De Europeesche Oorlog.
TWEEDE BLAD.
HAARLEM'S DAGBLAD
MAANDAG 9 NOVEMBER 1914
De gevechten In België en Frankrijk. Nog altijd is er geen beslissing
gevallen. Is Rijssel in handen der geallieerden of der Dnitschers?
Een besehrijving van 't groots geveebt in Vlaanderen.
.Van 't oostelijk oorlogstooneel.
Dit 't Verre Oosten.
De zeeslag aan de Chileensche kast.
Op het Westelijk
Oorlogsveld
liet Du itscho legerbericbt van,
Saterdag luidt: „Duitsche aanvallen
in do richting van Yperen inaukten
ook Vrijdag, voorinum.ilijk zuidweste
lijk van Yperen, vorderingen. Meer
clan duizend Frunschen wei-den ge
vangen genomen; drie mitrailleurs
werden buitgemaakt.
Fraosche aanvallen westelijk van
Noyon en op de door do Duitschers
bezette plaats Vailly en Chavomne
werden onder zware verliezen. van
den aanvaller afgeslagen.
liet door de Duitschers vei-overde,
maar slechts zwak lK-zette, Soupir en
liet westelijk deel van Supigneu), dat
voortdurend onder lwvig geschutvuur
lag, moeetin wooden ontruimd.
Bij Sc-roon werden de Franschen bij
een aanval afgewezen, in het Argon-
newoud werden zij verder teiaigge-
d rongen.
Van Zondag: ,,De Duitsche aanval
len bij Yperen en westelijk van Rij»
6el werden Zaterdag voortgezet.
Aan den westrand van het Argon-
nenrwoud werd een belangrijke hoog
te bij Vicnnc-le-Chateau, waarom we
kenlang gestreden werd, genomen,
waarbij twee kanonnen en twee mi
trailleurs veroverd werden.
Overigen® kwam geen verandering
in den weinig helderen toestand op
liet westelijk oorlogstooneel."
In 't Fraii8che communiqué van
Zaterdag leest men: „Op den linker
vleugel blijft do toestand goed. Een
aanval dor Dnitschers bij Dixmuiden
13 door marinsere ofgadagen.
Ten oosten vun Yperen is geen ver
andering gekomen. Ten noordoosten
van Yperen hebben Fronschen en Eu.
gelachen samen een zeer hevigen nan-
v al afgeslagen van een actief Duitsch
legerkoi-ps, dat eerst onlangs naar
dio streek was overgebracht. Voider
werden gedurende den dag en den
nacht nog aanvallen afgeslagen. De
geallieerden gaan conigsains vooruit.
Op het centram zijn de geallieerden
op versclukende punten voomitgeko-
men en. hebben zij ©enige dorpen in
genomen.
Een onverhoedsehe aanval van de
Duitse hers op de hoogten, die den pas
van St. Marie bellocr.schen, is totaal
mislukt."
Va.il Zondag: ,,De aanvallen van de
Dultschers zijn afgeslagen ini de rich
ting vati Dixmuidiea en ten nioord-oos
ten van Yperen. Over bijna dit ge-
heele front hebben da geallieerden
het offensief genomen. Vooral in de
streek ten noorden van Mcssines
(Moesseri) zijn zij flink vooruitgerukt.
Over het algemeen is de toestand
over het gcheelyj front bevredigend."
Verdol- wordt nog uit Parijs g'
seind: „Zaterdag traden de Duit
schers in actie op het gohee'e front.
Al hun aanvallen werden echter afge
slagen, o.a. bij Camhrin, Aise, Nou
let'e, Ie Quesnoy en Sanberre.
De geallieerden hebben ecnige loop
graven genomen in do buurt van
Thierval ten noorden van Albert, hun
oude loopgraven ten noordoosten
Vailly weder bezet en zich vuil het
dorp St. Rcmy, aan do hoogten van
de Maas., met do bajonet meester ge
maakt."
'tBelgiscbe communiqué van Za
terdag deelt mede: „De toestand aan
de Yser .s niet gewijzigd. Do Duit-
schers hebben nog altijd posten op
den linkeroever van de rivier, maar
bepalen zich tot een zwakke beschie-
tiriK van den spoorweg in de buurt
van Raxnecapelle.
Wegens den tegenspoed van het
Duitsche leger in Polen schijnt een
gedeelte van de Dutitscho troepen, diie
in België gestreden hebben, te zijn
teruggeroepen. Men bericht, dat troe
pen naar het oosten zijn getrokken en
(Lat 7.ij gezien zijn op weg van Brug
ge naar Gent, Brussel en Leuven."
