EEN' VEEGISSING.
Uit Berlijn wordt gemeld s
In con officieel© Fransche mftdedej-
fing van 12 dezer wordt gezegd„Op
onzen rechtervleugel in do \og«
deed de vijand een nachtelijken aan
val noordelijk van St. Did, Hij word
BClUer teruggeslagen."
Aldus werd een nieuwe Fransche
overwinning ter kennis van het tran
che volk gebracht.
Wat was er echter In werkolijkheu
gebeurd? Op 10 October viel Antwer
pen en deze zegepraal werd m den
avond van 11 dezer ter k'-nnjf
bracht van onze troepen in de voorste
'"zfj bcantwoorxWen dit bericht met
een donderend hoera. Op d.l boer*
werd latags het geheel© ongeveer 27
kilometer lange Fransch© front een
lid tig geschvre- en geweervuur
opend, dat ongeveer een half uur
(ilDat<was in waarheid de -hoele oflL-
cioeL gemelde overwinning van
Dié.
hulp voor de geteisterde
PROVINCIES.
De oud minister Gabrlél Haaotttta
van Frankrijk heeft oen bezoek go-
bracht aan het Aisn«Mtopartenymt ©n
andcro stvekeu, waar do oorlog g<
woed heelt. Tlx.ns doet hij m
earo' een krachtig beroep op do be-
vo king van bei land, dal niet van
<lon strijd 10 lijde» 'ixl} e»'""! f1*'
ritirsrn#
worden verleend. Niet zoozeer geld
zendingen als wol voorraden voedsel
wijn dringend noodig, kleeren dek,
brandstoffen en dergelijke.
H'ij acht het noodzakelijk. dat ai
deze zaken van te voren worden ver
zameld m m genasdiheid sohouden
om terstond, als even een stukje land
aan den vijand is ontwrongen, de be
volking te kunnen toezenden.
Gruwelijke tooneelen heeft hl] ».j
gewoond: heel© gezinnen, die rond
zwierven tuescteo do ruïne» van wat
eens hun woning was, ui d© hoop
nog iets te hunnen redden. Aan ah
taf allee 18 gebrek: „Fn«krt.kl*<«
slechu 'én liart, eSn awk 88
en als eer. doel daarvanIQdl1 rl.
heel Frankrijk, li smeek Paiilk da
éSte 1-ark. dal reeds «M. erf
hecfl gedaaii, noj meer »£>«-
eend verzoek ik de bevolking \.m de
provincies, die niet van zoo nabij
•niet do oorlogsellende hotoen kennis
gemaakt, ie denken aan ben, die zoy
veel hadden te doorstaan en zoo dap
per het groote leed dragen.
Bii hoiiderdduizendtalLen telt men
de Fraaschen en Balgen, diie «'Jden:
Wat ook do barmhartigheid en. a„
eensgezinde lmlpvaardighwd van om
volk mogen prestoeren, nimmerzul
len zij geheel en al deze onmetelijke
taak kunnen, volbrengen".
IN DEN STRLID.
Viviani, de Fransche minister-presi
dent, hoeft twee zoons aan het front.
De oudste i3 dezer dagen licht ge
wond, doch reeds weer op zijn poet,
<le jongste wordt sedert oenigen tijd
vermist.
Uit Antwerpen.
de duitschers en belgen in
ANTWERPEN.
Uit Berlijn wordt gemeld, dat de
angst, die onder de Belgische beyol-
k'ng gevonden word voor de Dl}R-
schers opgewekt la door vatsche be-
'e Thans ia na Jan Intocht if
ar beis tuaschen d«en en Je^'£">8
al spoedig een vertrouwelijk© verhou
•"vrauwên'S'mannen nil den go-
JSTSSral praten thans vaak
moedeliik met de Duitsche soldaten
ever de belegering en het bombard©-
bij is en de stad gespaaid bleet.
de bewoners beginnen weer
terug te keeren.
Aan het „Alg. Handelsblad" wordt
"dSÜ Antwerpen
©d te fleuren, zooals een slecht bran
'deude kaars, met kleine zetjes en
liter en daar gaan blinden los en
deuren open geen enkel g^lotMi
huis is door de Duitschers geforceerd.
De prijzen der tevensmiddelen zijn
vrij normaal en van het nijpende wa
tergebrek, waarvan gesproken werd,
konden wij weinig bemerken
De groote markt is nog vol bewe
ging daar dampen de soepketels der
Veldkeukens, en nieuwsgierige bur
gers komen al praatjes maken met do
ö°lnaAntwerpen is niet de totale ver
slagenheid als in steden als T^uven
of Luik.... daar Moeit de Belgische
drukte wel weer op. «„«„.n
Ol spoedig m uBe straten de U*eren
rolluiken opgenaaid zuUen
of welora oe blinden weer geopend
zullen worden, zullen de komende ua-
gen leeien- Vóór allee is het echter
noodzakelijk, dat na de bv^haaste,
wüae exodus een georgamsccid© te
rugtocht van u© duizenden zal piaats
beboau in mnge vluchtelmgeutreinea,
die uit verse lullende provincies dienen
te vertrekken.
