straal zitten bedelen. De dapperen'
onder ons hielpen zich zooals zij kon
dei». Ik kookte voor mijn officieren,
voor zoover ze niet in dc menage
alen. Mijn zoon, een dertienjar/je
gymnasiast, werd loopjongen b'j oen
Rusalschen koopman. Andere dames
handelden in gebak, suikerwerk, le
vensmiddelen, haar mannen in kolen
en hout, waarbij zij het bout zelf
moesten hakken, lie zoons verdienden
den kost. als krantenjongens, kellner,
muzikant, of tramconducteur. Deftige
menschen liepen in gescheurde kleo-
ren en aten in do volksgaarkeukens,
d'e do Rassen hadden opgericht
De prijzen der levensmiddelen
s'cg-n thans spoedig. Hen kilogram
suiker kostte anderhalve kroon, een
kilogram boter zes kronen. Daar con
tant geld ontbrak, gaf de vrije stad
Lemberg twee krimerib Ijetten uit, die
echter slechts Co handelswaarde van
één kroon hadden.
Van een blwd-verwant dezer dame,
een hofraad, vermint de correspon
dent het volgende
Ond'T de verschillend© gouverneurs
was Skak>n sfadsopperhoofd Onder
zijn leiding tierde do epktnnagte der
Och ra ma. Overat drongen zijn "spion
nen binnen en zaten zij te Klateren.
Het regende dagvaardingen, geldstraf
fen, k-echikk-ngen, dreigementen.
Van geesehng tot s-ei'baiiining en strop
werd het rijksregister van het Rus
sische strafsystem bospeo'd. Do Rus
sisch gozinden in de stad triomfeer
den. Voor den s'iag bij Lemberg had
den zij de Oostenrijikens reeds ge-
©elKiad en thans deden zij mee aan do
Russificeering op kosten van do Roo-
t-henen, waartoe zij behoorden. De
Roet heei isc'ne biadon staakten het
verschijnen en werden door een Ilue-
S'jcli blad vervangen. Brieven en te
legrammen in het Roetheensoh wer
den niet afgezonden. Het national'o
museum, de coöperatieve voreemgjn-
gen, (ie inrichtingen tot volksontwik
keling en bibliotheken der Ookrainera
wei don ontbonden. Roolheensche boe
ken met iinbegrip van do gebeden-boe
ken worden vernietigd.. Het bezit van
Oekrainsche geschriften werd met
straffen tot 3000 roebel of drie maan
den gevangenis bedreigd. Ook de Po
len werden slecht behandeld. De Rus
sische tijdrekening werd ingevoerd en
het podltie-uur op aoht, later op tten
uur bepaald. De winkels moesten open
gehouden worden. Vier Polen en vier
Joden. Ookrainiers en Russoplii'en,
werden als gijzelaars aangehouden.
In den beginne waren ze overdag In
het stadhuis, 's nachts in het hotel
geïnterneerd. Later In hun eigen wo
ning Het opperste landgericht was
bijtijds naar OLmutz verplaatst, maar
het landgericht was gebleven en deed
vorder dienst. De universiteit werd ge
sloten. De scholen mochten slechts
niet toestemming van den gouverneur
geopend worden, die ook toezicht
hield op de leeraars en de boeken.
Ton minste vijf uren van het ieerpo-
groimma moesten aan het Russisch
gewijd zijn. Geschiedenis, aardrijks
kunde en Poolscho literatuur moch
ten slechts onderwezen worden uit
boeken, die in Rusland toegelaten wa
ren. Dr'e honderd Roetheeusche kin
deren werden tegen den wil van hun
ouders naar e©n inriohtijig van op
voeding in Charkow gebracht, en
daar Russisch orthodox opgevoed.
Men had popen laten overkomen om
öie zendeHugen op te treden. En de
rcgeerhig steunde hen door druk U't
te oefenen op de bovotkhtg Zij l'et
b:jv. de huizen in een bepaalde straat
in beslag nemen, maar be'ooMe den
joodsclivn e'genaars ze terug te zu'
len geven, als zij zich tieten cloopen.
TEGEN DE VERGIFTIGE GASSEN.
Door het Engelsche ministerie van
Oorlog is de volgende mededeoling
verspreid:
„In verband met ile aankondiging
van bet ministerie van Oorlog, dat op
advies van een© commissie van des
kundigen een verbeterd soort respi
rator is aangenomen en aan de troe
pen te velde is gezonden, is tevens een
verbod uitgevaardigd tegen het ge
bruik van andere systemen.
