De Europeesche Oorlog.
TWEEDE BLAD.
HAARLEM'S DAGBLAD
ZATERDAG 10 OCTOBER 1314
De resting Antwerpen ts door de Dnitscliers genomen. Het Belgischs sn
Engelsshe leger trok af in de richting Ostende. Hoeveel Antwerpen
ran 't bombardement geleden heelt.
Beschouwingen over den veldslag in Noord-Frankrijk,
tan de Rnssische grenzen. De Rassen zijn weer in Pruisen.
Devesting Antwerpen
door da Duitschors
genomen.
Vrijdagmiddag is de vesting Ant
werpen door de Duitschers genomen.
L'it liet groote Duitsche hoofdkwar
tier werd geseind:
„Vrijdagmorgen zijn. verschillende
torten van de binnenste verdedigings
linie van Antwerpen gevallen. De
stad bevindt zich sinds Vrijdagmid-
dag in Du it soli bezit.
De commandant en de bezetting
hebben zich buiten de vesting bege
ven. Slechts enkele forten zijn nog
door de Belgen, en Enge'schen bezet
Dit js niet van invloed op het bezit
van Antwerpen."
Ben officier met gewonden uit
Antwerpen !e Roosendaal aangeko
men, vertelde, dat de Duitschers door
dc voorstad Berchem Antwerpen zijn
binnengetrokken.
Van andere zijde wordt nog gemeld,
dat de Belgische en Engelsche troe
pen in zuidelijke richting zijn afge
trokken.
Blijkbaar zagen de Belgen en En-
gelschen in dat zij op den duur de
vesting toch niet tegen de Duitschers
Runden verdedigen. Xu konden zij
nog bijna allen aftrekken in de rich
ting Ostende. Nu nog, maar de Duit
schers waren reeds bezig om de ves
ting geheel om te trekken en dan zou
ook de verbindingslijn met Ostende
en Noord-Frankrijk verbroken zijn
geworden.
Benige forten hebben de Belgen nog
viiet ontruimd Blijkbaar zijn deze
bezet gehouden om de Duitschers te
gen Ie houden, terwijl de legers af
trokken.
In 't officieele Duitsche bericht
wordt niets gemeld over 't aantal Bel
gen en Engelschem dat gevangen go-
nomen is. Daaruit is wel af te leiden,
dat dit getal niet groot is.
De berichten over den laatsten dag
der verdediging van Antwerpen zijn
•mg karig.
Een correspondent van de „N. R.
Ct." seint:
„Toen ik Vrijdagmorgen de stad
verliet, begonnen de Enge'schen, in
Westelijke richting af te trekken, na
dat de Belgen reeds voor waren ge
gaan. Er vonden hevige ontploffin
gen plaats, waarschijnlijk veroor
zaakt door het in de lucht laten vlio-
gen van forten.
De 5 petroleumtanks waren Woens
dag reeds door de Belgen in brand
gestoken om te voorkomen, dat ze in
Duitsche handen vielen. Donderdag
den gehee'en dag stonden zij in lich
te ïaaie. Donderdagnamiddag wer
den alle lichters, met graan beladen,
om dezelfde reden tot zinken ge
bracht.
Evenzoo werden- Donderdag ver
schillende lichters tot zinken ge
bracht met de bedoeling om den
doorgang tot de Schelde te be'emme
ren. De Rijkssluizen werden opgebla
zen. Vrijdagmorgen bij mijn, vertrek
was de stad vrijwel verlaten. Op de
straten zag men slechts havenbeamb
ten, en enkele militairen.
De Belgen verlieten de stad in do
richting van Boom, terwijl de En-
golschcn over de pontonbrug bij1 Tctc
de Flandre de stad verlieten en daar
na de brug opbliezen.
Van verschillende zijden wordt mee
gedeeld, dat m Berchem, de voorstad
van Antwerpen, tusscheji de Duit
sche en Engelsche troepen een hevig
bajonetgevecht geleverd is. De En
gelsche infanteristen zouden terug
bobben moeten trekken.
Het fort Merxcm (vlak benoorden
de stad en ten oosten van de Schelde
in den binnensten fortenrlng gelegen)
is door de Belgen opgeblazen.
Ook eenige andere forten zijn b'ij.k-
Daur door de Belgen en Engelschen
opgeblazen.
