Hunurs Ouui
Ie Toestond in Mm
DAMES!
DERDE BLAD
Zaterdag 10 October 1914
Van de R»«ld«itU 11 baar
bewoners.
CCLXXIV.
liet noodbrood wil er hier bij de groo-
te menigte niet in. .De mensohe'n vin
den liet met smakelijk van uiterlijk
en dat schrikt hen af lot hel nemen
.van een proef. Toegegeven moet wor
den, «lat het brood geweldig verschil
lend smaakt. Niet alleen dat van
verschillende bakkerijen, maar zelfs
dat van oen en dezelfde fabriek. Don
eeneri dag is het kruimtg, versch, een
andere hard en smaakt het ongaar.
Het niet eten er van zou dus zijn te
verontschuldigen, indien niet zoo
dringend verzocht werd het wel te
doen. Evenals haast alle plaatsen
heeft ook Den Haag een 'tekort aan
bloem en wordt dit niet spoedig aan
gevoerd, dan zitten we heel gauw al
ken tegen bruiubrood aan te kijken.
Om dit te verhinderen is officieel
aan do ingezetenen verzocht om even
veel bruiubrood als wi.tebrood te
clen. Onredelijk scheen dit verzoek
niet, maar het is niet gevaarlijk te
voorspellen, dat hot niets zal uitwer
ken. Een klein bow ijs daarvan gaven
een groot aantal leden 'van een coö
peratieve bakkerij.
Ze kwamen bijeen om te bespreken
of v aan het verzoek van den burge
meester gehoorzamen zouden! En wat
besloten deze ware vaderlanders Ze
oordeelden het verstandig om gewoon
<loor te gaan met onkel wittebrood
eten. wegens het argument dat als zij
bruiubrood gingen eten, het „Voor
hout" ullee.i liet witte zou verorberen.
at ;k hier schrijf Is helaas geen
fantasie, inaar treurige waarheid.
Het gevolg is natuurlijk, dat we wel
dra alleen nog bruin zullen eten. Sa
men wit cn samen bruin is de leuze
van deze coöperators, die het aller
eerste begrip \an samenwerking niet
schijnen te vatten.
En zooals z ij denken, oordoelen
velen. De dagen, waarop bewijzen van
burgerschapszin gegeven werden,
hebben hier wel heel kort geduurd.
Dat bleek Maandag weer eens tij
dens de raadszitting. Een dagorder
van een half uur. wat evenwel niet
verhinderde, dat er een heele mid
dag aan v erdaan werd. Lang praten
over futiliteiten, heftig opponeeron en
ter. slotte voórstemmen.
Dat is gewoonte op zuike schoone
dagen. Het belooft wat voor de be
groeting! Uit 'het afdeelingsverslag
blijkt ook geen zucht tot inbinden,
want ik vond er zelfs de mooie op
merking in, dat Raadsleden eigenlijk
vrijkaartjeis voor de tram moesten
hebben. Waarom niet? Glrarité bien
ordonnée etc
Do barmhartigheid zal wel te pas
komen a's we hier Belgische Vluchte
lingen krijgen. Wel waren er in het
Oranjehótel te Schevcningen onder
gebracht, we uierkten weinig van
hen. De kolonie is klein en kalm cn
zal, nu het hotel wegens den' nade
renden winter moet sluiten, overge
bracht worden naar een leegstaand
huis aan de Princossegracht. waar
wellicht eens .een schouwburg zat
verrijzen. Maar voordat het zoover
is, hebben we nog dagen van leven.
Donderdagavond arriveerde hier 'n
trein met vluchtelingen. AUes was
reeds klaar om de ongolukkigen op
te nemen,, toen op 't allerlaatste
oogenblik bekend werd, dat zij naar
Amsterdam zouden doorreizen. Vrij
dag zou nu do eerste kolonie aanko
men.
SINTRAM.
BslQlsche vlncbtellngen ts
Haarlem.
Eon treurige .-loet was list .veer, die
zich Vrijd ig m Id dug om half 5 uit den
langen Belgischen trein op hot Haar-
lemsche station vormde.
1154 vluchtelingen had do trein
meegebracht. Dit groole getal vulde
het gelieele perron naast het zooge
naamde zakspoor.
Met bed en hulster warén deze Ant
werpenaren aangekomen. Witte kus
sensloop en of beddetijken vol met al
lerlei huisraad. Sommigen hadden
sorvetten vol levensmiddelen meege
bracht Opmerkelijk was het, hoe
zorgzaam de vluchtelingen voor hun
parapluies zijn. Er waren gezinnen,
die veel meer regenschermen meedroe
gen, dan het gezin leden telde. Een
Jongentje had een verzameling van
tien in zijn handjes geklemd.