Van, Zondag:
„Het groote brugigehoofd over de
Yser bij Nieuwpoort ia ten gevolge
van het offensief der geallieerden
weer door hen bezet. De Dultschers
hebben nu nog alleen St. Georges en
eenige hoeven Deze punten werden
thans door zware artillerie der geal
lieerden beschoten.
Dixmuiden werd hevig gebombar
deerd Zondag werd een zeer hevl
ge aanval op deze stelling met suc
ces afgeslagen.
Jn de omstreken van Yperen deden
do Duitschers heftige aanvallen op
Bixschoote, Klein Zillebeeke en ten
westen van Wytechaete, doch ai de
ze aanvallen werden door het contra
offensief der geallieerden afgesla
gen."
Van 't Oostelijk
Oorlogstooneel
Hoewel nog geen nadere berichten
zijn ontvangen over hetgeen nu eigen
lijk precies in Russisch Polen ge
schied is. blijkt toch we', dat de
Duitschers hun offensief tegen War
schau hebben moeten opgeven en zij
zich terugtrekken op de 2eer sterke
stelling achter de Wartarivier," gele
gen op een kleine vijftig K.iM. van de
Sikzische grens. De rechtervleugel
van 't Duitsche leger is aangeland
op de vesting Krakau en de linker
vleugel in do vesting Thorn, terwijl
do troepen in den rug steunen op de
vestingen Breslau en Posen. De be
kende oorlogscorrespondent van het
„Journal", die zich thans to War
schau bevindt, seint, dat deze, van
nature reeds zoo sterke stelling, de
laatste weken nog op uitgebreide
schaal voorzien is van veldwerken.
De Dultschers, die er niet in ge
slaagd zijn door een verovering van
de vestinggordel van Warschau op
afdoen,do wijze een Russisch offensief
tegen Si'lezië onmogelijk to maken,
zuilen thans op hun beurt den stoot
moeten opvangen hu een, positie, die
eernigszins gelijkt op die van do Rus
sen aan don Weichsel.
In. verband met het opdringen van
de Russen naar Silezië is van groot
be'ang, dlat in Gallciö do Oostenrij
kera achter de San zijn teruggetrok
ken.
De Russen hebben (volgens do berich
ten uit Petersburg) JarosLaw, dat zij
reeds eens in bezit hadden, heroverd
en daarbij 5000 man krijgsgevangen
gemaak t De Oostenrijkse lie troepen
hebben zich op dappere wijze verzet
tegen die herovering; zij deden wan
hopige pogingen om den Russisch en
aanval af te-slaan. Maar zij. vermoch
ten niets tegen de overmacht. De Oos
tenrijkers moesten langs de San te
rugtrekken en de Russen nestelden
zich in Liszko en Roussik. Daardoor
wordt Przemysl, dat eens door
Oostenrijkers ontzet was, opnieuw be
dreigd.
In het Noorden zijn de Russen
Oost-Pruisen weer binnengedrongen.
De officinale berichten brengen niet
veel nieuws. Volgens de Duitsche en
Oostowijkecho berichten, ie or in de
laatste dagen mets nieuws voorgeval
lien. Alleen leest men in een Duitsch
..„.u-bcrlcht dat „drie Russische ca
valeriedivisies, diie. de Wartha boven
Koto waren overgetrokken, verslagen
zijn en over de rivier teruggewon
pen".
In een Russisch legerbericht leest
men over Oost Pruisen. „De Ru»
suiclu) troepen ontwikkelden met sue
ces een offensief in do buurt vun het
bosch van Rominten no Lyck. De Duit
sche achterhoede is door da Russen op
4 Nov. uit Mlava geworpen en leed
dla&rhij groote verliezen.
Aan do oven-zijde van de Weichsel
trokken de Duitschers nog steeds te
rug".
Een Russisch staf bericht van Zon
dag meldt: „In Ooet-PruLsen wierpen
Russisch» troepen de Duitschers uit
do omstreken van Wirballen en
trokken voort tot StaKuponen.
Aan den linkeroever van den
Weichsel d.rcave Russische cavalerie
door tot over do Duitsche grenzen en
besvliadrgdo deil spoorweg hij het
station PIdrclien ten N. W. van
ltscli.
In do laatste veldslagen aan do
San maakten de Ruseen 125 officieren
en 12,tX)0 soldaten krijgsgevangen.
