OF. DUIKBOOT-OORLOG.
Lloyds meldt uit Milford liavén:
Hei Britsche stoomschip .Stra'h-
n-.tlrn Penarth", bestemd voor Ar
changel, is Dinsdagnacht voor de
kust Pembrokeshire getorpedeerd. De
kapitein on 21 leden van de beman
ning zijn verdronken.
De Vereenigde Staten en
Duitsohland.
De Berlijnsche briefschrijver van *t
AL'. Handelsblad schrijft o.a,
Do ,,Lusitania"mota van do Ame
rikaansche regeering, die vooral door
hot aftreden van minister Bryan en
door de Reuter-mededeeMngen, vol
gens wélke zij een zeer scherp karak
ter droog bijna dat van een ulti
matum een politieke sensat'e ge
worden is, is in Duitschland Zater
dagmiddag bekend gemaakt. Na de
Bryan- en Reut er-voorgeschiedenis
had men hier gerekend op eon vinni-
gon inhoud, op een bedreiging zelfs.
En aan de blijde verrassing, dat de
nota, hoe zakelijk en beslist ook. geen
bedreiging bevat, zelfs hier en daar
een harte'ijken toon doet hooren,
moet het waarschijnlijk toegeschreven
worden, dat vele Berlijnsche bladen
Zaterdagavond hun tevredenheid uit
ten over do boodsohap u't Washing
ton en er op wezen, dat op de basis
v .n deze nota stellig wel tot overeen-
mming te geraken zou zijn.
Hot is echter twijfelachtig of zoo'n
bi ij optimisme wel gerechtvaardigd
genoemd mag worden. Door de vrien-
<k ijk-heid en de correctheid van den
toon het moet al heel erg zijn, wan
neer in diplomatieke stukken van de
zen welwillend en omgangsvorm afge
weken wordt, hetgeen soma zelfs in
een ultimatum niet geschiedt mag
men toch niet over het hoofd zien,
dat president Wilson de Duitsche re
geering wijst op haar ,,groote ver
antwoordelijkheid" en zelf6 duidelij
ke toespelingen maakt op gebrek aan
menscheliikheid, dat het torpedeéren
van dc „Lusitania" genoemd wordt
..(•on daad waarvan de weerga niet te
vinden is in de moderne oorlogvoe
ring". De rcgeeriiig te Washington
g •(•ft de Wdhelmstrasse, hoe beleefd
en vriendschappelijk ook. een iesje in
de moraliteit, dat vooral in het neu
trale buitenland indruk maken moet
en dat getuigt van een besef van mo
reel superioriteit. dat geen enkel Ber-
liinsch blad geslikt zou hebben, in
dien niet juist de vreugde over den
kalmen. zake!ijken inhoud van de no
ta na de alarmeerende feiten en ge
ruchten van den overkant, het ver
inogen om nuchter te oritiseeren en
scherp te oordeolen wat van streek
gebracht had.
Dan toch moest niet alleen het mo
re©!© lesje opgevallen zijn. doch ook
het feit, dat het verschil van opvat
ting tusschen de Duiteche en Ameri-
kannsohe regeerinpen nog zeer groot
is. oven grool als den 15don Mo», toen
president Wilson zijn eerste „Lusi
tania" nota zond. Nu toch herhaalt
hij zoo ernstig en plechtig mogelijk"
zijn bezwaren van den 15en Mei. be
zwaren. die hij baseert op de ..grond
slagen der menschelijkheid. de alge
meen erkende begrippen van interna
tionaal recht en de oude vriendschap
met het Duitsche volk".
De antwoord-no'a van de Duitsche
regeerine heeft dus in de overtuiging
der Amerikaansche regeering geen
wltzizring gebracht Nog steeds is de
regeering t<* Washington overtuigd.
'da1 het reizen van Amerikaanse he
burgers op e'-k handelsschip, ook een
vijandig, dit schip vrijwaren moet
voor een torpedeering zonder waar
schuwing of onderzoek, en dat de be
schieting alleen geoorloofd is, zelfs in
de ooriogszóne, indien het schip zich
ï/'et stoort aan deze waarschuwing of
z'cti togen een onderzoek verzet. Daar
entegen acht de Duitsche admiraliteit
waarschuwing onmogelijk, omdat de
KngeLsche admiraliteit ook handels
schepen den raad gegeven heeft Duit
sche duikbooten te rammen. WWen
deze duikbooten niet hun eigen dood
vonnis Rekenen, dan moeten zij on-
middelliik tot de beschieting van een
vijandelijk schip overgaan, onver
schillig tot welke nationaliteit de pas
sagiers op dat schip belmoren Ook
Anterikaansche burgers, die zich aan
boord bevinden van vijandelijke han-
df'<*schepen, kunnen niet er op reke
nen ontzien worden, sedert de En-
ge'scbe regeenng het den Duiischen
duikbooten onmogelijk gemaakt heeft
vandeliike handelsschepen te onder
zo-kon.
