iuu's Own
TWEEDE BLAD
Zaterdag 19 September 1914
De Spoorlijn Haarlem-
(1839 - 20 September 1914.)
Wanneer de Europeesche oorlog
Piet alle schoone plannen Liii duigen
iiaxl doen vallen, zou er in deze
dagen gefeest zijn bij de HoHandsehe
Spoor: Zondag is het 75 jaar geleden,
dat op plechtige wijze d'e spoorlijn
van Amsterdam naar Haarlem werd
geopend on Donderdag zal het even
lang geleden zijn dat, de lijn voor het
gewone verkeer werd opengesteld.
In 1825 was de eerste spoortrein
in Engeland gaan rijden en elf jaren
daarna adviseerde een HoHandsehe
commissie, daartoe door Koning Wil
lem I benoemd, dat het bosporen van
den afstand Haarlem—Amsterdam in
aanmerking diende tc komen, hoewel
daardoor in geen levendig gevoelde
behoefte zal worden voorzien. Men zal
glimlachen, als men hoort, dat. het
de trekvaart Haarlem—Amsterdam
was, die naar men meende de oor
zaak was, dat, de spoortrein in geen
levendig gevoelde, behoefte zou vol
doen. Koning Willam I had ook zijn
verwondering uitgesproken tegenover
de Commissie, die de concessie had
aangevraagd, dat men een spoonveg
wcnschte aan te leggen tusschen twee
plaatsen, die reeds door een goed be
vaarbaar kanaal vcibonden waren en
nog wel door een landstreek, waar
van de bodem op een moeras geleek,
leek.
Het lijntje IkiarlemAmsterdam
zou echter een proefneming gelden,
om te zien, of Holland al dan met eon
uitzondering maakte op den regel,
da i. de spoortrein de ontwikkeling van
handel en nijverheid zeer bevorderde.
De concessie-aanvragers waren de
Amsterdamsche kooplieden L. J. J.
Scrrurier en R. Ie Chevalier en de
bngenieur W. C. Brode, Op 1 Decem
ber 1835 was de concessie aange
vraagd cn op 1 Juni 1836 werd zij ver
leend, ondanks de tegenwerking die
werd ondervonden,, o.a. van. de Ka-
meixj va.r Koophandel tc Amsterdam
--li Rotterdam, die elk voor zich van
zen spoorlijn van Amsterdam naar
Rotterdam dit nadeel vreesden, dat
fic schepen, niet meer in eigen haven,
maar in dien van de andere plaats
zouden aankomen en dat dan verder
de goederen- per spoor zouden worden
verzonden.
Jn Augustus werd de concessie
overgedragen aan de HoHandsehe
IJzeren Spoorweg Maatschappij, die
8 Augustus 1837 opgericht was. De
ingenieur Brade, die zich daardoor
benadeeld achtte, trad uit de groep
cn werd vervangen door den beken
den Waterstaats-ingenieur F. W.
Conrad, dio de werkzaamheden van
den aanleg verder leidde. De aanne
mer Plooster nam den aanleg op zich.
Het maken van de spoorlijn met in
begrip van de levering van rollend
materieel nam hij aan voor
1.040.000. Bij Halfweg moest een
schutting van 5 M. hoogte en 200 M.
lengte aangebracht, worden, „om het
ijzige van de passagio" te verminde
ren
Een bewijs met welke vreemde din
gen men rekening moest houden.
Op 25 Augustus was men zoover ge
vorderd, dat do proefrit met de loco
motief „Do Snelheid kon gemaakt
worden, en "toen nog „Do Arend" als
•tweede locomotief uit Engeland
kwam, kon de spoorlijn in dienst ge
nomen worden.
De opening geschiedde op 20 Sep
tember 1839
Het „Handelsblad" gaf van de oite-
ning het volgend© verslag:
„Heden heeft de inwijding van den
Haarlemmer spoorweg plaatsi gehad.
Tegen 1 uur kwamen de verschillen
de autoriteiten, der steden Amsterdam
en Haarlem en. verdere genoodigdon,
waaronder een. aanzienlijk aantal da
mes, aan liet stations-lokaal, alwaar
do muziek deir Schutterij zich deed
hooren. Het lokaal was smaakvol
vereerd; van. bulten prijkte een fa-
ado mot het Hollandische en aan.
