De Europeesche Oorlog.
DERDE BLAD.
HAARLEM'S OAGBLAD
ZATERDAG 24 APRIL 1915
Verspreid Nieuws j
van de oorlogsvelden
EEN STORMAANVAL.
Eon pakkende beschrijving van oen
Duitschen stormaanval in het Wes
ten wordt in do Schaubüfme gepubli
ceerd.
„Na veel nioeite en werk, veroor
zaakt door het slechte weer, kwam
hel bexel tot den stormaanval. Het
werd plotseling een drukte en bewe
ging van belang. Zal-fa aan de nie-
ti: -to dingen werd er gedocht
Overal wu<s men in dc weer. Waar
niet gewerkt werd, kreeg men bijzon
derheden ingeprent over het verloop
van een stormaanval. In oen groote
kalksteengrot, die in de glans straalt
van het pas aangelegde elcctrlscho
licht, is do staf van het regiment on
dergebracht en voor dezen stormaan
val het personeel van den gezond-
beisdrenst. liet zou meer werk
krijgen, dan wij dachten. Wij zijn
allen goedsmoeds, al kijken we ern
stig. Door de telefoon wordt meege
deeld hoe laat het op dit oogenblik
precies is en alle horloges wonden
gei ijk gezet lk spreek met een ou
deren kameraad. Met een handdruk
neem ik afscheid van verschillende
vrienden; die ik later of stervend of
in het geheel niet terug zag. Wij zi.in
van do soldaten niet te onderschei
den. Ook ik draag als zij storm baga
ge. Precies op de minuut Is het artil
lerievuur txegonnen. Nu beginnen
ook de zware artillerie en de mijn-
werpers le werken. Men kan do ver
schillende schoten niet meer onder
scheiden. Hullend komt van do vij
andelijke zijde het antwoord aange
vlogen. Niemand kan gelooveu, hoe
onverschillig men op zoon oogen-
blik is. Het donderen van d© kanon
nen verdubbelt de energie. Men hoort
de vijandelijke granaten niet meer,
men wacht alleen met spanning op
het moment; dat het bevel voor den
Mornjaanval gegeven zal worden
Reeds beginnen do genie-soldaten de
e.gen hindernissen uit den weg te
xuimen om gaten te maken voor dc
storm-colonnes. Van den overkant
fluit het geweer en maohine-geweer-
uur. Onze artillerie houdt e>ven op.
De Franschen verwachten thans on
zen aanval. Rij den vijand vullen
zich de loopgraven. Daar vuurt onze
artillerie Opnieuw met volle kracht
M i vermoedt dat er rechts bij den
vijand machinegeweren opgesteld
zi.' i in een laprawetrekie loopgraaf'
aclder draad xVcaperringen. Daar
slaan met angstige nauwkeurigheid
onze zware projectielen in. Geweldi
ge kluiten aarde vliegen de hoogte
in. vermengd met palen en stukken
hout en ook wel met. menschelijfce le
dematen. Een gekraak, dat alleen
gehoord wordt in het algemeen© ru-
merr, door hem, die er acht op slaat,
verkondigt hn.it springen van een
mijn die onder den grond gelegd was
tot bij d© voorste vijandelijk© loop
graven. Een blik op het horloge. Nog
een paar seconden maar. De artille
rie schiet verder naar voren. „Voor-
lilt! wordt er hij ons gecomman
deerd en do storrnoolonue rent langs
de ladders da loopgraven uit, stoods
v dorxvaarts. Met do kolven en dc
handgranaten hebben wij na oen ge
vecht, dat uren duurde, het dool be-
reikt. Steeds meer kunnen wij ons
succes overzien. Eon ding etaat vast:
wij hebben overwonnen. Dë gevangen,
ge omen Franschen steken een siga
ret aan.. Ik wilde er een hunner zoo'n
ding uit dien mond slaan. Maar toon
dacht ik: Waarom eigenlijk? Zij zijn
tooh mannen, zij hebben even dapper
gevochten ate wij. Zij hebben dit ge
not werkelijk wel verdiend".
In de Karpaten.
Uit het Oosten rij ksche pershoofd
kwartier wordt gemeld
,.D© groote etrijd in de Kurpathen
bereikte zijn hoogtepunt in de Paaseh-
gevechten. De geweldige Rus-ische of
fensieve beweging, die 20 Maart >n
't gebied van de Ondawa begon, had
na een aanvankelijk succes op den
westelijken vleugel een niet te breken
tegenstanjj gevonden. Door den met
groote offers verbonden bestorming In
het woudgebergte, tusschen den Lup-
kaw- en den Ocszok-pas, kon niets bo-
reikt worden dan dat .de wigvormig©
tot bij Baligrod vooruUgeschox-eij po-
sitïe der Oostenrijkers tot de linie van j
den westelijken vleugel, op de hoogten j
v'ak achter de Hongaarsch* grens hu
Telepocz. Zellö en Nagyno'ariy werd
teruggetrokken.