Het principieel© verschil van op-
va itinzr is duidelijk. En zoo belang
rijk tevens, dat, in logische conse
quentie. de Amerikaansche regeor'ng
het absoluut bijzaak acht welk' ka
rakter de Lusitania" droeg han
delsschip of huipkruiser of het al
dar n'ei bewapend was, al dan geen
ammunitie aan boord had. Hen stand
punt, waarop de Duit60he regeering
z'ch niet zal kunnen plaatsen
De Amerikaansche regeering spreekt
d>- Duitsche bewering niet tegen dat
hr ..luaüania" ammunitie en ander
oorlogsmateriaal aan boord had. Al
leen wordt gezegd dat de lading van
de Lusitania" met in strijd was rnet
de Amerikaansche wetten. Voor de
Amerikaansohe regeering was dit na
tuurlijk voldoende, vooral omdat zij
niets bemerkt heeft van de verborgen
opgcste'de kanonnen, van Canadee
sctie troepen, die aan boord geweest
zouden zijn, van het karakter der
„Lusitania" a's Britechen hulpknri-
se- Zij kon de uitklaringapap'eren
aan de „Lusitania" a's handelsschip
volgens haar wetten geven, had, ate
dc regeer ing van een neutralen staat,
aan haar wettelijke verplichtingen
vo daan.
Doch voor de Duiteche regeering
komt hei er niet op aan of de lading
ammunitie en wapens in overeen-
«b mmiiig was met de verplichtingen,
d<- Amerika aan de lading van een
handelsschip stelt. Voor haar is de
hoofdzaak, dat or schietvoorraad ge
transponeerd werd voor een vijandig
land. En daarom beschouwt zij de
vraag van de lading niet a«s bijzaak,
«i i r minder toe doet.
•>e Amerikaansche regcering is
gaarne geneigd haar diensten te be-
v. ijzen b:J een poging tot overeenstem-
ïiun-' tuvscht-n de Duitsche en Engel-
sohe r' gneringen over een verande
ring van het karakter en de voor-
w.iarden van den zee-oorlog, een
ikikboold door de Duitsche regeering
la haar antwoord-nota opgeworpen.
De Doitacha regeering heeft her-
haalde!ijk betoogd, dat zij eerst be
sloot tot de duikboot-actie, toen haar
geen ander middel meer b'eef om een
eind te maken aan de Britsche- con
trabande-politiek, die zij in strijd
acht met de bepalingen van het vol
kenrecht en die ten doel heeft Duiisch-
land door uithongering, door het ont-
hoaden van grondstoffen klein te krij
gen Zoodra Engeland deze contra
bande-politiek laat varen, houdt
Duitschland met zijn duikboot-actie
op President Wilson biedt thans zijn
diensten aan, om deze Duitsche ge
dachte te verwezen'ij ken. Maar hij
zal hiertoe niet het initiatief nemen.
In zijn nota zegt hij. dat hij de Duit
sche regeering hartelijk uitnoodigt
van zijn diensten in deze richting ge
bruik te maken. Met andere woorden,
moet dc eerste stap van de Duitsche
regeering uitgaan.
liet te de vraag of dit gebeuren zal.
Men zou zeggenwaarom niet? üe
Du'usche r( geering 9peelt de mooie
rol, wanneer zij de hand reikt. En z.e
kan het zich t" meer tot een eer re
kenen. i'if gedaan te hebben, indien
zij werkelijk overtuigd is, dat de Brit
sche uithongerlngspcilitiek toch geen
kans van slagen heeft, zij dus Enge-
'ond meer schade berokkent met haar
duikbooten dan Engeland met haar
cortrabaude-politek. Zij zal wel wcer-
siand weten te bieden aan «Jen storm
var verontwaardiging, die er ongo-
Dvijfeld in de chauvinistische gelede
ren zal opsteken, indien zij een zoo
grootsch6 houding aanneemt, die All-
Du'tscbe bladen natuurlijk zu'len uit
maken voor een zwakke en onwaar
dige. Iteigeen nu reeds uit hun ko-
'ommen blijkt, alleen bij de gedachte,
dat de Duitsche regeering zoo mensch-
licvend zou optreden.
Zelfs een zoo gematigd en verstan-
d'g blad als de „Berliner Börsen Cou
rier" schrijft dat Engeland den eer
sten stap moet ondernemen en dat
president Wilson, indien het hem
werkelijk te doen is n'et ora oecono-
ïnische belangen, maar om idea's
goe d e re nbij bei de regeeri ngen voor-
si ellen heeft in te dienen en zioh niet
tev reden moet stellen met de beschei
den rol van brevenbeste'ler.
Allerlei
DE MOBILISATIE VAN DEN UIT
VINDERSGEEST.
Het denkbeeld van den bekenden
schrijver IL G. Wells, om Ln Enge
land den uitvindersgeest wakker te
schudden, heeft voorloopig veel suc
ces. De „Times"' ondersteunt zelfs het
plan van een anderen inzender, die
in overweging geeft, de volgende drie
prijsvragen uit te schrijven en voor
de beste antwoorden op elk der vra
gen een premie van 100.000 p.st. uit
te loven.
lo. Een middel om onderzeeërs on
schadelijk te maken, te vangen of te
vernietigen.