wieersaijd© met het Amsterdainsche
wapen,; het gelveele gebouw was met
vlaggen on alio deuren met groen
versierdook van binnen waren de
lokalen zoowel met draperie», als
bloemen, die in die hoeken geplaatst
waam en doch zeer goede uitwerking
deden, gedecoreerd. Kort daarop
plaatste men izich in die waggons die
door beid© de locomotieven, „de Snel
heid" en „de Arend" getrokken wer
den, en insgelijks alle keurig met
vlaggcdosk waren versierd. De trein
bestond uit 4 diligences', 4 char-Et
hanes en de groot© Engelsch© dili
gence; in een der waggons werden de
Itoornbloze-uW der Schutterij de-zer
stad geplaatst, d'ie zich van tijd tot
tijd deden hou ren. De wieg haar Haar
lem weixl in circa een half urn- afge
legd; aldaar wachtte het gezelschap
liet mueijkkorps van de schutterij dier
stad llaairiem, dat eenige. muzijkstuk-
ken uitvodxle, waarna d© terugtogt,
insgelijks in een half uur geschiedde;
aan, het station te Amsterdam was
een keurig collation, in gereedheid
gebragt, waaraan tal do genoodi-gden.
deel nomen, dii© met ©enen vriend-
schappel ijken diisch deze belangrijke
feestviering besloten".
Jaoöb van Lennep dichtte een merk
waard,igen Lierzang, waarin hij „don
aanleggeren en begunstigers" toe-
Ja, mag het, EedTenII gelukken,
Dat ge eens in 't, h ach lijk doelwit
slaagt,
En nieuw© lauwerblaên moogt
da-ukken
Op de achtb'ne kruin van Hollands
maagd,
Geon vreemdeling zal langer
smalen.
Op 't land van eenden en kanalen,
Waar vaarten steeds aan. vaarten
palen,
Als hij er 't kunsltuig wedervindt,
Waarvóo-r als1 om do koers te wij-
Die wouiderdump omhoog blijft
rijzen,
Wiens macht zelfs d.' afstand
overwint".
24 September 1839 moclit het pu
bliek van het nieuwe verkeersmiddel
gebruik maken. De eerst© klasse was
de diligence, de 2d© klasse werd ge
vormd door char-adiancs en de 3de
door de waggons. In den eersten tijd
warén de 2de en 3de klassen open
rijtuigen, maar zeer spoedig JLet men
de char-a-bancs dichtmaken en de 3de
klasse waggons met zeilen afsluiten.
Het tarief was voor liet traject:
Haarlem—Amsterdam: f 1.20, f 0.80
en f 0.40. De retours kwamen voor 't
eerst in 1847 in gebruik.
Dat d© oprichting van de H. IJ. S.
M. nu niet bepaald „in ecu vloek en
een zucht," geschiedde, blijkt wel uit
de mededeeling-, voorkomende in liet
Gedenkboek van h,et gouden feest der
Maatschappij: dat het daarin opgeno
men eerst© dienstreglement werd
vastgesteld in de 144ste vergadering
van dien Raad van Bestuur.
Zegge honderdvier enveertig verga-
d©ringen! eau toen moest het pas
beginnen!
We willen u. niet vermoeien, door
historische overzichten t© geven van
do strubbelingen cn meeningsverschil-
len die die eerst© bestuurders dor H.
IJ. S. M. 144 maal hebben bijeenge
bracht,
Beter stof biedt liot genoemd©
dienstneigUement, dut niiot ©nveirma-
kolij-k geïllustreerd i-s, doordat ge
kleurd© afbeeldingen van deftig© con
ducteurs cn stationschefs uit 1839
zoowel als uit 1889 zich tusschen den
tekst rijen.
Geriafeilij'k was de eerste tredn niet,
en in. d© open. „char-a-bancs" en
„waggons" 't geen respectievelijk
„tweed© en derde klasse" beteekent,
liep men blijkbaar bij de „geweldige
sn,eiLhöid van 38 KM. per uur" wel
eeniig gevaar ei- uit te tuimelen bij
onmondige bewegingen. Jn art. 185
van, het regiem/ent staat dan ook dui
delijk te lezen: „men. is verpligt stil
to blijven, zitten en niet op t© staan
gedurende dien overiogt" uit welke
redacti© kan blijken, dat ondanks de
144 vengtartoringen do stijl nog niet
onberispelijk was'
Wat zou het goed zijn Voor ons,
verwende reizigers van. dezen tijd.
als we eens even in dat jaar 1839 kon
den worden „teruggeplaatst". Wij.,
di© ontevreden zijn als we, op goed
ge luk naar 't station geloopen, mi et'
dadelijk een trein naar de hoofdstad
Jieibben... wij, die ons boos maken als
we een. half uur op 'n aansluiting
moeten wadi ten...., wij, die klagen als
de raampjes tochten, als de verwar
ming t© wurm is, als er een passa
gier tevéel in de coupé komt, als er
een hoed uit het net valt, als er een
schreeuwende zuigeling tot d© reizi
gers behoort...