Het postkantoor is gesloten en, ge
heel ingericht voor den Koioha-feld-
postdiensi. Ineen aantal particuliere
huizen hebben officieren hun iuUek
genomen.
De ,.N. H. Ct." meldt
In Neilerland teruggekeerde reizi
gers verhalen, dat, terwijl Donderdag
Jiet binnenkomen en verlaten van
'Antwerpen slechts van 4 tot b uur des
moreens en des avonds toe0estaa.i
werd, deze bepaling Donderdag is
opgeheven. Er zijn meer cafés ge
opend, benevens enkele winkels. Vrij
dag was weer voor het eerst versch
brood verkrijgbaar gesteld. Melk was
ovenwei no3 "niet te koop. De
leiding is op vele plaatsen hersteld.
Van Zaterdag af loopt weer do
eloctrische tram van Brasschaet tot
Dudo Bareel in Merxem, de voorstad
yan Antwerpen,
I'm Brasschaet is Vrijdag een bier
brouwer door drie dronken Duitsche
soldaten doodgeschoten. Do Duitsche
commandant heeft onmiddellijk een
onderzoek ingesteld en do soldaten
zwaar gestraft. In dezen omtrok
lieoft men ook een villa opengebroken
en den wijnkelder geplunderd.
Men verneemt, dat dr. Fconck be
noemd ia tot burgemeester van Ant
werpen.
EEN BRIEF VAN CONSUL-GENE
RAAL VAN DEN BERGU.
Een dor fairJLeteden van don lieer
J. A. van den Eergh, den consul-gene
raal dor Nederlanden to Antwerpen,
meldt het onderstaande, ontleend
aan con van dozen ontvangen parti
culieren brief aan 'fc Alg. Handels
blad:
Nu is alles weer erg kalm, do Duit-
sohers zijn allerbeleefdst en voorko
mend en alles zal verder wol goed af-
loopen. Vandaag heb ik met mijn
collega's van Aa-erika an Zweden,
als afgevaardigd?, ram hot consulaire
corps, een bespreking gelhad met den
nieuwen KaïserDichen Gouverneur,
Bxcellemz Freiherr von Iluioningen,
-di© ons zeer vriendelijk ontving. Ik
dooide hem mede, dat wellicht nog
kleine incidenten korden voorkomen,
d.e in zoo'n havenstad trouwens
haast onvermijdelijk waren en dat ik
voor mijne 20.000 landgenooten wilde
weten, of er werkelijk kans zon kun
nen bestaan op een nieuw bombarde
ment en verbranding dor stad bij do
geringst© vijandelijkheid dor bevol-
ng.
Hij heeft ons daarop vast beloofd
zich te zullen hoeden aan de Haag»
scho conventie.
Dit heeft ons dus erg gerustgesteld
en daar ik er zeker van ben, dat de
gegoede bevolking en do goedgezinde
burgerij zich kaLm zullen gedragen,
is hier m.i. verder niets te vroezen.
Gelooft dus niets van al die verha
len, die men overal rondstrooit.
Alles is kalm, niettegenstaande de
kanonnon, dse overal naar de stad
gericht zijn, bij het station, de boule
vards, ook vlak achter ons huis bij
d© bres iu don ouden vestingwal. Zie-
z-jo, je woet nu weer van een en an
der en wal wij doormaakten.
Wij hebben olies bijgewoond; het
vluoiiten der laatst© Belgen, <ie eer
st© Duitschers in Antwerpen, hun in
trede, paradeinarsch enz. enz. jt©
kunt er c-en boek vol over schrijven.
De Duiteehens houden nu dagelijks
concerten tegenover Hotel Weber op
do KoizerleH.
TERUGKEER DER VLUCHTE
LINGEN.
Een „Alg. IIandelsblaö"-correspon-
dent seinde:
Als een unicum mag wel de toe
and beschouwd worden, wetUke thans
op liet station t© Esschen Jiecreclit.
Een kaartjes-Knippende matroos «3
tenminste zeker iets, dat niet alleen
de reizigers, maar ook de sp.vonnen-
sohen zal verbazen. Met een der eer
ste vluchtelingen-treinen zijn wij Za
terdag eens naar Esschen gegaan.