2o. Een beter raiddel dan de be
staande. om groole massa's vijande
lijke soldaten in den kortst mogelij
ke® tijd om het leven te brengen.
3o. Een middel om schepen tegen
torpedo-aanvallen te beschermen.
Het bedrag, dat volgens den inzen
der dient uitgeloofd te worden, is in
ieder geval hoog genoeg, om geleer
den en uitvinders er toe te bewegen,
de vragen eens goed aan te kijken,
zoo betoogt het Engelsche blad.
EEN GEVOLG VAN DRANKMIS
BRUIK.
Te Newcastle hebben zoo lezen
we in 't Alg. Handelsblad vier ar
beiders van de Palmer werf terecht
gestaan wegens contractbreuk. De
zaak was deze. De vier arbeiders wa
ren werkzaam in de platenafdeeling
der fabriek, twee bij de ovens, twee
anderen bij de vvalsst raten. ln den
avond van 31 Mei bleek het dat de
vier werkl.eden ton gevolge van
drankmisbruik niet in staat waren
hun arbeid te verrichten en in deze
omstandigheden bcj loot de opzich
ter het werk geheel en al stop te
zetten, wijl de arbeid dezer lieden
noodzakelijk was en hij bij dezen ge
vaarlijken arbeid met gloe.end metaal
het er niet op aandorst he* werk voort
te zetten met beschonken lieden. Dit
stopzetten van den arbeid voor een
geheele ploeg brnicht de fabriek groo
le schade. In normale tijden zou de
directie der fabriek zeker niet zijn
overgegaan tot een vervolging wegens
contractbreuk, maar ln dezen trijd, nu
lu het nationaal belang ieder zijn
plicht behoorde te doen, meende ze
tot voorbeeld van anderen tegen deze
plïchtvergeten arbeiders te moeten
optreden wijl in het geval van eon
der arbeiders nog eenige twijfel be
stond werd de klacht tegen dezen in
getrokken. De drie anderen werden
trhter door den pol tierechter veroor
deeld tot het betalen van een schade
loosstelling van een p.st. en van de
kosten eo zij kregen tevens een duch
tige berisping van den rechter dat ze
in dezen tijd door drankmisbruik de
productie van oorlogsmateriaal had
den belemmerd.
Dit is de eerste vervolging van de
zen aard tegen arbeiders ingesteld en
men hoopt dat dit voorbeeld nu uit
werking zal hebben op andere zwak
ke broeders, oin tegen de verleidingen
van de kroeg met meer kralcht op
te treden.
DE BEHANDELING VAN KRIJGS
GEVANGENEN.
Het Frajische Gezantschap te 's-Gru-
vonhoge deelt het volgende mede
's-Gravenhage, 16 Juni.
Een reeks van Durtsche pers-com
muniqué'*, meer bepaaldelijk bestemd
voor Amerika on gedeeltelijk overge
nomen in enkele NederlanrLsche dog-
bladen, betrekkin# hebbende op de
moerassen van Wies bij Weener, be
vatten d© mededeeling, dat 15.000
Fransche gevangenen zullen gebezigd
worden bij werken tot drooglegging
van moerassen In Noord-DuitscMand,
•Is vergeldingsmaatregel tegen de
behandeling, waaraan Duitsche ge
vangenen ln Afrika zonden zijn on
derworpen. Nagenoeg al deze gevan
genen zijn geïnterneerd, hetzij in Al-
gerié en Tunis, hetzij in Marokko. Nu
zijn de eer&te en tweede dezer drie
streken Juist bezocht door gedelegeer
den van de ambassade der Vereenig
de Staten, terwijl de derde is geïn
specteerd door den Zwitserechen ge
neesheer De Marva 1, gedelegeerde
van het Internationale Roode-Kruis-
Comité. De verslagen dezer officlee'.e
•■©zoekers spreken van de uitnemende
huisvesting©-, kleedings-, voedings-
en arbeidstoestanden der gevange
nen, die met dezelfde zorgen en de
zelfde welwillendheid behandeld wor
den als hun m Frankruik gebleven
makkers. Ten aanzien van do enkele
honderden Duitschers, die in Togo en
in Kameroen werden gevangen geno
men on die tot diusver in Dahomey in
verzekerde bewaring werden gehou
den, heeft de Amerikaansche gezant
le Monrovia verklaard, dat de ge
ruchten, volgens welke zij aan mis
handeling zouden blootstaan, voor
absoluut onjuist moeten worden ge
houden. Men heeft integendeel te
hunnen opzichte juist nauwgezet de
raadgevingen opgevolgd van de
plaatselijke gezondheids-autoriteiten.
In dien geest on overeenkomstig dat
advies hoeft de regeering der Repu
bliek zelfs onlangs besloten tot hunne
overbrenging naar Noord-Afi ika, we
gens de nadering van het ongunstige
seizoen. Maar hot beste bewijs voor
de ongegrondheid dor beschuldigin
gen van de Duitschers wordt geleverd
door do geringe sterfte onder de ge
vangenen, zoowel in Dahomey als in
het overige deel van Afrika.