De meeste vrouwen waren ook nu
weer blootshoofds, maar ook vele
mannen en kinderen droegen geen
hoofddeksel.
Sommigen had den geweldige pak
ken op rijwielen gebonden. Een man
zeulde een grooton kruiwagen, waar
in tusschen allerlei kleedingstukken
een kindje lag te slapen.
Dc stoet maakte een armelijk® in
druk. Wie tot de heter bedeelden bc-
hooren, voelen zich meer gebonden
aan hun woonplaats, dan de niet-
bezittenden. Geen wonder «lat «le-z--
lotttstcn behooren tot degenen, die 't
eerst gaan vluchten.
Vijfhonderd vluchtelingen werden
spoedig op marsch gezet naar de vooi -
maiige kerk te Schoten en de school
lokalen, die de gemeente Schoten
heeft beschikbaar gesteld. Maar eerst
moesten zij naui do Handelsschool
Do lange, vreemdsoortige stoet trok
naar de Raaks, waar spoedig alles in
actie was. Tal van aecretarie-arubtc-
naren verrichtten de inschrijvingen
en maakten de legitimatie-kaarten in
orde. In de dokterskamer kregen de
geneesheeren het al gauw druk. En
de vele dames -cji jonge meisjes kwa
men nog handen te kort om de vluch
telingen aan eten cn drinken te hel
pen.
De St. Vhiceolius-etichting had ge
zorgd voor groote ketels erwtensoep.
Dat smaakte opperbest. Men kon bet
den menschen aanzien, dat zij na de
vermoeienissen van den langen dag
genoten van het warme voedsel. Man
den met brood en ketels met koffie en
melk werden uitgedeeld eu leegge
schonken. Dankbaar voor het geno-
tcno maakten de mensohen dan weer
plaats voor do volgenden.
De vriendelijke helpsters waren on
vermoeid. Trouwens ieder deed zijn
beet om van dienst te zijn. De direc
teur van Openbare Werken deed
dienst als portier aan 't lokaal, waar
de vluchtelingen moesten wachten,
tot er plaats in de eetzaal kwam de
lieer Van der Vangst zwaaide den
staf in het eetlokaal zelf en niemand
minder dun de Gemeente-Ontvanger
had den vorig® dag brood helpen
smeren.
Er was ook voor zooveten te zor
gen. Want men rekende op een 2000
•personen hij het in voorraad houden
van eten en drinken. Van 6 tot 11 uur
heeft men er Vrijdag 1200 gespijzigd.
Wat dut in Iteefl, zal men zich zoo
©enigszins kunnen voorstellen.
De autoriteiten waren weer op hun
post. Burgemeester Saudberg, die
deze dagen telkens tot zeer laat in
den macht op het station, in de Han
delsschool of In de Rijkskweekschool
is, was ook nu weer den geheel.®
avond bij de vluchtelingen. De Go-
meente-Seci etaris, de wethouders De
Breuk en Modoo toonden ook weer on
vermoeid hun belangstelling.
Toen de eerste 500 ingeschrevenen
gekeurd en govood waren, trokken zij
naar Schoten, waar de oude H.-K.
kerk gereed was, om hen te ontvan
gen.
De Schotenaren, die in deze dogen
een groote mate van naastenliefde
ten toon spreiden, hebben ook Vrijdag
weer hun goed hart laten spreken.
Honderden namen zij uit de kerk
mee naar hun huizen, om die daar te
huisvesten. Van hun vaak zelf niet
ruime verdiensten onderhouden velen
nog twee, drie, vier Belgen. Een
schoon voorbeeld van naastenliefde
De verdeeling van de vluchtelingen
ging heel gemoedelijk in zijn werk.
Er klom een der Comité-leden op
een tafel.
Wie wil een vrouw met twee kin-
«leren hebben? vroeg hij.
Dadelijk riepen stemmen
Geef maar hier
Wie wil een ouden man van 73
jaar in huis nemenvervolgde het
Comité-lid.
Men aarzelde even.
Kom, 't is een ouwe man, ani
meerde de raon-op-'t-tafeltje.
En 't hielp, want de man had in een
paar tellen een onderdak.
Zoo ging 't voort.
Andere Comité-leden gingen met
gegadigden mee en lieten «lie hun
legê's uitzoekeu.
