jfwonfl warden. Ook werd een huls
tronvoest
Vijf Fraasche vliegmachines stegen
»p en achtervolgden hot Duitsche
vliegtuig
l>o Franschea doodden den Duit-
vchen mecanicien met een schot door
'iet hoofd. De vliegmachine begon ge
vaarlijk over te hellen en scheen te
tullen vallen, doch de bestuurder
trachtte de stabiliteit der machine te
herstellen en met grooten spoed weg
te komen. L)e achtervolgers vuurden
een salvo op hem af en doodden hem
op een hoogte van 1000 el. De Duitsche
vliegmachine stortte als een steen ter
aarde.
DE UITTOCHT UIT OSTENDE.
Eeu journalist, die Os tonde Woens
dag mot de laatste boot verlaten
heeft, meldt aan de „Daily News"
„Belgische fietsrijder» kwamen de3
ochtends oin negen uur dc stad bin
nen, meldende, dut de voorposten van
de Duitschers tot op een uur afstands
van de kus; wareu genaderd. Mis
schien was dit met juist, maar liet
bericht deed zijn uitwerking en 15.000
zenuwachtige vluchtelingen werden
aan ue pieren achtergelaten, toen ik
even vóór twaalven wegvoer. Het
vertrek der vluchtelingen ia geken
merkt door tooneelen, die wel de
schokkendste zijn, waarvan Ostende
sedert een week getuige Ls geweest.
Den goheelen nacht hebben meer dan
30.000 duklooze menschen, beladen
met in het laaste oo gen blik meegeno
men dingen, aan de kaden doorge
bracht. Vorige booten waren vrijwel
In kalmte vertrokken, hoewel ze meer
dan vol waren. Maar toen er een
Duitsche Taube recht boven de met
menschen opgepropte pieren kwam
vliegen, toen kende de opwinding geen
grenzen meer. Van alle kanten, van
da boot en van de pier, werd er op
Jen onhellspellenden roofvogel ge
vuurd, die aJs een doodsengel boven
de menigte dreef. Verwenschingen
klonken luid en gesmoord, maar
noch deze, noch de kogels konden den
vlieger boreiken.
Bij de inscheping hadden wilde too
neelen plaats; er moesten 700 ge
kwetste Belgische soldaten aan boord
gebracht worden. De meesten waren
van het hoofd tot de voeten verbon
den en velen moesten aan boord ge
dragen worden. Tal van manschap
pen gaven hun plaats aan vrouwen
en kinderen. Er kon voor niet meer
dan 2000 personen ruimte gevonden
worden ui de kleine booten aan den
boeg en op het achterschip. Kinderen
werden door sterke armen in kleine
bootjes neergelaten, die naar de an
dere zijde van het schip geroeid wer
den en daar werden de stumperde
aan boord gebracht. Verscheidene
vrouwen kwamen in de worsteling,
om aan boord te komen, dermate in
het gedrang, dat ze bezwijmden. De
angst, waarmede de menschen uit
hun eigen land trachtten weg te ko
men, kon niet grooter zijn geweest
zoo er een prairiebrand achter hen
gewoed had en de terugweg afgesne
den was."
WAT DE DUITSCHERS IN ANT
WERPEN' BUIT MAAKTEN.
Uit het Duitsche hoofdkwartier
wonlt gemeld
„Bij Antwerpen werden in het ge
heel 4000 tot 5000 man gevangen geno
men. Te verwachten is, dat in den
eersten tijd bovendien nog een groot
aantal Belgische soldaten, die zich in
burgerkleeding hebben gestoken,
krijgsgevangen zullen worden ge
maakt
Volgens een mededeeling van den
consul te Terneuzen zijn ongeveer
90.000 Belgische en 2000 Engelsche
soldaten Holland binnengekomen en
daar ontwapend. Zij moeten in groot©
haast gevlucht zijn. Dit blijkt uit de
menigte weggeworpen kledingstuk
ken, vooral van de Engelsche Royal
naval division.
Voor Antwerpen is groote buit ge
maakt, minstens 500 stuks geschut,
een groote hoeveelheid munitie, een
menigte zadels, zeor veel verband-
materiaal, een groot aantal automo
bielen, veel locomotieven en waggons,
vier millioen K.G. graan, veel meel,
steenkolen, vlos, voor 10 millioen Mk.
wol. koper en zilver tor waarde van
ongeveer een half millioen Mk., een
gepantserde trein, een groot aantal
ingerichte ambulance-treinen en een
menigte vee.
Belgische en Engelsche schepen be
vonden zich niet meer te Antwerpen.
De 34 Duitsche stoomschepen en
drie zeilschepen, die bij het uitbre
ken van den oorlog in de haven van
Antwerpen lagen, zijn behalve één
nog alle daarde machines zijn ech
ter onbruikbaar gemaaktalleen de
„Gueisenau" van de „Nordd. Lloyd"
hoeft men laten zinken. De groote
havensluis is intakt, maar voorloopig
onbruikbaar, doordat men er met
steenen gevulde schuiten heeft laten
zinken. De havenwerken zijn niet
beschadigd.