In 1839 was meat' slechts ouder don.
indlruk van het wonderbaarlijke van,
het snello en ©verbluffende, van het
fielt, dat men in 'n hdlf uur de hoofd
stad kon toereiken. De goed© Haar
lemmers voelden rich even heldhaf
tig ais d© meraschen, die voor 't éérst
als passagier ach Ier een a.viateur
gaan zitten en het luchtruim insnoe
ren
Bezorgd voor baar clientele was d?
spoorwegdirectie van '39 wél. Als de
locomotief, drie minuten vóór het
vertrek van den trein, daarvóór ge
spannen werd, en de machinist ver
oorzaakte ©en „onvoorzigtigen schok",
dan werd hij gestraft met inhouding
van acht dagen tractement.
Wanneer het gezicht over den.
spoorweg door stoom of rook of op
andere wijze belet werd, moest de
machinist ©toppen en afwachten tot
dl© belemmering wég was.
Bij het. naderen der stations moch
ten de locomotieven niet sneller gaan
dan ©en el per second©, en bij avond,
nacht ol' zware mist moest do lan
taarn-verlichting der locomotieven
worden aangevuld door d© aanwezig,
heid van „©ene Wacht met een© bran
dend© flambouw" op den tender. Bij
de eerste dienstregeling kan dit vroo-
lijk schouwspel zich maar bij twee
treinei). daags hébben voorgedaan,
want „de laatste" uit Amsterdam ging
's middags om halfvijf, ©n da dato uit
Haarlem om lialfzes. 's Zomers Icon
d© maatschappij het dus zonder ver-
Mch tings kosten af. Er liepen vier trei
nen heen ©n vier terug, 't, werd, voor
al in den eersten tijd, toch altijd als
een min of meer gevaarlijk© onder
neming beschouwd, en 't is dus te be
grijpen dat d© aloud© trekschuit con
currentie blééf aandoen, <ui het niet
dan na manhaften strijd opgaf.
Het vertrek van een trein ging wel
met eenige plechtigheid in. z'n wérk.
De „Ontvanger" tegenwoordig zeg
gen we „stationschef" liet een
kwartier viVoi- 't gewichtig ©ogenblik
de klok gedurende vijf volle minuten
luiden, en gaf twee minuten voor het
vertrek door een sneller geluid tl©
laatste waarschuwing. Terstond na
dit tweedfe gelui blies de conducteur
op z'n trompet of hoorn een zes-notige
melodie, waarop „pasten" de woor
den: Lo-co-mo-tief ga. voort!"
Eiil puffend en blazend steld© zich
dan de „Arend" of de „Snelheid" ju
beweging.
Zoo geschiedde 't, aan het eerste
Ilaorlemsetoe station, dat zich bevond
te zettder plaatse als waar thans de
Centra'© Werkplaats is.
In 1842 werd de spoorlijn van Haar
lem tot Leiden uitgebreid- en in 1847
tot Rotterdam toe T-oen. was dus de
lijn AmsterdamRotterdam gereed
gekomen. In 1865 kwam er de lijn
Den Heidér-Alk-maar bij en in 1867
de lijn AlkmaarHaarlem. Onder
leiding van den heer A. K, P. F. R.
van Hasselt werd li-et net zeer uitge
breid, o.a, door den aanleg van den
Oosterspoorweg en in 1890 door de
opheffing van den Ned. Rhijnspoor-
weg.
Na dit laatste jaar kreeg do maat
schappij directe verbindingen met
Frankrijk, België, Duitsdhiland en
Engeland.
Thans heeft de HoHandsehe Spoor
een spoornet van 1521 KM. (in 1839
16 KM.) en 145 K.M. tramweg.
Op de lijn Haarlem—Amsterdam re
den in 1839 per dag vier treinen in
iedere richting, nu 138 personentrei
nen in den zomer en 112 in den win
ter. Daarbij komen dan nog 23 of 22
go© derentnefinen.
liet aantal locomotieven klom van
4 tot 492 (en 22 trandocomoUeven) en
het aantal rijtuigen van 36 tot 9404.
•De maxim'nm-snelheid der treinen
vermeerderde van 38 K.M. tot 00
KM. Het aantal leden van het porso-
necl klom ook steeds. Hiet kwam v-a.n
100 man tot 13.454 personen.
Elk jaar wordt elf millioen gulden
uitgegeven aan wedden oor Jiet per
soneel. Do ontvangsten bedroegen het
laatste jaar f 31.737.550.