De werkelijke, maar niet uitgespro
ken grief van de Keizerlijke Regee
ring is hot verlies van haar aanzien
in de oogen der inboorlingen, voort
spruitende uit de aanwezigheid, in
staat van gevangenschap, van een
zeker aantal barer onderdanen. Maar
hare 'bedreigingen zullen in dezen
stand van zaiken geen verandering
kunnen brengen, en hot spreekt van
zelf, dat alle maatregelen, ten opzich
te van Fransche gevangenen geno
men. de negeering der Republiek tot
haar groot leedwezen zouden ver
plichten tot het nemen van gelijke
maatregelen en tot een gelijk aantal
togen Duitsche gevangenen.
Aan de Telegraaf wordt uit Parijs
geseind:
De Fransche regeering heeft tot
haar groote spijt moeten besluiten
tot represaillemaatregelen tegen de
slechte behandeling van Fransche
k rijers gevangenen in Duitschland.
Het is waar, dat 1000 Frauséfte
kriiTrsgevanganen overgebracht zijn
naar de ongezonde moerassen van
Wies nabij Weener, zooals is mede
gedeeld.
Een gelijk aantal Duitsclie krijgsge
vangenen zal daarom overgebracht
worden naar bepaald© doelen van die
Fransche koloniën, om daar onder
dezefd© omstandigheden van kli
maat en arbeid te leven.
OVER VREDE,
Reuter seint uit Londen
Telegrammen u't Washington mel
den. dat men in rozeeringak ringen er
©enigszins benieuwd naar is. wat het
nieuwe gepraat over den vrede »n de
Amerikaansche kranten te beduiden
heef! Noohtans nemen zij die niet
ernstig op. Zij zouden er meer aan
dacht aan wijden, zoo ze niet uitslui
tend uit Duitsche bron kwamen, ter
wijl geen van de geallieerden ©eni
gen lust heeft getoond om over vre
desvoorwaarden te spreken.
DE KONING VAN GRIEKENLAND.
Wolff eeint uit Athene
„Hol bericht van Woensdagavond 10
uur luidtTemperatuur van den ko
ning 37.4 gr. pols 104 met onderbre
kingen. ademhaling 20 toestand der
wonde normaal. Aligemeene toestand
onveranderd. De dannkatarrh houdt
aan, eveneens de nierverscliijnsel-e.il.
De nacht was betrekkelijk kalm."
i
AANVOER VAN KATOEN NAAR
DUITSCHLAND.
De „Daily Mail" bevat een pleidooi
voor het afsnijden van den toevoer
van katoen voor Duf.echlancL
„Vóór den oorlog (zegt het blad)
dachten de meeste menschep, dat ka
toen hoofdzakelijk gebruikt wordt om
in Lancashire (het katoen-district} in
calicc of katoenen weefsels of in ver
bandgaas en watten omgezet te wor
den
Langzamerhand echter beginnen
zij te begrijpen, dat katoen het voor
naamste bestanddeel is van het mo
derne „kruit" en dus een middel,
waarmede meuschen in den oorlog
worden gedood. Het ontploffings-
middeil, dat den kogel uit het kanon
en het projectiel uit het kanon jaagt,
bestaat niet als in den tijd van Naj>o-
leon, uut houtskool, salpeter en zwa
vel, maar in hoofdzaak uit Ma toen.
Om katoen tot een ontploffingsmid
del te molken, wordt ligt in salpeter
euur gedompeld, gewasschen en ge
droogd. Het resultaat dier bewerking
is schietkatoen. Het werk moet met
de grootste voorzichtigheid gedaan
worden, anders vliegt de fabriek met
allen die er in werken in d© lucht..
Als liet goed geimuukt is, is het be
stendig en betrouwbaar. Het Engel-
sohe „cordiet" bestaat voor twee der
den uit schietkatoen en voor één der
de uit andere ingrediënten. De Duit
sche en Ooöïenrijksche ontploffings-
rniddelen hebben ongeveer dezelfde
samenstelling. Zonder schk'. katoen
zouden de Duitoche vuurmonden
moeten zwijgen.
Het verbruik van katoen ln den
modernen oorlog ia enorm groot. Een
baal katoen van ongev«ier 400 Eng.
ponden is noodig .oor hel schiet
katoen voor één schot met een En-
geLsoh 15 inch, kanon of een 17 inch.
Duiischen houwitser. Dezelfde hoe
veelheid katoen zou genoeg munitie
leveren voor 400 schoten uA een veld
kanon of 80.000 geweer-patronen.
Volgens eene lag© schilling gebrui
ken Duitschland en Oostenrijk dage
lijks voor dit doel 300 ton katoen de
hoogst© schatting stelt dit verbruik
op 1000 ton per dag.