Ten analen van Przemysl maakten
de Russen Vrijdag meer dan duizend
krijsgevangenen".
Volgens een bericht in de „Times"
zou'lii Dullschland en Oostenrijk
thans een leg< r macht van drie mii-
lioen man 1 lobben staan langs do li-
rüo Tlxxm-Kir-kau.
Op het Zuidelijk
Oorlogstooneel.
O.fflcleele wordt uit Weeaneii be
richt: De aanvallen op de achter hin
dernissen van allerlei aard verschaus-
teServiers In de buurt van Campi&ni-
na en ten zuiden van Sohabatz, wor
den. langzaam voortgezet.
Vrijdag zijn do uit een tactisch
oogpunt belangrijke hoogten van Mi-
sar (dicht bij de Save) genomen. Daar
bij weiden 200 Serviërs krijgsgevan
gen gemaakt. In verband met deze
Operatic begon ook do aanval op de
zeer goed gekozen en eveneens goed
verschanste stellingen bij Kroepanj.
Bijzonderheden daaromtrent kunnen
nog miet medegedeeld worden.
Een reeks Servische schaatsen wer
den met bewonderenswaardige dap
perheid stormend erhand veroverd.
Daarbij werden ongeveer 15.000 man.
gevangen genomen., vier 6tuks ge-
sohut en zes n ach ine-geweren buit
gemaakt.
De uitstekende geest onder de Oos-
temrijkeche troepen en de toestand,
waarin zij verkeeren, geven grond tot
de verwachting, dat ook doze opera-
tie met gunstigen uitslag bekroond
zul worden.
Verspreid nieuws
van de oorlogsvelden
DE SLAG IN VLAANDEREN.
liet Engetsche persbureau maakt
het volgend verslag van den „oogge
tuige" bij het groote hoofdkwartier
over den slag in Vlaanderen open
haar, gedateerd van 1 November (de
vertaling is van „De Telegraaf')
„Niettegenstaande hun zware ver
liezen, geleden bij de aanvallen van
do vorige week, hebben <k> Duitschers
hun offensief naar het Westen bijna
zonder ophouden gedurende de vijf
dagc-n, van 26 tot 30 October voortge
zet. Tegenover de Engelechc stellingen
nam het Duitecho aanvallend optre
den gaandeweg in omvang toe, en
worden er steeds meer manschappen
en kanonnen aangebracht, en ln 't
gevecht gezonden, dat zich ontwlkkeb
de tot den felsten, meest verbitterden
strijd, die op dit gedeelte van het
oorlogster-rein Is gistreden. De Duit
sche artillerie is aanzienlijk vermeer
derd door den aanvoer van kanon
nen, die rondom Antwerpen hadden
gestaan.
Wot de infanterie betreft, Es het mo
gelijk, dat een aantal der Duitsche
versterkingstroepen, dio thans tegen
over de Engelschen staan, beschik
baar zijn, geworden door het vermin
deren van den druk op do Franschcn
en Belgen ten Noorden, van Yperen,
veroorzaakt door den wanihopigen en
succesvol Ion tegenstand dezer laat-
sten, door het teisterend vuur der
Engelsche echepen op de kust van
Vlaonderen, en dooi de inundatie van
een uitgestrekt gebied langs de Yser.
Ook uit liet Zuiden zijn troepen
aangebracht, terwijl niog een der
nieuwgevormde korpsen zijn debuut
heeft gemaakt tegenover 't Engetsche
front. Men kan zeggen, dat hun hoofd
doel Yperen is (hetgeen ook in de be
schouwingen over den toestand in
verschillende Duitsche bladen wordt
toegegeven) al vallen do Duitschers
de geallieerden tevens op vete an
dere plaatsen onophoudelijk en vruch
teloos aan.
Of het motief van de huidige actie
dor Duitschers t^cen deze et ad ge
zocht moet worden in hun wcnsch,
om Calais 1e bereiken, dan wel of zij
beoogt, de geallieerden geheel u>t
België te verdrijven en dit land te
annexeeren, doet er thans weinig toe.
Wij hebben meer to maken «net hei
feit, dat de Dultschers wanhopige po
gingen doen, om do stad in hun bezit
te krijgen.
Op Maandag 26 October, ten Zui
den van de Leie, op den Enge'schen
rechtervleugel, vielen de Duitschers
des avonds NieucapeUe aan, een der
dorpen in Kngelsch bezit, onder dek
king van een woud, en staagden er Lr>
een gedeelte ervan in bun bezit te
krijgen.