Uit Rozen daal wordti nog aan de
.,N. R. Ct." geseind: „Vrijdagmiddag
om vier uur ben ik per auto naar
Puttcu gereden op ongeveer zeventien
kilometer afstand van Antwerpen. Op
een heuvel staat daar een uitkijkto
ren die over veel laag dennenhout
uitziet op de stad.
Toen wij daar aangekomen waren,
begon het reeds te schemeren, en
doordat het zeer lieiig was, konden
we zelfs de dichterbij gelegen forten
niet zien. waar men Donderdag bij
klaar licht de soldaten op de koepe's
had zien loopen. Heeren, in wier ge
zelschap ik was, hadden hier Donder
dag een Taube over Ailiwerpen zien
drijven en duidelijk de torens, den
koepel van het groote station en de
fabrieksschoorateenen onderschei
den. Zij hadden de petroleunitanks
aien ontbranden, hun ooren hadden
getrild van het aanhoudend geschut
vuur. En zoo hadden zij het bombar
dement voor oogen gehad door hun
kijkers.
Granaten hadden, zij zien springen,
de rookwolken, zooals de Etna die
afgeeft, uit den- beruchten 42 cE
Brommer, dio om het half uur vuur
de. Ook hadden zij een stuk gezien,
dol getroffen werd. Eerst het regel
matig vuur, toen, een vlam en een
stofwolk, en. daarna het vureni ge-
Blaakt.
Nu zagen wij adeem eerst het hoog
op lekken van vurige tongen, ter hoog
te \aU waar de heeren Donderdag do
middenstatie hadden verkend. Hoe
donkerder do avond viel. des te luaier
werden, de vlammen tot wij ter rech
terzijde daarvan telkens nieuw vuur
zagen op-lichten en weer verdwijnen.
Juist zooals men. 's nachts ziet bij een
flessehcnfabriek, maar hoog in de
lucht.
En eindelijk constateerden wij ook
nog brand op andere plekken, waar
het echter spoedig weer doofde en
telkens weer opsprong. Het gebulder
van het geschut klonk nu heel ver
weg. Toen 't. goed donker was, za
gen wc als vurige bollen de bisante
granaten springen, dan ook weer bad
een granaat blijkbaar een huis ge
troffen, een exploisie, een vlam, en
weer weg. Gloeiende projectielen
flitsten op. Een deskundige zei dat
dit was om de stukken in te schieten.
Regelmatig vielen de granaten, en
een zei er „Zoo schieten ze toch in
korten tijd heel Antwerpen in
brand."
Don weer constateerde onze techni
cus, dat verschillende kanonnen nu
op één punt gericht losvuurden. Hier
bij gloorde telkens de lucht ros op.
Eu na de vlam hoorden wij twee
maal de schoten, eerst van het af
gaan, dan van het inslaan."
't Is nog met op te maken hoeveel
de siad Antwerpen van t bombarde
ment geleden Heeft. Donderdag lvecft
t boinbardeeren den geheelen dag
geduurd, maar Vrijdag is blijkbaar
niet geregeld op de stad geschoten.
In Rozendaal werd althans slechts af
en toe kanongebulder gehoord.
Een onzer berichtgevers seinde ons
Vrijdag:
Do brand in de voorstad Bergliem
beeft den geheelen dag geduiuVd. Te
Bergiicm zijn het gasthuis en do ge
heel© Kronenburgerstraat verwoest.
De gevangenen uit de gevangenis in
de Bugijnenslraat zijn vrijgelaten,
nadat het gebouw door granaten was
getroffen. Verschillende gebouwen in
Antwerpen zijn doo'r projectielen be
schadigd. Behalve het Paleis van
Justitie slaat ook 't weeshuis in do
Loui.sstraat in brand, terwijl het Stui-
ïverbergsche hospitaal, waar 300 ge
kwetsten waren door 2 boiimion is
getroffen. De gewonden zijn op sche
pen j>u de haven gebracht.
De N. II. Ct. meldt nog:
„Op de Eierenmarkt en Hand
schoenmarkt stonden do huizen in
vlam; de magazijnen van Nieuw-En-
gelaud waren een vuurmassa.
Een klooster in de Congest raat was
door bommen getroffen. De Zusters
Fraiiciskamessen zijn te voet naar
Capelle gevlucht en vandaar per trein
naar Rozendaal.