De stad Antwerpen heeft weinig ge
leden.
De bevolking houdt zich kalm zij
schijnt «dijde te zijn, dat do dagen
van verschrikking voorbij zijn, te
meer daar het gepeupel reeds aan het
pinrideren was geslagen.
liet overschot van het Belgische
leger heeft, toen onze troepen nader
den, Gent met spoed ontruimd.
De Belgische regeering, met uitzon
dering van den minister van oorlog,
moet zich naar HAvre hebben be
goten
(Volgens later ontvangen officieele
berichten is ook de minister van oor
log zijn ambtgenooten gevolgd.
D© Belgische vluchte
lingen.
Uit Antwerpen wordt aan de N. R.
Ct. geschreven dat een gezelschap Ne-
•ierhinder*, die zich bezig houden
mot de verzorging vari Belgische
vluchtelingen., onder leiding van Prof.
.Meyers, naar Antwerpen getogen is
om daar den stuud van zaken op te
nemen. Den vluchtelingen kan
uit naam van dr. Franck -
voorzitter dor internationale commis
sie lo Antwerpen worden verze
kerd, dat de Duitschers d» terugk©e-
rende mannen niet aan oorlogsarberd
zullen zetten, dut or van hen niet,
zooals in Luik, eenigo persoonlijke
oorlogsschatting zal worden ge-
vraazd. wat natuuiriiik de mogelijk-
fieTÜ van non Schatting voor dia stad
als zoodanig niet uitsluit. Voorts be
staat er geen enkele bepaling, dat de
toruggekoerden Antwerpen niet meer
zullen mogen verlaten, al is natuur
lijk nimmer Sn een versterkte stelling
mot zekerheid te zeggen, dat men
daaruit te allen tijd weer weg kan
trekken. Doch hierin ligt geen enkele
overweging om met terugkeeren lan
ger te talmen. Een proclamatie in
dezen geest is ln wording, maar er
zijn in Antwerpen zoo weinig men
schen van alle vakken overgebleven,
dat hot enkel drukken van deze plak
katen drie dagen moet duren.
„Mankt u ook bokond", vroeg dr.
Franck, „dat de Duitsche bezetting
zich zoor ordelijk gedraagt Dat er
geen sprake Is van inkwartiering van
Duitsche militairen bij burgers, om
dat de smd zelf zorgt voor hun kwar
tieren, en eveneens voor alle verster
kingen aan liet leger. Doch komen de
vluchtelingen in vloeden terug, dan
zullen zij goed doen voedsel mee 'ie
brengen voor de eerste drie dagen,
omdat het bedrijfsleven zich bij den
terugkeer uiteraard in dier voege
moet horstellen, dat althans de bezor
ging der levonsmiddeten, die er in
overvloed zijn, geregeld kan wo'rden.
Maar de Belgen kunnen zich niet
trouwer aan hun land toonen, dun
door op hun plaacseu terug te komen.
Vooral is er behoefte aan bakkers,
slagers, letterzetters, glazenmakers,
en zoovoort
Onze regeering zal dus, in overleg
met de N'ederlandsche militaire over
heid, het torugvervoor ven de op an
derhalf millioen monsohen geschatte
vluchtelingen, mot hun huisraad en
wat al niet meer, zorg dragen. Duit
sche officieren zijn hiervoor reeds in
Nederland, en generaal T&rwisga is
ervoor in Antwerpen geweest.
Doch, zwols ik las, zijn er nog
moeilijkheden, wat waarlijk niet te
verwonderen valt. Ik was in de gele
genheid van enkele dezer bezwaren
kennis te nemen.
Het militaire gezag te Antwerpen
verlangt, dat de binnenkomst ordelijk
zal geschieden, en onder controle. Dat
men zich van de stroamen geen dui
delijke voorstelling maakt, begreep ik
uit het aanvankelijk voornemen om
deze controle aan een Duitsch officier
op te dragendie hiervoor slechts van
elf tot een, van vier tot zes uur den
tijd zou hebben. Bovendien zouden de
treinen met vlucli telingen binnen in
de stad moeten binnenkomein, om
geen ge zwerf bui'uen rondom de forten
te krijgen. Maar de verbinding met
de stad ls verbroken door het opbla
zen van de spoorbrug van Dam. Dit
kunstwerk kan nog in goen tijden
hersteld zijn, ook niet, wanneer de
noodige ingenieurs en werklieden
zich hiervoor weer melden. De contro
le zal in hoofdzaak ddenen om na te
gaan of er ook actief dienende Bel
gische militairen in burgerkleeding
meekomen, die vermoedelijk krijgsge
vangen zullen wo'rden gemaakt. Aan
de bepaling, dat voorts alleen orde
lijke burgers, die in eigen onderhoud
kunnen voorzien, door de Duitsche
overheid zuilen worden toegelaten, zal
wel moeilijk de hand zijn te houden.