Toen de trein tot daar toe door een
Bollandscho locomotief getrokken, 't
station binnenliep, verscheen dadolijk
een aantal Duitsche matrozen op het
perron. Voorts zagen wij er weer den
Belgisch an statiev-overato on onllcole
io spoorwegbeambten. Het
waren er maur heel weinig, want liet
grootste Ueei büjft in ons mud. liet
pensoneol' durft niet te rijden of wil
bet mest. Het schijnt dus niet te be-
grijpon, dat liet niet voor den vijand
rijdt, zooals het beweert, doch wel
oor de eigen landgenooten, die
thans naar Antwerpen willen terug-
keeren. Naar wij van den statie-oser-
sio vernamen, bedraagt het machine-
personeel, dat nu tusschen Ess-chen
en Merxera rijdt, maar zestien man.
De overwegen zijn aben bezet, niet
echter de stations. Ook de signaal-
dienst is niet in orde. Men. heeft, ech
ter dubbel spoor, zooda-t, wanneer er
voorzichtig gereden wordt, gevaar ts
uitgesloten.
reizigers werden iniussclien
in Esschen- niet gecontroleerd dooi
de matrozen; en do bevreesde gezich
ten, die uit den vollen vluchtclingeu-
trein keken, veranderden al gauw,
toen zij zagen, hoe gemoedelijk de
matrozen de nog aankomende reizi
gers hielpen. „Hier ist nocli Platz"
riep een der matrozen en hij hidlp
een oud heertje in den waggon. Klei
ne Beiae kinderen ti'-den de ge
bruinde zeelieden van de artillerie-
divisie in dc wagens. Alles ging er
even gemoedelijk toe en men kon het
den rnarlno-officieren en matrozen,
die zoo kalm hun sigaren ol sigaret
ten rookten, niet aanzien, dat zij
veertig dagen lang in de loopgraven
gelegen Jiadd-en, dat zij hevig gevoch
ten hadden bij Leuven en Antwer
pen. Het warou al'en mannen van
de artiUerio-dlvisie, die de Duitsche
kuetforten bozet. Thans knipt oen
hunner, zooals wij reeds vertelden,
de kaartjes, doch men lean zien, dat-
hij minder overweg kan met den
kniptang, dan met een. der handles
van een kanon. Toch moet hij tame
lijk veel kaartj'as knippc-n. want de
vier teritgkoer&nde vluchteüngen-
treinon, die Zaterdag reden, hebben
elk tussehen de 500 en 800 menseden
vervoerd. Degenen, di© kunnen beta
len, moeten aan het loket, waar een
Duitsch student uit Jena zit, biljet
ten nemen. Het gold wordt besteed
om hot Belgische personeel te beta
len. Zij, die geen biljetten kunnen
nemen en kaartjes van do steunco
mité's hcibben, worden gratis v©r-
■oerd, en zij vormen het grootste deel
van de passagiers, zooals men begrij
pen zal.
Met den marine-officier, dio op het
station het bevel voert hebben, wij nog
eens over do vrees der vluchtelingen
orn terug te keeren, gesproken. Mij-
zeide, dat alleen de personen, die sol
daat zijn en in Nederland niet geïn
terneerd waren, krijgsgevangen go-
maakt worden. Het is echter moeilijk
te bewijzen, dat iemand soldaat is,
wanneer hij geen uniform draagt.
Vrijdag, zoo vertelde hij. had ik 16
man gevangen genomen, zij waren
beslist soldaat, maar het was ruiet t©
bewijzen en ik heb ze weer losgela
ten. Er kwam ook een sergeant van
een Hnle-regfinent, die zefde, dat hij
lang genoeg voor de Franse bon en
Engelschen gevochten had en dat
hij zich nu kwam gevangen geven.
Deze Be'g werd naar Antwerpen
overgebracht.
De zée-officlcf zeide vobrtf Tiog,
dat de vluchtelingen gerust kunnen
terugkeeren. „Wij geven zelfs do ko
len voor de locomotieven, maar het
Bolgisch personeel moet dn treinen
rijdon, want wij hebben het. onze
noodig voor do verbinding lusschen
Antwerpen cn Brussel Ook voor het
herstellen van de brug bij Morxem
k-unnon wij geen mannen beschikbaar
stellen."
Wij zijn nog eens het dorp inge
wandeld. Bij d egrens staat ook ec-n.
wacht matrozen, die ieder taal pa»-
seeren. Do zwart ©ververfde wegwij
zers geven nu weer den weg aan en
niet kriitietiers staat er op: naar
Roosendaal, naar de grens of naar
Antwerpen.
Behoeve een marine-bezetting van
honderd man zijn er nog enkele Duit
sche soLdaten in Esschen. Het plaatsje
zelf ziet er nog doodsch uit. Vele hui
zen zijn nog gesloten en op het sta
tion is het nu rustiger dan ooit, want
voorloopig passeoren or daagis slecht©
vier treinen naar en vier van Mer
xem en daarna ziet men er geen
waggons meer met het woord „neu
tral" beplakt De douane is er voorts
opgeheven, het grenisplaateje is dus
een dorado voor hen, die sigaren wil
len smokkelen!