In de kelde'rs van gasthuis aan de
Louisestraai, dat ook door bommen
getroffen was, waren Vrijdagmorgen
nog 150 gekwetsten, waaronder ruim
100 Duitsche soldaten."
Misschien valt de brandschade in
Antwerpen nog wel mee. In do be
richten van Donderdag werd gewaagd
van een laaie gloed boven Antwerpen.
De correspondent der N. B. Ct. meld'!
evenwel dat deze gloed ontstuau is
daar door de Belgen veel hout ver
brand wordt, oni de Duitschers mate
riaal te ontnemen voo'r het slaaii van
bruggen.
Over het bombardement, dat Woens
dag te middernacht begonlezen wij
in een bericht aan de Tijd:
„Op de vveidsclie gebouwen, de hui
zen van antiek Antwerpen, do kas
seien van de Keizerslei, het zware Jus
titiepaleis, het nuuscuMn, de Meir, het
standbeeld op do Groenplaats en vlak
in de omgeving van de O. L. Vrouwe
kathedraal vieicn do granaten, en op
wel een dozijn plaatsen laaiden de
vlammen op.
Nadat de Duitsche bevelliebber Von
Beseier ten tweeden male een parle
mentair tot den commandant der ves
ting had afgezonden, oih de ovdrgave
der stad te eisclien, en deze eisch was
afgewezen, werd het bombardement
rnet dubbele kracht hervat. In het
zuidelijk deel ontploften munitie-
voorraden, welke in brand waren ge
schoten, en ook langs den liavenkant
en verder op in de richting van het
Justitiepaleis v eroórzaakteu de bar
stende projectielen geweldige bran
den. Tegelijkertijd werden lievige ge
vechten langs de Nethe geleverd,
waar de vcrcenigde Belgen en Engol-
sohen er een oogenblik in slaagden, de
Duitschers terug te werpen op den
linkeroever der Nethe, maar dezen
kwamen met nieuwe troepen opzetten
en zoo konden de bondgenooten zich
niet handhaven.'
Er is «rn t bezit van Antweipm
zeer verwoed gestreden. In een be
richt lezen we:
„Aan beide zijden wordt gestreden
niet don moed dei- wanhoop. Het ge
vecht ls zeer moorddadig".
In een ander:
„In liet artillerie-duel om Antwer
pen too'nen, volgens den Times-oor-
resp., de Belgen schitterenden moecl,
zooals zij ook doen in de hevige voor
postgevechten om de opdringende
Duits .hers te koeren. Zoo werden
oostelijk van Duffel de Duitschers
vijftien malen met hevige verliezen
teruggeworpen, door het hevige vuur
der Belgische mitrailleurs."
Deze berichten waren geschreven
vóór den val der vesting. Even zoo
't volgende verslag dat de „Daiiy Te
legraph".
„Woensdag zijn de Duitschers erin
geslaagd, de Schelde over te komen.
Dit gelukte huil onder dekking van
den mist, nadat te voren reeds lal
van pogingen waren afgeslagen.
Do overgang van de rivier was ge
forceerd op een punt tusschen
Schoonaorde en Begenem.
liet is t'hans duidelijk, dat de Duit
eoliers de laatste dagen groote ver
sterkingen uit de richting van Brussel
hadden opgeveerd. In alle vorige
en mislukte pogingen ooi over do
rivier ie komen, was van Duitschen
kant uitsluitend gevochten met man
nen mui den landstorm en een zeker
aantal inarine-troepen.
W oensdag echter waren Duitsche
troepen van het actieve leger in liet
vuur. Volgens de mij verstrekte in
lichtingen was er ten minste één
Duits.ii legerkorps saamgetrokken te
Assche, en was dat, door Aalst, op dp
rivier aangerukt.
De verwoede artillerie-aanvallen
van de Duilsehers hadden klaarblijke
lijk ten doel, de poging om over de
brug bij Schoonaerde te komen, te
dekken. De lautste dier pogingen was
op Maandagavond ondernomen.