I
't Is geen tijd om te feesten zeiden
we, allerminst voor do spoorweg
maatschappij, die in d© 75 jaren van
haaV bestaan nog nooit zulk een tijd
perk van stagnatie hoeft doorge
maakt als nu; maar we meenden todh
dozen dag niet te mogen voorbij laten
gaan, zonder het een en ander uit de
geschiedenis van dit voor onze maat
schappij zoo belangrijk bedrijf onder
de aandacht onzer lezers te brengen
Stadsnieuws
Mercurius.
Donderdagavond hield de afdeeling
Haarlem van Mercurius haar eerste
algemeen© vergadering in dit seizoen
onder presidium van den heer W. Ch.
van Daalen
D© voorzitter deed bij de opening
der vergadering uitkomen, dat het
hem leed deed, dez© eerste vergade
ring te moeten inleiden onder zoo on
gunstige omstandigheden, doch hij
was er anderzijds trotsch op, in zijn
openingstede te kunnen wijzen op het
voorrecht ook voor handels- en kan
toorbedienden, zich lid te weten van
een organisatie, die hen in deze be
narde omstandigheden tot moreelen
en finaneicelen steun kan zijn.
In de eerste plaats werd dan mede
gedeeld, vvolke maatregelen door het
bondsbestuur in verband met de cri
sis waren getroffen. Het Bureel tot
plaatsing van Mercurius zal voor alle
vakgenooten gratis worden openge
steld, zoodat ook niel-leden tijdens
d© crisis van plaatsing-provisie wor
den vrijgesteld.
Voorts werd gewezen op 't recht,
dat do geo-rgauiseerden hebben op
uilkccring bij werkloosheid zoolang
de crisis zal duren. Zooals bekend is,
garandeeren Rijk ©n Gemeente eeri
zekere uitkeering aan leden van
werkloosheidsfondsen. Waar nu Mer
curius in twee klassen van zijn werk
loosheidverzekering de uitkeering
hooger stelt dan door den Minister is
bedoeld, is besloten het meerdere, dat
nu niet uit d© vverkloozenkas mag
genomen worden, t© verstrekken uit
de Weerstandskas. 'f© dien einde is
de Weerstandskas versterkt met ƒ5000
uit het, Ondersteuningsfonds, terwijl
een oproep aan de leden is gedaan,
om d© Weerstandkas in stand te hou
den, door maandelijks 2 pCt. van hun
salaris daarin te storten.
Door de afdeeüng is de reeds vroe
ger vermelde enquête gehouden. Het
resultaat viel niet bepaald tegen. Het
aantal werldoozen is nog niet groot
het aantal leden, dat zijn salaris ge
red uceei'd zag, grocter.
Door den voorzitter werd nog ee.ns
met nadruk gewezeu op het bestaan
van het Bureau voor Arbeidsrecht van
de afdeeling Haarlem, waarbij ieder
lid eventueel© arbeidsgeschillen kan
aanhangig maken.
Door het Piaalselijk Steuncomité
hiertoe aangezocht, hebben eenige
neutrale vakorganisaties een groep
gevormd, die bestaat uit: Mercurius,
do slagersgezellen vereeniging Onder
ling Belang, de schilders- ©n behan-
gersvereeniging Hulp lenigt nood, de
timmerliedenvereeniging De Een
dracht en het Algemeen Nederlandsch
Werkliedenverbond. Deze groep neemt
de aanvragen om steun van hunne
leden in ontvangst en staat met het
Plaatselijk Stcun-Comité in voortdu
rend contact.
Van leden van Mercurius was nog
geen aanvrage ingekomen.
Ten slotte werd besloten de propa
ganda onder d© ongeorganiseerd©
kantoorbedienden niet te vcrwaarloo-
zen, doch integendeel krachtig tor
hand te nemen.
Jacob van Lennep.
Men schrijft ons
Zooals reeds onder Militaria dezer
dagen werd gemeld, geeft de llaar-
lenische Tooneelvereeniging „Jacob
van Lennep" Maandag 28 September
een uitvoering voor do militairen, al
hier in garnizoen. De vereeniging on
dervond hiervoor d© welwillende me
dewerking van den heer Smit, gnrnr-
zoeus-commandanl, den heer Brink-
mann en voor het muzikale gedeelte
van don heer Erdsieck van Dontzig.
Opgevoerd wordt het blijspel „Broe
ders Vrijmetselaar
Wij maakten bij „Jacob van Len
nep" reeds het afgeloopen seizoen
kennis met ditzelfde stuk en zijn er
van overtuigd, dat aan de militairen,
die niervan kunnen gebruik maken,
een genoeglijke avond zal worden be
reid.
De rollen en de regie zijn in goede
handen en het spel is goed.
GEVAARLIJK PUNT.