ITet publiek wordt daarom verzocht
geene respiratoren rneer te zendon
aan de vrienden in liet leger".
KONING LUDWIG IN GALICIS.
U t het oorlogsperskwartler wordt
gerne'd Koning Ludwlg van Beieren
bezichtigde 28 Juni Rrzernysl. Vooral
toonde hij belangetc-lünig voor de wer
ken aan het noordelijk front, die In
dertijd door de Boicrsche troepen In
storm werden veroverd. De koning
reed vervolgens naar 't kwartier van
veldmaarschalk Von Mackensen om
dezen met zijn bevordering ge'.'ixk te
wenscheri.
Te Lemberg- wvnschto de keuring
den generaal Von Böhm-Ermöi'.i ge
luk met zijn successen. Hij sprak vol
doening uit over alles wat hij gedaan
had en verleende den generaal Von
Böhm-Ermölli het grooidaruis van de
Bariesche orde van militaire verdien
sten en don chef van dozen generaten
Si af do tweede kta-see dezer orde.
Op Zoo.
SCHEPEN GETORPEDEERD.
Renter se nt uit Londen-,
De Engelsche stoomboot „Arme
nian" (8825 ton, beboerende aan de
reederij F. Ley land on Co. L'.d. te Li
verpool) is Maandag door een Duit-
sthe duikboot getorpedeerd ter hoog
te van <le kus: van Cormvaüis. Do
overlevenden er worden opvaren
den vermist zijn te Cardiff aange
komen. Zij verklaren dat de dmklioot
ter hoopte van do Scilly-eilanóen in
zicht kwam. Men deed pog ngen om
le ontsnappen, maar de du kboot haal
de don stoomër spoedig in on vuurdo
een aantal jrojeetiolc-n af. De beman
ning begaf zich toen in do booten. Da
onderzeeboo; vuurdo twee torpedo's
af en !>>orde de stoomboot aldus In
den grond. De bemanning telde vijftig
koppen, onder haar waren elf Ame
rikanen.
Do „Armenian" kwam van Newport
News
Do Belgische treil er „Presleat Ste
vens", die in de nabijheid was, toen
do ..Armenian" werd getorpedeerd
stoomde op bet schip af en redde vijf
booten vol zeelieden.
De kapitein van do „Armenian"
verklaarde: ,,De onderzeeer gaf ons
het sein out te stoppen door een
aardal schoten af tc vuren langs on
zen boeg. Ik was toen op vier mijlen
afstand en snelde daarop vooruit. Wij
■.verden echter voortdurend beschoten.
De granaten doodttan oen aantal
manschappen, anderen worden over
boord geslagen. Het was een wanho
pige jacht, maar wij waren niet van
plan ens zender strijd ovor te geven.
Mijn stuur word weggeslagen door
een granaat, een andior projectiel viel
in de machinekamer, eon derde sloeg
het Marconütoestel woj, nog een an
der nam den schoorsteen weg en
maakte de stookinrichting onklaar,
zoodat ik geen stoom meer kon krij
sen. Het sch.p stond op drie plaatsen
in bra rul. Ik iv sloot toen tot de over
gave. Wij hadden een uur tegenstand
geboden cn 12 of 13 man lager, dood
op dek".
De moeste om hel leven gekomenen
waren Amerikanen.
Reuter seint uit Washington:
Do berichten van don Arnerikaan-
schen consul te Bristol over den on
dergang van de „Armenian" wekken
beroering in ambtelijke kringen. \i
do voorspelling van een gunstig ant
woord van Dulfschland op de Ame-
r.kaansciie nota, had men verwacht
dat het schip zou zijn doorzocht en
dat zij die aan boerd waren in veilig
heid zouden zijn gebracht eer liet
schip vem.eid werd.
De gezanten Paye en Gerand kregen
last ts 'Londen en Bertijn inlichtin
gen in to winnen.
Verder meldt Reuter nog uit Lon
den:
Lloyds bericht uit Baltimore 'Ier
land): De Noorweegscho bark Thistle-
bank met graan van Btthia Blanca
werd bij Fastne: Rock Woensdag
avond getorpedeerd. Ben gedeelte van
de bemanning werd gered.
DE AANVAL OP WINDAÜ.