Ten noorden van de Leie, in het
centrum, wonnen de Engelschen dien
datg eenig terrein Dicht voor den
linkervleugel ontwikkelden de Duit
schers een zeer hevigen aanval op
een gedeelte der Engelsche linie ten
Oosten van Yperen. Ofschoon de
Duitschers gesteund werden door een
groote menigte artillerie, word deze
aanval afgeslagen. Maar de aanval
had twee gevolgen de Iingelscho po
sitie werd er dioor versterkt en hun
uiterste linkervleugel kon oprukken
in samenwerking met een deel der
bondgenooten.
Op 27 October, Dinsdag, concen
treerden do Duitschers hun aandacht
voornamelijk op 't Iingelscho rechter-
ceutrum en den rechtervleugel, en
er had een wanhopige worsteling
plaats om het bezit van NieucapeUe.
Niettegenstaande do herhaalde tegen-
aanivallen der Engelsche troepen kon
den de Duitschers zich gedurende de
zen dag handhaven in hot noordelijk
doel van het dorp, dat zij don vorlgon
dag in bezit hadden genomen. Tegen
den avond hadden do Engelse hen
langzamerhand het grootste gedeelte
van het plaatsje, lederen voet gronds
met bloed betalend, heroverd, toen de
Duitschers tairijko versche troepen in
het vuur brachten en het geheele
dorp veroverden. Zij deden verschei
dene aanvallen op het geheele front
ten Zuid it van de Leie, maar had
den daarmee verder geen succes. De
strijd in en om NieucapeUe, zooals
gewoonlijk bij ddrpsgevcchten, was
van do meest moorddadige Boort en
de Duntsche verliezen moeten over het
algemeen hier in do buurt .verschrik
kelijk zijn geweest. Een der Engelsche
artwlerie-ofiiciervn. die hun opmarsch
door een verrekijker waarnam, ver
klaarde, dat 't Eugeteche geweer- en
kanonvuur sen v roeselijke uitwer
king had, en dat do Duitschers her
haaldelijk do lijken hunner eigen
mensclicn u:t de loopgraven moesten
werpen, daar ar geen plaats meer was
om te kunnen staan. Er werden vier
watten op het dorp ondernemen
er door een ander regimen;, cn
dio manier ging er een gar. sche
divisie aan.
'i'en Noorden van de rivier stond 't
Enge'sche centrum bloot aan zwaar
kanonvuur uit stukken van verschil
lend kaliber. De Engelsche kanonnen
bleven echter ook niet weffkloos, cn
eon Engelsche patrouiile vond 'ater
77 Duitschers dood en 1 bewusteloos
in een boerderij, waarbinnen slechts
één lyddietgranaat was ontploft. Aan
den Engelschen linkervleugel was de
inecnsmclting Yan de linies, dio
Maandag begonnen was, tot stand ge
bracht. Op de uiterste linkerflank was
uiig terrein gewonnen.
Op Woensdag 28 October was Niet*
capeUe opnieuw het tooneel van een
wanhopige worsteling, en thans on
derscheidden zich de Enge'sch-rndi
sche troepen door eert goedbesluur:
den tegenaanval, waarbij zij do Duit
schers met de bajonet uit het groot
ste gedleelte van het dorp. verdreven.
Toen zij er echter aan den anderen
kant weer uitkwamen, stonden zij
bloot aan een hevig rnitrail'eurvuur,
zoodat zij zich moesten vergenoegen
met wat zij hadden veroverd.
Verdfer links deden de Duitschers
gedurende den morgen aanvallen on
der dekking van het gebruikelijke
zware kanonvuur, maar iedere po
ging werd met zware verliezen aan
hun zijde afgeslagen.. Een der loop'
graven werd prijsgegeven en toen
weer heroverd, nadat de Duitschers
daar 200 dooden hadden gelaten.
Op het centrum ten Noorden van
de Leie gebeurde niets bijzonders. Op
den uitersten linkervleugel werd de
aanval niet doorgezet en bleven de
Duitschers in het bezit van Becelaere
(ten Oosten van Yperen). Een nach
telijke aanval werd afgestegen.
Den volgenden dag hadeïen de En
gelsche flanken meerendeete den
grooteten druk te weerstaan. Ten
Zuiden van de Leie deden de Duik
echers een aanva', die mislukte. In
het front van een Engctsch bataljon
moeten zi: tusschen de 600 en 700
dooden hebben gelaten.
