De Europeesehe Oorlog.
DERDE BLAD.
HAARLEM'S DAGBLAD
ZATERDAG 19 JUNI 19f5
Verspreid nieuws
van deoorlogsvelden
GEWONDEN DOOR KANONVUUR.
De officier van ge/,oudheid Les-
ghinieeff die niet. den rang van
majoor d'ent bij het Russische tegor
beeft volgens een mededeeüng van
rle „Exchange Telegraph Cy. het vol
gende verklaard
Zeven achtsten van do wonden ,d>e
in den grooten veldslag in Galicië
welken Lesghintseff Imd meegemaakt
aan Russische zijde zijn veroor
zaakt waren geslagen door granaten,
van welke do helft door grootrkahber
granaten de overige wonden waren
veroorzaakt door de projectielen uit
veldhouwitsers en veldkanonnen, d. o.
iiegrepen kartetsen. Geweerkogel» -
zeUl.' deze autoriteit spelen geen
rol, Het geweer is infanterie-speel-
go->d. De infanterist vecht niet. Zoo-
dra het zware geschut met vechten
kiaar is, komt de infanterist en bezot
de loopgraven, die de zware kanon
nen voor 'loin hebben genomen.
De uitwerking van de 42 c.M.-ka
nonnen, bekend a's „de RHseners",
is erger dan de uitwerking der Dikke
Bertha's van Krupn. Het Skoda-pro-
jectlel weegt 2.800 (Eng.) pond De
r.urmnlc schootsafstand is 7 K.M. In
zichten grond dringen de projectie
len 20 vt door voor zij tot ontploffing
komen Twee seconden na het inslaan
volgt de explosie. De ,,Pilseners" zijn
hou wiser s en verschillen behal""
hi diameter van de loop van
c.M.-mortieren van Krupp.
Een Pi'.sener-granaat doodt al'en
binr.en een radius van 150 M., en ve
ler. buiten dien kring. Enkel reeds
iloor den gasdruk worden de zolde
ringen en muren van bomvrije ruim
ten in~xirukt. Dozijnen menschen die
ontsnappen aan do rondgesl'ngerde
metaa'.scherven, steenbrokken en
zandstorl'ruren, worden gedood, ver
minkt of blindeemaakt door den lucht-
druk. Lieden die zich d'cht bij de
plaats van inslaan bevinden worden
in stukken gereten. De lichaamshol
ten worden met gassen van hoogen
druk ge\uld en het vleesch wordt
daardoor vaneen gerukt. Somtijds
worden een man de k leer en van het
lich®a i gescheurd en vindt men aan
het lijk enkel nog de schoenen. Van
die k'eeren wordt dan niets meer te
ruggevonden. enkel kleme metalen
voorwerpen worden nog aangetrof
fen. Slaat de granaat heel dichtbij in,
dan sme'ten geweer'oopen af. als wa-
ren zij door den bliksem getroffen.
L'eden. die bij zulke ontploffingen
totaal verdwijnen, worden dikwijl®
uls \emiist opgegeven omdat het bo-
wiis van hun dood niet te leveren
vau."
VLIEGENIER GEDOOD.
De „Star" verneemt, dat luitenant
Warneford, de vliegenier, die de
..Zeppelin' bij Gent vermelde, gedood
is bij Parijs, terwijl hij een nieuwe
vliegmachine probeerde.
Zijn passagier, een Ameriaansch
schrijver, werd ook gedood.
RUSSISCHE GEVANGENEN.
De Beierscho staatscourant me'dt
dat het aantal ki ijgsgevangcmeu in
Duitschland op 14 Juni 1.61H.0O0 mnn
bedroeg, waarvan l.L'-lüuUU Ru®s©n
waren. Dooi de jongste orerw.nmii-
gen .n Galicfe wordt dit cijfer n<»s
hooger.
DE PSYCHOLOGIE VAN DEN
SOLDAAT,
Do „Manchester Guardian" be
spreekt ecu artikel van Signor Ragaz-
zoni m de „Stampa waarin de wijze
wordt behandeld, waarop het men-
schelijk organisme reageert op do
scliokken dio het in don oorlog onder
gaat.
De dchrijver heeft gelegenheid go-
had niet vele gewonde Franschen te
«preken en de antwoorden waren
meestal lielder en duidelijk, en verkla
ren, hoe meer of minder ontwikkelde
menschen toestanden kunnen verdra
gen, waartegen in gewone omstandig
heden hun verstand, hun geheele we
zen zou in opstand komen.