Na de*nederlaag, toen geleden, wij
zigden de Duitscheis hun takliek, Iu-
plaats van in sterke gelederen op
Schoonaerde aan te houden, begaven
zij zich des nachls m stilte naar een
der rivier-oevers, een eind verder
oostelijk, en legden daar een ponton
brug. Ook hadoen zij een aantal klei
ne roeibootjes meegebracht. Des mor
gens tegen zes uur werden ongeveer
500 infanteristen opgemerkt, die on
der dekking van zwaar geschut, de
rivier overgingen. Do Belgische pa
trouilles, die dit hadden ontdekt,
openden onmiddellijk het vuur op do
Duitscheis. De Belgen waren echter
zeer zwak in aantalcn nadat enkele
Dnitscliers waren neergeschoten,
moesten do Belgen op hun hoofd
macht terugwijken. Tegelijk hiermede
begonnen de Duitschers overal langs
de rivier, van Dendermonde tot Uit
bergen, het gevecht. (Laatstgenoemd
plaatsje is een paar K.M. oostelijk
van Brombergen gelegen).
De Duitsche aanval stuitte op een
krachtige verdediging, waaraan zoo
wel artillerie als infanterie deelna
men. Op een punt werden de Duit
schers door een bajonet-aanval terug
geworpen. Maar zij kwamen, ditmaal
in grooter getale, terug en slaagden
er in door te breken. De sterkste Bel
gisch) stelling was bij Beriaere (te
genover Schoonaerde. aan den ande
ren o.-ver van de Schelde', waar ver
scheidene batterijen artillerie de dooi
de Duitschers gelegde ponton-brug on
der vuur namen. Deze beschieting
had ook ten deel liet opvoeren van
versterkingen door de Duitschers uit
lleesken te beletten.
lil die plaats, aan den zuidkant der
rivier, tiokken do Duitschers aan
zienlijke troepenmachten samen.
liet tegenhouden van die strijd
macht slaagde vvel, doch slechts Yoor
korten tijd.
Gedurende den morgen voerden de
Duitschers cenige batterijen van vier-
duims kanonnen aan. Deze teisterden
de Belgische artillerie en dwongen
lniar zicli naar een stelling achter
Beriaere terug te trekken, waar van
daan zij voortging do opdringende
Duitsche infanterie te verontrusten.
Vermeldenswaard is, dat een Taube
voor do Duitsche krijgsverrichtingen
verkenningen deed.
Zoodra bekend werd, dat de Duit
schers over de rivier waren, ontbo
den de Belgen versterkingen om hen
tegen te houden, onder dekking van
batterijen, die de voornaamste stellin
gen vun don vijand aan den overkant
beschoten. Verder in den rug stond
een geheelo divisie van het Belgische
leger.
Om half twee in den middag was
men langs de geheele lime in een
verwoeden slag gewikkeld, waarin dc
mitrailleurs een voorname rol speel
den.
Vele van de door de Belgen gebruik
te mitrailleurs worden door honden
getrokken, waarvan ik er verscbeide-
uo aan den kant van den weg zag lig
gen, gewond door liet vuur van den
vijand.
Aan beide zijden was het granaat
kartetsvuur hevig en het duurde zon
der ophouden voort.
Dat van de Duitschers bleek zeer
hinderlijk voor de Belgen te zijn. Irt
hun loopgraven langs de rivier leden
zij aanzienlijke verliezen. Als een
kojunerk van deze phase van den slag
moge gelden, dat ik verschillende
manschappen vim de vuurlinie uit
zag wegbrengen, die niet gewond,
doch geheel verdoofd waren door liet
voortdurend barsten van de granaten
boven hen.
Na verscheidene uren van verwoed
vechten lieten de Duitschers van het
zuiden uit krachtige versterkingen
aanrukken, wierpen groote afdeelin-
gen 'nfanterie over do pontonbrug en
'hoe.wol er velen door de mitrailleurs
werden neergemaaid, slaagden tal
rijke groepen er in over de rivier to
komen en huizen van Beriaere to be
zetten en van deze gunstig gelegen
punten onderhielden zij een bijna
vernietigend geweervuur op de Belgi
sche Infanterie.
Vervolgens waagden de Duitschers
oen wanhopige poging om artillerie
over de pontonbrug te brengen. De
Belgen deden alles om dit te verhin
deren en twee kanonnen werden hal
verwege door de granaatkartetsen
ontredderd.
Eón batterij slaagde er echter in,
don overtocht te forceeren. Zij werd
snel opgesteld en opende een krachtig
vuur op het door de Belgen ten oosten
van Beriaere bezette gebied. Op het
ogenblik, dat dit telegram wérd ver
zonden, duurde de slag nog voort.