Wat voor on» land trouwens te ho
pen is, want anders blijven wij hier
mot anderen zitten.
Vervolgens krijgt men de kwestie
van het spoorwegmateriaaL Zal Ne
derland daarvoor kunnen zorgen, en
zal de Duitsche bezetting de eenmaal
weer binnengekomen Belgische ma
chines en wagens voor dit transport
weer vrij uitlaten? Bovendoen i3 de
directie van de Belgische staatsspoor
met welhaast het gehoole personeel
afwezig. Daardoor zal het uiterst be
zwaarlijk wezen het spoorwegverkeer
in België te herstellen, vooral omdat
het personeel bezwaar zal hebben te
rug te keeren zoolang de kans groot
is, dat het ook voor Duitsche militai
re transporten zal worden gebruikt
Ook zou de Dorisch© autoriteit steeds
ten minste een half uur voor het ver
trek van ieder en trein daarover be
richt wetoschen, dodh de telegrafische
gemeenschap is grootendoels gestoord.
Behalve per trein, zijn er honderd
duizenden uitgeweken te voet en op
karren. Er moet voor gezorgd worden,
dat zij op de wegen voldoende ruimte
laten om de bewegingen van de Duit
sche troepen ongehinderd te laten
doorgaan. Voorts kan er ook niet tel
kens eens een schip met menschen
aankomen, want de controle hiervan
zou te tijdroovend wezen. De conditie
•s: groote scheepstransporten tegelijk.
Het spoorwegstation Merxem achtten
de Belgische autoriteitan niet onge
schikt voor aankomst van de treinen,
maar do Kommandantur acht het te
ver uit de stad, en er is geen ran
geerterrein. Het instellen van een
postdienst uit Antwerpen naar Ne
derland on omgekeerd, waardoor de
vluchtelingen althans verbinding per
brief kondon krijgen met hun woon
plaatsen, lag voorloopig hiel in de
plannen. De maatsol&appij Mechelen-
Terneuzen was wel bereid den dienst
te heropenen, doch alleen onder
waarborg, dat er geen beslag wordt
gelegd op de treinen.
Het erkeer over Esschen zou slecht3
op enkel spoor kunnen geschieden,
omdat er niet kan worden gerangeerd
Een latere eisch was heft herstellen
van de hydraulische inrichting van
het Centraal station, om de locomo
tieven daar weer onder stoom te
brengen onder Duitsch beheer. Maar
allo technisch personeel is weg. Vóór
hot herstel van dit werk zou liet Duit
sche gouvernement in Brussel geen
toestemming geven tot heropening
van het verkeer. Men moet dus voor
al het Belgische spoorwegpersoneel
terugroepen, wenschto het Duïïsdhe
bestuur te Brussel. Zij zouden allen
op hun oude posten gehandhaafd blij
ven, on geïeigetö wol-dón uTtbéfaald.
Men net dat onze regeering nog
heel wat puzzeU zal hebban op te los-
ffiin aleer de groote lamgtrek zal kun
nen beginnen. Inmiddels werden drie
mannen van vertrouwen uit Antwer
pen aangewezen, om hun 1 andgen oo
ien tot het weder thuiskomen te be
wegen. Het waïer» de heeren Ia
Clercq, stadsadvocaat; Soeten, lid
van don provincialen raad, en mr.
Jamine, oud-stokhouder der balie.
Zij hebben als workkringen gekozen
Roosendaal, Berg'on-op-Zoom en
Zeenwsch-Vlaanderen. Zij zullen ook
meedeed en, dat hun stad geheel gaat
is gebleven; op enkele branden hier
en daar na.
Een van de vele trouw gebleven
politie agenten, die voor de burge-
moosterskamer op post stond, vertel
de, dat de Duitsche militairen al vast
bezig waren vluchtelingen terug te
haten uit het Land van Wacs, op
groote vlotten over de Schelde. Want
de schipbrug had het Belgische leger
op zijn vlucht achter zich tot zinken
gebracht. Hij kon het trouwens in ge
barentaal goed vinden met de als uit
brons gegoten wachtposten voor de
za'cn, waar de Duitsche Komman
dantur nu zetelde. En overigens was
er den barren nacht, toen overal de
granaten floten, en de felle donder
niet van de lucht was, hiör gelukkig
niets voorgevallen. Duitsche patrouil
les hadden zelf Belgische dieven op
gebracht, die aan het plunderen wa
len geslagen. Overigens, te Antwer
pen zelf was niet zooveel gestolen;
wel in de buitengemeenten. Maar
daar waren het de vluchle'ingen ge
weest, die hier en daar den boel had
den opengebroken, om voedsel, om
dekens en bedden, en zoo nog wet
het een en ander meer wat van hun
gading was.