Zij zijn gehypnotiseerd „men
rent vooruit, liolt, struikelt, staat
weer op, vuurt, alles als in efen
droom", tijd en ruhnte verliezen alle
beteekenis en „men houdt op, zichzelf
als eene persoonlijkheid te gevoelen,
men is maar een deel, een molecuul
in eene vormlooze, kronkelende mas
sa. Ook materieele invloeden dragen
veel tot dit hypnotlseeren bij. Op
sommigen heeft het lawaai, dat in dvm
slag wordt gemankt, denzolfden In
vloed nis chloroform. Eén soldaat ver
klaarde, dat hij bij gelegenheid van
een vreeselijken strijd van man tegen
man liet gevoel had, alsof hij uit zijn
lichaam was getreden en zichzelf zag
bewogen en toeslaan als ware hij een
ander.
In dezen hypnotischen loestand kan
geen sprake zijn van moed of van
vreesachtigheid, maar soms komt de
vechtende tijdens het govecht tot be
zinning en dnn kan een gevoel van
overweldigende ontzetting daarvan
het gevolg zijn. Een voorbeeld hier
van geeft het verhaal van een ver-
kennings patrouille, die onder kanon
vuur werd genomen en één man ver
loor, waarop zij in pauiek geraakte
en de vlucht nam naar een nabijzijn-
de hut. Daar bleven zij versuft schui
len tot een onbeduidend, zonderling
gezegde hun plotseling hunne bezin
ning hergaf.
Na den slag hernemen verstand ea»
gevoel hunne rechten en dan staat
men verstomd bij het herdenken van
wat gebeurd is en wat men gezien
heeft.
Tot dusverre is de psychologie van
den oorlog nooit systematisch bestu
deerd geworden, maar er valt vóél te
leeren. Wie den oorlog en de moge
lijkheid van de afschaffing daarvan
overdenken wil, mag zfeh niet alleen
door overwegingen van politieken
aard laten leiden, maar moet vooral
ook den vooraaamstan factor in het
oog houden, nl. de individualiteit.
P© „Times" over den
straiegischen toestand.
We lezen in de „Telegraaf" ter aan
vulling van een kort Reuter-tele-
gram
Galicië blijft voor den militairen
medewerker van de „Times" het punt
waar in strategisch opzicht alles om
draait. Van het resultaat van de wor
steling. die hier plaats Fieeft, hangt
ook do uitslag van de verrichtingen
op de andere oorlogsterreinen af. eogt
hi|, in de eerstvolgende maanden ai
thans.
Indien de Oostenrijkers er ia sla
gen. de Russen uit Galiciè te verdrij
ven of de Russische legers, die daar
strijden, uiteen te drijven, dan zal
men van den zomer niet kunnen re
kenen op een belangrijk Russisch of
fensief en dan zal het moeilijiser wor
den. om de nuttige samenwerking
tuaschen italic. Servië en de andere
slaton en hun Noordelijken bondgo-
noot. Rusland, tot stand te brengen.
Maar als de groothertog het uaar-
entegen verliest, zelfs uls hij over een
korten afstond teiugtrekt en zijn le
gers bijeenhoudt, dan Rusland
als eon zwaar gewicht op Duitsch
land s schouders blijven drukken en
Oostenrijk telkens blijven aoerlaten,
zoodal de Uoslem ijksche legers daar
zullen worden vastgehouden en ner
gens anders heen zullen wonfen ge-
Ook het slagen of de mislukking
van de Engelscli-Fransche operaties
aan de Dardunellen zal op de verrich
tingen in Galicië invloed uitoefenen,
vooral echter zullen dat doen de be
slissingen van do tot nu toe neutrale
Balkanstaton. Al deze operaties han
gen met elkaar samen. Aangezien
Uuitschldnd gemerkt heeft, dat haar
defensie! op het Westelijk front vol
doende i3 geweest, om het offensief
van de geallieerden te stuiten en wijl
het ItalLaansclie offensief zicli slechts
langzaam kan ontwikkelen door de
terrein-moeilijkheden, die daar le
overwinnen zijn, heeft het Duitsche
hoofdkwartier'groot gelijk, te trach
ten, aan de hoele haar vijandelijke
coalitie een stoot top te brengen door
een poging te wagen, het Russische
lexer op beslissende wijizo le ver
slaan.
Dit moet, zegt de ,,Times"-man, het
oogenblik zün voor de geallieerden,
om in het Wesfeu hun slag te slaan.
Zij hebben vier maanden van het bes
te vecht-seizoen voor den boeg en mo
ften die niet ongebruikt laten voorbij
gaan.
Ook is van groot belang, wat voor
invloed het Italiaansche offensief zal
hebben op den strijd in Galicië. De
aankomst van generaal Dankl in Ti-
rol en ven aartshertog Engenius le
Lnibach toont, dat Oostenrijk van
plan is. z'n grenzen met kracht te
erdedigenm West- en Zuid-Tirel
is zelfs een gedoe, te lijk offensief be
gonnen.