Ofschoon zij nog geen groote macht
over de Schelde hebben kunnen zet
ten. rukten de Duitschers blijkbaar
vastbesloten op, met het doel Antwer
pen van het zuidwesten te naderen."
Term Vrijdagavond het Kculsche
gemeente-bestuur Itevestigd© d it Ant-
woipor» wkb gevallen en dat de
Duitschers do stad hadden bezet,
maakte zich een groote opwinding
van de bevolking meester. A'le klok
ken luidden, ook -de Domklok. De
heele slodi was binnen enkele mimi
ten in vlaggenlooi.
De militaire deskundige van de
„N, 11. Ct." schrijft
„liet pleit voor Antwerpen, is wel
gauw beslist; den 2öcn Sept. zijn de
Duitschers do eigenlijke belegering
begonnen en thans reeds is de stel
ling in hun handen.
Voor de zoovee'sle maal is in de
zen oorlog de ondergeschikte waarde
van vestingen, waartegen zwaar ge
schut in actie kan worden gebracht,
aan 't licht gekomen, tenzij men
aanneemt, hetgeen van deskundige
zijde is verzekerd, dat Antwerpen*®
forten, lang niet zoo sterk waren, als
werd voorgegeven.
Veler verwachting dat het natio
naal Belgische redr.it zich maanden
lang tegen een groot leger zou kun
nen staande houden, is volkomen on
juist gebleken. Vermoedelijk zijn de
Duitsche troepen die de stelling tot
ïovcrgave hebben gedwongen, niet
eens zoo buitengewoon, sterk ge
weest.
De laatste telegrammen deden een
snellen al reeds ooizien. Dat het
Belgische leger begon af te trekken en
de Engelsche hulptroepen nog alleen
de verdediging volhielden, was een
aanwijzing dat de Engelschen den
aftocht van hun bondgenooten dek
ten en uitsluitend met. dat doel nog
stand hielden. Het komt ons dan ook
voor dat de opgegeven sterkte van
de Engelschen binnen de stelling zeer
sterk is overdreven.
Of het Belgische leger in zijn po
ging om af to trekken en zich elders
bij zijn bondgenooten te voegen, Is
geslaagd1, zuilen we weldra verne
men.
Dc val van de centrale stelling van
het land is een zware slag voor het
reeds zoozeer beproefde België."
D» strijd in Frankrijk.
Het Fransche communiqué van
Vrijdagmiddag zegt:
De algeineene toestand is niet ge
wijzigd.
Op den linkervleugel opereeren.
twee cavalcrie-afdeelingen voortdu
rend ten noorden van Lille en La
Bassée.
De slag wordt voortgezet op de lijn.
getrokken tusschen de streek bij
Lens—Arras—Bray aan de Somme—
Cniau'nes—Roye—Lassigny.
Van het centrum tusschen Oise en
Maas worden a'leen kleinere acües
gerapporteerd.
Op den rechtervleugel in Woêvre
heeft een axtillerie-geveclit gewoed
over het geheele front.
In Lotharingen, in de Vogezen, in
Elzas geen verandering.
Nog altijd duurt dé ze reusachtige
worsteling. Xu al bijna een maand...
Of nu gauw een beslissing zal val
len?
Do redactie van het „Utrechtsch
Dagblad" heeft zich gewend tot den
specialiteit in de aardrijkskunde,
professor J. F. Niermeijelr, hoogleer-
aar te Utrecht, met een paar vragen
over de gesteldheid van het terrein
in Noord-Frankrijk, en wel voórnar
mol ijk om het oordeel van den hioog-
leeraar te vernemen, of hdcr sprake
is van een „vastloopen" d'er beide le
germachten tegenover elkander, waar
van de mogelijkheid reeds voor den
oorlog is voorspelddan wel of Jiier
wellicht andere omstandigheden in
't spel zijn, die dit vastloopen juist
hier ter plaatse hebben begunstigd;
of bijv. de terreingesteldheid de linie,
hetzij -van de eene of van de andeire
partij, zoo Scerk maakt, dat het for-
cceren daarvan door de tegenpartij
scliter onmogelijk wordt.
De hoogleeraar antwoordde, dat het
antwoord op doze laatste Vraag in
het algemeen ontkennend moet zijn.