De Russisclie legercommandant be
sloot nu tot het doorbreken van de
Oostenrijksche stellingen in den Lup-
kow-pas en bij Mezo Laborcz, aan
beide oevers van de rivier Laborcza,
waarvoor grootendeels de bij Prze-
mysl vrijgeworden troepen van het in-
sluïtingsleger nis nieuwe reserves aan
do daar reeds strijdende legere wer
den toegevoegd. Zou die doorbraak in
do richting van Ilomonna gelukken,
dan zou de zoo krachtig verdedigde
stelling op den westelijken vleugel in
liet Ondawa-gebied onhoudbaar zijn
geworden, en do in het Woudgeberg
te strijdende troepen in een moeilij
ken toestand zijn gekomen De aan
val en het punt waarop deze gericht
was, waren goed voorbereid en onge
twijfeld zou het welslagen ervan de
beslissing brengen in hètgeheele Kar-
pathen gebied. Het slagve-d, dat voor
he'. gelukken van do doorbreking het
eerst in aanmerking kwam, was het
Laborcza-dal en de hoogten aan belde
zijden daarvan en do daarmede even
wijdig loopeude hoogten ruggen, tot
aan de vlakte tusschen Vilsava en V'i-
rava, waarin de Kob'!a-hoogte het
belangrijkste punt vormde.
De Russi&clio annvaJ had op Goeden
Vrijdag, na een afwisselend gevecht
in het centrum van het front, succes
waarvan het terugtrekken der geheele
tusschen, Virava en de riwicr de Tn-
horeza strijdende troepenmacht het
gevolg was.
Slechts de uiterste rechtervleugel, on
der kolonel Krehs, hield zich stand
vastig op de hoogte. Na Kudrosci.
en de rest van dén rechtervleugel,
onder kolonel Kruimel hield zich rwi
op de Fro6ty.nn<'ki-hoogle, l-rxvül dn
Kohila en de Uhlisko-hoogio-n reeds
in handen der Russen waren.
Onder dc «inelnndighedea moest
ook do westelijk van de rivier de La
borcza strijdende groep den volgen
den dag in do vroegte don terugtocht
aanvaarden. Maar reeds was het
Duitsche loger in de Beekiden ter ver-
sterjking aangekomen; dit ging on
middellijk op den rechtervleugel tot
den aanval over, en drong, gesteund
door de artillerie, met de groep van
kolonel Kern mei op de Trostyanskl-
hoogte, vooruit cn bestormde de naast
bijgelegen hoogte 584. de belangrijkste
toepang tot do Kobilav-hoogte.
Ook in het centrum drongen inmid
dels, oudank* de groote verliezen
doorliet artillerie-en infant er!'.-vuur.
Oosten rijksohe troepen vooruit, In
stormden de UhUsko-haogte, xxanr
500 Russen in Oosten rij ksche hand n
vielen, en konden. nadat de artillerie
dit voorin-kken had gesteund, op dc-n
uitere!en uil loop r van den Javirsko-
rug vasten voet krijgen
Op Paaschzondag wend de aanval,
waaraan nu ook de tweede linie der
Duitsche versterkingen tan oosten
van de Laborcza rivier deelnam, al
gemeen.
De rechtervleugel rukte dapper
vooruit, toen oen krachtige Russi
sche aanval op de rechterflank
uit het plaatsje Virava volgde. U<
Duitschers, die hierdoor het eerst
werden getroffen, vormden dadelijk
lronl tot het afweren van den aanvul
en dwongen, kracht door onze troe
pen ondersteund, de Russen epoodig
om in de vlakte ter ug te kcerei» -n bij
.ie Virava dekking te zoeker-
De Oostenrijkseho aanvallen in In',
centrum gingen eveneens vooruit. F.1-
kaar voortdurend steunend rukten de
Oostenrijkers en Duitschers met den
luikervleugel, dio uit de westelijk van
de rivier de Laborcza teruggetrokken
troepen bestond, eveneens tot den
aanval vooruit, ondanks het heft.go
Russische artillerievuur, tot in de
Russisclie stellingen.
Een lïnkervleugclgroep drong xves-
tot ijk viui de Laborcza vooruit, waar
/.ij de Ruséeu in jtoexi versterkte posi
ties vond. Majoor Liebhart bestorm
de, ondanks het hevige flankvuur, de
hoogte -itiS, doch kon ciezo tegenover
uo steeds X-, eer herhaalde tegen aan-
xallen niet houden
Op Paasch-Maandag hadden de
Oostenrijkers op het oostelijk ge-
xéchtsteiiebi ecu volkomen succes.