In het centrum had weinig bijzon
ders plaats. De Engelschen kregen
hier voor het eerst te doen met de
actie der „Minenwerfer" of loop-
graafmortienen van da Duitschers.
Deze mortieren hebben een draag
wijdte van slechte 500 tot 600 el en
werpen een bom van 200 pond, met
zeer licht ontplofbare stoffen gevuld,
in een zeer steite elevatie van den bo
dem van de loopgraaf uit.
Omstreeks middernacht werd de
Engelsche linia op twee plaatsen aan
gevallen. De eene aanval mislukte al
dadelijk doordat de Engelsche gewe
ren het terrein, waarover de Duitsche
infanterie naderde, letterlijk schóón-
veegden. In het tweede geval was de
aanval gericht tegen een der Engel
sche brigades door een strijdmacht
van ongeveer 12 bataljons. Met groo
te zelfverloochening hielden de En
gelschen hw veertig minuten tegen,
tot de aanvallers vlak bij waren. Toen
wierpen zij hen terug en doodden er
200 man van.
liet gewichtigste feit van dezen dag
geschiedde ten Noordien van do Leie,
toen des morgens een hevige strijd
plaat® had in de richting van Yperen.
Na een zwaar artiileriegevecht werd
de aanval tot staan gebracht, maar
een deel van hel Engelsche front was
achteruitgeworpen. 's Avonds werd
dit verloren terrein herwonnen, hier
en daar meer dan dat, met uitzonde
ring van een gedeelte, waar de DuiU
sobers zich bleven nestelen. De En
ge'sche verliezen waren zwaar, maar
niet te vergelijken bij die van de
Duitschers, die ontzettend geteisterd
waren door het geconcentreerde vuur
der Engelsche mitrailleur»
Een correspondent van de „Daily
Chronicle' vertelt nog over den slag
in Vlaanderen:
Drie dagen long duurde de strijd
voort met aanvallen en tegen-aanval-
len door inlanterie ea cavalerie. De
eerste aanloop der Duitschers werd
door de En gelachen gemakkelijk te
gengehouden.
Ontzettende verliezen werden oader
dien aanval geleden en de mannen
vielen twee en drie hoog op de eersie
honderd yards. Op sommige plaatsen
lagen de lijken ter hoogte van een
heg en beletten den tweeden en derden
aanval der Duitschers.
Maar steeds kwamen meer troepen
en steeds kwamen meer Duitsche
bataljons opzetten achter hun geval
len vrienden, bij honderden door En-
gelscho geweren en granaten wegge
maaid.
De Engelschen waYen daarop voor
bereid. Ongeveer 25 yards voor bun
loopgraven waren putten gegraven,
somrnigo 20 voet diep en soms 20 voet
breed. Dio waren overdekt met tak
ken ©n losse zoden, precies als bij
Bannock burn, eeuwen geleden.
Daarin vielen do Duitschers bij
hoopen, angstig schreeuwende als zij,
te laat, den krijgslist ontdekten. Ln=
gel sche troepen keken dat kalin aan
en schoten cr zowelen mogelijk neer
voor zij do putten bereikt hadden, op
dat die putten niot 'te spoedig vol zon
den liggen. Doch do Duitschers, of
schoon zij de putten meer dan vulden,
kwamen steeds opzetten in grootér
getale en weerstonden het vuur kra
nig. Do putten warén nu het tooneel
van verschrikking geworden. De Duit
schers worstelden, schreeuwden en
vochten met elkander in de vergeef-
scho hoop zich er uit te kunnen wer
ken. Velen hunner wérden gedood
door de bajonetten dergenen, die er
vóór hen waren ingevallen en velen
werden getroffen door do geweren
hunner makkers.
Eenmaal ontploft© een granaat in
een dor putten aan den rechtervleugel
der Brillen en de verwarde men-
schenmaasa er ln werd dood gesta
gen.
Geruim en lijd hielden de Engel
schen in de loopgraven zich onledig
mét liet neerleggen dier ongelukkige
Duitschers, die over de lijken in den
put trachtten te gaan en toen zulks
onmogelijk bleek, bereidden zij zich
voor op den bajonelaoaval. Ik vernam
dat die worsteling om de eerste En
gelsche loopgraven-rij bijna 2-4 uur
duurde.
De overmacht dwong echter de En
gelschen op den twocdcn dag te ie-
tireeren, want het gevecht was onaf
gebroken voortgezet Het was een go-
vecht geworden van man tegen man,
waarin slechts nu en dan orde kwam
doe..- het succes van charges van nieu
we regimenten aan weerszijden aan
gevoerd.