Een landgenoot, dien ik later ont
moette, vertelde, dat er in zijn villa
to Capelle niets was weggenomen,
maar letterlijk verhuisd, tot zelfs een
groot buffet toe. Maar nu zei de
politieman was alles rustig in de
stad en we moesten vooral zeggen
aan de menschen, dal hier niets voor
valt"
Tot zoover de rnededeelingen van
den „N. R. CX"-correspondent. De
redactie merkt in een hoofdartikel
op
„Zoo kornt heft ons voor, dat thans
het oogenblik ls gekomen, waarop de
Belgen hun vrijwillige, kortstondige
ballingschap kunnen beëindigen. Het
komt er nu «'echts op aan, de terug-
vloeiing van de bevolking naar hun
haardsteden te bevorderen em te ver
gemakkelijken!. Dat onze regeering in
dien geest werkzaam is, is bekend.
De Duitsche autoriteiten zijn tot me
dewerking bereid, en zullen, verwach
ten wij, wanneer de Duitsche officia-
ren die hiertoe in ons land vertoe
ven don omvang van de landverhui
zing mot de feiten hebben gezien, het
hunne willen bijdragen tot eenige
vergemakkelijking in de toelatings
voorwaarden, waardoor de terug
komst nog eenigermate zou kunnen
worden bespoedigd.
Ook particulieren kunnen nuttig
werk verrichten, door aan de uitge
wekenen, onder we'ken nog Wan
trouwen bestaan mocht, den stand
van zaken uiteen te zetten, en hen te
wijzen op de moeilijekheden, die zij
zich zelven kunnen berokkenen, in
dien zij langer dan noodig hun te
huis aan de voorzienigheid overlaten.
Begrijpen wij alles wel, dan ie te
gen den terugkeer van de groote mas
sa bewoners van andere plaatsen dan
Antwerpen op het oogenblik geen en
kel bezwaar, hoe gering ook. De bei
de bovengenoemde Antwerpse he ad
vocaten bevestigden ons dit ook. Vol
gen» schatting bevinden zich onge
veer een anderhalf milioen Be'gen in
ons vaderland. Zeker de helft daar
van ia van buiten Antwerpen afkom
stig. Of voor hun vlucht naar ons
land andere reden was. dan dat een
algemoene paniek de door den oor
log zoo geteisterd© bevolking had aan
gegrepen, laten wij in het midden.
Doch dit lijkt ons zeker, dat voor lan
ger vertoef van dezen in ons land
thans geen reden hoegenaamd meer
beslaat.
Konden dezen worden joverttfigd,
dat in hun eigen dorpen en stadjes
a'licht op het oogenblik een beter en
gerieflijker plaats voor hen is, dan
in one land, waar, bij de reusachtige
massa's die ons 'and binnen enkele
dagen hebben overstroomd, de verzor
ging in menig opzicht te kort schiet,
cn, ondanks alle moeiten te kort moet
blijven schieten, dan lijkt ons reeds in
enkele dagen een aanmerkelijke ver
lichting en verbetering van den, wat
de hygiene aangaat zeker niet on ge
vaarlijken, toestand te kunnen wor
den verkregen.
Wij ontveinzen ons de moeilijkhe
den, welke nog te overwinnen zullen
zijn, eer de her- en derwaarts door
ons land verstrooide bevolking weer
goed en wel in haar eigen woning
verblijf en rust zal hebben gevon
den, geenszins, doch wij twijfelen
niet, of bij den geest van medewer
king en hulpvaardigheid, die zich
onder de burgerij van ons land heeft
vertoond, zullen de moeilijkheden
kunnen worden overwonnen, indien
wij zolven thans maar in de gedach
te houden, dat, zooals nu ,na de uit
eenzettingen van dr. Franck, de za
ken staan, aan de Belgen geen beter
dienst kan worden bewezen, dan door
hun terugkeer te bevorderen."
Uit Den Haag komt do volgende
mededeeling
Naar on» van de meest bevoegde
zijde wordt medegedeeld, zijn de on
derhandelingen onzer Regeering met
het Duitsche opperbestuur omtrent
dc-u terugkeer der Belgische vluchte
lingen naar Antwerpen nog niet afge-
loopen, maar kan ieder oogenblik het
antwoord worden to gemoet gezien.
De „Daily Chronicle" schrijft: ,,Ds
Nederlanders zijn geen talrijk volk,
zij voeren geen ooriog maar lijden
toch reeds op andere wijze schade
door den oorlog die hun groote kos
ten oplegt. Zij hebben hun ongeluk
kige naburen met do grootste ment-
sclienliefde en edelmoedigheid ont
vangen maar men kan van hen niet
verwachten dat zij hen voor oriba-
paalden tijd zonder vergoeding zul
len onderhouden.