Nu groeit er geen katoen in Duitsoh
land en hiK kan er ook niet langs
chemischen weg worden bereid. Elk
one. dat dient om Kngelsclie man
schappen he verminken of le dooden,
moet dus over zee komen. Als toen
den aanvoer van katoen kon afsnij
den, dan zou Duitschland voor grooio
moeilijkheden staan. Zelfs als dit
land een nieuw ontploffingsmiddel
zou kunnen maken, dan zou een ver
andering van dien aard toch in oor
logstijd moeilijk uit te voeren zijn.
Het is daarom verbazingwekkend
dat Engeland Duitschland niet lieert
belet, katoen uit het buitenland te be
trekkon. Er is ©en zeker werkend
middel om dit te doen, namelijk ka
toen tot oorlogscontrabande te ver
klaren en door de kruisers van Enge
land of zijn bondgenoot-en te I often
confiakeeren.
Dat hebben de Enge ter hen niet ge
daan, ofschoon zij het reeds in de
eerste oorlogsweek hadden moeten
doen. Zij hebben wol, koper en alles,
behalve juiat hot ééne onmiskenbare
product voor de Duitsche kanonnen,
tot oorlogs-contrabande verklaard.
Maanden lang hebben zij zelfs groote
verschepingen van katoen uit Engel
sche naar neutrale havens toege
staan, van waar het naar Duitsche
land werd doorgezonden. Zij hebben
dit eerst kortelings door een verbod
van uitvoer onmogelijk gemaakt. Zij
hebben den eiyiort van katoen, uit de
Vereenigde Staten in neutrale sche
pen voor neutrale havens bestemd,
niet afgesneden en liet grootste deel
dezer goederen gaat naar Duitsch-
4 and.
„Als wij katoen tot oor logs-contra
bande verklaarden", zoo vervolgt het
blad, „dan zouden wij dien handel
kunnen beletten door beslag te leggen
©P de zendingen en van de neutralen
het bewijs te vergen, dat de zendingen
niet voor Duiiaschland zijn bestemd.
Wij zouden dit kunnen doen ingevol
ge de 'bepalingen, die indertijd door
de Vereenigde Staten tijdens den
burgeroorlog met d© Confederatie
werden ingesteüd en die minister
Bryan vijf maanden geleden nog in
een brief aan mr. S«kme bevestigde.
„Waarom vaardigen wij zulk eene
proclamatie niet uit en ^nijden wij
den tfinvoer van grondstoffen voor
Duitschland's kruit nkv Zijn er
nog geen weduwen en weezen genoeg
iil Europa?"
DE GEHEIMZINNIGE BRANDEN IN
ENGELAND.
Dinsdag werd iu het Lagerhuis door
den afgevaardigde Neiid eene vraag
gericht tot den Minister van Binnen-
l&ndsche Zaken omtrent, de geheim
zinnige branden, die in den laatotcn
tijd hier en daiar in Engoiand plaats
hadden.
Neild vroeg, of des ministers aan
dacht ook was gevestigd geworden
op het aantal en den aard der bran
den, die sinds het begin van den oor
log over lult geheele land uitbreken,
en in het bijzonder zulke, waardoor
fabrieken of andere industrieel© in
richtingen in d© aaoh werden gelegd;
en voorts, of hij, om de onrust, die
door deze branden overal in Ihet land
is gewekt, te doen ophouden, een
maatregel wilde voorstellen om do
„City of London Fire Inquests Act"
(de weit waarbij het onderzoek naar
de oorzaken van branden te Ixmdan
wordt geregeld) voor het geheet© Ver
eenigde Koninkrijk geldig te verkla
ren en «le liehandeling dier u.lbrei-
dingsbepaling als nood-wetgeving te
doen behandelen.
Sir J. Simon antwoordde, dat daze
quaeetie grondig wordt overwogen,
en dat de politie iedere zaak, waarbij
reden tot verdenking beJ.aat, nauw
keurig onderzoekt. Het aantal bran
den is, voor zoover der regeering be
kend is, niet 'buitengewoon groot
seuert htlt begin van den ooriog.
Spreker aanvaardt den wenk, di©
in do vraag werd gegeven, maar ge
looft, dat het in dit geval gewenacht
is. zoo weinig mogelijk openbaar t©
maken en de zaak aan do ipoliitie over
te tuben.
HANDELDRIJVEN MET DEN
VIJAND.
Te Edingburgh staan twee leden
van d© ijaershandelaarsfirma Jacks
Co., t© Glasgow, tereolit, •wegens
handeldrijven met den vijand. Door
bemiddeling van de agenten der fir
ma te Rckterdain zou de firma con
tracten voor ladingen ijzererts over
Rotterdam hebben afgesloten met
Duitsche ondernemingen, zooals
Knrpp en de Rheinische S'.ahlwerke.
De verdediger der beide firmanten
meende dat in een geval, den verkoop
betreffende van een ertsvoorraad, die
te Rotterdam was opgeslagen, de En
gelsche justitie geen bevoegdheid
had, daar hut oen overtreding gold,
niet in Engeland begaan, maar de
lord-advocaat was van oordeel, dat
de beklaagden door bemiddeling van
hun agent hadden gehandeld en dus
wel (Iegelijk verantwoordelijk waren.