't P. T. A. se'nt uit Petereburg
U't welingelichte bron wordt be
richt, dat de operaties van de Du-it-
sclis vloot zich hebben bepaald tot 't
volgende Op 28 Juni deden do Duit
se kers met een pantserschip, type-
Siegfriod, metende 4100 ton, met een
snelheid van 15 knoopen, pantserdik
te 8 12 c.M. en bewaoend met drie
9 4 c.M - cn tien 3.5 o M.-kanonnen,
a order Ver kruisers, een aantal tor
pedobooten en verschillende visschers-
vaartulgen, een aanval bij de kust
van Koerland in de buurt van Win-
dau. De haven van Windau werd be
schoten en er werd een poging ge
daan om een klein contingent aan
wal to zetten. De beschieting van do
haven door het pantsorschlp bleef zon
der uitwerking. Een Duitsohe kruiser
on de torpedobooten, die de operaties
aan de noordkust steunden, werden
aangevallen door Russische torpedo-
boo:en en na een kort artillerie-ge
vecht genoodzaakt zich naar het zui-
den icrug te trekken.
Het iandingskorpg, dat zich in sloe
pen in de riohDng van de kust begat,
werd onder vuur genomen en terug
gedreven.
Terwijl de Duitscbcrs bezig waren
de Russische mijnen op tc vjasehen,
©tiet een hunner torpc-dobooten op een
mijn en zoivk.
Aan Russische zijde geen verliezen,
noch te kind. nooh op zool"
Uit den Balkan.
VERLIEZEN DER ENGELSCHEN.
Reuter seint uit Londen: Eerste
rnnister Asquith deelde in het Lager
huis mede, dat de Engojsche verlie
zen van leger on vloot aan de Dardo-
nellen tol 31 Moi in het geheel hebben
bedragen: 496 officieren gesneuveld^
1134 gewond en 92 vermist; 0927 man
schappen gesneuveld, 23.542 gewond,
6-445 vermist.
Uit Engeland,
DE MUNITIE WET.
Reuter seint uit Londen:
Terwijl de munïtiewet in het Lager
huis wordt bdharulc-ld, gaat minister
Lloyd George niettemin voort met be
langd ebbend™ overleg tc plegen om
trent noodzakelijke "Wijzigingen die bij
de artikelsgewijze behandeling nog
kunnen worden aangebracht. Dinsdag
had hij besprekingen met cenige ar-
lx-1 ers31 gevaarebgden en het resul
taat hiervan was, dat de minister zijn
ontwerp nog eenigszins aiuendeerde-
Zoo stemde hij er in toe do verplichte
arbitrage uitsluitend van toepassing
te verk-a; :i op geschillen die betrek
king hebben op de industrie der oor
logsbehoeften, niet op geschillen in 't
algemeen. Zoo wilde hij eou aribetder,
d'e voor de rnunitierec'hlbank wordt
g- daagd liet reolit geven zich door
zijn vakvereenlgimgsbeambte te laten
i-rtcgenwoordlgen. Eveneens stemde
hij toe om <ie waarborgen te verster
ken. dat na den oorlog do vakvereenl-
g'.i -gsregelen zullen worden herste'd.
De mijiiwerkere wachten op een
schikking ;n hot geschil in Zu'd-VVa-
'os, eer zij hun overleg met minister
[Jovd George wiHen hervatten. Mi
nister LLoyd GeC'rge deol-do den mijn
werkers mede, dat hij hun medewer
king aan zijn plannen c*p hoogen prijs
zousteücn, maar hen niet wilde dwin
gen. Do mijnwerkorsleidens gevoelen
wein'g lust onder de wet te komen,
n.aar we! boloafderi, <w vrijwillig me-
flmverking tc willen ver'ecnen ton
einde stakingen te voorkomen
Verder meldt Reuter nog. Alle
krachten des lands worden thans in
gespannen om een voldoende hoe
veelheid munitie te verkrijgen en al
gemeen is hot gevoelen, zoowel van
mannen, die openbare posities be-
kleeden als van particulieren, dat al
le krachten ingespannen moeten wor
den om te zorgen, dat er voldoende
munitie is. waardoor Engeland de
overwinning zu! behalen.
Zes groot-industrieeleD te I-onden
hebben een schrijven aan Lloyd Geor
ge gericht, waarin zij zeggen, dat zij
overwogen ik?bben, hoo zij de fabri
cage van munitie zouden kunnen be
vorderen.
Ofschoon hun arbeiders personeel
sterk verminderd is, doordien velen
hebben dienst genomen, zijn zij toch
bereid alle hulp te verletnen, door liet
beschikbaar stellen van het grootst
mogelijke aantal rnetaallwwerkers
voor den aanmaak van munitie.