Om tien uur hadden zoo vele hon
derden een plaatejo gevonden.
Op dat uur waren in de Rijksk.veck-
seliool weer honderden vluchtelingen
opgenomen «Me op het stroo ter ruste
waren gegaan.
Om-10 uur bracht een trein, die
honderden vluchteling® voor Am
sterdam en Alkmaar in had, oen 20
uitgewekenen voor Haarlem mee.
Des middags was nog eon trein met
1050 vluchtelingen doorgekomen voor
Iloorn en Alkmaar mocrondeels 200
van deze uitgewekenen waren bestemd
voor Bloemendaal.
Te 11 uur stond voor do Handels
school een stoot van vele honderden
gereed, om naar dc Rijkskweekschool
te gaan.
Een moeder had haar ziek kindje
naar het Gasthuis moeten laten bren
gen. Dut zij "t kind nu alleen moest
luien Zij huilde er erg om en 't ge
lieele gozin li.lilde mee. Medelijdende
secretarie-ambtenaren troostten haar.
dat het voor 't kind toch het beste was
en dat zij Zaterdug al het kind zou
mogen bezoeken. Dat hielp de tranen
stuiten, maar gedroogd werden die
pas, toe.i een der ambtenaren zijn
zakdoek afstond. Het heele gezin was
er geeri rijk.
In den laten avond verscheen Dr.
Merens met zakken vol geld.
Hij liad hel aardige denkbeeld ge
had, orn op don Ilullebroeck-uvond
het initiatief te nemen voor ecu col
lecte voor de Belgische vluchtelingen.
Dnt sloeg in en mot f 167.37 en nog
11 2 frank in zijn zakken, kwam de
heer Merens in het schoolgebouw.
Na dit goede intermezzo werd hef
weer wachten op nadere berichten
van het station. Blaak kwam om bij
twaalven mot de boodschap, dat Rot
terdam nog vol met vluchtelingen zat
maar dat men niet. wist of men nog
treinen zou doorzenden.
Om twaalf uur werd toen het bu
reau maar gesloten.
In den nacht zijn ook geen vluchte
lingen meer aangekomen.
MAGAZIJN-MARY FLEISCHMANN.
Rondgeleid door den lieer De Graaf,
een padvinder, die bij nadere kennis
making wat men noemt 't „factotum"
van Mej. Fleischmann blijkt 1e zijn.
hebben we gisteren een kijkje geno
men in de lokaliteiten, door den heer
Willekes Mucdonald zoo bereidwillig
afgestaan.
In de ruime vertrekken is heel wat
opgeborgen: ongeveer duizend per
sonen kunnen, zoo werd ons verteld
van kleeding voorzien worden uit het
magazijn. Speciale afdeelingon voor
vrouwen- en kinderkleedingen heeft
men er. We zagen er een verzameling
hoeden, waarmede men een finite
hoedenzaak kon openen. Een provi
siekast bevat velerlei eetwaar
De voorkamer van het huis wordt
des middags gebruikt door een aan
tal dames, die zorgen, dat onzen sol-
«iaten het met aan polsmofjes ont
breekt. De achterkamer is voor klee-
dlngmagazijn ingericht. Daar vindt
men de afdeeliugen, waarover we
zooeven huilden benevens rijen v
mantels, jassen, schoenen, etc. etc.
Beneden is de ontvangkamer. V
2—5 uur komen de betrekkingen van
militairen zich daar om ondersteu
ning; opgeven. Des Dinsdags en des
Vrijdags wordt dan uitdeeling gehou
den.
Zoo waren gisteren 35 aanvragen
orn ondersteuning gekomen. Die ko
men Dinsdag aan de beurt.
Maar voor dien tijd moet men al
weer aan iets anders. Uit Eindhoven
is bericht
aan ha
„putti
kleedsels,
werk getoj
aan, of o.
'aagde w
Met «lie
bijzondere
door -heel
Is er mi
ter stede.
gekomen, dat tiaar gebrek
nddoeken, zeep, polsmofjes
its", de bekende beeribo-
JFuil epeed '-s men aan het
en en we twijfelen er niet
r eenige dagen zal het ge
el te Eindhoven arrivceren.
putties" is 't evenwel een
historie. Die worden, hier
weinigen gedragen,
isschien een sportman hier
die een paar overheeft?
(Zie eerst© blad.)