Op Zee.
DUITSCHE TORPEDOJAGERS
IN DEN GROND GEBOORD.
De Enge'scho Admiraliteit deelt
mede, dat Zaterdagmiddag de licht®
kruiser „Uudaunted", vergeze'd van
de torpedojager© „Lance". .Lennox",
„Legion" en „Looydl" in gevecht is
geweest met vier Duitech© torpedoja
ger© op de hoogte van de Hollandsche
kust. Al do Du-i'tsohe torpedojagers
werden tot zinken gebracht
De verliezen dier Engelschon zijn:
een officier en vier matrozen gewond.
Aan d© Engelscho torpedojagers >1©
geen noemenswaardige schade toege
bracht
Men meldt uit IJmuiden aan hot
„Algemeen Handelsblad". Het stoom
schip „Eemsiroooi", Zaterdag
avond van Huil te IJmuiden binnen
gekomen, rapporteert, op 20 mijt
Noordwest half West van het vuur-
schip Haaks een zeegeveoht te heb
ben waargenomen tusscJien twoe es
kaders. te-staande uit eenigc kruisers
en torpedoboote-n. Ken dor kruisars
stond in brand, doch van welke na
tionaliteit het schip was, is niet be
kend.
Een Nederlandsche stoomtrawler
was ook in de nabijheid.
De „Eemstroom" rapporteer) nog
dat de bemanning twee torpedobooten
in brand zag staan en zinken, ter
wijl zij de derde zag vluchten.
De lJinuidensche stoomtrawlers
.Nelly Geziena" en „Catharina"
ook Zaterdagavond te IJmuiden bin
nengekomen rapporteeren, in de
nabijheid te zijn geweest.
Beide lagen rustig te visschen, om
streeks drie uur Zaterdagmiddag.
Eensklaps hoordan zij een hevig ka-
nongebulder en eenige minuten 'ator j
vlogen de kogels over de vaartuigen
Op do „.Nelly Geziena" werd zelfs
het want door een granaat getroffen.
De vechtende schepen hadden een
verschrikkelijke vaart.
Eén ervan ging zelfs niet ver van
dc „Nelty Geziena" voorbij.
„Wij haastten ons," zegt het rap
port, ,uit dc benarde positie te ko
men en waren blij uit het gezicht van
het gevecht te zijn."
Nog liaddc-n de bemanningen go-
zien, dat groote kolommen water op
spatten en zij meenden, dat twee
schepen zonken.
Een der opvarenden der „NeUy Ge
ziena" zag oen vaartuig van grooter
type, vermoadeiijk een kruiser, en hij
erielde voorts, dat er wel eon tien
tal schepen waren.
De beide vaartuigen wachtten den
verderen loop van het gevecht niét af.
maar gingen full speed naar IJmui
den.
stoker weïd öpgepilcï door tl© sloep,
di© de plaats van de ramp afzocht eu
zooveol mogelijk schipbreukelingen
opnam. Do inzittenden v. li er pen hun
zwemgordels, riemen en alle hout, dat
daartoe dienen kon, aan de drenke
lingen too. Enkel© schipbreukelingen
slaagden er in naar de sloep te zwem
men en zich aan boord te hijschen.
Toen het vlot het laatst werd
zien, bevonden zich zeventig man
op. De sloep zwierf vijf uur rond, tot
z© werd opgepikt door oen Noorsche
stoomboot. Deze zocht nog een
lang naar overlevenden, maar V.
geefs. De geredden werden overgeno
men door een visschersboot utit Aber
deen.
Dat he* bericht over do geredden
van d© Hawk© uit Aberdeen in het
Noorden van Schotland komt, schijnt
te bewijzen, dat do Duitsoh© duikboot
heel in hot Noorden van do Noordzee
is bezig geweest. Do d.rü© Engel scha
kruisers, die eenigo weken geleden
zijn .gezonken, wejxton gctorpedeeaxl op
de hoogte van Hoek van Holland, dus
in het Zuidelijkste doel van do Noord-
ze©.
Uit het kleine aantal geredden en
3 omstandigheid, dat dio in ©en boot
en op oen vlot zijn gered, valt op te
makon, dat de Theseus het nieuw©
bevel van de EngeJsche admiraliteit
heeft opgevolgd en zich ntet mot het
"redden van dc drenkelingen vnn do
Hawke heeft bezig gehouden, maar op
haar eigen veiligheid bedacht is ge
weest.
Ambtelijk wordt uit Berlijn mede
gedeeld: „In -den middag van 17 de
zer geraakten onee torped'obooten
S 115, S 117, S 118 en S 119 niet ver
van de Nederlandsche kust s'aags
met den Engelschen kruiser „Un
daunted" en vier Engelsehe torpedo
jagers. Volgens ambteliiko Engelsehe
berichten werden de Duitsche torpe
do-booten tot zinken gebracht Van
hun bemanningen zijn 31 man in
geland aan wal gebracht, Ite waar
nemende chef van den merir. vaf
Behrvcke."