Zij hebben daarom maatregelen ge
nomen om, door een stelsel van we-
derzijdsche samenwerking, hunne
personeelen voor elkaar beschikbaar
te stellen, teneinde de m ach in ©fabr le
ken aan dein gang te houden, waar
van er vele voor de rogeering wer
ken.
Een hooggeplaatst ambtenaar van
hot ministerie van munitie heeft ver
klaard, dat de resultaten der vrije
dienstneming van munitie-werklieden
zoo bevredigend zijn, dat hij kan zeg
gen, dat het beginsel der vrijwillige
aanmelding bruikbaar is gebleken,
waar het de oorlogsindustrie betreft.
Vervolgens zeide hij: „Wij hebl>en
het aanworv i ngs-departemont van
munitie-arbeiders uitgebreid door
daarin verscheidene bekende zaken
mannen aan to stellen en wij gaan
nog steecis voort zulke mannen in
dienst te nemen om ons bohulpzaam
te zijn. Wij maken in de ruimste ma
te gebruik van hunnen raad en
hulp, om ons te helpen vaststellen uit
weiko bepaalde fabrieken werklieden
zullen worden aangeworven".
Gedurende de twee laatste dagen
werden gemiddeld 10.000 man per dag
ingeschreven.
Er is een oproep gericht aan man
non. die van bopaaide takken van In
dustrie ervaring hebben, opgedaan en
reeds elders zijn aangesteld.
llet resultaat van dien oproep was
zeer bemoedigend. Dagelijks worden
er nu oorlogsmunitie vrijwilligers
naar munitiefabrieken overgebracht
en het blijkt, dat elk van -hen een
groote aanwinst voor de oorlogs-in-
dustrie ia
Miuister Lloyd George deelde In het
Lagerhuis medo, dat hij van de ka
toenbewerkers een resolutie had ont
vangen, die feitelijk neerkomt op een
garantie, dat er gedurende den oorlog
ge on staking of storing in den arbeid
zal plaats hebben.
INGEZONDEN MEDEDEELINGBN
30 Cis. per regel.
Stadsnieuws
De voor Oost-Indië bestemde miL-
apotheker 2e klasse A. A. Th. Fort-
gens, een oud-stadgenoot, van gede
tacheerd uit Suriname teruggekeerd,
zal *24 Juli met het stoomschip „Sia-
doro" zijn bestemming naar Batavia
volgen.
Rubriek voor Vragen
Geabonneerde!» hebben hot voorrecht,
nogen op verschillend gebied, mits voor
beantwoording vatbaar, in te zenden bij de
Redactie van Haarlem's Dagblad, Grc-ote
Houtstraat 63.
Alle antwoorden worden geheel kosteloos
gegovea on zoo spoedig mogelijk.
Aan vragen, die niet volledig naam en
woonplaats van don inzender vermelden
wordt geen aandicht geschonken.
VRAAG. Mijn juffrouw voor de
huishouding zou met Mei vertrekken,
maar zou geet nieuwjaarsfooi ont
vangen. Ze slcldo voor om weer te
blijven en heeft haar 'nieuwjaarsfooi
ontvangen. Nu zegt ze haar betrek-
k.ng tegen Augustus op. Moet ze nu
da nieuwjaarsfooi teruggeven?
ANTWOORD. Neen
VRAAG. Is een dicnstlxyde ver
plicht vuil van jonge honden op te
rui.nen?
ANTWOORD. Deze vraag is
n et zoo te beantwoorden daar er ta
veel verschillende omstandigheden bij
betrokken kunnen zijn.
De vraag rijst echter, a's -le dienst
bode bet niet doet, wie liet dan wel
zu! moeten doen?
VRAAG. Tk b2n voor vast als
weikster voor 3 dagen per week aan
genomen. Mevrouw is tijdelijk uit de
stud. Ileb ik re.-ht op loon gedurende
liaar afwezigheid?
ANTWOORD. Als gij voor vast
aangenomen zijt, ja.
VRAAG. Ik was al3 huishoudster
voor drie maanden aangenomen, doch
ik ben wegens geldige redenen na een
maand weggegaan. Ik heb geen loon
uitbe>tua;id gekregen. Ik had oen op
zegtermijn vat' éen maand. 1-leb ik
nu recht op loon en schadevergoe
ding en hoe moei ik handelen oen d t
te krijgen?
ANTWOORD. Alleen als gij geen
dringende reden bad om onmiddellijk
do dienstbetrekking te vtsrbreken,
hebt gij goen recht op loon.