Na de beschieting van de tusschen de
hoogte 584 en Kol iba aangelegde ster
ke stelling door de Duitsche en Oos-
tenrijksche batterijen, kon een nfaee-
lihg ender kolonel Kemmel op
Paasch-Maandag dos namiddags de
ze positie bestormen. Ook de i »dere
toegang tot de Ko li ha-hoogte, -ie Ja-
virska, werd door het 40e regiment
infanteriein ceri stormaanval geno
men, waardoor do Duitschers van het
Russische flankvuur bevrijd waren
en den ingang van het VUsavaduI
konden bezetten.
inmiddels werd ook liet lot van de
Kohba-hoogte beslist. Van de Javira-
ka uit, en geflankeerd door hoogte
584, aangevallen door de Duitsche en
Honved-regimenten, moesten de Rus
sische troepen de nederlaag leiden
voor het ie Bosnisch-Herzegowini-
scho en liet 89o en 9ï*o regiment infan
terie, door majoor Kuchinka tot den
stormaanval geleld.
Daardoor werd op liet belangrijkste
deel van het gevoclitsveld een beslis-
sende overwinning behaald.
Ten Westen van de Laborcza viel op
dien Paasch-Maandag nog niet de be
slissing.
Wel drong een groep, onder kolo
nel Housmaim U-gen de hoogte bij
F-elsöcsekeny op, maar deze kxvam
door hevig Russisch flankvuur.in een
zeer moeilijke positie. Wel poogde
majoor Leibhart met zijn troepen de
booste te bestormen, en kwam hij tot
dertig passen van de Russische stel
ling, doch hij kon niet door de draad
versperringen komen. Maar door do
zen aanval werd de aandacht van de
Russen afgeleid van Kolonel Hou-
mann, die daardoor uit zijn moeilij
ke positie verlost werd en stornveuder-
hand de voorste Russische linie op de
hoogte bij Feleö-ecseleny kon binnen
dringen.
Den volgenden dag kwamen ook op
dit deel van liet slagveld Duitsche ver
werkingen aan, waarmede kolonel
Housmann, na een hevigon strijd do
Russen ook uit de tweede positie op
de Felvö-ecsebenv hoogte kon verdrij
ven.
In de daar achter gelegen zeer ster
ke steunpunten boden de Russen ech
ter taaien tegenstand, waarop nog
drie, met groote dapperheid uitge
voerde stormaanvallen mislukten.
Eerst toen bc-rgartillerle was aange
voerd, waarmede de Russische steun
punten krachtig konden worden be
schoten, slaagden de Duitschers en
Oostenrijkers er in, door een gemeen-
scliappel .ke bestorming, eindelijk in
het bezit van deze laatste Russische
steunpunten te komen.
De goed voorbereide Russische door-
brekings-poging was daardoor mis
lukt.
Dit succes van dit Puusch-gevecht
was eenter zware offers gekocht.
Van liet Oostenrijkscli-IIongaarscbe
leger moesten 2300 gewonden, van het
Duitsche leger, dat op zoo krauatige
wijze aan den strijd had deelgeno
men, 800 gewonden naar de lazaret
ten voorbij Koskocz worden vervoerd.
Doch de eindelijk behaalde over
winning was voor het geheele verdere
verloop van den slag in de Karpathen
vuil de grootste beteekonis, zooals uit
het vervolg der gebeurtenissen dan
ook gebleken is."
Ter Zao.
,.Scfcceps-ooren".
in
lȑt
Jsblad" een beschouwing
over een orkwaarcitge uitvinding,
waardoor óraadlooro iarichteu eu
waarschuwingen onder water over
gebracht en gehoord kunnen worden.
Door dezo.uitvinding krijgt het flag-
schip „coretx", waardoor het mijlen
ver de schroef van een duikboot kan
hooren. De commandant van oen
kon stom oiik-i> geven can een
duikboot en zelfs is het mogelijk, dat
dnikbooten met elkaar sproken door
middel van deze onderzvsche, draad-
looze telefonie. Deze „6cheeps-corenu
waarschuwen ook, wanneer ijsbergen
in aantocht z n en het toestel z<>u
dus de i,Titanic" gered kunnen heb
ben.
Do echo's van ijsbergen werden na
melijk op eeu afstand van zes of acht
mijl gehoord en mcu hoorde deze niet
•illeen in het toestel in de hut, maar
ook de officieren konden deze duide-
I jk in hun salon vernemen.