Deze poging komt een beetje laat,
anl iti aiie passen bevinden zich
thans Italiaansche posten, terwiii de
Italianen op versciidiende punten
over.de -grevns zijn getrokken en het
Punter-dal op meer dan één plaats
bedreigen.
De verdediging van Tronte en de
Karoische Aipen zal de bijeenirek-
king van aanzienlijke troepenmach
ten eischon, doch de schrijver ver
wacht, dat de lla ianen .o staat zui
len bhj-ken, e ke Duitsche of Ooston-
njksche poging, om van de bergen uit
op te rukken, io verijdelen.
Bovendien, de Italianen zijn op ver
schillende plaatsen de Midden-lsoirao
overgetrokken eu de druk, die hier
door op het Gcsieurijksche front
wordt uitgeoefend, zal moeten leiden
lol het onttrekken ---• Oostenrijksche
uoepen aan het Gaücische of het Ser
vische front.
Niet voor de Italiaansche legers de
Julische Alpen zijn overgetrokken en
de Hongoarsche vlakten bedreigen,
zullen zij echter een overhéérschen-
den invloed <»p de gebeurtenissen
kunnen uitoefenen. Men kan daarom
verwachten, dat de O os ten ri.tk ens tijd
zullen trachten te winnen door met
iwoeue-ranftö-krachfeti zoolang moge
lijk tegenstand te bieoen bij oorz eu
te pogen, m Galic.è hun doei te be
reiken. alvorens de vorrichlingen vun
de Italiaansche troepen beu zullen
noodzaken, beiangiMte troepen' los
te maken van hun hoofdleger.
De stelling van Grouek. waar de
Russen thans staan zegt de schrij
ver, overgaande tol de krijgsverrich
tingen ui Galiciè, is zeer sterk,
door het groote aantal meren en
vers, dat een aanzienlijk deel van het
front vormt.
Het zal aan de vei vol pers moeilijk
vallen, de Russen uit doze positio te
verdrijven door een frontaanval, om
dat hun ITikerflank veilig zal zijn
zoolang zij aan den Dnjostr stand
houden tegon Von Linsingen. De ge
schiktheid van het front en links van
de Grodek stelling, e eft aan generaal
lwanof, den bevelhebber van de Zui
delijke groep der Russische legers,
goede kan9o» voor een gelukkige»
tegenaanval. Het zal voor generaal
lwanof onvermijdelijk zijn, uf te re
kenen met generaal Pflant-zer Bultin,
wiens aanval uit een gevaarlijken
hoek komt, maar dit Duitsch-Oosten-
rijksche leger staat tot zekere hoogte
gescheiden vau ue andere Duitsche
en UcMeniijksche legers, zoodat to
gen dit leger unssc.iu.iu afzonderlijk
kau worden gevociilen.
En nu ton slotte liet doel van het
offensief.
De Duitsciters stellen zich niet "al
leen tot dool. Lamberg te heroveren,
inuai zij willen trachten, de Russi
sche Zuiderlogers, die h„ Kief staan,
te scheiden vau de Nuoraelijke en de
centrale legers bij Petersburg en Mos
kou. De tijd zal moeten leeren of zij
hierin slagen zullen. Iedere stap Oost
waarts van het Russische leger ver
wijdert het weer meer van pplen en-
scheidt de Russische gevechtslinies.
Intu&schen, zoo besluit de schrijver,
nog niet één vijfde van de leger
macht, waarover Rusland kan be
schikken. staat op het oogenblik te
velde, en zelfs al zou Galicië tijdelijk
erloren gaan, dan nog zouden de
Oostenriiksch-Duitsche legers niei
oldoende sterk zijn voor het doen
«ener ©enigszins belangrijke invasie
in Rusland, daar een zoodanige mi
litaire operatie een meerderheid in
getalsterkte eischt, die de centrale
mowndheden thans niet bezitten.
Wij moeten ons bovendien niet la
ten beïnvloeden door terugtochten der
Russen of mislukte pogintren, om het
vijandelijk front in Vlaanderen. Gal-
lipoli of elders te doorbreken. Onze
tank is Duitschers te dooden. Zoolang
de verliezen der Duitsehers dagelijks
ÏO.OPO man blijven bedragen, vervul
len wij oixze tank en mnkeu wij de
eind-overwinning zoker."
Reuter seint uit Jonden:
„De m lituire deskundigen in En
geland hechteu do groots ie beteekenis
aan het gestadir verschijnen van
nieuw© Duitsche formatirs op het Ga-
lieische front. Zsj z en er een annw ij
zing in van de zware ver.iezen die
de Uuilsclu-rs aldaar lijden, d e het
noodzakelijk nmkon onafgebroken
nieuwe fmmalies op te zenden om de
raten te stoppen.