Binnenland
ONTROUW KANTOOR B EDI ENDF
Men meldt ons uit Amsterdam
Duor een rechcrclieur .3 gistermid
dag een Jo» geman aangeiion/len, van
beroep: kantoorbediende, verdacht
van verduistering van een bankbiljet
van f 1000. in dienstbaarheid gepleegd.
Het bariKb jot is later door een.
hoofdinspecteur van politio ten huizo
van den verdachte in beslag geno
men. Hij liud het verborgen in een
koffer.
VARKENS EN VARKENSVLBEfSCH.
Door bemiddeling van het Rijks-
Centraal-Burcau tot regelmg vau den
afzet van varkens en varkensvleesch
te 's Gravenhago werden iu do week
van 14—19 Juni geleverd aan 3*2 af
deelingen van den Ned. Slagershond
4657 varkens en aan 123 gemeenten
2886 stuks, te zatned 7543 stuks; in ie
weck van 21- 26 Juni aan 33 afdee-
Itngen van den Ned. Slagershond 4821
stuks en aan 148 gemeenten 3487 stuks
te zanten 83U8 stuks, terwijl. Ja de
week van 28 Juni—3 Juli geleverd zul
len worden aan 36 afdeelingen 4959
stuks aa aan 191 gemeenten 1107 stuks
te «men 906C stuks, in het golieol
dus 24917 varkens. Met de vorige op
gaaf, loopende tot 1*2 Juni en een be
drag aanwijzende van 28957 stuks,
maakt dit een totaal van 53874 stuks.
Als gemiddeld slaclitgewicht aanne
mende 115 KG., komt men tot een hoe-
veolheid van 6.195.510 KG. varkens-
vloesch, die door bot Rijks-Centraal-
Burcau sinds do woek van 26 April
1 Moi gedistribueerd is tegen oen
prijs, welke ongoveer 25 cent beneden
den marktprijs is.
TWEEDE KAMER.
Nadere uitbreiding
Landstorm.
Verschenen is het voorloopig ver
slag betreffende bet wetsontwerp tot
nadore uitbreiding van d'en land
storm, enz.
M(er toelichting ae\»cnscht.
Algemeen werd geklaagd, dat de
strekking van dit wetsontwerp voor
niemand volkomen duidelijk is. Vast
slaat, dat, bij aanneming aan de
Kroon zeer ver-strekkende bevoegd
heden zuilen worden verleend, rnaar
omtrent de vraag, in welken zin die
zullen worden gebruikt, bestaat groot
verschil van inzicht. De voorgestelde
bepalingen geven onvoldoende Jicht
en de Memorie van Toelichting schiet
ten eenen male te kort in haar taak
de bedoelingen der Regeering te ont
vouwen en geeft van dan gang van
zaken, dien de Regeering zk'h hooft
gedacht, in geenen deele een duide
lijk beeld. Zij doet taJ van vragen
rijzen, die zij onbeantwoord laat;
kenmerkt zich door een geheimzin
nigheid, die niet aangenaam aandoet.
Weoscht de Regeering aanzienlijke
uitbreiding van het logereifectief door
op alle geschikten beneden de 40 jaar,
die nog kunnen worden ingelijfd, de
hand te leggen? Heeft zij het oog op
het scheppen van oen reserve? Of is
zij voornamelijk geleid door het ver
langen de landv.eerpiichtïgen naar
huis te kunnen zenden? Iloe moet
voorts dit wetsontwerp worden be
schouwd in verband met de Inzichten
der Regeering ten aanzien van de
invoering van algemenen dienst
plicht, waarover zij zich o.a. in de
Memorie van Antwoord betreffende
de Staatsbegrooflng voor 1915 heeft
uitgelaten?
Waf beoogt de wetJ
Ook schijnt deze vaagheid der toe
lichting een miskenning van het zeer
groote volksbelang dat bij dit wets
ontwerp is betrokken. In breedo krin
gen is door de indiening ougerustlieiil
ontstaan, doordat de meening is ge
wekt, dat allo geschikte personen be
nedon de 40 jaar, die niet in militai
ren dienst zijn, nu binnen korten tijd
zullen worden ingelijfd, en begrijpe
lijkerwijs heeft dit weer aanleiding
gegeven tot zwartgallige voorstel
lingen betreffende onze internationa
le pos.tie. Door betere toelichting had
de Regeering een cn ander misschien
kunnen voorkomon, hetzij' geheel, het
zij gedeeltelijk. Algemeen ook van de
zijde der voorstanders van het wets
ontwerp, die vorenstaande klachten
ondersclireven, drong men er daarom
op aan, dat de Regeering haar be
doelingen onomwonden zou uiteen
zetten en in dit verslag voorkomen
de vragen zoo volledig mogelijk zou
de beantwoorden.