De uitvinder vuu deze ..scheeps-
ooren" is prof. R. A. Fi-ssenden. van
de Submarine Signal to. te Boston,
Hij xvos een van de pioniers op het
gebied der draadloo/.e telegrafie en
as geassocieerd met Edison.
Mr. Cleveland Mofctt heeft den uit
vinder geïnterviewd voor de 4meid
eun Magazine". Daaruit blijkt, dat
elk schip twee van deze trilling-opne-
tners noodisr heeft, waardoor men de
ichting weet, waaruit een signaal
komt. Een teer instrument neemt de
verschillende maten van intensiteit
van het geluid op. Het toestel aan de
eene zijde van het schip hoort het
signaal duidelijker, dan op de andere
zijde. Door liet bovengenoemde instru
ment kan een scheepsofficier precies
zien uit welke streek ;ui het kompas
het signaal komt en dan kan mea clcn
afstand tusschen liet slagschip t-n
den ondergedoken onderzeeër bereke
nen naarmate de "Intensiteit, waar
mee men het geluid hoort, dat na
tuurlijk minder xs-ordt, naarmate da
afstand vermeerdert. Op een tabel
«lot de officier dan dus ook den af
stand.
Een slagschip kan van den onder-
zeeër, wanneer hij geen vijandelijke
is. in code hooron, hoe snel hij vaart,
de richting, enz.
Het is duidelijk, dat een slagschip
de bewegingen van een ondergedom
pelde duikboot kan controleeien en
daardoor een enorm voordeel heeft
bovien de se'iepen van den vijand. Een
kruiser, gesieund door een half dozijn
onderzeeërs, die diep onder water va
ren, kan gemakkelijk een heel eska
der Dreadnoughts verslaan, die tegen
dit nieuwe gevaar niet bestand zijn.
Met oscillators kan een slagschip zien,
terwijl onderzeeërs in de diepe wate
ren kunnen aanvallen, volgens de
orders, welke zij van boven ontvan
gen.
Uw uitvinding maakt, dat do
Dreadnought praktisch hulpeloos is
vroeg Moffelt.
Dat is Juist voor Dreadnoughts,
die niet de trllling-opnemers hebben,
maar in het tegenovn -'©stelde geval
kunnen deze met electrlscJxe ooren
wel luisteren ea het geluid van de
schroef van een vijandelijken onder-
•zeeör op een afstand van twee mijl
hooren.
Beteekent dat, dat een slagschip
tegen een onderzeeschen aanval be
veiligd is?
Er is een groote mate van veilig
heid.
Zouden de drte Engelsche krui
sers, die door Duitsche onderzeeers
tol zinken zijn gebracht, ontsnapt
zijn, wanneer zij ueze tnlling-opuc-
nicis osciilatorsj hadden?
Zeer zeker.
Wat zouden zij gedaan hebben
Zoodra zij het geluid van de
schroef vernamen, voordat de. Duit
sche torpedo's gelanceerd waren, zou
den zij van koers veranderd en met
volle kraoht vooruit gestoomd zijn.
Voorts doelde de uitvinder rnedfi,
dal de Duitsche raid op de Oostkust
van Engeland nooit plaats kon gehad
hebben, wanneer de Bntsche dread
noughts voorzien waren van de tril
ling opnemers.
Up de Amerikaansche slagschepen
„W v uning„Delauiare „Utah" en
„l ::da" eu cp de onxki zectrs D 1,
D 2, K 1 en K 2 zijn de mestelleii ge
inatulleerd.
- w jj zijn er niet alleen in ge-
slaogd. aldus de uitvinder, om
op prooten afsumd iraudlooze be
richten tusschen onderzeeër» te zen
den. maar op korten afstand, ais eeu
halve mijl, kumlcu w it van de eene
duiklK'ut naar de andere spreken.
Ik zeg b.v. tot den seiner: „Roep
knpiieiu zoo-en-zoo aan de telefoon",
en een oogenblik later kan ik de stem
v.ui den kapitein hooren.
Hot toestel van Feseenden zendt de
signalen door het water, niet door de
lucht. Het ge', nd gaat door het water
met een snelheid van 4.400 voet in de
sec de en door de lucht met een van
1 100 voet
Door het toestel worden de onder
zeese he kloksignalen nutteloos er.
daardoor wordt hel vraagstuk van de
maatregelen tegen aanvaring opge
lost.
Het systeem van onderzeesch seinen
is zeker een soort van draadlooze te-
lographi© onder water.
Om berichten door het xvater te
zender zonder draad, ri het alleen
noodzakelijk-, dat de oscillator streep
en punt seint, volgens het Morse-
systecin. Deze seinen worden in den
telefoon-ontvanger op het andere
pchlp ontvangen.