De Engelschen hadden ongeveer
vijf mijlen geretireerd toen de derde
dag aanbrak. Een algeineene voor-
waartsche beweging werd bevolen en
de.Engelsche regimenten drongen jp
de Duitschers in voor den beslissent
den kamp. Die aanvallen waren niet
te weerstaan, de Engelschen drongen
alles voor zich uit
He'l was bij een dior charges dat de
London Scottish, de trots der Terri
torials, hun vuurdoop ondergingen
en zich met roem overdekten. Zij wa
ren in den vroegen ochtend van Pa
rijs gekomen en in den namiddag na
men zij deel in een gemeenschaope-
lijken aanval, die door zijn hardnek
kigheid en de wei-gering der Engol-
sche troepen zich gewonnen te geven,
de schaal "ten voordeele der Engel
schen deed overgaan.
Nooit tevoren was iets schilteren-
ders in dezen oorlog getoond. De Brit
ten, ofschoon verre in de minderheid,
hielden zich staande. Hoewel hum lijn
eenigo mijlen achteruit gebogen, was,
hadden de Duiisohéns geweldige ver
liezen te lijden. Zij hadden niet ge
rekend op de Britscho aanvullings
troepen, die Zoterdag kwamen
een leger van versohe jonge mannen,
zooals do London Scottish.
Dit aanvullingsleger viel aan en
verraste de Duitschers en hun krach
tige aanval drong de DuAschers spoe
dig terug over het terrein, dat dezen
den vorigen dag veroverd hadden; zoo
chargeerden zij over vijftien mijlen.
De London Scottish waren in de
voorste gelederen en Engeland en d»
Empire kunnen trotsch op hen zijn.
Van Knust en Knsstenaars.
No. 86.
In Amsterdam zijn op het oogen-
blik een groot aantal expoeities weer
geopend, in Rotterdam, den Haag en
verschillende provinciesteden is even
eens héi expositie-wezen weer tot liet
leven teruggekeerd, na gedurende Au
gustus en September wegens den
eeh'rik der gebeurtenissen schijndood
geweest te zijn. Gelukkig, gelukkig
dat ten slotje dat absoluut gemis aan
belangstelling voor betere zaken tian
shrapnels en mortieren, overwonnen
schijnt. Mogen do lovende kunste
naars dan al niet dlreck weer tastbare
resultaten van hun arbeid oogsten,
zij kunnen tenminste weer dat doo-
dend gevoel van overbodig-zijn van
zich afschudden luu men van hun
trachten eu bereiken woer kennis
noemt.
Boelemaal er uit zijn wij weliswaar
nog niet. Het artikel „oorlogskunst"
mo-go spoedig geheel verdwijnen en
we zullen hot zonder al 'te diep leed
wezen ten gravo zien daten, daar de
productie evenals die van die meeste
gelogemheidsdichters niet boven een,
artistiek gesprokan, zekero middelma
tigheid zich heeft kunnen verheffen.
Do teekenaars die zich door den oor-
loigsjanimier liobben doen inspireer en.
zijn voor een goed deel niet boven het
gemiddelde dor Journalistlek-in-beild
uitgekomen. Op dal niveau echter is
nu wel gebleken dat wij in Holland
e>en aardig stel teekenaans kunnen
aanwijzen die op het gebied der illus
tratieve dag-historio met succes kun
nen werkzaam zjin. don Laren-
schen Kunstlmndel te Amsterdam
waar een aantal zalen met d«zo wer
ken was overvuld, maakten Ram re-
kers een goed figuur, als misschien
do meest habiele van allen. Het ia in
ieder opzicht werk van den vakman
en zijn situaties zijn goed gevonden,
zijn bijschriften en bedoelingen raken
doei en zijn geheete prestatie heelt
iets zeer solieds. Een ander Haarlem
mer, Ko Doncker, komt hier eveneens
goed tot zijn recht.
Hij heeft een gansoh eigen guijl, den
lezers van ons blad niet onbekend, en
hoewel zijn. kunnen binnen die zelf
gekozen amperking gebonden schijnt
'«reft bijna steeds een zekere joviale,
niet al te kostbare humoris'tiek. Het
had kunnen zijn dat de omstandighe
den een fel geeselaar met krijt ep
kleur plots hadden te voorschijn ge
bracht.; ik heb dien op deze tentoon^
stelling niet gevonden.