Uit de woorden der Memorie van
van Toeliehtmg hadden vc-le letten
den indruk gekregen, dat de Regeo
ring met haar voorstel beoogt het ef
fectief van het leger belangrijk te
verstolken. Alleen behooronde tot
„dat deel van ons volk, hetwelk, of
schoon wel daartoe in staat, nog niet
tot don gewapenden dienst, kan wor
den opgeroepen", schijnt de Regee
ring. zij het gcleideijk. aan het actie
ve leger te willen toevoegen. Van do
personen, waarop het wetsontwerp
betrekking heeft, wordt zonder eenige
beperking gezegd, dat zij, na te zijn
geoefend, plaats zullen nemen in de
militie- of landweerbataljons er» com
pagnieën.
Over de versterking van 't
leger-effectief.
Met maatregelen van zoo verre
strekking verklaarden tal van leden
zioli, om de hier volgende redenen,
niet te kunnen vereonigen.
In de eerste plaats waren sommi
gen hunner allerminst oevtrtuigd, dat
versterking van effectief thans uoodig
is te achten, althans wenschelijk moet
worden genoemd. Door de mobilisatie
onzer strijdkrachten was, naar zij
meenden, een voldoende macht ter
bescherming onzer neutraliteit ook
In de o o gen der Regeering voldoende
onder de wapenen gebracht. Door
toevoeging van nieuwe lichtingen is
sedert dien die weermacht eerder toe
dan afgenomen Beslaan er redenen,
om, wat ten vorlgen jare voldoende
werd geacht, thans niet langer voor
voldoende te houden? Men zou dan
gaarne van de Regeering vernemen,
welke die redenen zijn. Voorshands
koudon deze ieden, zich de verschil
lende mogelijke casusposities in den
internationalen toestand voor oogen
stellende, niet inzien, dat het voor ons
land aanbeveling verdient, zijn leger
macht te vergrootam Voor liet doel,
waarvoor die macht noodig zou kun-
neu zijn, schijnt rij voldoende. Bo
vendien schijnt grond van zuiver
krijgskundige overwegingen, het be
lang van een aanzienlijke troepen
macht voor ons niet zoo groot to zijn
als men het vroeger wel heeft ge
schat. Do hier aan het woord zijnde
leden zagen van den anderen kunt in
versterking Yan onze legermacht een
gevaar, ni. eeri sleunverleeiung aan
eon eventueel drijven naar deelne
ming aan den volkerenkrijg. Huns
inziens zou, wanneer ons leger zoo
krachtig mocht worden, dat het voor
aanvallende doeleinden groote betee-
kenis verkreeg, daarmede een krach
tige rem tegen oorlogszuchtige nei
gingen verloren gaan.
Offers die een legeruilbreim
ding cischl.
Voorts wees men op dc zoer groote
persoonlijke en economische offers die
door zulk een legoruitbreiding van de
bevolking zouden worden gevraagd en
op de zeer aanzienlijke uitgaven,
waarop zij den staat zou komen te
staan. De ervaring van de laatste
maanden heeft ons waarlijk wel in
staat gesteld, ons daarvan een beeld
te vormen.
Voor bonderden en duizenden kloi-
nc zakenmenschen heeft de mobilisa
tie, naast persoonlijk leed, een be-
droevonden achteruitgang van het be
drijf, zoo niet een volslagen onder
gang daarvan, medegebracht. Worden
gelijke gevolgen nu nog voor een
groot aantal anderen, die tot dusver
re vrij bleven, in het leven geroepen,
don dreigt ons economisch leven daar
van onherstelbare schade te onder
vinden. Ook zullen verscheidene be-
bedrijven bij nieuwe onttrekking van
arbeidskrachten niet kunnen blijven
doorwerken. In de ongerustheid, die
door dit wetsontwerp in breede krin
gen der bevolking is gewekt en die,
voor 7,oover zij zich nog niet uitte,
zich ongetwijfeld nog zal doen hoo
ren, spiegelen deze Ixjzwaren zich af.
Voor de Regeering behoort die onU
roering onder het volk een reden te
meer te zijn, om zich wel rekenschap
te geven van de vraag of de door haar
overwogen maatregelen onze weer
kracht werkelijk ten goede zullen ko
men in een mate, die aan de gevraag
de offers evenredig is. De liiar aan
het woord zijnde leden waren ten
deze zeer twijfelmoedig gestemd.