Wij hebben berichten ontvangen op
een afstand van 32 mijl met grootere
00.'illnlors en sterke strooxnen kan
men do onderwater-trillingen vele
honderden -i n overbrengen.
A'lerlel.
DF. UNIVERSITEIT EN DE
OORLOG IN DUITSGHLAND.
Naar aanleiding van het begin van
h»t nieuwe semester aan de Beriijn-
eche universiteit, schrijft de „Vo3sL
sche Zeitung"
Meer dan do helft van do studenten
aan onze universiteit staan 'n het
ve'd. En alle buitenlanders, die nu
ook niet meer toegelaten worden, zijn
verdwenen. En de weinigen, die ach
ter moesten blijven, kunnen niet goed
meer werken. Zij zi.in te zenuwachtig
om zich met volle kracht aan hun stu
die to kunnen geven.
Vri dag vond de eerste immatricu-
latie plaats voor het zomer-semester.
De aandrang is anders vooral in
de eerste dagen heel groot Vel-n
ino t -n dan afgewezen worden, daar
ër per dag niet meer dan 150 iratna-
trlcuiuties p!aats hebben. Ditmaal
werden er slechts 100 toelatingekaar-
ten '.uigegeven voor den oers'.en dag
en dit was meer dan voldoende. In
vredestijd rekent men op ongeveer
3000 nieuwe studenten Thans zal men
ile 800 nauwelijks halen. Het was dus
erg kalm bij de lmmatrioulatic. Bu1-
landers waren er bijna niet. Onder de
honderd ge-immatriculeerden van den
eersten dag waren 66n Chinees cn een
paar Zwitsers. En de helft van al'e
nieuwe studenten bestond uU dames,
meer dan de helft zelfs.
DE AARDAPPELENVERORDENING
IN DUITSGHLAND.
Dr Kuczynski, de directeur van liet
statistisch Lu beau van Schöneberg.
schrijft in de „VossUche Zeitung',
1.aar aanleiding van de jongste bepa
lingen door ii n bondsraad gegeven
on>tr<_nt de regeling van het aardap
pelen-verbruik
..Blijft het bij deze verordening van
den bondsraad, dan hebben wij ro-c-ds
midden Mei :.aust een gebrek aan
brood, ten gebrek aan aardappelen.
Mo^it het zoover komen? Or.ze voor
raad aan tarwe en rogge was na den
laats*.on oogst zoo groot, dat wij, ook
zond r invoer uit li -i buiten-and, per
hoofd en per dag 350 gram :;adden
klui run gebruiken. De onbegrensde
voedering van broodgraan gedurende
de zes eerste oorlogsmaanden heeft
ten govo'ge gehad, dat wij ons nu ie-
vreden moeien stellen met 2o0 gram
en afstand moeten d >en van een zo-
vende gedeelte van ons totaal voe-
ding* verbruik
De Pru sische minister van land
bouw hoeft wel verk'aard den 29eten
Maan Door ©en oeconomisch ver
bruik van het beschikbare graan 's
het ons gelukt de brood-x r? rging oj»
texredêiïstellende wijze te rset-len tot
de nieuwe oogst er zijn zo'", maar
het volk denkt hier anders oxer. Het
is bereid zware offers brengen,
wanneer deze onverm del k zijn.
maar het xlndt het n'^t ..vn'k":n<-n te-
vredenstellend" wanneer het ontbe
ringen moet drawn, die al!e<-n het ge
volg zijn van onvoldoende r geerings-
mnatrogelen.
En met het. dreigende hrek aan
aardappelen is hef niet anders gesteld1
als met tut gebrek aun brood. Onze
laatste aardappeloogst bedrm-g na af
trek van de poolaardapm Rn. 39 mil-
lioen ton, du is driemaal z >oveeI a's
in vredestijd door de meoschen ver
bruikt wordt. Thans hebben xvij bier
van hoogstens nog maar 6 tot 7 mit-
Üoen tou. Indien de bondsraad over
gegaan ware tot -:en algeheel in be
slag n- inen, in plaate van c-rn halver»
maatregel in dien geest, dan zou het
nog wel mogelijk go wee»; zijn de
normale coneumpt'-e xan een pond
per dag en per hoofd te waarborgen.
Dit is lii'aas niet geschied en met
eiken dag. dat hiermee gewacht
wordt, groeit het gevaar. In vier we
ken tijd is misschien per hoofd en per
dag nog maar 1/2 pond beschikbaai
en d» moeders, die nu reeds bijna
niet welon hoe zij hun kinderen ge
noeg zullen geven met het broodrant
soen, zullen dan ook niet meer haar
toevlucht kunnen zoeken in de aard
appelen.