Gisterenmiddag pijn. 61/4 uur werd
de politie opgebeld door een bewoon
ster van 'de Paviljoenslaan, dtie be
vreesd was,, dat twee linden op den
hoek van de Paviljoenelaan en den
Kleinen Houtweg -door den storm
zouden omwaaien. Het bureau Hopt
en Plantsoenen werd gewaarschuwd
en een politiepost neergezet
Spoedig waren werklieden ter
plaatse, die een gedeelte van de tak
ken afhakten, waardoor het gevaar
geweken was.
DE GEEST DES TIJDS.
't Mo©t Donderdagmiddag op don
Schotersingel gebeurd zijn. Een troep
je jongens was daar aan. 't spelen, na
tuurlijk oorlogje; de meeste andere
spelen zijn op 't oogenblik van liet
programma verdwenen.
Van beide zijden weid verwoed ge
streden. WaL zich vertoond© op 't
grondgebied d©"r dapperen werd over
wonnen en onschadelijk gemaakt.
De buit bepaalde zich tot nu toe tot
verdwaalde petten en tot sabel-s ge
promoveerde stokken; opeens ver
scheen op 't grondgebied van een der
oorlogvoerenden... een bakkerskar.
De opgewonden krijgers zagen den
wagen voor een 'rijk beladen -vijande
lijk oonvooi aan, hielden de kar aan.
en vorderden van den bevel hebiier,
alias 'n makken bakkersknecht de
overgave van zijn waar.
Di© had daar niet veel ooresi naar
en moest zich liaasten bovendien.
Daa-rom pakte liij een van de gene
raals in den kraag, nam diens pet als
krijgsbuit ah zijn kar mee en vertrok,
zijn aanvallers in verslagenheid ach
terlatend.
Bij de recherche kwam des avonds
een jongen vertellen> dat een bakker
zijn pet had afgenomen, zonder eeni
ge aanleiding van zijn kant. Vrij
dagavond we'rd de bakker opgewacht
door den jongen, nu onder de hoed©
van een rechercheur. Het duurde niet
lang, of do gezochte verscheen.
„Jawel", zei hij, toen de recher
cheur hem naar het vermist© hoofd
deksel vroeg, ,,'k heb die pet hier nog
bij me. Die apesn maken het je zóó
lastig. Ze wilden me daa'r waarlijk
m'n kar met brood inrekenen' Maar
'k zal
RAAD VAN BEROEP TE HAARLEM.
(Ongevallenwet).
Op Vrijdag 18 September j.l. werden
o. a. behandeld de zaken van
1. J. Moonen, te Haarlem, di© be
zwaar had tegen premiebetaling over
het tijdvak 12 Februari 19131 Janua
ri 1914 voor een werk, dat verricht
was voor do gemeente Haarlem. Kla
ger meent, dat deze premie niet door
hem, maar door de gemeente Haarlem
zou moeten worden betaald, omdat
hij als werkman zou moeten worden
beschouwd in dienst van di© ge
meente.
Het bestuur der Rijksverzekerings
bank concludeerde, klager niet-ont-
vankelijk te verklaren in zijn beroep,
omdat de premie ambtshalve was vast
gesteld en tegen de premie-beslissing
geen beroep openstaat.
Klager verzoekt echter vernietiging
dier beslissing.
2. Th. v. d. Loos, te Haarlem, wien
op 29 April 1914, werkzaam in dienst
van de firma Loos en Co. aldaar, een
ongeval zou zijn overkomen aan do
rechterhand, waardoor hij ongeschikt
geraakte voor de uitoefening zijner
vv erk z aamhe d en
Do door hem tc dier zake aange
vraagde schadeloosstelling werd door
het bestuur der Rijksverzekerings
bank geweigerd, aangezien het onge
val klager overkwam bij het uitpak
ken van een nieuwe spoelmachinc, afe
dooi klagers werkgeefster was aan
geschaft en het uitpakken van die
machine, naar de inoeiiiug van uit
besluui", geen verband houdt met ua
uitoefening van liet bedrijf die-.-
werkgeefster, liet vervaardigen van
kuiisimineraal water.
Klager ziet echter dit verband wél,
en verzoekt daarom alsnog toeken
ning van de door hem aangevraagde
schadeloosstelling. -
3. G. Ruigbroek, te Schoten, dien op
o Maart 1914, werkzaam m dienst van
de H. IJ. s. M., een ongeval zou zijn
overkomen aan do rechterhand, waar
door hij buiten staat geraakte om tc
werken. De door hem aangevraagde
schadeloosstelling werd geweigerd,
omdat het aangegeven lefsel geen ge
volg zou zijn van een ongeval. Bij het
afvijlen van een handel van ©en wis
sel had klager door het voox-tdurend
knijpen van do vijl een blaar gekre
gen op <'en rechter middelvinger,
vyelke langzamerhand was ontstaan,
dus niet door een ongeval. Voorla
was iiet niet gebleken, dat de daarna
in de opengegane blaar ingetreden in
fectie door een ongeval was ontslaan
zoodat geen schadeloosstelling door
het bestuur der Rijksverzekerings
bank werd toegekend.