(De vier bovengenoemd© Duiteche
torpedo-jagers wareu in 1902'OS van
stapel geloopen en hadden eon water-
verplaatsing van 420 ton. Hun snel
heid was 26 mijl, hun bewapening
bestond uit 3 kanonnen van 5 c.M De
bemanning van elke boot bedroog on
geveer 60 koppen.) Er zouden dus on
geveer 210 niau bij dit geveoht omge
komen zijn.
DE „HAWKE".
Uit Londen wordt nog bericht: „Do
„Hawke" en de Theseus" deden
wachtdienst in do Noordzee, toen zij
Duitsche onderzeeërs bemerkten. De
Theseus" ontkwam slechte aan tk-n
eersten aanval door een snelt© ma
noeuvre en verwijderde zich snel. De
„Hawke" werd midscheeps getroffen.
Een Duitsche onderzeeër is sterk be
schadigd.
Dö overlevenden van d© „Hawke",
di© te Aberdeen zijn aangebracht, ver
tellen, dat "i oorolgssciüp midscheeps
getroffen we'rd, dicht bij een. der kruit
magazijnen. Men. hoorde ©en vreoso-
lijke ontploffing, waardoor een gr-oot
gab in den scheepswand werd gesla
gen. Het schip held© onmiddellijk
zsvaar over.
D© meest treffend© beschrijving van
d© ramp gaf een stoker. Hij was co rat
een oogenblik bedwelmd geweest.
Toen hij weer tot zich zelf kwam, was
de machinekamer een hel gelijk. Hij
vloog naar bovöh: aan dek hoerschte
volmaakte orde; de commandant en do
officieren waren op de brug; rustiig
werden orders gegeven, welke even
bedaard werden uitgevoerd. Maar het
overhellen van het schip maakte het
volstrekt onmogelijk alle sloepen te
strijken. Het schip zonk binnen vijf
minuten; alleen een kleine pinas, een j
vlot en een sloep dobberden rond. De
MIJNEN.
Rusland heeft thans In de Oostzee
mijnen doen loggen en de scheepvaart
daarvoor gewaarschuwd.
Allerlei.
ENGELAND EN BELGIÖ.
In het park von Wimbledon bij Lon
den had Zaterdagavond een gebeurte
nis plaats, die zoo wordt vandaar
gximetd een even schilderachtïgen
als -ireffenden indruk maakte.
Een menigte van duizend© personen
was sflamgestroomd om de Belgische
vlag te begroeten en op dio wijze in
nige sympattüe te betuigen aan hc-t
Belgische volk. Te midden van d© me
nigte verhief ziah een yflaiggestok en
een verhoogting, waarop zich o.a. be
vonden de .hertog en hertogin van
Vendöme, de jeugdige prinsessen Ma
rie Louise en Gcnoviëv© van Orleans
en eenig© aanzienlijke inwoners van
hei graafschap Surrey. Toen de her
togin de Belgische vlag heesch, waar
op de laatste stralen van do onder
gaande zon vielen, staken trompet
tere, gekleed in ouderwetsche /uni
formen, hun trompetten en bliezen
een fanfare. De duhzenden aanwezen
zwaaiden met Belgische vlaggetjes.
De muziek vtel in en een kodr wra
vijftienhondord scholieren zong net
Belgisch© volkslied.
Daarop verscheen Chapfan,
van de conservatieve partij en O Con
ner, leider van cte Iersche nationalis
ten, voor Iwst eerst te zomen op hok
zalfde platform en huldigden heu Bel
gische volk. Ten slotte legden allo
aanwezigen met opgeheven hand don
volgenden eed af:
Het moge kosten aan goed e
bloed «at tta wij 1
zwaard diet in de soli»ds. SWkJ,
voordat België bevrijd is, heft, Bde-
sSTVolk genoegdoening is gegeven
nta m»r «n .w»
scheurpapier is, docli
bewapende vesting beteekent, waar
achter duizenden Engelschen gereed
alaon tdr verdedigijig tot dtin dood.
HULP VOOR BELGIë.
In Canada is men zeer begaan met
het treurig tot rad Ltelgiê m oraral
ld hot land wardJMi oommissie» 6d-
vorntd om do Bcls«m tó h»tp U>
'"do „"Women's Caonditut Club'' Is
Ottawa hoef. roods balen vol kh-vn.
ren voor de noodlijdcndon als«ondtn
rtsrans oon som golds «wr hon b,h
Ur:ik™Corin« van de
50.1» doll. iKSohihbner
DTOVincio Qucboc svsnsens. de P™""»
S kborlT heelt 5000 ssUttra m«l£
geven, Nieuw-SohotlaBd nfct «m rad
dingsschip dit en andere provincies
tullen dit voorbeeld volgen.