MINISTER TENNANT OV1R HET
ENGELSCHE LEGER.
In het Engelsche Lagerhuis heeft
de ondcrstaatssecretrls van oorlog,
Tannant. sprekende over de oorlogs-
begrooting er op gewezen, dat het le
ger aan alle eischen voldoet en tevens
herinnerde hij aan de nauwgezetheid
waarmede versterkingen werden ge
zonden. gelijk door sir John French
werd opgemerkt. Eveneens weee hij
op de regelmaat van den aanvoer van
uitrusting, voedsel en paardevoer,
waaraan nimmer iels te kort kwam,
hetgeen de algemeene bewondering
en dank der troepen wekte. De ge
zondheidstoestand van de troepen
xvos uitnemend, epidemieën waren
bedwongen. Niets overtrof de uitne
mende resultaten van den gezond
heidsdienst. Er waren geen gevallen
van dysenterie. De zorg voor de ge
wonden. die binnen 24 uren naar I on-
den worden getransporteerd, xvos een
reden van trots en dankbarn Vid. De
mannen, die thans, geoef. n 1 werden
verlangden allen naar het front te
gaan. I-ord Kitchener machtigde den
spreker te zeggen, dat het resultaat
van de recruteerin* in de laatste
maanden uiterst bevredigend was. De
cijfer» bleven merkwaard i-r geregeld
opeen hoogte, vooral als men in aan
merking neemt hoevclen eds zich
lieten aanmonsteren.
Lord Kitchener verzocht spr. hierbij
te voegen, dat hli vol vertrouwen was
dat de natie ook in dc toekomst aan
den oproep mst dezelfde bereidwillig
heid cn vastberadenheid zou voldoen
als dat in het verleden bet geval was.
Do minister wees er op dat meer
dan honderd duizend man in speciale
bataliops waren bijronmbracht door
ptn-iK-li'ke en individueel* pogingen;
Met den vliegersdienst ug alles
r.aor wensch en deze was zeer uitge
breid ondanks do mo< i ieu ver
bonden aan de oefening der man-
schappen en de vervaardiging vnn
materiaal. Het nieuwe tec- r zou v 1-
doende voorzien zijn van vliegtuigen.
Haariemmer Halletjes
E EN' 7. A T K R DAG AVÓNDP R AA TJ E.
Bewoners van het Stol borg-, Ju
liana-, van Ecden-kwartter (wie nu
nog niet weot wat ik bedoel, is vast
geen Haarlemmer) hebben klachten
geslaakt over don circus Corty Alt'ioff,
in den vorm van adressan aan 't ge-
moentebestuur. En toeri de steen des
aanstoots ging vertrekken was hij
nog 't hinderlijkst, omdat het afbre
ken van zoo'n tent r»u eenmaal niet
zonder lawaai gebeuren kan. Het
stukje, dat ecu hunner aan ona blad
daarover tor plaatsing zond, was
/eer duidelijk in Iden slapoloozo 1-
naclil-stijl gesolireven,
Hc-t is namelijk een feit, dat de uren
van den dog hun. Invloed hebben op
den geest, vnn xvat de mensoh schrijft.
Do morgenuren, na een ru6tigon
nacht zijn voor de kalme studie, en
liet orspronkelijk werk, de middag is
voor do compilatie (opsporing van
ReKCVcMs) ilo avond voor de overpoin-
zing. Zoo schrijven zakenmensdien
's morgens hun brieven, omdut zc dun
i'ittig zijn; 's middags zouxlen ze zeu
rig wezen, 's avonds (oader den in
druk der vermoeidheid) kribbig. Dit
geldt ook voor particulieren. Ilccft
iemand u 'r, don loop van don dag
onaangenaam bejegend, schrijf hout
dün 's avoids eea brief, schuif dion
in. een la en verzend hem den volgon-
xlott ochtend niet. Gij hebt dan uw
hart goluclit en krijgt toch geen ruzie.
Git deze beschouwing blijkt meteen,
waarom eon ochtendbrictf na eert sla-
r j'oozen nacht, geschreven moet zijn
in ©enigszins kribbigen vorm: de
avondstemming is dan, door den
mocht heen, tot in den morgen ver
lengd.