Stadsnieuws
HOLI.ANBSCIIE MAATSCHAPPIJ
VOOR LANDBUW
De Afó. Haarlem van bovenge
noemde- Maatschappij hield Vrijdag
avond onder piesjdium van ten heer
V. Lieftiuck een Algemeene Verga
dering in een «lor bovenzalen van „do
Kroon". Do-opkomst was niet schit
terend.
Do heer Lieftinck opent dc verga
dering zeggende, dat hij niet véél
woorden zal verspilion in zijn ope
ningswoord.
Hij verheugt er zich in dat de tak
van Nijverheid die door de Maat
schappij wordt vertegenwoordigd,.;
minder schade dan andere bedrijven
ondervond van den zorgvollcn tijd
en wijt op don goeden oogst en
op de goede prijzen, dio gemaakt
zijn, zaken, waarover uien tevreden
behoort te zijn. Spr. lioopt, dat ook
oor do landbouwers, de opofferin
gen. d.o Nederland zich tot helen
moet getroost®, zullen beperkt blij-
hi tot financieel© offers.
De secretaris-penningmeester do
heer Heil, leest dan de notulen, die
jc-cr uitvoerig zijn gesteld, voor. Zon
der eenige op- of aanmerking worden
ze goedgekeurd. Hij merkt op. dat een
lezing to houden door den heet Ivruy-
mel, door «la tijdisomstandl-glioden
geen doorgang kon vinden. Uitstel
zal in dezen evenwel geen afstel zijn.
Voorts wordt medegedeelddat
heel wat circulaires ingekomen zijn,
die meest lot doel hadden te voor
zien in do moeilijkheden, waarin J>e-
hoeftige la ml lomvers zijn geraakt.
Ook is ingekomen ©en lijst, waarin
inlichtingen gevraagd wontal om
trent den veestapel. Daar er in deze
afdeeUng geen veehouders lid tijn,
wordt het schrijven zonder meer voor
kennisgeving aangoncmon.
Hierna, wordt rekening en verant
woording uitgebracht over het jaar
1913. Deze rekening on verantwoor
ding sluit met een bedrag van f 1540.BB
De Se er., zegt, dot een schrij
ven ia ingekomen van den heer
Vixsoboxso waarin wordt voor
gesteld, den cursus voor hoefbe
slag. die door den heer V zou geleid
Wérden, cn waarvoor, in tegenstel
ling nut andere jaren womig be-
laupr-telling bestaat, inpluttls van
ro©i 1 November, te openen 1 Januari
1915.
De Voorzitter stelt voor, liet be
stuurde machtigen, den cursus te be
ginner:, wanneer zulks het bestuur
goed voorkomt en anders «lil jaar don
cursus niet t? doen houden.
Aldus wordt l>esloten.
Door den heer Aberson wordt dan
versing gedaan van de Algemeens
Vergadering van de Holl. Mpij. van
Landbouw, welke vergadering fo
Amsterdam weid gehouden. Spr.
geeft in overw eging, voortaan slechts
1 iid als afgevaardigde te zenden.
Na een'ge discussie wordt dan be
sloten» zo" dit niet iit tegenspraak
blijkt te zijn met hot Reglement,
voortaan één afgevaardigde en een
plaatsvervanger te verkiezen.
Hierna v ordt besproken dc agenda
voor d© volgende Algemeen* Verga
dering van de Maatschappijdio zal
gehouden worden in liet American
Hotel te Amsterdam op 4 Nov. 1914,
waar o.a. do heer Van Stolk een lezin;
zal houden ever „Teeltkeuze".
Een landbouwtentoonstelling, die
to Middelburg zou gehouden worden,
zal niet doorgaan.
Besloten wordt, om als eandiclaat
voor het hoofdbestuur op te geven do
heer Aberson.
De Voorzitter, op wiens voorstel dit
besluit wordt genomen, zegt, L?t_
voorstel te hebben gedaan, omdat Hn"
het hoofdbestuur steeds dezelfde lo
den worden herkozen, liet voorstel i-
bedoold, een toeken van loven te ge
ven.
Als afgevaardigde voor do Al ge
in eeno Vergadering wordt dan b;
noemd do heer F. Lieftinck en.aL
plaatsvervanger de heer Heil.
Do rondvraag leverde niets op, zoo
dat na doze verkiezing do vergadering
werd gesloten.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
A SO Cis. per regel.
Beleefd beveel
ik ml] aan voor
d° u'J.V""' Corsetten.
ÜITSLÜITEND KAAR MAAT
Wievr. u. v. d. 8RI.VK,
Corsetièr*,
Keizersgracht 717 - Amsterdam.
moeten weg Uit Esschen» want daar
Is niets meer lo krijgen, geen eken en
geen drinken, alles verdwenen.
