklijke goedkeuring. Op de statuten van het Gemengd Koor „Zang en Vriendschap"' te Scho ten is de Koninklijke bewilliging ver leend. DE ELECTRICITE1T L\ DEN' OORLOG. In de Duitsclte „Technische Rund schau", wekehjksch bijvoegsel van het „Berliner Tageblatt schrijft de Bcrlijnsche ingenieur R. Ziegciiberg over „De electriciteit in den oorlog" o. a. het volgende In den thans ontbranden Europee- selien oorlog zal men voor het eerst ook de electriciteit, andere gemeenlijk juist voor vredelievende doeleinden benut, ruim zien toegepast. En zij zal er in niet geringe mate toe kunnen bijdragen, dal veldslagen en veld tochten van anderen au rei zijn dan men tol dusver gewoon was. in een directe toepassing als middel ter verwoesting komt de electriciteit niet in aanmerkingmen heeft ten minste vau de practische verwezenlij king van een (voor eenige jaren door Bitkeland uitgevonden) electrisch ka non nooit iets gehoord. Ook de" met electriciteit vuil hooge spanning ge laden draadversperringen, bij welker aanraking men onmiddellijk gedood zou worden, brachten liet niet verder dan tot de fautaisie van sommige nienschen. Afgezien nog van liet ge vaar. dat die dingen voor de man schappen der oigcn partij zouden op leveren, is er nog liet bezwaar, dat de tegenpartij door een handig aange bracht middel van kortsluiting ge makkelijk de draadversperringen ge vaarloos zou kunnen maken. Overigens is d© aanwending van electriciteit voor oorlogsdoeleinden zeer veelzijdig van aard. Vóóraan staat de berichtgeving door middel van electriciteit. In de Duit sche oorlogen tusschen de jaren 18&I en 1871 speelde de electriciteit al een gewichtige rol de telefoon en de draadlooze telegrafie zijn er bij geko men en hebben de berichtgeving door electriciteit van groote, ©verheer- schcnde beteekenis gemaakt. Na de helaas succeslooze wisseling van dépêches tusschen de diplomaten en staatshoofden, traden bij de mobilisa tie telegraaf en telefoon in andere, koortsachtig-haastige werkzaamheid. „In het veld" behoort een zeker cn onel werkende electrische bericht geving almede tot de eerste voor waarden voor liet slagen van het veld- tochtplan. Do reusachtige legers, ciio thans op do been zijn en zich volstrekt niet lot een enkel slagveld bepalen, maar terreinen van honderden kilo meters bezetten, eischen een geheel ander© leiding, dan in den oorlog van 70 gegeven werd. Door de directe telegrafische verbindingen van hoofd stad, hoofdkwartier en legerkwaï tie ren komt het, dat men in Berlijn dik wijls over dc vorderingen der troepen eerder berichten krijgt, dan vele on derdooien van het leger-zelf Van de hoogste practische beteekenis is dus de arbeid der technische manschap pen, die tot taak hebbc-n de noodig© telegraaf- en marconi-toestelien e juister plaatse en in den kortst moge- lijken iijd aan te brengen. De wonderbare uitvinding der draadlooze telegrafie heeft liet leger bestuur zich in de ruimste mate ten nutte gemaakt, en het beschikt daar voor over verschillende inrichtingen en speciale apparaten. Door middel van kleine, gemakkelijk te transpor- teeren en op te bouwen, stations kan men te land op afstanden van 20 tot 30 K.M. zich met elkander in veibtnding stellen. Grooterc stations kunnen reeds afstanden van honderden kilo meters „overbruggen". Zoo kau men zich ook met de vloot in verbinding stellen, welker onderdeelen eveneens op deze eenvoudige wijze onderlinge communicatie hebben. Tenslotte zijn er de groote, met sterke electrische machines arbeidende stations, die het mogelijk maken om berichten te zen den aan en te ontvangen v a n stations op afstanden van duizenden kilometers Wat deze mogelijkheid voor de Duitsche koloniën beteekent, welk© beteekenis het grootste Duit sche telefoonstation Nauen in deze bezit (in aanmerking nemende de omstandigheid, dat het kabelnet der garischo Aarde zich voor het grootste deel in Engelsch eigendom of aiilians ondc-r Engelschen invloed bevindt) kar. zegt de schrijver van hei arti kel jiie.i- slechts aangeduid worden. Zoo is liet te begrijpen, dat tot d© eerste daden der Engelschen lij hun aanval op de Duitsche kolonie Togo dc verwoesting van het marcoui- station behoorde. Een verder nuttig effect van dit groote station bestaat daarin, dat de Duitscliers inmiddels de marconi- grammen hunner tegenstanders kun nen opvangen, en dat men door do krachtige golven van hc-t groote sta tion het functioneeren der kloinere. zwakkere mareoni-staiions van den v Sjand in voorkomende gevallen kan verhinderen. Hierop heelt de Fran- sclie senator Humbert in zijn gerucht makende rede in den Fransehen Se naat, eenige maanden vóór het uit breken van den oorlog, nog nadruk kelijk gewezen. Ook de luchtschepen staan door draadlooze telegrafie in verbinding met het leger. Voor vliegtuigen hooft men het nog niet zoover kunnen bren gen. maar de Zeppelin s zijn met het legerbestuur in voortdurend contact. Ook het electrisch licht behoort tot de nieuwere hulpmiddelen van ds kriigstechniek. De vervoerbare sta tions en dynamo's spelen een rol i:i den oorlog, en „lichtwagens" (bevat tende elk een explosiemotor met direct gckoppeldeu dynamo en de noodigo regelings-apparaten) maken het mo gelijk om sterke lichtbronnen, als booglampen, halfwattlamp'-n. enz., te gebruiken voor de verlichting van spoedeischendc nachtelijke weg- en bouwwerken.... óok voor net afzoeken van liet slagveld. Van nog grooter gevv klit is verder de electrische schijnwerper, zoowel bij de verdediging van vestingen (voor liet afslaan van nachtelijke aanvallen) als voor de oorlogsschepen (om omler- zcesche- en torpedobooten to zoeken en kusten te belichten. üok het „kleine electrische licht" is niet zonder belang. De kleine, han dige zaklampen geven met behulp van passend© reflectors uitstekend licht voor patrouille-diensten cn andere dingen bijv. het kaartlezen en verschaffen ook den te velde liegc-n- den soldaat een goede nood-verlich ting, waarbij hij den brief van i n meisje lezen en beantwoorden kan In den vorm van motorische kracht wordt de electriciteit te velde weinig benut. Er is in den laatsten tijd meer malen op gewezen, van hoeveel g:ou ter belang de van-eeu-centrale-Giiaf- hankelijke stoom-loeomo'.ieven voor de mobilisatie geweest zijn dar. de electrische sporen, die hunne ener gie via een lange draadleiding 'te- trekken moesten. De elèctrische signaal-inrichtingen, waardoor do commandant zijn he velen naar de muchinekamer zendt cn daarmee hel schip bestuurt, zijn van liet grootste belang. De Duitsche ma- wine beschikt ten deze over voorbeel dige toesteller

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1914 | | pagina 1