En de rechter was eveneens van (leao
meening; over de quaesti© van juris
dictie kon geen moeilijkheid riizen,
daar handelaars in Engeland, di©
door hun agenten goederen leverden
aan den vijand, aan vervolging wa
ren onderworpen.
De verdediging der beide beklaag
den was hierop gebaseerd, dat naar
hun opvatting de Rotterdamsche fir
ma een zelfstandige firma was, waar
mede ze handeldreven, dat hun eigen
firma een filiaal had te Duisburg,
dat ook zelfstandig handelde, en dal
zij <lus voor transacties tusschen deze
en de Rottcrdrmsche firma geen aan
sprakelijkheid hadden.
Het proces wordt nog voortgazJU
AFPERSING.
De ,,N. R. Ct." meldt
Wij lezen in een Amerikaansche
courant van een Fr. A. Slallwagigon
(Stellwagen Red.), iemand uit
Nederland geboortig, maar thans
Amerikuansdh burger, die in hechte
nis is gesteld wagens pogingen tot
afjxwsing, gepleegd tegenover do
Gunard-Mij. llij schreef brieven
het zijn er 14 geweestt waarin hij
dreigde, dat de stoomschepen der
maatschappij met bommen zouden
worden vernield, indien hem geen
geld werd betaald. Voor een salaris
van 20.000 dollars 'sjaars nam hij
aan. de maatschappij op de hoogte te
houden van het doen en laten der
„Duitsche spionnen-organisatie".
Zulke brieven waren, zoowel vóór
alp na de ramp met de „Lusitania"
gezonden. De politie slaagde er tn de
wacht te houden in het postkantoor
waar d© brieven gewoonlijk werden
gepost. Toen er weer eens een brief
mei de reeds bekende hand van den
ononiecmen afperser door de gleuf
kwam, keek een dienstdoend speur
der, die binnen op de loer Eat, door
het raarn, zag en greep den man.
Stadsnieuws
HET LAGER ONDERWIJS IN 1914.
Het verslag van den toestand van
het Lager Onderwijs in de gemeente
Haarlem is in druk verschenen. Wij
ontloenen er de volgende bijzonder
heden aan:
Blijkens de opgaven bedroeg bet
totaal der schoolgaande kinderen op
31 December 1914 op de openbare
acholen 3691 jongens en 3096 meisjes
©n op de bijzondere 2585 jongens en
2820 mesjes, totaal 6276 jongens en
5925 meisjes.
't Vorig jaar waren op genoemden
datum 6203 jongens en 5831 meisjes,
't Aantal schoolgaande kinderen ver
meerderde dus met ongeveer 170.
788 jongens on G97 meisjes boven
12 jaar gingen op 't eind van 't vorig
jaar hier school. Dc omliggende ge
meenten leverden 8% jongens en 721
meisje®, die hier onderwijs ontvin
gen.
Openbaar onderwijs wordt gegeven
in 'we© scholen voor M. U. L. O.,
drie opleidingsschepen tot hel M. O.,
twee scholen voor L'. L. O., tien scho
len voor gewoon lager onderwijs, oen
buitengewone school voor lager on
derwijs en de Rijksleerschool.
Bijzonder onderw ijs wordt gegeven
in vier christelijke scholen, rijf R. K.
parochiale jongensscholen, zes R. K.
meisjesscholen en twee scliolen van
de Vereenigde Doopsgezinde Ge
meen te.
Verder bestaan hier ter stede:
Een school voor bejaarden en drie
bijzondere scholen, die de leerlingen
voorbereiden voor bepaalde inrich
tingen. nl. de Oranje-Nossauschool
voor christelijk onderwijs, de school
van de R. K. School vereenig ing en de
school van de Haariemsche School
vereniging.
Uit de \crslagen, (He zijn uitge
bracht door de verschillende hoofden
van scholen stippen we het volgende
aan.
De heer C. v. d. Werff (school Tet
terodestraat) memoreert de opheffing
der school voor gewoon L. O. en de
stichting van een U. L. O., welke
raadsbesluiten evenwel nog niet tot
uitvoering gebracht zijn.
Do tijdsomstandigheden hadden op
het sparen oer kinderen geen invloed.
De heer Sasburg e.u. gewagen met
lof van den Ccntralen Schooltuin aan
de Kleveriaan, waar men steeds be-
rerd is, dó scholen van planten te
voorzien.
„Gemobiliseerde militairen", aldus
schrijft 't hoofd d'er school aan de
Parklaan, de heer J. Brandenburg,
hielden ons den ufgeloopen zomer
ruim een maand huiten ons eigen ge
bouw. Ook andere hoofde® van scho
len verstrekken mededeelihgen over
't in gebruik nemen van hunne scho
len door militairen, waardoor nien
genoodzaakt was, andere lokalite:ten
op te zoeken.
Aan genoemde school wordt nog
altijd in kistjes van de Nuts-Spaar-
bank gespaard. Ongeveer f 220 werd
in 1914 ingelegd.
Aan de school van den liter K. K.