Hiar te Roosendaal vorleenen do mili-
ui iron u anr zij kunnen «laat! werke
lijke hulp. In do wachtkamers en n
de p
be;
Binnenland
Nederland en de Oorlog
ROGGE EN TARWE.
Het Kamerlid Heemstra beeft schrif
telijk gevraagd of de Minister van
Landbouw bereed ls aan de Kamer
nader in bijzonderheden de feiten me
de te deel® naar aanleiding waarvan
voor Prov. Groningen speciale
maatregelen werden genomen, door
inbeslagneming van de aanwezige
tarwe en rogge.
EEN KLINKENDE WAARDEERING.
Onder «dogteekening van 8 October
ontving nu'. Th. Stuart, President
van. het Ncdeilaindsche Comité toi
Stam van Belgische en andere slacht
offers te Amsterdam hel volgende
schrijven:
„Mijnheer. Zwaar is de lost, wel
ke aan de Nederlanders d«x>r dezen
„wr-schrikkelijken" oorlog is opge
legd. Do zorg voor de onschuldige en
hulp.looze vluchtelingen uit Belgie
is e?n meneechlievonde taak, in wel
ker uitvoering ik van ganscher harte
met u n.edevoel. Wilt u mijne bedra
ge van f 1000 t' t steun voor «rit werk
aannemen. Hoogachtend, Henri v.
Dyke, Amerikaansch gezant".
BELGISCHE VLUCHTELINGEN.
De Handelsblad berichtgever seinde
Vrijdag uit Roosendaal:
„Do toevloed, van vluchtelingen
heeft niet opgehouden. Duizenden en
duizenden zijn nog nuet treinen, sa
mengesteld uit allerlei soort wagens,
binnen eekomen. Niettegenstaande al
le scholen, kerken en andere open
bare gebouwen, overvuld zijn met
mannen, vrouwen en kinderen, moes
ten nog velen in de buitenlucht kam
peer®.
Het perron ran het station was den
ge'u -el en Donderdagnacht vol men-
echen, die op hun bagage sliep®. Op
de hekk® en in liet gras, overal zag
men ze. Soldaten gaan rond om de
meusc-li® ten minste voor honger te
bewaren. Een oogenblik lti?eft de
ppoorw ogdi ree tic gemeend voor het
verdere vervoer der menscli® vracht
prijs te moeten vragen. Dit heeft ech
ter onmiddellijk aanleiding gegeven
tot een beroep op de regeermg: do
minister heeft daarop onmiddellijk
aan den burgemeester geseind, du',
allen, <üe geen middelen, hebb®, ver
tier het land in vervoerd kunnen wor
den. L it verschillende steden komen
aanbiedingen om zoo- en zooveel
vluchtelingen door te zenden. Het co
mité ts Amsterdam bood aan, 2000
vluchtelingen op to nemen. Utrecht
1000, Rotterdam, Zwolle, cl® Haag,
onz., enz. (Haarlem mag niet verge
len warden, ook in onze stad doet
men wat gedaan lean worden. Red.
II. D.)
liet is te hopen, dat in vele steden
en dorpen dit voorbeeld gevolgd zal
worden, wane men weet- er hier on
het oogenblik geen raad m?e. Zou
juist kwam weer «en trein binnen,
zeker bevattende 3000 menschen. Ze
len voor de hom
emraen frisch water (melk ie niet
meer te krijgen) gaat men rond om lo
dorstig® te lav en.
Hospita al-sold at® dragen bran
cards, waarop ik roede verscheiden©
bejaarde vrouwen zag, die, uitgeput
van vermoeienis, en honger en dorst
misschien, in onmacht waren geval
len. Het is één groote toestand van
wanhoop. Op het perron viel mij een
allerdroevigst greepje op. Het was
een jonge móéder met een kind van
drie weken: ze wilde zoo graag wat
drinken hebben, opdat ook haar k:nd
zou kunnen gevoed worden. Ik hielp
de vrouw. Maar cn eindje verder
was weer een andere half zieke, die
reikhalzend naar een warm® dronk
uitzag, om wat bij te komen uit haar
verkleuming. Alles j? op het oogen-
blik in de weer om te help® waar dit
mogelijk is".