Van verschillende wegen welke
openstaan, ls voor de Belgen de bes
té, dat zij In Nederland blijven, op
kosten van Engeland, indien dit al
dus zou kunnen worden geschikt.
De Vlaam6ch-sprekende Belgen zul
len zich het moest tliui9 gevoelen in
Nederland, daar hun taal slechts dia
lectici» afwijkt van het Nederlandsch,
terwijl ook hun leefwijze het meest
met die der Nederianders overeen
komt. In alle opzichten zal het voor
hen beter zijn ln Nederland te blij
ven, en wij kunnen niet inzien, dat
het voor Engeland kostbaarder zou
zijn wanneer zij daar bleven en wij
voor hen betaalden."
't „Nieuws van den Dag" merkt
naar aanleiding van dit schrijven op:
Mocht deze oplossing in de prak
tijk onuitvoerbaar blijken, of acht
once regeering zich te trotsch om „een
herbergiersrekening in te dienen bij
het Engelsche gouvernement" dan
moet er toch iets anders op gevonden
worden dan terugzending der Belgen
tegen hun zin. Bij een zorgvu'dige
vcrdeeKng over het goheele land kun-
nen de zes millioen Nederlanders nog
w] een paar honderdduizend men
schen te gast houden voor een poos.
Komaan, hot moet maar, als 't niet
anders kan.
Lees eens na wat (ia Arme Vis-
schers) do Genestet dichtte. Hugo
navolgend»
Ha, dulvelsch, peinsde Huib, Vijf en
(nog twee. da's zeven
Hoe mo&t, hoe zal dat. gaan? Wij
hadden 't toch aleven
Niet breed
't Ga zooa's 't kan f
Dat ls mijn zaak niet Dat moet Hij
(daarboven weten
Gij herinnert u, 'ezer, hoe Geerle
dan naar 't bed vliegt en juicht: ,,Ze
zijn er all"
Wel, die Belgische vluchtelingen
zijn er ook al. Durven ze nog niet
weg. laat ze dan nog een poos blij
ven.
Uit Zuid-Afrika.
Prof. H. D. J. Bodonstein te Am
sterdam, een Zuld-Aifrikaaeir, schrijft
in do Telegraaf o.a.:
Het was dus duidelijk, dat Generaal
Botha zou stuiten op ernstig verzet en
onwilligheid aan den kant van de
Hollandsche bevolking, als hij ze op
riep tot een aanval op Duitsch gebied.
Hij schijnt het daarom ook niet te
hebben aangedurfd, want, zooals een
telegram van eenige weken 'terug ver
meldde, besloot hij vrijwilligers te
viagen en niet onder de wet de bur
gers op te roepen. Waarschijnlijk zijn
echter in het militaire district van
Lu it.-Kolonel Mari'iz, dat direct aan
Duilsch gebied grenst en slecht te be
reiken is wegens gebrek aan spoor
wegen en ook groote moeilijkheden
oplevert voor liet transport van een
groote massa troepen wegens gebrek
aan water, alle weerbare mannen on
der de wapenen geroepen.
Kolonel Maritz, het hoofd van het
miltaire district, waarin hij bijzon
der populair is gedurende langen
tijd is hij in den laatster» oorlog daar
werkzaam geweest, als Generaal van
een Boerencommando 'is iemand
van een voortvarend en ©enigszins
avontuurlijk karakter, en zal zeker
zijn tegenzin tegen een aainvai op
Duitsch gebied niet onder stoelen of
banken hebben gestopt en eerder den
geest van verzet hebben aangewak
kerd dan bezworen.
Toen de regeering besloot hem van
hei commando te ontheffen kwam de
crisis en blijkbaar hebben zijn man
schappen zijn partij gekozen. Hoe
groot zijn macht is, weten we
niet. Zijn district is groot, maar dun
bevolkt. Het zijn geharde menschen,
die goed met hei, geweer kunnen om
gaan en hun leides is iemand van al
om bekende dapperheid en doortas
tendheid, zoodat hij de krijgsmacht
van de Unie heel wat moeilijkheid
kan bezorgen.
De burgeroorlog, door Gen draal
Hertzog voorzien en waartegen hij
Generaal Botha had gewaarschuwd,
staat voor de deur. Men begrijpt, dai.
ouder deze omstandigheden menige
Hollandsche Afrikaner sympathiseert
met Maritz cn de zijnen, al zal men
het in hem veroordeelen, dat hij steun
zoekt bij onzen vijand. Die opstond
is te beschouwen als een in daden
omgezet protest tegen een aanval op
Duitsch gebied en het ons noedeloos
en nu tteloos betrekken in een ooriog,
waarbij wij niets 'te winnen hebben en
ons alleen vijanden kunnen maketn.