A. Valken (Leidech© plein) zijn thans
nog 69 leerlingen tijdelijk vrijgesteld
van de betaling van schoolgeld.
In den afgeloopen zomer zijn weer
20 kinderen voor vier weken in het
„Kinderhuis' le Zandvoort opgeno
men. Twee werden in andere instel
lingen verpleegd.
Aan d© school van den heer Max
(Leidsche plein) werden ©enige nieuw
gebouwde lokalen iu gebruik geno
men.
Als lectuur gaat rond o.m. in de
hoogste klassen geregeld 't bekende
kinder tijdschrift: „Voor 't jonge
volkje".
De lieer E. Hiiviriks (Spaarnwou-
derstraat) moet constateeren, dat het
schoolverzuim Dog steeds groot blijft.
Bedroeg in 1914 0.73 pCt waarvan
ongeoorloofd 1.U6 pCt. De®e getallen
verschillen bijvoorbeeld nogal bij de
desbetreffende aan de school van den
lieer Francken. Daar bedroeg liet
schoolverzuim in "t geheel 2.7 pCt.,
waarvan 0.07 pCt. ongeoorloofd. In
de 9choo] aan de Spaarnwouderstraat
veroorzaakt 't drukke rijverkeer bui
ten nog steeds veel stoornis.
De heer J. J. Francken roemt den
herbouw van zijn school in de Haar-
lemmerliedestraat.
Men heeft thans in hot vernieuw
de gebouw een gymnastiekzaal, die
tevens kan worden ingericht om de
fcOöverletntaarn te kunnen vortoonen,
waartoe men dit jaar denkt to kunnen
overgaan. Op 't zeer geringe schoolver
zuim is reeds gewezen.
Op vele scholen wordt godsdienst
onderwijs gegeven aan kinderen,
wier ouders dat verlangen, door oen
godsdienstonderwijzer.
De klacht wordt zoowel van hoof-
den van scholen voor gewoon L. O.
als van d.e van inrichtingen, waar 't
onderwijs wat breeder vlucht neemt,
vernomen, dat bij de kunstverlich-
ting der lokalen de borden allevhin-
dorlïjkst glimmen. Men acht elec
trise h licht een afdoend middel m
plaats van gaslicht. Ook over de ver
warming dooi ouderwetsche vulka
chels worden in 't verslag klachten
vernomen.
De heer Ten Broek©, hoofd der
school voor U. L. O. aan het Kleine
Heiligland breekt een lans voor bete
re lokaliteiten voor zijn inrichting.
Zes klassen mét 190 leerlingen zijn
reeds in hulplokalen ondergebracht.
De Commissie van Toezicht op het
L. O. is het met den heer Ten Brooke
eens, dat thans d© tijd gekomen is
voor het ontwerpen en in overweging
nemen van bouwplannen. Het gaat
niet aan, de kinderen langer te laten
wachten op plaatsing ;n een gebouw
«tot aan billijk© hygiënisch© en wette
lijke voorschriften voldoet. De ver
warming is goed, doch de verlichting
geheel onvoldoende. Hulplokalen (er
zijn er zes in de Stoofsteeg) beschouwt
do Commissie met den heer Ten Broe.
ke als een nadeel voor de school.
De heer Kloeke (school Parklaan)
had gaarne eea speelplaats bij zijn
school.
Van de scho'en voor U. L. O.
©r M. U. L. O. vertrokken leerlingen
naar a'iorled Inrichtingen voor on
derwijs naar dc TT. B S., Kweek'
en Normaalscholen, Kweekschool voor
Zeevaart, Middelbaar Technische
School le Amsterdam, Instructie-Ba
taljon e. d.
Vijf leerlingen van do School voor
Zwakzinnigen (hoofd de heer I, Broek,
huyzen) werden door het bestuur
van het Dr. W. G. Huebfonds ge
durende vier weken naar oen vacan-
Ue-kolonie le Egmond gezonden.
Op do Herhalingsschool ging aHea
ordelijk en rustig, wat het hoofd, de
heer Saeys, voornamelijk da rikt aan
het feU, dat hij niet meer geregeld
aan een klasse gebonden te, doch ge
durende eenige uren zioh aan den al-
gemeoncn gang van zaken wij
den kan
De ouders van leerlingen op de
Ri.ks'eerschool werden dikwijls aan
de school ontvangen bij gelegenheid
van sciopticon-voorstelhngen en ijs-
feestjes op de binnenplaats der
school. Door ziekte en verandering on
der 't personeel kon van de geavon©
jaarlijkse he tentoonstelling niets ko
men
Met toestemming der autoriteiten
werden lokalen beschikbaar gesteld
voor exIra-cursussen in de Fransche
taal. Esperanto, Handenarbeid. Tel
kenen er. alcoholgevaar.
In de R.-K. School voor jongens
aan de Linschotenstraat ondervindt
men 'ast van straatrumoer en stuk
gooien van ruiten.
-Van het einde van al deze versla
gen komen eenige opmerkingen voor,
waaruit o.m blijkt, dat de Commis
sie de woorden van een hoofd onder
schrijft, die zegt. dat de school verga
deringen (van de onderwijzers en on
derwijzeressen ter bespreking van de
belangen van het onderwijs op de
school) ©en onmisbaar onderdeel vor
men van een goede schoolorganisatie.