Is legeruitbreiding mogelijk7
Verscheidene leden merkten op, dat
het plan legeruitbro.dmg vóór alles
boboort te worden getoetst aan do
vraag of het uitvoerbaar is. En zij
aarzelden niet als hunne meening uit
te spreken, dat het antwoord op die
vraag ontkennend moot luiden. De
oefening van de vele tienduizenden,
die het bior gieldt, ja, volgens som
migen honderdduizenden een schat
ting, die intusschen door verschei
dene andere leden ten eenen male
overdreven werd genoemd ver-
elscht een iastructeurspersoneeL
waarover, naar men moet aannamen,
het logerbeheer niet beschikt. Eenige
jaren zouden mst die oefening ge
moeid zijn. En de toevoeging van al
deze personen, eenmaal geoefend, aan
het leger, zou zooveel kader, uitrus
tingsstukken, wapenen en bovenal
zooveel munitie vorderen, dat er niet
aan te denken valt, dal daartoe, zou-
der ernstige desorganisatie van het
bestaande, binnen maanden en maan
den kun worden overgegaan. I.eger-
uitbrcidiag binnen korten tijd is niet
mogelijk.
Verschillende leden zouden gaarne
vernemen, of voor de nieuwe troepen,
welke do Regeering wenscht, al liet
benoodigde aanwezig is, of in hunne
encodreoring, huisvesting en venple-
ging (ook wanneer zij den winter on
der de wapenen moeten doorbrengen)
hunne geneeskundige verzorging enz.
behoorlijk kan worden voorzien.
Voorts waarom de lichtingen 1914,
1915 en 1916 nog niet in haar vollen
omvang onder de wapenen rijn.
Is misschien het plan, om de lich
ting 1916 vroeger in te lijven, in ver
band met de 'thans voorgestelde op
roeping van vrijgestelden en vrijge-
lotenen van vroegere lidhtingen, we
der opgegeven Dat, in weerwil van
de door den Minister van Oorlog zelf
nog zoo onlangs daartegen aange
voerde praclische bc-iwaren, de Re
geering. met dit voorstel tot leger
uitbreiding is gekoknen, had be
vreemd.
Het adres voor algemeene
oefenplicht.
Vprttrbddene leden konden zich de
Indiening van dit voorstel slechts ver
klaren door aan te nemen, dat de Re
geering daardoor heeft willen tege
moet komen aan de beweging, door
sommigen in den lande sedert eeni-
gen tijd ten gunste van algemeenen
oefenpliclit gevoerd aan die actie
een concessie heeft willen doen, al
moest 7ij zelve weten, dat het in wer-
kelijklieid niet meer dan een scliijn-
coucessio kon zijn.
Wordt Let voorstel wet, dan zal
tooh aan de verwaclxting van de bo
venbedoelde adressanten niet worden
voldaan, omdat, gelijk gezegd, daar
aan niet kan worden voldaan. Het
i'S ecu onmogelijke eisch, dat, „gedu
rende dozon oorlog en bij de daarop
volgende vredesonderhandelingen cup
elk gow-ild oogenblik over alle gezon
de krachtige mannen jn weerbaren
staul kun worden l>eschi8d" een ge
oefend volk is niet binnen eenige
maanden te vorn>en. nog minder in
korten tijd tg crrguiDseeren, te cncu-
dreeron, le bewapenen en te voorzien
van de noodig© munitig. Ontstem
ming ou critiok zullen zich dan ook
ongetwijfeld doen hooren.
Wat dit punt betreft, werd er ten
slotte op gewezendat aan een bewe
ging als de hier bedoelde te eer weer
stond bohoordo te worden geboden,
wijl de geest, die daaruit spreekt, op
zich zelf niet zender gevaar is. Men
zag verband tusschen deze beweging
en het roekeloos pleiten voor deelne
ming van ons lajid uon den oorlog,
waurauu zich sinds cenigen lijd som
mige couranten schuldig maken. 1)©
invloed, dien zulk heilloos streven op
den duur kan ihebben, moet niet wotr-
don oudensohatandero landen kun
nen ons ton deze oen waarschuwend
vooifboeld zijn. Daarom behoort alles
te worden nagelaten, dat aan zulk
oen streven steun kan verleencn
daartoe behoort in do eerst© plaats
het bevorderen van een geest, di©
drijft naar opvoering onzer bewape
ning.
Do voorgestelde bepalingen l.omen,
naar men vervolgens opmerkte, in
werkelijkheid ncor op- het invoeren
van algeir.cenon oefen- en dienst
plicht met terugwerkende kracht.
Verdedigers van 'f vjeUonlwCrp.