Hei Huis van Vertegenwoordigers
staan. J
kerstmis-püddings
n» Dailv News" heeft <1© leiding
ge^rnrv^hettendenj Kerst-
inls puddings »»?rbSS„cht. om
,-eeds genoeg geld byecn -
er 2O.(W0 militairen gelukkig "k©
maken. l
VOOR DE GEWONDEN.
Onder d» voorwerpeu, welk
Fransche W£s°w'SS^,'«orden
staan voor de 8® pöjrtoflels
tobben Blowt» h-1'cield
SzS dit til ilrnt mogen
"ïStólwiiwfcsï
„an «ondelsoltien schrijft oen ls»t
mm
oneer vergat huroour
"wïsdStknï w
"tijTu^de plants wordt er w
ES'
ten mof panToffels,
non, enz.,
portugal.
Uit Lissabon is het bericht ontvani-
gen, dat do Portugviesche minister
president na afloop van een minister
raad 6en conferen'll'.o heeft gehad mot
do leiders dor partijen, wien hij me
dedeelde, dat de algemeen© mobilisa
tie ten spoedigste te wachten was.
In het tegenwoordig© kabinet zullen
do leiders van d© verschillende groe
pen worden opgenomen, w aar door het
mini3terie wordt uitgebreid tot een
kal'.net van nationale verdediging.
Uit Zuid-Afrika.
De militaire medewerker der „Ti
mes" zegt naar aanleiding van het
incident
„Als iets kan bewijzen d© noodza-1
kelijkheid van afrekening met
Duitschland, dan is zulks wel het be
wijs van Maritz' verraad, toonend© de
geheime en slinkse he propaganda,
waarmede de Duitschors sedert ge-
ruimen tijd bezig zijn geweest de
loyauteit van onze mede-burgors in
Zuid-Afrika to ondermijnen. Er kon
tot dusverre nog eenige twijfel be
staan hebben of het verstandig kan
heeten, de Duitschers met pak en zak
uit Zuid-Afrika to verjagen, doch zul
ke twijfel kan nu niet meer bestaan.
Dit intrigeerendo en naar macht stre
vende volk is geen goedo buurman en
moet niet langer onze buurman zijn.
Salomon Maritz heeft de grootste
militaire misdaad begaan en heeft on
gelukkigerwijze eenige volgelingen in
een duisteren hoek der Kaap-provin
cie verleid zijn voorbeeld te volgen.
De afstanden in Zuid-Afrika zullen
het misschien mogelijk makon, dat
Maritz's straf nog niet dadelijk volgt,
doch volgen zal die beslist.
Zijn misdaad heeft geleid tot een
merkwaardig Jxitoon van Zuid-Afri-
kaansch patriottisme en er is nog
geen aanwijzing, dat zijn verraderlijk
voorbeeld zal worden gevolgd. De Re
geering der Unie mobiliseerde tijdens
de werkstaking binnen vier dagen I
70.000 man en kan desnoods gemak-
kelïjk dit aantal verdubbelen.
De Duitschers in Zuid-West-Afrika
moeten zich verdedigen tegen d© co
lonnes, di© togen hen zijn uitgezonden
en het zal geen moeilijke zaak zijn,
den troep Duitschers, waarin Maritz
zijn vertrouwen heeft gesteld, te ver
nietigen. Do proclamatie, die den
staat van beleg afkondigt, zal het
optreden der Regeering vergemakke
lijken.
Eri de „Daily News" zegt„Men
mag gerust zeggen, dat de Marilz-
opstand in de Unie weinig weerklank
zaJ vinden en eerder d© lucht zal zui
veren. Het bewijst, gelijk generaal
Botha tot zijn landgenooten zeide, dat
©r geen middenweg beslaat tusschen
volkomen eenstemmigheid met de
zaak van den Empire en verraad. Wij
twijfelen er niet aan, dat de Boeren
leiders, die tot dusverre generaal
Botlha critiseerden, zich haasten 'zul
len de beleediging, die hem door Ma
ritz is aangedaan, te wreken.
Er zal algemeene sympathie bestaan
voor Botha bij deze poging, zich t©
bevrijden van een schurk, die het volk
wilde bedriegen.
Zuid-Afrika zal er onder zijn lei
ding op mogen rekenen spoedig van
een verrader bevrijd te zijn. Generaal
Botha heeft reeds de krijgswet afge
kondigd en zal spoedig aan het hoofd
der Unie-troepen te velde gaan.
Uit alle deolen der Unie komen be
tuigingen van loyauteit en aanbiedin
gen om t© helpen, en den Duitschers
en hun huurling zal spoedig do
onderneming berouwen, waarop zij
ingingen."