In een overzicht van den loestand
in Galiciè zegt eon wel ngelichte Rus
sische autoriteit te Londen, dat men
cKo krijgsverr chtingen moet beschou
wen in het juiste licht van hun ver
houding tot de taak die de geallieer
den teaen den gemeenschappelijken
vijand hebben. Het zou zot zijn te be
weren dat de Russen bij verk ezing
terugtrekken. Maar ons e genlijk d >el.
het doodeu vun vijumdeu, wordt on
getwijfeld bereikt, zoolang de Duitsch-
Uostenrijkscne reigers groot© vorhezon
blijven lijden aan wij hetgeen on-
getwijfei'i net gevai is.
/tcoiaog blijven wij den loop der
gebeurtenis®, n met een kano veitiou-
gadestaan, oiiveischni.g of die
verliezen lien op dezen A genen
sr van de een of andere rivn-r toe
gebracht worucn. Naarmate de vijand
veruer vooruitdriiigt, worden ook do
moeilijkheden voor hem grooler, eu
geraakt hij meer en meer, wat spoor-
verb ndingen betreft, in de.uzo.fden
toestand als wij'
De strijd om do Darda-
nellen.
Router's nieuwsbureau publiceert
nadere bijzonderheden over de ge
vechten op Gallipoli. 't Verhaal loopt
lot 3 Juni
,,llet nu en dan behaalde succes
vuil do Turken heeft niet den min
sten ürvloed gehad op de kracht van
liet leger der geallieerden, om, on
middellijk ais het oogenblik voor een
Hinken aanval kwam. eon sterk of-
fopsief te hernemen, hoe te betreuren
ook het verlies van twee Engelsche
slagschepen en zoovele levens mogen
zijn.
Het Britscho en Fransche leger
zim in goede stellingen op het schier
eiland gelegerd en kunnen daaruit
nipt meer door de Turken verdreven
wdrden. Zij zijn goed uitgerust en
voorzien van alles. Gedurende de af-
g?!»ODen weken zijn belangrijke ver
sterkingen geland. De regimenten,
die incompleet waren geraakt door
(Lo zvva.ro gevechten iu April en Mei,
zijn weer op sterkte gebracht en hoi
leger is nu niet meer ufhankelijk vau
de marine, behalve natuurlijk waar
het betreft het openhouden vun den
zee-verbindingsweg. Om ie weten hco
goed die taak door da Marine vol
bracht wordi, behoef lk maar mijn
oogen op te slaan.
Van het h.siorische schip „River
Clyde", waarop ik dit schrijf, heb ik
van zeer nabij het gezicht op wat er
geschiedt op twee Engelsche lundings-
baaien. Een twaalftal groot© trans
portschepen en vole kleinere vaartui
gen liggen daar en lossen materiaal
voor het leger. Eiken dag worden,
behalve manschappen, ook paarden
en honderden tonnen oorlogsmateri
aal aan land gebracht, zonder tegen
stand blijkbaar vanwege do Turken.
W anneer men dóór al die hengen van
het schiereiland kon zion. Bui
overal dezelfde tooneelcn opmenken,
ook op de noordkust. De geallieerden
gcuii vooit met het lossen, feitelijk
zonder eenige stoornis.
Op het land zijn de troepen nog
bezig niet optrekken on het verlengen
van hun fronten. Zij doen dat meest
al in nachtelijke tochten en moeten
daarbij veel graven.
Wanneer niemand schiet, dan gaat
alles gooi vooruit, maar wordt er
hier e.f daar in de buurt gesclioten,
dan beginnen de Turken helech te
schieten over de geheeJe linie en dan
is al het verdere werk onmogelijk
dien nacht.
De Turken voerden onlangs eenige
hevige nachtaanvallen te;zeri afzon
derlijk liggende troepgeaeelien uit.
Nu de loopgraven zoo dicht bij el
kaar liggen, vermaken de soldaten
der geallieerden zich met allerlei lis
ten tegen de Turken. Moestal seii - n
zii aan de schietende Turken de xref-
ters door het zwaaien op een bijzon
dere manier met stok of geweer. Soms
antvoordt de Turk beleefd, maar
beide partijen verdragen geen stil
zwijgen o.p de seinen.
Gedurende enkele dagen is liet
Turkse he artillerievuur levendiger.
De „ochtend"- en „avondhaat'
zonals de F.ngelsche soldaten dio da-
gelijksche beschietingen noemen is
thans langduriger en sclierper.