Aan de Telegraaf werd Vrijdagmid
dag geseind:
Heel den ochtend is men bezig
geweest me-, het doorzenden der
vluchtelingen. Op het oogenblik, dat
ik dit telegram schrijf, half één, ver
trekt jui-t de achtste trein in de rich
linz D® Bosch. Uit Haarlem, uit
Delft, uit Leiden overal is bericht ge
komen, «iat men or eenige honderden,
vaak ook meer, vluchtelingen onder
dak verleenen kan. Het stationsper
soneel schat het aanUii vertrokkenen
op vijftienduizend. Ondanks dit groo-
te getal en ondanks het feit, dat tot
op dit oogenblik uit de richting Es-
schen slechts enkele kleine trein®
binnengekomen zijn met vluchtelin
gen, die de nacht daar of in d© dor-
gen, die den nacht (laar of in de dor-
hebben doorgebracht, blijft Roosen
daal overbevolkt".
Te Bergen op Zoom kwamen Don-
dêrdog 10.000 vluchtelingen aan.
Kerk en Schc
ACADEMISCHE EXAMENS.
Amsterdam. Met goed gevolg is af
gelegd het eerste natuurkundig exa-
men door de heeren A. J. van Galen
Last R. J. P. Müller.
Delft. (Tednischo Hoogeschool).
Gesluagd prop. examen Scheikunde,
do hoeren A. C. Binnendijk en J. D
Hammer.
Leid®. Geslaagd eerste natuurkun
dig examen de heen® II. Varekamp
en H. Moelder; propaedeutisch exa
men geneeskunde do heeren J. van
Lookeren Campagne en M. J. ten
Raa, d«x:toraal examen geneeskunde
de heer J. A. de Nooij, theoretisch
geneeskundig examen de heer A. van
der Ven.
DE VROUW VAN DEN DOMINé.
Nu ds A. L. Th. van der Ven (mo
dern predikant der Ned. Herv. Kork
to Moordrecht, als veldprediker
dienst <k©t, worden naar „De Gou
wenaar" meldt, de catechisaties in
zijn gemeente waargenomen door zijn
echtgenoote.
Burgerlijke Stand
HAARLEMMERMEER.
ONDERTROUWD:
L. T.' van der Meer J. M. Mar
kwat C. v. d. Zwaard en AI. Voun-
dering.
BEVALLEN:
N. L. Smit—Buis, z. J. Jansen—
Belgaars, d W. van Dusselaar—
Dokter, z. J. de os—Troost, z.
M. C. Te-©laar—Ponis, z. G. Huys-
mans.—Voortrura, d. A. L. de Boor
Nijssen, z. A. GrevenstukBuis,
z. W. Mostert— van Diemen, d.
.1 v. Rijn—van dor Fange, d. D.
Kroonvan dor Steen, z. E. van
Leeuwen—Koasing, z. NV. J. Colt-
hoffKijftonbelt, d. L A. Schijf
Gortzak d. F.. Hooker—IPieters. d.
G. SoetensKeervlnk.
OVERLEDEN
J. v. Keulen, 68 j. L. Boogert, 7 j.
R. Róodênburg 7 vv.
Haariemmer Halletjes
EEN' ZAT F. UD AG AVONDP R A ATJ E.
,.Nee hoor," heb ik een dame in de
tram hooren zeggen, „dat oorlogs-
brood eet ik niet. 't Ziet er zoo grauw
uit, zoo weinig aanlokkelijk, foei nee,
en dc emaak is ook maar zoo zoo
bakker, heb ik gezeid. blijf jij nu
maar wittebrood brongen. Eu dan heb
ik gthoord, «lat die zemelen -niet erg
gezond zijn."
Merkwaardig zooals de menschen
dadelijk een roden weten te vinden
om iets af te wijzen, dat ze niet lus
ten. De zemelen zijn het voorwend
sel, de kleur is de eigenlijke reden on
in stilte, heel in stilte, bevalt het ze
ook heelemaal niet, dat zooiets je
half en half wordt voorgeschreven.
Van sommige nationaliteiten wordt
wel gezegd, dat de persoon to veel
opgaat in de massa, maar dat hoef jo
van ecu Nederlander niet te denken
om den dooien dood niet! Hier wil
graag iedere enkeling wat afzonder
lijks doen.
Dat grauwe brood, oeli nee. Maar
dat er weinig b'oeni van meel is en
het dus zuinig aan gebruikt moet
worden, echijnt niet bedacht te wor
den. Die grauwe kleur, ziet u. en dan
die grofheid, och nee.