Een nieuwe naam, een nieuwe fi
guur is wel de teekenaar Grauss en
het ontbreekt diens werk niet aan hef
tigheid; om blijvend te boeien zal ook
di't werk echter veel bezonkener, en
vooral van veel baJlast ontdaan moe
ten worden. liet is te druk, te over
laden, er schijnt te veel de ook in
do nesthetiek geldende eisch verge
ten, dat een maximum van werking
verkregen moet worden mot een mi
nimum van middelen. De vele andero
schilders die hier buiten hun gebied
je getreden, zijn en occasie-oaricatu-
risten geworden, kunnen we hier ge
voegelijk onvermeld laten.
Het is te veel gelegenheidswerk om
artistiek gesproken van voel beteeke-
uis to zijn.
Actueel is thans ook" do dlerenschil-
der Van der Pol, dio bii Eisscntoeffel
op het Rokin exposeert. Van der Pol
maakte geruimen tijd dierstudies hi
do Ai lis van Autweipen en hij schijnt
er zelfs bij tegenwoordig geweest te
zijn, toen allo Antwerpsche wilde
beesten, kort voor het beleg, werden
doodgeschoten. Hij maakto tenminste
een zeer knappe teekening van een
Aniweipsch loeuwenpaar in zijn laat
ste stonde. Gedood ligt do lecuwii.
bloedend ter neer in het hok.
Do leeuw slaat nog over
eind en kijkt uitdagend door
do tralies, waarachter een drietal
soldaten hunne geweren hebben aan
gelegd, om hem voor alle gebeurlijk-
lieden onschadelijk te maken. Doch
dit is do eenige teekening ter ten
toonstelling, die feitelijk iets met den
oorlog te maken heeft. De overige
zijn dierstudies en verder door gevoer
de werken naar aanleiding van Van
der Pol s studie-verblijf in do Ant-
werpsche diergaarde. Uiterst be
kwaam teekenaar als hij is, heeft men
Van der Pol vaak een gevoelig senti
ment willen ontzeggen en zijn werk te
schoolsch, te doceerend geoordeeld.
Zeker is liet, dat het hier geexposeer-
da schilderwerk een (lonen kant
heeft maai' even zeker is het ook,
dat in het overgroote deel der teeke-
ningen een zoo zuiver-strakke span
ning heerscht, dat men den moker
daarvan moeilijk ongevoeligheid ver
wijten kan. liet is alleen een sterk
böheerschte, straf geleide gevoelig
heid. Menig blaadje van deze collectie
is waard naast studiebladen van
Swan, Harye of Allebé opgeborgen te
worden.
Bezoekers van deze expositie wor
den buitendien nog vergast ep eene
collectie etsen door Walter Vaes, in
Holland van vroegere tentoonstellin
gen niet onbekend.
Bij Kever in de Doelenstraat is Hart
Nibbrïg de gast. Van hem was voor
eenigen tijd in lluurlcin ccn expositie.
Veel daarvan vonden wij thans weer
in Amsterdam terug. Nibbrig met zijn
gepointilleerde landschappen uit Zee
land en Gooi is een werkelijk verfijnd
kunstenaar, naar mijn inzicht voel te
weinig gewaardeerd. Ook hij moge
geen universeel genie zijn, in zijn
zelfbeperking is hij een trouwhartig,
een eerlijk artist.
En dan hebben wij nu de najaars
tentoonstellingen eerst van Arti en
sinds jongstleden Zondag ook die van
Sint Lucas.
Arti brengt ditmaal mooi werk van
Witsen. Dezo is in Venetië gewees!
en heeft het geaquarelleerd, zooals
hij vroeger Dordrecht heeft uitge
beeld. StilLe muurtjes aan onbewogen
water met een enkele lichte klcurnoot
van de rood-wlt geschilderde polen,
waaraan de gondels straks gemeerd
zullen worden.