De „avondhaat" van D.neuug duur
de tot den ochtend en «in« over in
den ..ochtenuhaat' zonder onderbre
king. De voorste loopgraven worden
weinig gedeerd door dal schieten. De
Turken beproeven de landingsplaat
sen. de reserve-loopgraven en de
„ruft'-kampeu met projectielen te
rakon. wetende dat zij daar de groot
st© onheilen kunnen stichten en voor
al in die kampen, waar de man
schappen vrijer rondloopen kunnen
da» in de loopgraven.
Het gevolg is dat d- kampen er uit
en als konijnenholen, vul gaten,
schielgangea ca sehuilputten, waarin
de mannetje® kruipen als t vuur te
heet wordt.
Zij hebben echter een soort van ver
achting voor dot schuilen en vertoo-
nen zich soms zelfs n het gezicht vau
do Turkaohe loopgraven. Dan vuurt
do luik een Ualitiozijii salvo® met
bommen. iioi«:ide de solduten te i>e-
reiken voor zi» weer oazicntoaar wor
den- Hei ooivernooveua Kwen Iiia-
cteu gca. ieerdt-n dun meer dan
de schade.
De bost© dekking der geu.lieerden
.s natuurlijk de nriiherte. die laster
il.jii aie vau de 'lurken.
Lfe waarde van tegenwoordiglieid
vau geest ouder gescnutsvuur weid
opmerkelijk aangetoond bij Sedd-el-
Balir.
ivén Fransch soldaat droeg twee
iiiucrs wutcr naar de cantine, toen
oen projectiel naast hem oitoenaprong
eu een kist met wijnflessctieu <i-v>d
ops ii barsten. De soidaat goo de di
rect de emmers water loog en vulde
dis met uen uitstroomenden wiijn,
aarmee liij zeer gemoedelijk in d©
cantme kwam.
Dit gevai typeert de gevoelens van
de mannen.
Ik bespiedde ie Turken van uit ooit
punt in de reserve loopgraven der
goai !i eerde il
Vierbonden! meter verder was de
eerste iurksche stelling langs 't
front der geallieerden. Om den meter
was ckiariu het begin van een loop
graaf te z en. Daarachter waren
weer reeksen van gangen en zijgan
gen, Rechts er. links werd het uit
zicht verder belemmerd door heuvel
ruggen waarachter de zee lag, ook
onzichtbaar.
Aan den horizont la/2 do Arbi Baba
met zijn OW voet hoogea middenp ek,
<lw» anus domineerde.
Van dat nooge punt uit moet men
't geuetio terrem der geallieerden
kunnen overzien, bonalve -jo ucuter-
kamea der üeavei® eu do bodem® van
de loopgraven. D.o bergpiek is nog
ongeveer amierhttlve miji van '1 fiont
der Koaalieerden af. Deze welen dat
e-r tul vau loopgraven oiuueeu liggen
on veie scmetgnlerijen ut «uen Perg
goniuakt zij". E.uige dier iurksclie
werken kunnen zij z en, maar zij we
ten uoor vliegers, dat de Actu Baba
Letlcnijk, u>s een bijenkorf, door
ploegd is mei gangen, i/u geiieoie neu-
velreeks eu d© nauij liggende heuvels
zijn op dezedde wijzo ia staat van
verdediging gcbructit.
Boven op den Ach. Baba is een
sterke redoute, inderdaad echter min
der geweldig dan zij or, in do vert®.
uit/lat ea vooral sedert, na een v.io-
gerverkcr-n.ug, eik projectiel door de
eitillërie op schepen dur geallieer
den afgevuurd, er regelrecht in vult.
Dia redout© kreex ai heei wat te
verduren door de schepen. Zij strekt
zich dwars over het scliiero lund uit
ea vormt een dor sterkste stellingen
die eén leger iu dezen oorlog bcvzet
houdt.
Aan 't front in Vlaanderen zag ik
n e:s dat hiermee vergelijken is.
behalve misschic-n bij Mexlaes-vn
\V ijtschaetc. De bergrug is even --•©r-
bicdwaardiK a s de S|iichern, afge
schenen van do loopgraven.
liet is wel waarschijnlijk, dat nch«
ter den Achl-Baba de Turken bot;©-
rijen hebben staan, de zij nog niet
gebruikten, rnanr in reeerve Iiie'den,
als een verrassing voor de geallieer
den als zij den berz overkomen,
fusschen de positie der geallieer-
in en Acfci-liaba is het lorre n loor-
sneden door Nullah's, (Nu'lah's zijn
kreeken of be«ldiugon) wacrvan «le
langste en' diepste '«wvnen van con
dar Epge'scho nndinzsplaateen aan
do Aegeïsche Zee, diagonaal over het
schiereiland tot voor het 'front van
Krithia.