Hoe is het mogelijk, dat iemand
lederen dag kan lezen van jonge man-
hen, die ginds iu don vreemde bij
tienduizenden hun leven laten en van
rampzalige vluchtelingen, drs be
rooid en arm een beroep komen doen
op het medegevoel van anderen
tot in onze onmiddellijke nabijheid
toe eu dat zoo iemand dan
t-obben kan over brood, dat een beetje
grof en een beetje grauw ist
Precies als de juffrouw in Zuid-
Amerika, dio bij een geduchte aard
beving tot haar huisgenooten zei
„haal gauw mijn eau de co'ogne-
flesch, want 't riekt luier wat dufl"
De aardbodem in de buurt keerde
toen namelijk 't binnenste buiten.
Straks, als 't bloem op ts en alleen
nog oorlogsbrood gebakken wordt,
zullen de fijnproevers wel van hun
lekkernij afstand moeten doen en in
het grauwe brood happen. Mogen
hun dan de zemelen niet al te elcclit
bekomen I
Neen, dan past het gemeentebestuur
van Heemstede zich beter bij de toe
standen aan. Dezo weck heeft het be
sloten, de drie tollen aan de Camp-
laan, aan de Zandvoortsche laan en
aan de Leidschevaart met Januari af
te schaffen. Ze waren dan toch ook
waarlijk al te veel uit den tijd. Maar
in dezen tijd, nu iedereen zuinig ia,
een bron van inkomsten te laten op
drogen is een bewijs van durf en ver
trouwen op de toekomst, bovendien
ook van goed Inzicht iu 't maatschap
pelijk leven. Want de honderd? gut
der. die deze to'Ien opbrachten, re
genden immers niet uit de lucht, noch
werden door de tolgaarders uit den
grond gestampt.. Bij dubbeltjes en
centen werden zo opgebracht door
menschen, die 't vaak maar moeilijk
konden missen.
Een middcleeuwseho instelling was
zoo'n tol. Oorspronkelijk was
niets anders, dan een heer in een
penrustmg, een groot zwaard en een
luido stem, dio tot de reizende kra
mer» en kooplui zei: ..je komt hier
niet voorbij, of ik moet geld van je
hebben." Mochten de stakkers zwa
righeden maken en 6chuchter zeg
gen „maar, edele heer, gister en
cergister heb ik ook al zoo'n gesprek
gehad rnet een paar van uw vrinden
en morgen en overmorgen staan er
ook nog wel een. paar op wacht,"
■dan brulde die heer: „Jan. Kees, Ko-
bus. hier. de vent maakt captic, neem
hem dadelijk al zijn spuien af en
hang hem meteen aan een boom in
mijn park op."
Zoo'n redevoering bracht den onge-
lukkigen koopman wel tot andere ge
dachten en zuchtend betaalde hij den
tol, dien de gepantserde heer op
streek met een gezicht alsof die hem
van rechtswege toekwam.
Roofridders noemen we dat tegen
woordig Toen die heeren dood wa
ren, omdat ze elkaar hadden bevoch
ten als echte kribbebijters die ze wa
ren of weg omdat de roofriddcrlj uit
den smaak raakte, verdwenen de
tollen in 't geheel niet
Wel werden ze geregeld en meestal
bepaald op een klein bedrag. Iedereen
betaalde evenveel of even weinig
wat al een groote vooruitgang was;
je had rijkstoüen, provinciale to'Ien
en gemeentelijke tollen, verder had je
droge en natte tollen, of met andere
woordentollen te land en te water.
Dat heeft jaren en jaren zoo ge:
duurd. Ons leven was om zoo te zeg
gen bestrooid mot tollen, zooals een
krentebroodje met krenten. Als in
mijn jeugd een rijtoer werd onderno
men was hel zaak, vooraf klein geld
aan te schaffen," daar om het kwar
tier of zoo het rijtuig stopte en een
man met een pet en een uitgestoken
1 hand het rijtuig naderde. Toen die
jeugd nog héél pril was, verbeeldde
ik me. dat de tolgaarders arme men-
sclten waren, aan wie moest worden
elgedaan; naderhand, toen ik beter
wist, begreep ik maar nooit, waarom
die' slagboom er toch wezen moest.
Als je dat ding wegnam," dacht ik,
kon iedereen er vrij door, de tol
baas behoefde hem niet onophoude
lijk open en dicht te doen, wat toch
een hèel vervelend werkje was." Voor
dien tijd was het een bijzonder demo
cratische gedachte tegenwoordig
zijn we het er allemaal over eens. Zoo
goat het meer met slagboomcn Maar
er zijii er in onze maatschappij zóó
veel, dat tien menschenlevens niet
voldoende zijn om ze allemaal op te
ruimen.