Hiermee kom ik terug tot-don brlof-
schrijver wiens ontstemming lx>grij
pelijk is. Fello elektrische lampen, een
zwaar stamoeindé stoommachine,
ciicusmuziek, pi tijd dezelfde wijzen,
zijn in strijd met de rust en de kalm
te, die zij, welke grond van do ge
meente kochten om in de buurt te
houwen, daar meenden le mogen ver
wachten. Verwachten, niet eischen,
daar Tiet gemeentebestuur zich bij den
verkoop wel niet verbonden zal heli-
ben tct een bepaalden graad van
stiitto die niet mag worden overschre
den,
Toecegevan moet worden, dut eon
circus ver boven oen nomaden stille-
graad uit gaat. Waarschijnlijk kan
hel in dit opzicht alleen overtroffen
worden door een zomerkermis met
rondgang, waarvan we weleer in het
Brongebouw ervaring hebben gehad.
De bewoners van het Frcdcrikspark
hebben in hel „burengerucht even
min als hun xiaodoliideis van het
Sfcolborgkxvorlior berust: aan de laat-
slen kan het t-*t troost zijn, da», het
niet de Bron kermissen toen uit ge
weest is. liet huidige request aan t
gemeentebestuur heeft dus kun» oj»
succes, al bestaat dit verschil, dat dn
Bronlast eens per jaar, hc-t circus-
bezxvaar eenmaal in de twee jaar moet
worden gedragen,
Als nu het Stadhuis xnaar geen
strikvragen gaat dtoon, bijvoorbeeld:
„waar moeten we dan voortaan met
een circus naar toe?" Midden in t
Florapark zetten, op een stellage en
bruggetjes er heen om het grasveld
te sporen? Of, radicaler, geen circus
rneer? Dus ook scon huur voor de ge
meente, geen oegenvreugd meer voor.
paardenliefhebbers, geen vuurmensch
(de eenige bijna, die in een stad als
Haarlem nog petroleum brandt.) alles
ter wille van do stilte.
Burengerucht verafschuwt ieder
naar de lettor dor poiitieveronlening
deugdzaam levend xx ezen, met al de
kracht, die dit hegiusel hem geeft
-Maar toch past, als tegenhanger vaa
den circus, een bosclieiden herinne
rt njr aan die stad uit de grijze oud
heid, waar geen hanengekraai word
gedu-'d, omdat het de bewoners ze
nuwachtig maakte, de stumpers, die
toch al niet slapen konden, wanneer
op hun bed één rozehlaadj© gekreu
keld was...
Ik herinner mo, dat wijten het
Raadslid Rinkema bij gelegenheid in
den Raad ooria gezegd) hoeft, dat je
hinderlijke gelu'den hebt op iedere
plaats van de fltad. Daar weet Hup-
slra van mee te praten, die op den
hoek van een straat woonde en aan
het gegier van de tram in de bocht
niet kon wennen. „Fidelio," placht
hij te zoggen, '„het is een vroeselijk
geluid. AU de conducteur en de wa
genvoerder en ai de passagiers samen
op hun toenen gingen staan en alle
maal zoo hard mogelijk gilden, dan
kon het geluid n'et zóó erg wezen,
als dat van de huilende bocht. En
dat duurt van 'e morgens vroeg tot
's avonds laat. Weet je wat, ik ga ver
huizen.''
Dat deed hij. Natuurlijk naar een
straat, waar geen tram door heen liep.
't Duurde geen zes weken, of ik be
speurde, dat deze buurt hem evenmin
beviel. Hier werd hij gekweld door
auto'». Die hebben een hekel aan
tramstraten, wagétos het getob met
du rail» en omdat ze moéten stoppen
voor de tramwagens, terwijl een
rechtgeaarde auto maar één voertuig
ként, waarvoor leder ander stoppen
moeteen auto.
Hupslra viel dun van de Gharybdis-
tram in de Scylla-auto. Zijn hui'ende
bocht, zoo verzekerde hij plechtig, was
iiiemendaal, vergeleken bij den
k'.ason van de auto's. „Ziedaar," zet
hij, „een onmensch-lijk machten, dat
verboden moest worden. Het ls de ge
concentreerde atornxxv'nd, gierende in
de toppen van de hoornen en dat ver
tienvoudigd, die je zonder eenige orde
of regelmaat op het lijf wordt gesme
ten. Het gehuil in de trambocht kwam
tenminste als de tram op tijd was,
om de zes minuten terug, ordelijk en
netjes. De klaxon giert je zijn hoon
in de ooren ais je 't op liet minst voor
ziet, soms viermaal per kwartier,
eoms ééns in 't uur Altijd onver
wachts. En dan nog 'etsde tram
stopte ten minste van 's nachts céti
tol 's morgens zee, voor een auto ber:
je nooit veilig. Ik geloof vast en ze
ker, dat chauffeur», net als in China
ter dood veroordee'-den, geen slaap
ririjgen. Nauwelijks heb je, opge
schrikt u'u je 6laap, te vier uur de
laatste auto van den vorigen dag
voorbij hooren klaxoiuieeren, of te
kwart oxer vier val je haast uU je
bad, wegens het voorbijloeien van de
eerste auto x-an den nieuwen dag, Ik
ga vast en zeker
Verhuizen had hij willen zeggen,
maar met een huurcontract voor twee
jaar levert dat na zes weken bezxvaar
op. Ilij bleef dus, rua&r ging onder de
autogeluiden gebukt. „Ga eens xvat
Uit, zei zijn dokter, toen het zomer
werd en zijn vrouw klaagde dat hij
tegor.xvpordig met genot op den boek
van oen tramstraat naar het geluid
in de bocht kon luisteren, alsof het
een welluidende solo op dc dwarsfluit
was. En hij ging. Naar een plaals,
waar de meest volkomen rust on stilte
moest hoerschen. De keus viel op
Texel.