Rechts, vóór de Fransche slellin/;,
is zoo n Nullah waardoor nog ern
watertje naar /«-o loopt, genaamd de
Kerers-lore. Noordwaarts z jn er neg
meer. Die Nullah's zijp voor de ce-
allirerd'-n var veel waarde, vvar.t zij
b eden een prachtige dekking voor do
troeoen en scliuilnlekken voc.r He
maximum®. Nlett.genstaande dia
voordeelen. is de Turk van zijn kant
toeti iülT tevreden er meue, maar
biijlt koortsachtig aan het graven ou
versterk..ngen n aken oj> niouvvo
plaatsen De viiegeis verk uren dat
liet som® zeer moei. ijk is om een ze
kere positie te verkennen, die zij oen
poos geleden ontdekten. Eveneens is
het moeilijk om de getalsterk'e van
de Turken to ontdekken. De geallieer
den weton wel dat een 5e lejjr onder
generaa! Liman von Sanders gëvorml
is om Euroyeeech Turkije te verdedi
gen. OoreDionkel jL wnreu twee ge
heele legers e amigo undere troepen-
ufdeelinxon. voor bij zonderen dien
sten, aangewezen voor de v.-rded ging
van do beid© kusten der Dardonellen.
doch het is vrij zeker, dat de e macht
is vergroot.
In het algemeen schat Jn->n dut de
Turken vier of vijf legercorpsen voor
O: verdeuigirig van t>a njjoi kunnen
bijeen brengen, vooia. zoolang zij
Oen passieve "ouding blijven aajiiie-
meu op Je andere lronlen waar zij
togen ife- Russen eu Enge schen moe
ten vechten.
Eeu teil i® tiet, dni as LngeiSCh-
Fransche en Austt.-tl.sche troepea
onder Sir luu hamilion ;ii de beste
conditie zijn eu vol vertrouwen in
hun kracht ou» ue Turken uit deoe of
audere stedngcu die zij nog moch
ten bouwen t© verdrijven, /ij ander-
schutten ae moeilijkheid van Ihun
taak echter geenszins.
Ik verneem, dot MaidOs tn het
Turksche lioofdkwartier te Ciianak
ernstig geleden tiei>beii door branden
die daar u tbruken ten gevolge van
de beechietiivi door schepen der ge
allieerden'.
Ter Zee.
DE ONDERGANG VAN DE „U. 29'.
't YVoiifbureriu meldt uit Berlijn:
Over het veigunn van de „L' 29' wordt
thans van bijzondere zijde geme'd,
dot de duikl>K)t door een onder
Zweedsche v.ag varend© Engelscho
tankboot tot zii kor gebracht word.
Allerlei.
OVER VERLIEZEN
Reuter seint u't Londen
„Minister Asquith deelde in het La
gerhuis op 9 Juni mede. dal do totals
verliezen in ai'e rangen van de Brit-
sche expeditionaire mach; in Frank
rijk en het Middefiandsche Zee-gebied
tot 31 Mei bedroegen 258069 man Den
volgenden dag publiceerde de Beriijn-
scbe „T&gliche Rundschau", met een
vet opschrift„Anderhalf m'Hioen
Britsclw verliezen" een telegram uit
's-Gravenhage. meldend, dal Aaqu'th
had verk'aard. dat do totale Britsohe
verliezen alleen in Frankrijk 1.585. W9
man bedroecon. De Engelsche bladen
vinden hierin aanloid'ng er op te vvm-
aon, dut nu ook waarschlinlijk Ho.
Duitsche opgaven omtrent do Russi
sche gevangenen In Galiciè wc' on
juist zullen zijn. Een der bladen
merkt op. dat de Duitsche militaire
autoriteiten toch wel moeten meencu.
dat de Duitsche courantenlezers n'et
nadenken, want anders moesten zo
toch vreezeu, dat deze de vraag zou
den stellen hoe zuik «en „nietig kle'n
leger", anderhalf milhocn man kon
verliezen en toch sterk genoeg kon
zijn oin den onoverwin!ijken Duit
sehers den opmarsch naar Calais ta
botettem"
Haariemmer Halletjes
EEN ZATEBDAGAVONDPRAATJE.
Ilopma slenterde In de Groote Hout
straat, toer. ik hem ontmoette en
vroeg, hoe laat het was. Deze een
voudige vraag scheen evenwel niet
zoo maar te kunnen worden beant
woord, althans hij tuurde eerst op
zün horloge, bewoog toen de lippen,
alsof hij uit hM hoofd een rekensom
metje maakte en zei toe-n: „waar
schijnlijk vijf minuten over tweeën,
maar 't kau ook een minuut of wat
vroeger wezen. Heb je zelf geen hor
loge?"