Of de beweging groote afmetingen
aan zal nemen, liangt voor een groot
deel af van het succes, dat men weet
te bereiken. Hot foefje van hot instel
len van een Zuid-Afrikaansohe repu
bliek heefi weinig te beduiden en de
garantie ren de Gouverneur-Generaal
van Duitsch Zuid-West, heeft al heel
weinig waard a Van een ernstige
grief tegen het Rritsch© 'rijk als zoo
danig, is er op het oogenblik bij ons
goen spirake, nadat de Brltsohe libe
ralen ons zulk een vrijzinnig© grond
wet hebben gegeven, dat wij feitelijk
baas zijn in ons eigen. huis. De op
stand Is veeleer de uiting van een
ernstig© grief tegen onze eigen regeo-
Ting, die, zonder rekening te houden
met do gevoelens van de Hollandsche
bevolking, ons heeft gestort ln een
oorlog, dien wij niet wenschten, waar
van w|j heft nut en de noodzaak niet
inzien, die ons aan allerlei gevaren
zal blootstellen en dat ter wille van
een volk, dat, lvoo gunstig het ons
later heeft behandeld, toch ons op
hardhandige wijz© den druk van zijn
gewacht heeft doen gevoelen. Er zijn
ook zekere grenzen voor 's menschen
verdraagzaamheid. Men moest begre
pen hebben, dat het onrecht ons vroe
ger aangedaan, nog niet geheel verge-
tea was en dat het menschelijkerwij s
onmogelijk was, van ons te vergen,
dat wij nu, in een aanvallenden oor
log, ons bloed zouden gaan storten
voor een reik, dat ons wonden heeft
geslagen, die vandaag nog schrijnen
doof oTiae ziel. Als generaal Botha
de volksziel had begrepen en de Brit-
sche regeering duidelijk had lo ver
staan gegeven, dat men van ons niet
het onmogelijke mag vorderen, ik ben
or van overtuigd, dat zij het volko
men zou hebben verstaan en in ons
gebillijkt en dat er dan wel iets an
ders op gevonden zou zijn om de las
tige draadlooze telegrafletoestellen in
Duitsch gebied onschadelijk te maken,
zonder dat daardoor ons land en ons
volk werd gestort in den meest hoil-
loozen aller oorlogen, den burgeroor
log.
Allerlei.
DE DUITSCHERS OVER NB-
DERLAND.
De „Norddeutsche Allg. Zvg." be
spreekt dou zwaren druk van den oor
log op de neutrale mogendheden cn
zegt dan:
„Juist nu weer hoeft Nederland,
door de belegering en den val van
Antwerpen, door de zorg voor de
groote menigte der daarheen gevluch
te burgerlijke bevolking en door de
geïnterneerde bezettingstroepen een
zwaren last ann verantwoordelijkheid
•an moeite, aan milddadigheid en zorg
op zich genomen. Het is recht en bil
lijk, dat wij in onzen eigen harden
strijd niet verzuimen blikken vol be
wondering te richten op de neutralen,
die hoe gering aan bevolking, zoo
groot in offervaardigheid en aan
rnenschalijke edelmoedigheid zijn,
welke in deze dagen, nu de volken in
hart en nieren worden beproefd, zoo
weldadig aandoen".
DIAMANTEN TE ANTWERPEN.
De kluizen der Diamantbeurs en de
Diamantclub, waar voor millioenen
aan edele steenen geborgen zijn, zijn
bij het bombardement ongedeerd ge
bleven.
DE DUITSCHE RIJKSKANSELIER
TE BRUSSEL.
De Duitsche Rijkskanselier Von
Bethmann Hollweg is met den chef
van het civiele kabinet van den Kei
zer, Von Valentini, den gezant Von
Treuller en den legatieraad Von Mu-
tiu8 Woensdag te Brussel aangeko
men.
TEN TWEEDEN MALE VRIJ
GESPROKEN.
Een correspondent van het „Alg.
Handelsblad" bericht
Donderdag is te Tongeren in hooger
beroep behandeld het geding tegen de
burgemeesters en secretarissen der
gemeenten Vroonhoven, Sichero, Sus
sen Bolre, Fall-Mheer, Millen, Groot.
Spouwen en Klein Spouwen, ter zake
van het oproepen dei' lichtingen 1914.
Weer werden de beklaagden vrijge
sproken. Maar nog steeds weigert de
majoor Sterzei uit Tongeren de vrij-
gesprokenen in vrijheid te stellen. Hij
beweert ze te willen houden tot het
einde van den oorlog.
(Bedoelde burgemeesters hadden
namelijk gevolg gegeven aan den last
.der Belgisch© regeering, on» ook in
het door Duitschers geoccupeerde ge
deelte van België militieplichtigen op
te roepen. Red.).
BURGEMEESTER MAX.