IIij schrijft: „Op enkele doelen van
het gevechtsfront zijn, hier door de
Duitschers, elders door de verbonde
nen, stellingen ingenomen, die door
de bodemgesteldheid bijzonder sterk
worden gemaakt: maar men kan niet
beweren dat dit over het grootste deel
van het front liet geval is.
1-Iet geldt bijv. niet van het oen-
tmuiL Daar strekt zich, tusschen
Reims in 't Westen en het Argonner-
woud in 't Oosten, de vlakte der Ilau-
to Champagne uit, een zacht golvend
land, van zeer geringe Vruchtbaar
heid, oen deel der „stoffige Champag-
pagne" (Champagne pouilleuse), een
droge, witte krijtbodem, die vroeger
niet veel geboomte vertoonde alleen
langs de weinig ingesneden rivieren,
waarvan men het beloop reeds uit de
verte herkent aan de lange rijen van
wilgen, populieren, esschen en elsein.
Lang strekken zich ook de dorpen
langs de beken en rivieren, wier melk
achtig water zij behoeven, omdat
overal elders het water diep in den
bodem wegzakt: het is e<en land van
sohrulcn grnsgroei, waar schapenteelt
hoofdzaak is. Evenwel he'eft men in
de laatste jaren door zorgvuldige bo-
denibeweriiing uitgestrekte dennen-
bosschen kunnen aanplanten.
Het Duitsche front ligt in deze
vlakte achter het dal der Suippes, een
zijrivier der Aisne; de Suippes dooF-
snijdl de vlakte ten N.-O. van Reims
in westnoordwe&telijke richting.
Volgens alle berichten hebben de
Duitschers zich hier, ondanks de
hardheid van den bodem, sterk weten
in te graven en de Franschen hebben
dat voorbeeld gevolgd.
Het breedste en vruchtbaarste dal
dezer vlakte is dat der Aisne, in het
oosten, en daaruit verheft zich lang
zaam glooiend de heuvelrug van het
Argonncrwoud, om oostwaarts steil
af lo dalen naar het dal der Aire. De
ze zwaar bebosclite rug wórdt thans,
vermoedelijk in het noorden door de
Duitschers, in 't zuiden door de Fran
schen bezet gehouden.
Zoo vinden lwiden daarin een nar
tuurlijk steunpunt.
Oostwaarts vah hier is het beloop
der geveohlslinie in hoofdzaak be
paald door de permanente verdedi
gingswerken der Franschen, voorna
melijk door het groote vestingfront
Verduii-Toul, dat zich uitstrekt op
„Les Cótesde heuvels die het Maas
dal aan den oostelijken oever bege
leiden.
Nadat voor ongeveer 14 dagen het
fort Camp des Rom.iins in het mid
den dezer linie, door het zware Duitr
sche geschut was platgeschoten en
daarna genomen, hadden velen ec-n
verwijding dezer bres en daarmede
een doorbreking der linie verwacht,
wat vóór de Duitscheis een groot voor
deel geweest zou zijn.
Doch dit kon niet omdat de naburi
ge forten de bres volkomen bestrij
ken, terwijl Iret opstellen van zwaar
geschut tegenover die forten dcor de
ransche operation is verhinderd.
Verder naar 't Oosten doorsnijdt de
gevechtsüjn de vruchtbare viakten
van Woêvre aan den voet der
Maasbouvels en van Lotharingen,
afwisselend uit weiden, bouwland en
bosschen bestaande en waar de strijd,
ooral in Woêvre, heen en weergolft,
terwijl in Lotharingen het sterke
werk dat Couronnes de Naucy heet,
een vast steunpunt voor de Fran
schen vormt, waarop de Duitschers
tevergeefs hunne krachten hebben
beproefd.
Ook hier heeft bet Fransche veld
leger liét terrein-zoo ve'r weten vrij
te houden, dat het zwaar belegerings
geschut niet binnen den schotsafstand
kon worden opgesteld.
In do dalen der Vogezen en in do
poort van Belfort ten zuiden daar
van schijnen beide strijdmachten zich
aanvallen in 't groot te onthou
den.
De oorzaak daarvan zal wel zijn,
dat, thans alle krachten worden ge
concentreerd op den westelijken vleu
gel, waarop tlrans de aandacht van
gausch Europa is gericht. Daar nu is
ook slechts een deel van het fort een
an nature sterk bolwerk: het heuvel
land dat zich met, een steile falaise uit
de vlakte der Champagne pouilleuse
verheft. Benoorden de Aisne houden
de Duitschers dit heuvelgebied bezet
en zij vinden er twee steunpunten in,
de aan den noordrand gelegen restin
gen Laon en La Fère.