Klager beweert, dat hij op de werk
plaats vuil in de blaar heeft gekregen,
vermoedelijk vijlsel. Hij is van mee-
nmg, dat hem wel een bedrijfsonge
val is overkomen en verzoekt alsnog
toekenning van de gevraagde schade
loosstelling.
Na verhoor van klagers en getui
gen werd de uitspraak in deze zaken
bepaald op 2 October a.s.
Uitspraak werd gedaan in de zaken
van
J. B. Bennekers, te Haarlem, wiens
beroep ongegrond werd verklaard en
dus geen verdere schadeloosstelling
werd toegekend
2. Gebroeders Goossens, te Haar
lemmermeer, wier bezwaren legen in
deeling in een© gevarenklasse en
premiebetaling ongegrond werden
verklaard
3. en 4. de Naaniloozc Vennootschap
Goederen Transport Maatschappij
Motorschip „Rijn en Lek" te Haarlem
en de Naainlooze Vennootschap Met-
selmaterialeri-Maatschappij voorheen
Smits en Reijnders, 1e Haarlem, wier
bezwaren in zake indeeling in ©ene
gevarenklasse ongegrond werden
verklaard, zijnde de Raad van Be
roep van oordeel, dat de motorboot
„Rijn en Lek' in dienst van de Maat
schappij van Metselmaterialen vaart
en niet als een afzonderlijke onderne
ming kan worden aangemerkt."~
O u d e r d o m s w e"t.
Aan M. van R., wed. \V. J., te
Spaarndam, werd ©ene ouderdoms
rente toegekend van 104 per jaar.
De verzoeken van J. M. Z., echtge-
noote van G. D., en wed. E. A., bei
den to Heemstede wed. F. T., te Cas-
tricum M. G., echtgenooi.e van P. B.,
te IJmuiden wed. A. O., te Haarlem
mermeer C. L. Ph. F. M. F. d© K.
en S. C. P., echtgenoote van G. L.,
alien te Haarlem, werden afgewezen,
zijnde door verzoekers met aanneme
lijk gemaakt, dat zij in het vereischte
tienjarig tijdperk minstens 156 we
ken lang in loondienst van vreemden
werkzaam waren geweest.
Ir» d© op deze terechtzitting behan
delde verzoeken om ouderdomsrente
werd de uitspraak bepaald op 2 Octo
ber as.
Kindervoeding.
D© Vereeniging Kindervoeding is op
verzoek van het Steuncomité deze
week reeds begonnen met hare uit-
deeling en deed dat
Maandag aan 492 kinderen, Dins
dag aan 512, Donderdag aan 514 en
Vrijdag aan 519 kinderen.
O v erl e den.
De landweersoldaat De Kleijn, van
het fort Penningsveer, die j.l. Woens
dag tusschen Lie- en Vinkenbrug op
den Rijksstraatweg door een motor
fiets werd aangereden, is in het hos
pitaal te Amsterdam overleden.
Dp man woonde te Rotterdam, waar
hij een vrouw en vier kinderen na
laat.
Douchebadhuizen.
Li het douchebadhuis aan het Leid-
scheplein zijn in de afgeloopen week
genomen 2516 badenin dat aan den
Koudenborn 1411.
Haarlemmer Halletjes
Een zaterdagayondpraatje.
Do Haarlemsche samenleving heeft
jn de afgeloopen wee-k drie oaulerwer-
pe-n. opgeleverd: do getrouwd© onder
wij-ze res, hel 25-jarig bestaan van het
Witte Kruis en het 75-jarig jubileum
van d© HoilJandsch© Spoor. Dri© din
gen, dli© ook na deze week nog zullen
blijven voortbestaan we mogen er
bij zeggen: gelukkig, want hoe zou
den w© het stellen z-on-de-r de HoHand
sehe Spoor'? Toen door de tijdsom
standigheden do dienst moest worden
ingekrompen, WGircn we al dood-on-
golukkig, wat zou bet zijn, indien ze
eens niet meer bestond! Daarom: lev©
d© Hollundsche Spoor, moge z©
groeien en bloeien, zooveel mogeJijk
op tijd konncn, d© personentarieven
niet al te veel verhoogen (voor billijk
goeder envoi voer zoi-'gl ©en gelukkig©
concurrentie te water) op lijnen zon
der mededinging niet ta oud mate
riaal sturen em vooral-, vooral zorgen,
dat in treinen, waarvan ieder sinds
jaar en dug weet, dat er een druk ge
bruik van woedt gemaakt, voor iode-
reai passagier plaats is! In dat laat
st© opzicht doet d.© Maatscliappij na
melijk wel ©em een beetje naïf, zoo'n
bcetj© van: „wei, wel, ho© is het mo
gelijk, maar daar komen weer wagens
t© kort!"