'ymM&tfeEscEo©- J Weken zijn sinds dien dag verloo
pon. Steeds sterker werd do span
ning der thuiegeblcvenen. Millioenen
rouwen wachten..
Generaal Bolha heeft de \olgende
proclamatie uitgevaardigd
Ik verlang, dat liet bekend zul wor
den onder u, dat er zich omstandig
heden hebben voorgedaan, die hel in
het algemeen belang noodzakelijk
maken, dat de krijgswet in het land
wordt afgekondigd. Heden is de af
kondiging daarvan geschied.
Ik zelf zal Pretoria verlaten om
persoonlijk d© operaties te leiden te
gen de vijanden van den koning in
Duitsch Zuid-West Afrika en in ons
eigen gebied. Gedurende mijn afwe
zigheid zullen d© regeeringszaken na
tuurlijk haar gewonen gang gaan.
Tk vertrouw, dat gij mijne officieren
stipt zult gehoorzamen en u met de
Europeesche bevolking gewillig zutt
schikken in de ongemakken, die d©
krijgswet u oplegt.
Ik maak tevens van deze gelegen
heid gebruik, om u mijn waardeering
te betuigen voor de houding, tot nog
toe door u aangenomen, en yoor dè
vele bewijzen van loyauteit, die mij
van allo zijden ten deel vielen.
Lichtpunten in d« duisternis
Uit een brief van een jonge Russi
sche dame, die thans tijdelijk te
Warschau woonachtig is, citeert de
„N. R. Ct." een korte passage, ten be
wijze, dat de oorlog ook daar niet
d© menschel ijk© gevoelens verstikt
„Sinds drie dagen werk ik zooveel
als de dokter mij maar toestaat in
©en hospitaal van het Roode Kruis.
Wij hebben daar 200 soldaten, groo
tendeals gewond aan handen, armen
©n voeten. WIJ hebben er ook een
xwaar gewonden Duitscben soldaat
ik geloof, dat hij et niet van zal op
komen.
Do zaalzuster vertelde mij vandaag,
dat hij gezegd had, zich te sdhamen,
omdat hij ofschoon vijand zoo
goed verpleegd werd. Ik breng hem
boeken en Daitsche kranten. A's lk
voor al onze soldaten sigaretten mee
breng, krijgt hij ook zijn deel daar
van. Ik heb ziclsmedelijdon met hem."
Da Vronwia en ie Oorlog.
Particulier© correspondentie Ber
lijn. Berlijn vlagd© Zaterdag, want
Antwerpen was gevallen. Ongeloofe-
lijk snel, zoggen de deskundigen.
Doch voor het wachtende volk was
het een hard© gcduldproef. De vlag
gen stonden vreemd tegen dien grij
zen Octoberhomol. Toen zij wapper
den voor Maubeujre straalde do zon.
op tijding van
do slagvelden, op do vluchtig neerge
worpen regels der veidpostbneven.
Welk een machteloosheid tegenover
al deze gebeurtonnsenl Doch tevens,
welk een moed! Weken, een maand
soins duurt het, oer de familie hfit
sneuvelen van een harer leden ver
neemt. De vrouwen nomen niet al
len u; ter! ij ken rouw aan. Een een
voudig© broche met do nauwelijks op
vallende letters: „Auch ich gab men-
nera Yaterland ein teurc-s Haupt",
neemt herhaaldelijk de plaats dor
zwart© kleeren in. Ook Holland scho
vrouwen hebben haren Duitsch en
man. verloren. Een barer schrijft:
„war© ik een man geweest, ik zou
©ven vanzelfsprekend cn even over
tuigd als mijn man het deed, ten
strijde getrokken zijn". Een heroïsch
berusten in, noen, opnemen van haar
zonder morren en zonder opstand
gedragen lot spreekt, uit hel verder
schrijven van dieze jonge vrouw.
Neerdrukkende machteloosheid ziot
men niet. Do herinnering aan irofRe
port ij t jee uit Duitsche Witzbl&tter
van vroeger© tijdon wil niet komen,
en de glimlach besterft op d© lippen,
wanneer aanzienlijke dames in comi
té-vergaderingen do breinaald l;on-
teeren, wanneer de tijd da© geduien-
do de lange afstanden der electriscbe
tram loopt, voor breien gebruikt
wordt wanneer do school uitgaat ©n
meisjes van acht jaar breiend aanko
men, een lang© grijze soldaten kous
voor zich uitdragend. T© zwaar weegt
de ernst d©r tijden daarvoor, t© l>o-
wonderenswoaixlig is ook dit alge
meen vrouwelijk, moederlijk instinct
van rijk en arm, dat zich hier ont
plooit, nu het blijkt dat miilioenen
en nog eens millloonen warme kou
sen,, die zooveel ziekten vooikoinon
moeten, niet. alleen door betaald werk
in zoo korten tijd te voorschijn getoo-
verd kunnen worden.