De bladen der nieuwe Fransche
stafkaart 1 50.000, waarvan er voor
dit tér rei n nog slechts enkelen zijn
erscheoen, toonen met ■een oogop
slag hoezeer het zich leent tot krach
tige verdediging voor wie de hoogten
zijn macht heeft, zoodat het zeer
aannemelijk is dat de Duitschers
reeds te voren bij een moge!ijken te
rugtocht dit terrein in het oog heb
ben gehouden voor een defensieve
linie.
Men stelle zich een hoog kalkpla-
teau vóór, dat door een groot aantal
diepe rivier- en beekdalen ,mel 60—80
M. lioogo hellingen, is stukgesneden
tot kleine platten. Wel is waar zijn
de hellingen dezer dalen meestal niet
zoo steil dat ze onbeklimbaar zijn,
ir de artillerie kan ze goed bestrij
ken. De dalen ze»lve zijn vruchtbaar en
goed bevolkt. Op deze hoogten is
thans de onderaardsche Duitsche Ie-
geïstad ontstaan, waarbij de veie
steengroeven goede diensten hebben
bewezen.
Bij La Fère, een twintigtal kilome
ters ten zuiden van St. Quentin, eindi
gen deze heuvels en ten noorden daar
van liggen de zacht golvende vlakten
van Picardie en Fransch-Henegou-
vven, die bij de Belg.sche aansluiten.
Daar bevinden zich nagenoeg geen
ernstige terreinhindernissen en daar
wónden thans de groote pogingen "Lot
vvederzljdsclie „omtrekking' onder
nomen; indien men nog van omtrek
ken mag spreken, waar do in België
gelande Engelsche legermacht wel
licht reeds voeling met de Fransche
troepen verkregen heeft»
Met een enkel woord wezen we reeds
op 't artikel van den Duitschen gene
raal von IJl unie, die in de „Lokol-An-
zeiger een beschrijving geeft van den
slag, waarin aan beide zijden meer
dan een milhoen strijders doe breinen.
De Duitsche generaal zegt:
„In zulk een slag, over zulk een
frontlengte, tusschen twee legere, die
ongeveer gelijk zijn in kracht en moed
en volharding, kan de beslissing eerst
zeer langzaam konion. De handeling
vervalt natuurlijk bi «en reeks af
zonderlijke gevechten tusschen legers,
wier opdrachten door de opperbevel
hebbers, in vórband met het geheelo
plan worden gemaakt. Maar ook die
afzonderlijke gevechten verloopeai,
door de verbetering der vuurwapenen
veel langzamer dan die in vroeger tij
den. En de resultaten, die daai ic
worden bereik., hebben niet den groo-
len invloed voor de andere gedeelten
van hel front. Een leger, dat heden
een nederlaag lijdt, kan morgen door
een handig ingrijpen van een ander
leger, of door het toezenden van re-
servctroepen, of door een succes op
een ander gedeelte van het front in
staat zijn een jmsitie te behouden, of
zelfs voorwaarts te gaan. Wordt
reeds hierdoor de beslissing op de lan-
baan geschoven, de tijd en de ge
legenheid om door het aanleggen van
uitgestrekte en vaak zeer sterke ve'd-
vereterkingen, en de beschikking over
spoorwegen, waardoor het verplaatsen
van troepen mogelijk is, dragen er
toe hij om het verloop van den slag
van langen duur to maken.
Weken lang kan de worsteling op
die wijze voortduren, zonder dat een
der beide partijen tot wijken genood
zaakt wordt, en ten slotte zal de over
winning blijven aan de partij, welke
niet alleen het best is opgewassen
tegen de moeilijkheden, die de appro-
viandeering der troepen, de munilic-
aanvulling, de verpleging enz. aan
bieden, maar die ook de grootste li
chamelijke en geestelijke kracht kan
ontwikkelen."
In dit verband is zeker ook wel
merkwaardig wat de „Times" zegt,
van den slag: ,,Er is in dezen strijd
niets te zien van alles wat men zich
voorstelt een geiecht, een strijd, een
veldslag te zijn. De troepen liggen
dag in, dag uit, in de loopgraven, zon
der zelfs iets van den v ijand te zien.