Mooi, bezonken werk dat zijn eigen
cachet houdt, hoewol zoowat iedere
echtlder die in Venetië ooit kwam,
soortgelijke dingen meebracht. Maar
men moet zich maar eens herinne
ren wat b.v. bij oen artist als Zllcken
zoo'ni onderwerp doorzichtig en
schraal behandeld' werd om het moote
in dito werk van Witsen te waardee-
ren. Een mooie Witsen ia ook die an
dere aquarel van hot oude Beur*
poortje aan het Rokin. Bauer is ac
tueel met een vroegere aquarel van
de Kathedraal van Amiens. (Hetzelf
de sujet bohandeldo hii indertijd als
ets) en do teekening blijkt bij terug
zien na vel© jaren nog even interes
sant; de nieuwe teekening mot dan
sers in een tempel, kan mij minder
hekorenBauer doet hier wat do oude
lsraëls zoo vaak deed, hij laat het
ding zijn ato'icr afgaan in statu na»
cendi; tenminste mij wil liet voor
komen dat een serious artiet het
daarbij niet laten mag al zit cr ook
nog zooveel moois in. Om duidelijk ie
zijn het gaat hier niet om meerdere
li'.voerige detailleering. doch om on-
roldoenfie uitdrukkingsvermogen
an wat dan per slot wel gegeven
wordt Men gaat juist echt het uitvoe
rig détail miseen omdat onder het
gegevene men geen geraamte voelt.
Bij een Whistier is dat anders b v.
Toch geeft die zeker allerminst uit
voerigheid doch w a t hij geelt is
door kleur en plaatsing direct over
tuigend. Opnieuw ben ik op deze Artt-
teiitoonstelling gefrappeerd door het
eenvoudig-nobele van Tho'en's werk.
Vreemd toch dat deze artist ten on
zent niet meer populair is. Zijn werk
heeft vrij hooge handelswaarde, die
er echter door den buite-nlandschen
handel voor gemaakt is. In Ho'land
sche colleclie-s vindt men hem slechts
nu en dan met een enkel vyerk ver
tegenwoordigd. Er zijn hier twee
aquarellen van hem een maanavond
in een straatje en een gezichtje in de
duinen van bij Den Haag. Men lette
er eens op hoe zuiver-oeconomisch
dat laatste behandeld ie: er staat
geen haaltje to veel op en het is in
zijn soberheid toch uitermate boeiend.
Martin Monnickendam hoeft hier
weer een omvangrijk werk: een meis
je bij een fruitschaal en stapels losse
vruchten. Hij gaat in zijn eens opge
vatte manier rustig verder en er zijn
qualiteiten van techniek ongetwijfeld
genoeg ir„: mijn persoonlijken smaak
bevredigt deze manier niet. Aardig
om do compositaire durf La een apua-
rel van den (thans) Rotterdammer
Oldewelt, een groep menschcn. bij
de poort van een gasthuis. In voor
stelling doet het mij aan een vroeg
werk van AUcbé denken, in opvatting
zou het (op grootcn afstand) door
Laermans geïnspireerd kunnen zijn.
Een paar onzer Haarlemmer schil
ders zijn op Arti goed vertegenwoor
digd: Koster zag al ccn van de 'eerste
dagen zijn kleinste werkje van de
twee ingezondene, niet het bordje ver
kocht prijken. Het is een wegje langs
een bloeiend boUenveldje. Van Boot
had men in de bijzaal een m.i. uit
nemende aquarel distel® in een vaas
togen een groene fond, opgehangen.
Hot werk had veilig in de groote zaal
geplaatst kunnen zijn, als we ien-
nunsto do tnidjtie geloovon blijven
dat in dte groote zaal de crème do la
crêmo bij oen gebracht wordt. Saw ij.
ten slotte, die <lo laatste weken zu.b
een aardig succes m den Rotterdam-
schen kunstkring had, er weiden
daar tot nu toe drie zijner pastel»
verkocht van do serie dio verleden
jaar in Haarlem wol belangstelling
maar geen koopers vond hangt of
Arti gunstig in do groote zaal aan de»
korten wand. 7.ijn teekening, eei
grijze (Lag in do duinen, doet hie
echter wat kil en was beter in he
bedwongen licht op het atelier. D
Haarlemmers kunnen dus tevredei
zijn. Al schrijvende verneem ik da
to Amsterdam do bekende oud-profea
sor Tilanus overleden is op hoogei
leeftijd. Bij naam hoeft bijna icdu
Amsterdammer dén knappen medicuj
gekend, dio den room een6 grootei
vaders bijna hoeft geëvenaard. Doel
slechts weirtigon weten dat ook
ons gebied de overledene zich. wel eeij
begeven hooft. Ilij was nl. met twe*
vrienden de auteur van een werl
over den Fransch-Zwitserschen paa
teillist Jean Ktienne Liotard en hq
kon hom lin de laatste jaren nog al
tijd oen aangename ve.rroanng ziji
zoo hij bemerkte dat men van dio bi
zilghcids-liors Ugne van den eens zo
ge vierden geloerde, notitie genomu
had.
J. H. DE BOIS.
3 November 14.