„Ja", zegt het. publtek dan, „precies
els gisteren en eergisteren en voor-
©argisteren op hetzelfde uur!"
Gelukkig rt niemand te oud onf te
leeren, zoodiat, nu dis Maatschappij
ha-ar 75sto gepasseerd is ©n dus ge
acht kan worden, tot de jaren des on
derscheids te zijn gekomen, ook het
kwaad van te weinig wagens wel uit
do wereld zal wezeu. Ik ben er zeker
van,, dat al do sjjoorwegautorileitem
on,der den indruk der herdenking,
zich vast en 9tellig vooi-genomen heb
ben. altijd te zorgen voor genoeg da-
mescoupé's, voldoend© niet-rook com
partimenten. in all© blasisen en orders
zullen geven, aan de conducteurs, dat
wanneer er in lagere klassen geen
plaats is. vlotweg vergund woirdl,
plaats te nemen in een h-oogore. Als
er geen ruimte is, kunnen wij reizi
gers dat toch niet helpen: wij hebben
immers niet afgesproken, de Holland-
soli© Spoor nu het leven eens zuur te
maken, door gezamenlijk met een en
dienzelfden trein te vertrokken! Waar
om wordt er dan zooveel bezwaar te
gen gemaakt, diat iemand in tijd. van
nood zijn lagere zitvlak neerzet in
©en hooger© klasse? Ik ben buiten
staat om liet te begrijpen.
Als iemand een jubileum Viert,
moet je komein. aandragen met ge
schenken en goede wenschijn. Niet
met ©ische-n en verlangens. Vandaar,
dat 'bij deze gelegenheid niet verzooht
mag worden, om aan d© conducteurs
nieuwe instructies te geven over het
openen en sluiten van de raampjes.
Tot dusver zijn ze, zeker op hoog be
vel, voor sluiten. Let maar eens op:
wanneer in een coupé twist ontstaat
ov©r de ventilatie, dte zoo lioog loopt,
dat de conducteur eir aan te pas komt,
dan is het einde altijd, dat hij, als
hoogst© instantie als Hooge Raad van
de spoorwegen, het raampje dicht
doet. Blijkbaar zijn de spoorwogart-
asn (of andere adviseurs van de Maat
schappij) van meening, da.t duff©
luoht minder gevaar oplevert, dan
frissche.
Dez© zaak word© dus niet toespro
ken, -omdat het feest is. Evenmin mo
gen wo verzoeken, om afzonderlijke
wagens of compartimenten te be
stemmen voor mensChen, die van
open en die van dichte ramen hou-
d-on, hoewel er in dit ondei-scheid een
aardig lokvinkjo zitten zou, waaneer
het tarief voor d© eerstgenoemden
iets hooger werd gesteld. Je zou dan
aan de loketten verzoeken kunnen
hooi'om In dezen geest: „juffrouw,
ma-g Ik één fiiissche derde naar den
Hu.ag?" „Juffrouw, ik wou één
duf te tweed© naar Beverwijk". Ik
zwijg daarover, want zooals gezegd:
op jubileuinsdagen moet je aanwijzen
wat goeds er is en niet wat er ont
breekt.
Het groot© voordeel van de spoor is,
dat we er toch maar niet tegen kun
nen J-oo-pen, dat je er gauw me© ko
men leunt naar mooie streken en vlug
wegkomen uit vervelend© landsge
deelten. Tegenover het kwaad dor
uithuiziglieid, waarvan ik erkennen
moet, dat d© spoor het bevordert,
staat dat jo familieleden zien en
spréken, kunt, di© vroeger zoo goed
als voor je verloren waren.
Het Witte Kruis heelt niet zoover
geijverd voor frissche lucht, maar
wel voor frisch water. Wij gaan in *t
buitenland voor een bij uitstek zinde
lijk volk door maar bij gelegenheid
van het jubiló van 't Wilt© Kruis kun
nen we het elkaar wel toefluisteren
(de Europeesche volkeren hooron het
in 't kanongedonder toch niet) dat w©
op ons lichaam zoo heel rein nog niet
zijn. Veel, heel veel .Nederlanders
zijn ervan overtuigd, dat water dient
om er -slooten, graehten ©n zeeën moe
te vullen, fin meer gezuiverden toe
stand om er koffie en thee mee te zet
ten en aan tnenschen te drinken t©
geven-, maar dat laatst© meer spe
ciaal als d-i© menschen ziek zijn.