„Jawel, maar 't is kapot",
„En wat ga je nu doen?"
„Natuurlijk naar den horlogema
ker".
Uoptna zoi eerst niemendal, deed
daarop de merkwaardige vraag: „zou
je dat wel doen?"
„Ais ik het weer in orde wil heb
ben zal 't wol moeten. Of ben Jij 9oms
zoo knap? Dan kan Je een gulden ver
dienen".
Maar Hoprna bleef ernstig, kou er
geen lach om krijgen. Terwijl we sa
men opliepen zei bij-. „Fldelio, ik zal
je een® vertellen, wat ik ln de laatste
weken met mijn horloge heb meege
maakt. 't Wou niet meer loepen. Ik ga
dus naai' mijn horlogemaker en zeg:
„goeie morgen, wilt u eens naar mijn
horloge kijken? 't Staat stil".
„Goeie morgen", zegt hij ook, mankt
de kast van 't horloge open en kijkt
er in. Daarop trekt hij een heel lee-
lijk gezicht en zegt: „Dat is n> et
mooi".
„Wat is er dan?" vraag ik.
llij neemt een vergiooijlas, houdt
het boven mijn horloge ea laat me or
door kijken. „Ziet u daar dat puntje?
lk zag eca: heele massa cirkeltjes
en puntje®, maar liet puntje dat /k
zien moest, zag ik niot.
Dit scheen hem te verwonderen,
maar het ontmoedigde hem niet, want
hü wees op een ander gedeelte van
't horloge en zei: „dalaelfde puntje
moest feer ook wezen en hel is er
niet meer".
Je begrijpt, Fidelio, dat ik daar niet
zoo erg van schrikte. Al® een puntje
dat je niet z el op een andere plaats
óók niet moer present is, dun wcrdl
een meosch daar koucl noch warui
van. lk zeg dus: „zoo en wat zou «lat
nou'"
„Dat zou'zei de horlogemaker,
,jdU'. er beslist wat met dat horloge
gebeurd moet zijn. U heeft hot laten
vullen of hard gestooten of zoo iets...'
Ik ben geen twaalf meer, zoodat
heftigheden met mijn horloge ji et
kunnen gebeuren zonder dat ik het
weet. Dit gaf ik hero in klare taal te
verstaan, verleide hem, dat het over
due kalm op mijn liurt rustte, des
nachts bedaard op tafel lag, dat ik al
In geen jaren gevochten had of u t
een boom gevallen was. 't Hielp alles
niemendal. Do horlogemaker ver zo
kerde m>ij bij alle s ingeruurwerkeu
van de wereld dat er iets moe ge
beurd moest zijn eu eindigde trom-
fantelijk niet de vraag- „waar zou
andere dat kleine puntje gebleven
zijn?" Daar ik niot wist, wat er met
zoo'n speldoknop, die ik niet eens in
mijn oog kon krijgeu. gebeurd kou
wezon, gaf ik het op. verzocht heia
om het in orde te brengen on vroeg
een horloge ter leen. Daar hij oen bij
zonder vriendelijk on welwillend man
is, gaf hij Oilj er een, inot een kast
von pas uitgevonden metaal: goud
was 't heel ern i ad i4let, zilver nog
minder, ijzer ook niet. blik iva
niet Zooais ik zei: een nieuw ontdekt
metaal. Al® je 't u t jo zak haalde,
drukte de kast met een vreemd ge
luidje iu.
Jo moet nooit aan een horlogema
ker een ander horiose ter leen vra
gen, maar dat komt aanstonds. Toen
ik wegging keek hij me na, dut voel
jc zoo in je rug. Aha, zei k tegen me
zelf, hij diïckt. ,,duar gaat nou eea
man van ruim veertig jaar, die nog
altijd woeste dingen uithaalt met zijn
horloge". Dat hinderde me.
Veertien dagen giugen voorbij,
'k Was bijna mijn horloje vergoten.
Toen de kast op zekeren dag weer
zoo n raar geluid maakte, werd lk er
aan herinnerd eu stuurde een bood
schap, of 't klaar was. De boodschap
per kwam weerom en zei: ,,'t was
nog niet Ir orde. „op een toon, als>f
hij vragen wou: „hoe kom Je er bij?
zoo gauw!" Die toon was natuurlijk
niet van den man zelf, maar van den
horlogemaker.