Laat ons «1e openbare lichamen, die
tol hieven, niet hard willen. Ze dach
ten, dat ze zonder de opbrengst nooit
zouden kunnen bestaan en toen ze die
durfden afschaffen bleek, dat het mee
viel. Ook was er een reden waarom zo
tol hieven. Die reden was het onder
houd van den weg. Aangezien, niet
waar, de straatweg telkens beklin
kere! cn de landweg geregeld begrint
moest worden, diende er tol te zijn.
Wonderlijk genoeg had men het daar
bij Yooral op dé dieren voorzien. Voor
een paard moest worden betaald, voor
tweo paarden meer, voor een ezel
weid ook al tol geheven, alsof alleen
dierlijke poolen den weg onlrampo-
neerden on menschenvoeten daar geen
seinde aan toebrachten. Want de
monsoh was, behalve in enkele ge-
meent® eu uitgezonderd de natte
tollen, vrij.
Enfin, het Rijk is voorgegaan door
zijn tollen af te schaffen en de ge
meenten volgen meer cn meer dat
goede voorbeeld. Straks verdwijnen
de drie Heenisteedsclie slagboomen
ook cn binnen weinig weken zijn wé
ze vergeten over een muand of wat
kun je zelfs niet meer zien, waar de
palen van den slagboom gostaan heb
beu. Dan zijn de tollen even zeker
dood en begraven, als hun stamva
der de roofridder. En het woord van
afscheid, dat we hun kunnen mee
geven, ia, dat ze een taai leven héb
ben gehad.
Zoo zijn er wel meer dingen. Bij-
voorbeeld de nummering 1 en II bul
ten op vele wagens van de Electri-
sche Spoorweg-Maatschappij.
Menige® weet dat zoo niet,
maar toen de maatschappij begon te
rijden, werden de passagiers zorgvul
dig in tweeën gescheiden: die van de
eerste en dio van de tweede klasse.
En omdut de wagenbouwer blijkbaar
niet veel verwachting van die eerste
klasse had, was daarvoor het klein
ste compartiment bestemd- De «eerste
klase-ers mochten dan ook op leer®
stoelen en banken zitten en de tweede
klappers begluurden deze deftige
tola met afgonst van Imn eenvoudige
riet® stoelen.
lJi' zou men misschien denken.
Maar 't is beeleitaal niet waar. De
reizigers zaten veel Kever in 't groote
compartiment op de rieten zetel
waai" je niet afgleed als je eens een
beetje knikkebolde. En een andere
deeüng werd bovendien noodig. Drie
kwartier met rocken is meer dan een
Nederlander verdragen kan. Liever
zou hij driei uur lang geen verstan
dig woord spreken; terecht is
dan ook gevraagd, hoe de be
woners van deze lage landen wel heb
ben geleefd vóórdat do tabak ont
dekt werd. Naar do laatste histori
sche onderzoekingen lvtat dat geen
lev® mogen heeteu, ntaar was het
meer vc-geteeren, voortkwijnen, in af
wachting van de komst der tabak.
Maar ik dwaal af. Om deze twee
redenen weid dnn do eerste klasse
rookcoupé en de tweede voor nietroo-
kors bestemd. Dio cijfers nu staan
nog altijd buitenop lal van wagens
en ik hoop, dat wanneer do E. S, M.
eens een stille veertien dagen beeft,
dat onderscheid zo! worden weggeno-
men. 't Zou anders lijken of de maat
schappij rookers eerstkiossige en niet
rookers tweedek! a -sig? menschen
vindt. En ze liet al en evenveel, ter
wijl er in de rookcoupé vast het
meeste op te redeleren valt.
Er was ereis... 't begint als een
sprookje en zal ook wel oen sprookje
wezen, er was oneis een korporaal,
die kloek en n-.c u-haftig een café bin-
n®stapte en zei:
„Geef mij één port".
Aan de bestelling werd voldaan.
Toon het glas leeg was, zei hij:
„Geef mij nog e® port".
De kellner bracht het hem opnieuw.
Toen ook het tw rede naar h:nnen
was gegaan, stond do korporaal op
en stapte kalm naar de deur.
„Heidaar", riep de kellner, „u
moet mij nog betalen!"
„Volstrekt niet", antwoordde de
korporaal, beleefd maar met den na
druk der overtuiging. „Nog 'pa© gis
teren hebben mijn meerderen me ge
zegd: „waar je ook bent, je hebt
vrijdom van port".
F1DELIO.