Van de bibliotheken wordt een ruim
gebruik gemaakt.
Uit den staat betref fond© het
schoolverzuim kan men zien dat dit
't grootst was aan school no. 7
(Spaarnwouderstraat) (6.73%) en 't
geringst aan school no. 8 (Haar'em-
merliedeelraat) (2.7 Aan eerstge
noemde inrichting &pant het percen
tage «lat 't aantal ongeoorloofde ver
zuimen noemt ook de kroon. n.L
1.06 Beter hebben de leerlingen
van de school voor M. U. L. O. no. 1
Jacobstraat) opgepast. Slechts
0.00294 voor ongeoorloofd verzuim
is geconstateerd.
Gymnastiekzalen bezitten thans bij
na alle soholen. 't Onderwijs wordt
in den regel rnet opgewektheid ge
volgd. Van de schoolgebouwen, dia
door verbouwing verbetering verkre
gen, mag in de eerste plaats school
no. 7 worden genoemd. Deze kroeg
een nieuw gymnastieklokaal en twee
nieuwe leervertrëkken.
De Commissie herhaalt den wensch,
dat nu ook spoedig de gebouwen voor
U. L. O. letter A. en B. aan de beurt
mogen komen voor grondig© verbe
tering.
Van <1© gelegenheid lot liet nemen
van baden wordt een druk gebruik
gemaakt.
Daar leerlingen van de burger
avondschool met een dagschool mo
gen bezoeken, werkt dit nogal nadee-
lig op de animo, om een jaar in de 7©
kiasse te vertoeven. De Commissie is
van oordeel, dat er geen gevaar van
iitteUectueete overlading zal ont
staan. wanneer de gelegenheid ge
opend zou worden, dat leerlingen van
de L. S. 't onderwijs op de Burger
avondschool zouden kunnen vo'gen.
liet schoolexamen had op de ge
wone wijze plaats. Aan het voon-
jaars-examen namen 312 en aan het
najaars-examen 125 kinderen dee'
Zij nog verme'd, dat eenige hoof
den van schölen, een onderwijzeres
en 20 onderwijzers zich zeer ver
dienstelijk hebben gemaakt door go-
heel belangeloos hulp t© vorleenen
aan het plaatselijk comité, dat tot
bevordering der ontwikkeling van go-
mobiliseerden cursussen en voor
drachten organiseerde.
Aan het seislag is toegevoegd het
16e jaarverslag van het dames-comité
voor de nuttige handwerken, waarin
de wenschelijkheid van de opr'ciiting
van volksnaaischoien betoogd wordt-
ONGEVALLENVERZEKBRING.
De Controle Raad van Beroep te
Utrecht deed uitspraak m het hooger
beroep van G. K., Wed. P. K., le
Umuid©», tegen de uitspraak van
deu Raad van Beroep to Haarlem,
houdende bevestiging der beslissing
van cl© Rijksverzekeringsbank, waar
bij is geweigerd de door haar go-
vruagdo schadeloosstelling, op grond
clai liet ongeval, tengevolge waarvan
haar echtgenoot is overleden, hem
niet is overkomen in venband mei do
uitoefening vnu het verzekermgs-
plichtig bedrijf van zijn werkgeefster.
Wet Controle Raad verklaarde do
Wed. K. niet ontvankelijk in haar
hooger beroep, wegens te late instel
ling.
MAATSCHAPPIJ VAN
NIJVERHEID.
In het tijdschrift van de Maatschap
pij vun Nijverheid worden bij de pun
ten van beschrijving der 138ste ulgo-
meene vergadering mededoelingen
gedaan over de handelingen van het
hoofdbestuur.
Hel volgende zij daarvan vermeld
In hooge mate ondervonden do
werkzaamheden van het lioofdbe-
stuu- den invloed van de oorlogs
crisis ©n de Maatschappij nam dan
ook een belangrijk aandeel in do
maatregelen, die genomen zijn, om
tol een apoedig© normaliseer ing van
den algemeen en toestand te geraken.
De hoeren Mr. Vlaanderen en G. S.
de Clercq, respectievelijk vooreitte*
van het departement Haarlem on on-
der-voorzilt'er der Maatschappij en
algemeen secretaris, kregen zitting in
verschillende comité's.
De eerste werkte o. a. mede in een
commissie, die zich ten doel stelde, t©
geraken tot uitwisseling en verreke
ning van Nederlandsdhe vorderingen
op- en Nederlandsch© schulden aan
het buitenland.
Door middel van een rondschrijven
aan een groot aantal gemeenten erd
ec-n lans gebroken voor de bescher
ming vun Nederlandsch© nijverheid
en industrie, welk punt aan de depar
tementen in behandeling werd go-
geven. liet resultaat dier besprekin
gen zal ln de algemeen© vergadoring
ter sprake komen. De prae-ndvl©zen,
diV> door een groot aantal depart©-