Dapper arbeiden ve-pleegstors
vlak achter de vuurlijn. Een harer
vergezelt zelfs sedert den eersten dag
der mobielmaking een Oost-P ruis.sch
infanterie-regiment, waar het maar
staat en trekt. Deze vrouw oen
wonder van geestkracht en mood en
van... LLchameinjke gezondheid na
tuurrijk. Zij verdraagt allo ontberin
gen evenals een rotdazt.
En dapper en eveneons zóó georga
niseerd, dat versnippering van krach
ten zoo goed mogelijk vermeden
wordt, strijden de vrouwen thuis.
Het Roodo rKuid en do vaderlandscho
v rouw en vereen igingen zijn ook in
vredestijd steeds volkomen op den
oorlog voori>eroid eu elk oogenblik
gereed in luetic te treden. Doch ©p
den eersten dag der mobielmaking,
den eersten Augustus, werd een to
taal nieuwe organisatie opgericht, do
„National© Fr.-aiend:enst" met 't dool
vooral de s-ojcuo oorki&snooden te
lenigen, als aanvulling uus van het
werk der reeds genoemd© organisa
ties. Men wilde zorgen voor 'n gelijk
matige leveasmiddelverzorging, \uor
de gezinnen der ten strijd getrekkenen
en der werkloozeu; voor vrouwen, d e
plotseling van eigen verdienste af
hankelijk waren. Eon omvangrijk net
var hulpbureaux werd tot al deze
doeleinden over Groot-Berlijn ver
spreid. In niet minder dan 23 lokali
teiten zaten de commissie's, die door
samenwerking met dc autoriteiten, de
stedelijke ondersteuning aan de bo-
hoeftigen doen toekomen, alle infor
maties verstrekken wat de mogelijk-
heden om werk te vinden betreft, ad-
viseeren tot zelfs in militaire aange
legenheden, nL in zoover het om 't
verzenden van allerlei gaven, het be
komen van de noodige inlichtingen,
en vooral, het aanwijzen van de auto
riteiten gaat, tot wie men zich in
speciale gevallen wenden moet. Yoor
tal van verbijsterde vrouwen, dio op
eens zonder haar kameraad en raads
man als een schip zonder roer op woo-
lige zee ronddreven, was dit een ware
zegen.
Van de groote vo'ksspijzigingen en
de zorg voor kinderen van eiken
leeftijd heb ik vroeger al gesproken;
Behalve de brei kamera voor de arme
afgestane kledingstukken en stof
fen door de armen voor de armen
vrouwen zijn ook naaikamers inge
richt, waar door meergegoeden
voor den komenden winter verwerkt
worden. Als merkwaardigheid zij
medegedeeld, dat de voorzitster van
het tehuis voer Fransche onderwijze-
r.-^-en zich met a! haar pensions ires
voor breiwerk aanbood. Groote hoe
veelheden ooft zijn verwerkt tot
ruchtensappen en marmelades voor
Ie ambulances; de ambu'an-
ce-treinm en schepen. en hoe
zeer alle handen hierbij welkom
waren, blijkt wel uit het feit, dal aart
huisvrouwen, die graag da moeite
er voor over hadden, doch geen geld
hadden, zelf de vruchten te koopen,
deze door de vcrecnigingen geleverd
werden. F,en schare van meisjes en
vrouwen verzorgt verder dagelijks d®
gewonden in heel het, groote Ber
lijn met bloemen, boeken, muziek.
Tooneelspelcrs dragen er voor. de
Kicntopp (bioscoop) ontbreek-1 niet..
Het oorlogswerk der Duitsche vrou
wen bestaat uit een bont mozaïek
werk van vele dncreliiksche plichten,
trouw en met volharding, met nauw
gezetheid en systematisch gedaan.
Bijna als door een groot leger. Doch
hierbij denke men niet aan dal nu-
litairieme, dat Engeland als eerste
land ais parool in den strijd tegen
Duitschland. zijn machtigsten con
current, heeft uitgegeven. want
daarmee wordt niet eenvoudig bo-
doeld, dat Duitschland uit mihtaii
oogpunt sterk is. Neen, deze uitdruk,
king wordt gebruikt alsof zij onge
veer identiek ware met een geknecht
volk. Wie het Duitsche „Volk m Waf-
fen", do ganschc sociaal-democratie
incluis, in en voor dezen 6trijd ziet,
kan zich doze opvatting alleen ver
klaren uit totale miskenning der toa-
St Doch wie al hot gedane werk hj«r
ziet, ook dit reusachtige en goeo
functionneerende oorlogewerk dei
vrouwen, die noemt he- met een
woord, dat ook reeds ln Nederland
Ingang vond: cultuur.