Een aantel menschen is als schild
wachten en waarnemers opgesteld,
maar de groote massa, vooral bij de
infanterie, moet niets doen dan wach
ten, steeds maar wachten. Alles wordt
gedaan, om de doodelijke verveling en
vermoeienis van de manschappen te
verlichten. Aanvoeren van levensmid
delen, tabak, sigaren en sigaretten
hebben met onfeilbare regelmatigheid
plaats; couranten en brieven worden
met de grootste zorgvuldigheid rond
gedeeld. De postadministratie werkt
bijna zonder een fout.
Maar wanneer dit alles ge'daan is,
blijven er nog lange uren over, waar
in de menschen alleen kunnen zitten,
praten, én oveï hunne hoofden
vliegen de bommen en granaten,
waaruit zij zoo duidelijk kunnen op
maken, dat na drie weken en langer
de aiTilleriegevechten bij vriend en
ijand nog steeds niet hebben geleid
tot de erkenning eener besliste meer
derheid."
De „Daily Mail" verneemt omtrenl
den sla,' ten Zuiden van de Aisne
Het Britsche geschut speelde een
voorname rol bij de verdrijving van
de Duitschers aan de Aisne. Een paar
weken geleden bezetten de Duitschers
het Fransche fort Condé, ten oosten
v an Soissons de kromming van de
baa.i der Engelsche veldkanonnen
was te gering voor de beschieting
van vestingen maar nadat zes-inch
houwitsers waren aangevoerd, was
het fort binnen vier uur niet meer
houdbaar. Het was zestien dagen lang
met veldgeschut te vergeefs belegerd
geweest.
Op 2 October deden de Duitschers,
misleid door liet steeds langzamer
wordmde Britsche vuur een wanho-
pigen tegenaanvalzij stieten echter
op een uit alle w apens samengestelde
strijdmacht en werden met groote
verliezen teruggeslagen.
Thans zijn groote streken benoor
den do Aisne door de Duitschers ver
laten cn afdeelingen der verbondeu
troepenmacht rukten vooruit.
Toen de Engelschen de leege Duit
se lm loopgravoii betraden, vonden zij
vele dooden, die aan typhus waren
gestorven. Ook vonden zij twee zware
Duitsche kanonnen op cementen bed
dingen.
Van 'I Oostolljk
Ooriogstocneel
In het Oosten zijn, zooals nu ook
iwel heel duidelijk uit de Duitsclu
berichten Miikt, do Duitschers terug
geslagen. Officieel wordt mede ge»
deold, dat een Russische colonne, uil
Lomsja komende, Lyck heeft bereikt.
Ën daar Lyck in Oost-Pruisen ligt,
zijn dus de Russen daar weer over do
Pruisische grens getrokken.
De Russische berichten zeggen ver
der, dat alle aanvallen, dio door d<
Duitsche troepen in de omstreken van
irhalk-n en Philipof zijn gedaan,
werden teruggeslagen, en dat d<
grensplaats Biala door de Russen
bezet
Ook in de omstreken van Przemysl,
in Galiciè, wordt weer hevig gevoch
ten, naar het schijnt met afwisselend
succes.
Een aan de Oostenrijkseh-Hongaar-
sche legatie ontvangen ambtelijk be
richt meldt:
Het garnizoen der vesting vaz
Przéinysl heeft met groot succes ver
schillende uitvallen gedaan, door d<
liniên der belegeraars terug te driiv
gen en talrijke krijgsgevangenen me-5
te brengen.
Al de tegen-aanvailen der Russen|
werden afgeslagen onder het vuu-
van de forten, die den Russen hoogst
aanzienlijke verliezen toebracht.
Wat betreft do gevechten in de af-
geloopeu week in het comilaat van
Uiig geleverd, verneemt men eersl
thans dat do Russische strijdkrach»
ton daar bestonden uit anderhalve di»
visie infanterie en een divisie kozak!
ken do Wonvcd-divisie die ze reedi
na hun nederlaag vervolgde, bereik-
te reeds den 5en dezer het grondge
bied van Galieiü to Siankido Russen
trokken zich terug op Sambor.
Nagenoeg tegelijkertijd werden twei
detachementen Russen te Hosszument