Maar do daad van ©en Engelsch regi
ment in Frankrijk dat na een ver
moeiende)). veldslag In ©en flinke re
genbui d© kleeren uittrok om het bo
venlijf ee-iis flink te laten afspoelen,
dat krijgsbedrijf moet in vel© streken
van ons vaiderlnnd ontvangen zijn
met do bekend© uitdrukking: „die
vreemdelingen hebben alevel wat
raars!" Je kleeren dienen immers
juist om jo de nattigheid van 't lijf te
houden!
Het mag em moet erkend, dat het
Haarlemroh© Witto Kruis in dit op
zicht veel goed gedaan heeft. Kijk
maar do duizend© en tienduizend©
baden, die in den loop der jaren in
do douchebadhuizen genomen werden
em reken dan uit, als ge kunt, hoeveel
vuil daarmee weggespoeld is, hoe-veel
imlLia-rden on tiillioonen micro-bon
daardoor onschadelijk gemaakt wer
den ©n vooral, hoeveel lichamen ster
ker weerstand hebben gekregen tegen
gevaarlijke bacillen. Bij dd© getallen
vallen zelfs de cijfors van de oorlogs
kosten in hot niet.
Het Witte Kruis heeft nog niet ge
daan kunnen krijgen, dat alle men-
selien in Haarlem, die daarvoor in de
termen vallen, ook van het douchebad
gebruik maken. Dan zouden er wel
eenige meer moeten wezen en boven
dien: er moet voor de toekomst ook
wat werk overblijven. Wat een droe
vig jubileum zou het wezen, wanneer
hot bestuur zeggen moest: „er blijfi
voor ons geen. uitbreiding van onze
taak meer over!" Er zal nog heelwat
warm water in de douchebadhuizexi
moeten stroomen vóórdat elke leven
de ztel tusschen zes en homdord jaar
eons por week het lichaam daar komt
afspoelen. Maar bet beginsel van re
gelmatige reiniging komt er in en
over nog eens 25 jaar, als het Witte
Kruis opnieuw jubileert, zal er wiel
moer verkregen zijn.
Misschien is dan ook do vrouw tot
het wekdijksch© reinigingshad over
gegaan. Want hoewel ik geen woord
kwaad van do vrouwen wil zeggen^
zonder wie 't leven zou zijn als 'n dor-
r© woestenij, er mag niet verzwegen
wordem, dat ze van de douchebadhui
zen ®een geregelde klanten zijn. Waar
dat aan ligt? Misschien hieraan dat
't nog geen gewoonte is maar hos
moet 't een gewoonte worden, als ze
er geem gewoonte van maken? Mis
schien omdat ze er geen tijd voor
hebben of kunnen vinden want
©en huismoeder, dio baar gezin on
huis wil geven wat hun toekomt,
heeft de handen vol.
Het kan wezen, dat dit laatste te»
genspraak ontmoet en in de eerste
rijen van do tegenspreeksters mogen
we dan de getrouwde onderwijzeres
verwachten, die tijd kan vinden om
onderwijs te geven en om een huis
houden te besturen, 't Is knap en je
staat er verbaasd over. Dickens be
schrijft in een van zijn boeken een
notarisklerk, die op het kantoor nooit
svou hooren van zijn gezellig tehuis,
waar hij een ouden vader een aange-
narnen ouden dag bereidde en die
thuis geen enkele gedachte verkoos te
wijden aan 't kantoor. Naarmate hij
bet kantoor naderde werd zijn gezicht
strakker, stroeverwanneer hij in de
buurt van zijn huis kwam, ontspande
het zich tot een vroolijken glimlach.
Deze vriend had blijkbaar boofd en
hart in twee vakken verdeeld, die hij,
naar gelang van omstandigheden,
openen en sluiten kon, een afdeeling
kantoor ©tl een afdeeling huis.
Hij heette Wemmick cn het kan
wel wezen (want 't is al lang geleden)
dat de getrouwde onderwijzeressen
nog in zijn „permetasie" zijn, dat z©
ook zoo gemakkelijk hoofd en hart in
twee compartimenten kunnen ver-
de elen. Alleen zijn ze waarschijnlijk
in ongunstiger conditie, dan -neef
Wemmick. Want er wordt voor het
dag in dag uit onderwijs geven zeker
heelwat meer toewijding gevorderd,
dan voor 't overschrijven van droge
hypotheekacten en testamenten en eon
oude vader vergt zeker minder zorg
en leiding, dan kindertjes thuis.
■FIDELIO