Uit Halls wordt aan de „Tfigliche
Rundschau" bericht, dat burgemees
ter Max, van Ilrussel, als krijgsge
vangene naar het gevangenenkamp te
Ohrdruf (in Saksen-Golha) is overge
bracht.
DE NEUTRALITEIT VAN
BELGIé.
De Engelscho legatie deelt het vol
gende telegram mede van het minis
terie van buitenlandsche zaken te
Londen
Het verhaal omtrent een beweerde
Engelsch-Belgisch© overeenkomst van
1906, in de Duitsche pers openbaar
gemaakt, en gegrond op stukken,
welke te Brussel beweerd worden te
zijn gevonden, is slechts een nieuwe
editie van het verhaal, dat in ver
schillende vormen i3 verspreid, en bij
verschillende gelegenheden is ont
kend. Geenerlei overeenkomst van
dien aard heeft ooit bestaan, gelijk de
Duitschers zeer wel weten.
Generaal Grierson is dood en kolo
nel ithans generaal) Barnardiston,
voort het bevel over de Britsche strijd
krachten voor Tsingtau. In 1906 was
generaal Grierson Dij den generalen
staf aan liet ministerie van oorlog en
kolonel Barnardiston was militair at
taché te Brussel.
Met het oog op de plechtige garan
tie, door Groot-Brittannië gegeven,
de onzijdigheid van België Ie bescher
men tegen schending van welke zijde
ook, is het mogelijk dat. eenige ge
dachten wisseling van acadeinischen
aard heeft plaats gehad, door bemid
deling van kolonel Barnardiston, tus-
schea generaal Grierson en de Belgi
sche militaire autoriteiten, omtrent de
vraag, welken steun het Engelsche
leger aan Belgie zou kunnen verke
nen, iudien oen van dions naburen
zijn onzijdigheid mocht schenden. Het
is mogelijk dat eenige nota's, op dit
onderwerp betrekking hebbende, te
Brussel bestaan.
Het verdient opmerking, dat de ver
melde datum, namelijk 1906, het jaar
was. volgende op dat waarin Duitsch-
land, evenals in 1911, een dreigende
houding had nangenomen tegenover
Frankrijk met betrekking tot Marok
ko en met het oog op het aanwezig
gevaar voor een aanval op Frankrijk
door België was het natuurlijk, dat
over mogelijke gebeurlijkheden van
gedachten w erd gewisseld.
De onmogelijkheid, dat België par
tij zou zijn geweest in eenige overeen
komst van den aangegeven aard of in
eenig plan tot schending der Belgi
sche neutraliteit, wordt duidelijk
aangetoond door de herhaalde verkla
ringen, door dit land reeds voor vele
jaren afgelegd, dat het tot het uiterste
elke schending van zijn onzijdigheid
zou weerstaan, van welke zijde of in
welken vorm zulk een schending ook
mocht geschieden. Het verdient aan
dacht, dat deze beschuldigingen van
aanvalsplannen van de zijde van an
dere mogendheden door Duitschland
gedaan worden, dat sinds 1906 een
reusachtig netwerk van strategisclie
spoorwegen heeft tot stand gebracht,
you den RUn naar de Belgische grens
leidende door woeste, schaars bevolk
te streken, en met voordacht uunge
legd om don onverwachten aanval op
België mogelijk te maken, welke voor
twee maanden werd uitgevoerd.
EEN PROCLAMATIE DER BELGI
SCHE REGEERING
Bij het. verlaten van België heeft dc
Regeering de volgende bekendmaking
doen aanplakken:
Medeburgers,
Sedert bijna twee en een halve
maand nu, verdedigen do Belgische
soldaten, ten koste van heldhaftige
pogingen, voet voor voet den vader-
landschen bodem. De vijand rekende
cr vast op ons leger te Antwerpen te
vernietigen. Maar een aftocht, in on
berispelijke orde en waardigheid vol
bracht, is deze hoop komen verijdelen
en heeft ons het behoud verzekerd
van strijdkrachten, die zonder ophou
den voort zullen gaan te strijden voor
de rechtvaardigste en schoonste der
zaken. Van dit oogenblik af operee-
ren deze troepen op or.ze zuidgrens,
waar zij door de bondgenooten wor
den gesteund- Dank zij deze waarde
volle samenwerking, slaat do over
winning van het recht vast. Intua-
schen voegen de omstandigheden van
het oogenb'ik een nieuwe beproeving
toe aan do opofferingen, welke hel
Belgische volk zich reeds heeft ge
troost met een moed, die slechts de
uitgebreidheid der offers evenaart-
Op straffe van anders de plannen van
den invaller te dienen, is het noodig
dat de Belgische regeering voorloopig
haar zetel overbrengt naar een plaats
waar zij, eenerzijds in verbinding
met ons leger anderzijds met Frank
rijk en Engeland, de nationale sou-
v?rera.i1eit kan blijven uitoefenen en
de voortzetting daarvan kan blijven
verzekeren. Daarom verlaat zij heden
Ostende^ met dankbare herinnering
aan de ontvangst, haar door deze stad
bereid; zij zal zich voorloopig te
Havre vestigen, waar de edele vriend
schap der Fransche Republiek haar
die volledige uitoefening van hare
souvereinc rechten zoowel als haar
gezag en hare plaats aanbiedt,
Medeburgers, deze tijdelijke be
proeving, waaraan onze vaderlands
liefde zich moest onderwerpen, zal,
daarvan zijn wij overtu.gd snel ge
wroken worden.