Het is waarschijnlijk, zoo dacht ik,
mal om te meenen, dat je in veertien
dagen een kapot horloge thu s kunt
krijgen. Ze, f ver wijt bekroop me. „lloe
kan", zoo zei ik tot mij zelf. „do
beste deskundige in twee weken eea
onzichtbaar puntje terugvinden!" En
ik wachtte nog veert en dagen ou
stuurde toen weer een boodschap,
waarop ten antwoord kwam: ,,cr
wordt aan gewerkt". Dit leek ine be-
mocdi-imd toe Een week later ging
ik zeir eens kijken, ,,'t Was zoo goed
als klaar", verzekerde de horlogema
ker, „maar 't lag nog uit elkaar en
moest gerepasseerd worden, 't Kon nu
n et lang meer duren". En hij voeg
de or bij iat ik wei geen groot© haast
zou hebben, omdat ik toch eeu ander
te loon had.
Towi heb ik een oogenblik getwij
feld, of zoo'n ltonhorloge wel ver
standig is.
Een week daarna heb ik weer go
stuurd, met de boodschap, dat k het
nu terug wou hebben. Toe© heeft liet
nog maar twee dagen geduurd, dat
lk het werkelijk terug had en nu....
„Nu loopt bet voor", zei hij droe
vig; „zoodot ik allerlei rekensomme
tjes maken moet, om te weten, boe
laat het precies is.
„Breng hot dan terug", raadde ik.
„Nooit. Ik hen bang, dat hij mo ver
wijten zal, dat tk 't veel te gauw te-
ruggehaald'heb. Dat gaat niet. Ik sta
aJ bij hom bekend als iemand, die
met horloges smijt, dan zou ik moe
ten hooren, dat ik overhaastig, ja
misschien driftig ben. NooiL Veel
liever zot ik mijn oefeningen ln het
uit 't troofd rekenen voort. Bijvoor
beeld het is nu op mïju horloge zeven
minuten over half dri& Op dit uur
van den dag is het (lk heb daar een
tabel van samengesteld) dertien en
drie kwart minuut voor, zoodat de
ware tijd islaat zienzes cu
drie kwart minuut vóór half drie.
,,'t Is ingewikkeld", zed ik.
„Ja", gaf hij too, ,,'t leven stelt Je
soms voor allerlei zwarigheden, waar
je niet op gerekend hebt. Maar wat
ga Je uu doen
„Wat anders dan mijn horloge
naar den horlogemaker brengen Of
wou je. dat ik er mee naar den
schoenlapper ging?"
„Laat ik je oen raad geven", zei hij,
met nadruk. „Zeg wanneer jo binnen
komt: tuer is een horloge, dat stil
staat 't Moet dus kapot weteti, maar
er is niet mee gebokst en niemand
hoeft er tegen geschopt. Ik denk dus,
dat het niet veel te beduide*» heeft.
Noem geen leenhorloge aan en zet een
onverschillig gezicht. Spiegel je aan
mil en wees gegroet. Ik heb geen tijd
meer. want het is nu laat zien
je hebt soms geen potloodje in je zak,
die gewone breuken zijn zoo lastig om
uit te rekenen
Met een d kkeu rimpel op zijn voor
hoofd, de lippen bewegendo van het
drukke cijferen, bleef hij staan. Ik
sloeg een zijstraat in en ging bij den
horlogemaker binnen.
Goeie morsen", zei ik. „Hier is
een horloge, dat stilstaat. Ik hecht er
weinig nan, want hot is een oud ding.
Als 't veel van repareercu moet kos-
neem ik het maar liever weer
mee. Ik wou er wel graag even op
wachten. Kan dat niet? Kijkt u er dnii
asjeblief dadelijk even naar. Neen,
een ander horlogo te leen kan ik niet
gebruiken, vreemde horloges blijven
in mijn vestzak altijd st:ista»n. ik
donk. dat ze ochr kkp-i van "t kloppen
van mijn hart. Of ik z^lf erna door
't vergrootglas kiiken wil? Wel nee,
waarom zou Ik. Van horloges heli lk
toch geen sikkepit verstand. Srhan-,
de tronoeg, zult u zeggen, maar hot is
eenmaal zoo. Toen ik zooeven de deur
uitging, zei ik: „mear «lan twee
kwariies is 't ouwe d-ng me niet
waard, maar nis ik "t in rrpnrntie
geef, moet Ik het morgen terug heb
ben..."
De horlogemaker kerk nog altijd
ernstig In het uurwerk, blies or een»
In. koek weer en tel toen: „'t Is wat
vuil, ik zal het achoonrnnkenmergem
avond kunt u het terughalen..."
Als ik nu Hopma weer spreek, zal
hij stellig afgunstig wezen.
Maar uit een an ander blijkt loctf'
niet. dat het ©"z'chtbare puntje niel
wis en werk dijk ln zfjn horloge afga-
breken waa
FIDELIO.