Toon lk hem zes weken later terug
zag xvaa hij totaal veranderd. Auto
geluiden kondon Item niets meer hin
deren en zelfs het felste klaxongeluil,
plotseling voor zijn huis uit los
barstende', waarvan ik opsprong van
mijn stoel, liet Item onverschillig. In
■tie zes weken was hij oververzadigd
met stilte „Fidelio", zei hij, ,.op dat
eiland is hei alles stilte. Do atmosfeer
ia er zwaar van stilte. Spoor en tram
Kijn. er niet, de boot, die je er heen-
vaart, zwijgt als ze liet eiland nadert,
de weinige fietsen die je ontmoet,
bellen niet. De schapen blaten ge
dempt, omdat zo het met heelemaal
durven laten, daar bot In de dierkun-
lebiMxkjcs op «hooi voorgeschreven
«taal, houden blaffen er weinig, de
xiaschen, zoo talrijk toch, laten niets
van zich hooren, ten slotte praatten
mijn vrouw en ik fiuistereiid tot el
kaar.
Soms zweeg zo heeie dagen. Wij
verstilden van lag tot dag. Het eeni
ge wat eindelijk aog tot mij sprak,
was de stom van mijn geweten, di»
tot mij zei: ,.Wou jij hier ten ceuxvi-
gon dago in 'lozo stilte wonen,
terwijl de wereld voor de meeste
schep:-^len zoo vol geluiden is.' Schaf
je zelfzucht afl"
En zoo woont hij dan weer tt- mid
den van zijn klaxons en slaapt dan
slaap der rechtvaardigen, ook
's avonds na :Un eten. u een half*
uurs-dutjo.
P* Groote Markt, dh> i" 'en l<vxp
van de eeuwen al zooveel demonstra
ties meemaakte, vredelii vc.de ©n an
dere, xvns Dinsdag weer het i-rrein
van een uiting van den volkswil, vóór
zoover di© l»olraft de leerlingen
van de laagste khesen d- r Tf. R- l5-
Onder «le leuze; ..school is g*oöd,
maar vacantia is béter", verlangden
zij voor Wcr&nsdagnvu .-n vrijaf,
evennis do leerlingen vnn «le hoogere
k!as«-n, die het gekregen hadden om
aan de exploitatie van tn»t F.mma-
bloempje moe te kunnen doen. D*.
wethouder evenwel, onder «le leuze:-
,,een sclrvlgehouxv is goed. maaretfh
bezet schoolgebouw is betert', wees
de aunvTang af en het gezelschap ver
trok. zijn teleinstelling *i 1 in mu
ziek. namelijk in de belkb" van do
fiotson.
Als deze dernonstratü-n cewoonio
worden, de ge/.-ge!rl« papieren re-
queston vorvnngen door optochten
naar het stadhuis, mat deputnt!eg
naar den wethouder, dan zoo ds
Groote Markt noodrakeiiik '»-gror'i
moeten worden. Anders i< ©r geep
plaats genoeg x-.v.r do geme- nt*-we-k
seniiinfdi die nHzillo» Hen.
burgers. rt>- af» 1 nffinx x n 1» t»r
m!s xvenschen korter voor zon,
velen, d e vaak of minder vak h'j
«en het ïemee"tei«estu»ir ió..«n la
v«»r/-..-ken. f.aat on<" hem ">;i de ge-
zegelde papieren Mil ven !>:c st.ar
h*t verkeer niet In den v.. m
ken ©ok niet rcsVn vervelend helgo
Tinkel, waarvan Lomvtje, d> Ircsxseb
dacht dol hel een demonstratie te zij,
nor eer was, og<I moet hebben,
..dat het op zijn xxoord van Ici-rkun
«Mg© oen vervelende aubade was
FIDELIO.