De Belgische takken van uien»*
zulien b'ijveii fungeereu geheel naar
mate de plaatselijke omstandigheden
dit zullen veroorloven. Koning en Re
geering rekenen op de wijsheid van
uw vaderlandsliefde. Rekent uwer
zijds op onze algehee'e toewijding,
op de waakzaamheid van ons leger en
op de samenwerking van de bondge
nooten om het uur van de a'gemeene
bevrijding te bespoedigen. Ons ge
liefd vaderland dat op zoo afschuwe
lijke wijze verraden en behandeld is
geworden door een der mogendheden
die gezworen hadden zijn onzijdigheid
te waarborgen, heeft een sterk toene
mende bewondering opgewekt in de
geheeie wereld. Dank zij de eeuhC'd,
den moed en de helderziendheid van
ai zijn kinderen, zal het deze bewon
dering die het heden ten dage ver
sterkt waardig blijven. Morgen zal
het uit deze beproevingen grooter en
schooner te voorschijn treden, om
dat het geloden heeft voor dé rechte
aardigheid en ze'fs voor de eer der
beschaving.
Leve het vrije en onafhankelijke
België!
Volgen de onderteekeningen van
al'e Belgische Ministers.
binnenland
Nederland sa de Oorlog
BELGISCHE VLUCHTELINGEN
Sinds Zondag heeft een groo; aan
tai Belgische vluchtelingen de stel
ling Amsterdam verlaten. Naar Sta
voren werden honderd Belgen door
gezonden; 50 naar Purmerend, 100
naar Hengelo, 56 naar Velsen, 6 naai
B'oemendaal, 50 naar Loosdrecht, 44
naar Wieringen. 80 naar Hilversum,
132 naar Bussum, 50 naar llaaksbe»-
gen, 13 naar Errnelo, CO naar V'lie
land, 113 naar Buiksloot, 250 naar
Enkhuizon, 40 naar Wormerveer. 350
naar Hoorn. 100 naar Almelo, 50 naai
Denekamp, 15 naar Laren, 167 r.aat
Leerdam, 100 naar Lemmer. 31 naar
Nieuwkoop, 25 naar Zaandam, SéJ
naar Heemstede, 191 naar Bodegra-
ven, 200 'voornamelijk Belgische
spoorwegbeambten) naar Venraay,
174 naar Edam, samen omstreeks vijf-
en-twintig honderd. In het gehcei zijt
reeds vijfduizend vluchtelingen uit de
stelling Amsterdam vertrokken de
wegtrek naar de provincie gaat ge
leidelijk door, zoolang nog niet be
paald is, hoe en wanneer men de
Belgen naar hun land terug za'
transpor! eerpn.
De directeur van de Rotte uiarnsche
Auto-Ma ui schappij, die doze week een
paar keer de reis naar Antwerpen
heeft gedaan, deelt aan de N. R
Ct." mede. dat het in de stad tnans
overal rustig is. Er zijn niet veel Duit
sche militairen te Antwerpen. Lang
zamerhand herleeft de beproefde stac
weer. Het aantal Antwerpenaren,
dat de vesting niet verlaten heeft,
wordt gascllut op 40 h 50.000. Bijna
alle huizen zijn gesloten. Enkele win
kels met. voedingsmiddelen zijn ge
opend.
Zij, die Ln dc -stad achtergeblever
zijn, dringen er op aan, dat hun lo-
milies, die zich in Holland bevinden,
zoo spoedig mogelijk terugkeeren. Zij
kunnen hun niet schrijven, daar de
postverbinding verbroken is Voor
vrees, dat de teruggekeerde Antwer
penaren de stad niet meer zu'ien mo
gen verlaten bestaat, naar onze zeg»
man met stelligheid vernam, geer
enkele grond.
Er zijn nog groote voorraden le
venemiddeien in de stad. zoodat vooi
gebrek aan voedsel ook geen ange
behoeft te bestaan.
Geleidelijk keeren weer kleim
troepjes uitgewekenen naar de stac
terug.
Woensdag was er militair concei"
voor het stadhuis,
Naar „Het Centr." verneemt, gaa
do Nederlandsche capsule-industrie i>
moeilijkheden verkeeren, doordat hc
voor deze industrie benood gde loo»
niet kon worden ingevoerd.