Terwijl vorenstaand© bedenkingen
door verschil lende g roe pon van leden
in verschillende ntuuicoeringen wer
den voorgedragen, word door ver
schillende andere leden het denlkl»eel<l
van legenereteiking. zooals dat in
dit wetsontwerp is belichaamd zij
het met eenige reserves verdedigd.
De hoofdgedachte van bet ontwerp,
de wenschc'lijkbeid om de voor do
landsverdediging aanwezige krach
ten in deze tijden door oefening go
schikt lo maken voor medewerking
aan di© verdediging, kwam hun on
aantastbaar juist voor. Daarbij we
zen zij ©r ook op, dat, komt het tot
oorlog, do personen, wier oefening dit
wetsontwerp beoogt, 7ieh waarschijn
lijk voor een goeddeel gaarne vrij
willig voor de verdediging van lmt
land. beschikbaar zouden willen stel
len; zij zonden dan echter wegens on-
geoefendhoid mceten worden afge
wezen.
Deze leden stelden bij d© heoordee-
ling van liet Wetsontwerp voorop,
dat het slechts betrekking heeft op
den tijd, gedurend© welken militie en
landweer zijn gemobiliseerd. Het
ontwerp zegt dit niet raet zoovel©
woorden bet laat toe, dat ook na d©
mobilisatie personen, Ixdioorende tot
dc in art. 1 bedoelde, bij Koninklijk
Besluit aan den Landstorm worden
toegevoegd, maar ingevolge art. 4,
eerste lid. der Landstormwet, dat on
gewijzigd blijft, kunnen landstortn-
rnaonen slechts in geval von oorlog,
oorlogsgevaar of andere buitengewo
ne omstandigheden tot wcrkeUjken
dienst worden opgeroepen. Dat „oefe
ning" ook tot werkolijkcn 'dienst be
hoort, is niet twijfelachtig; in de
landstormwet komt geen enkele be
paling voor, die voor hgt geval van
oefening aan de overheid ruimere be
voegdheid geeft dan voor dat van
eigenlijken dienst in de bataljons en
compagnieën.
Zoodra dus de tegenwoordige bui
tengewone omstandigheden hebben
opgehouden t© bestaan, zal van oefe
ning of dlenet op grond van de bepa
lingen von deze wet geen sprake
meer kunnen zijn.
Houdt men dit in ihet oog, dan
schijnt hot moeilijk, iu het wetsont
werp een vooruilloopeu op de invoe
ring vaji algemeenen dienstplicht te
eien.
De strekking van hel wetsontwerp
is slechts, de ongunstige gevolgen op
t© heffen van de omstandii^heid, dat
de Landstormwet eerst sedert 24 Mei
•1913 werkt.
Dat van den op te loggen land
storm,plicht in den mobilisatietijd in
dien zin zal worden gebruik gemaakt,
dat do betrokkenen zullen worden ge
oefend en bij de troepen zullen wor
den ingedeeld, beteekent voor dozen
zeker een belangrijk offer en voor
den Staaf, niet onaanzienlijke kosten,
maar in do oogen der hier aan hel
woord 7.ijDde leden is het vermeerdo
ren van liet getal geoefende, voor do
landsverdediging geschikte mannen
die offers alles7.in3 waard. Een groo-
tere sterkte in dit opzicht kan aan
onze veiligheid slechte ten goed© ko
men het gevaar om in den oorlog te
worden betrokken, wordt daardoor
kleiner.
Geen prikkel om aan den
oorlog deel te nemen.
Onverstaanbaar was voor deze le
den de bewering, dat een krachtig©
weermacht zou werken als een prik
kel om aan den oorlog deel te nemen.
De Regeering, noch ©enige politieko
poreoonl ijk held heeft iets gedaan, dat
ook maar den zwetsten grond voor
ruik een vrees zou opleveren. Een
blik op hetgeen de volkeren om ons
heen hebben te dragen, Is voorts wet
geschikt om de offers, di© van ons
worden verlangd, niet al te lboog aan
te «laan Ook bedenk© men, dat di©
offers niet zoo groot ziin, als het op
pervlakkig schijnt. Indien niet allen,
zoo zullen in elk geval zeer velen dor
nieuw «eoefeifden strekken ter ver
vaaging van landweermannen, die in
het gewone maatsohappelijko loven
ferugkeeren.
In -welke mate ingevolge deze wet
oersonen tot oefening en dienst bij
de troepen zullen worden opgeroe
pen, zal In de censte plants van den
duur der mobilisatie afban gen. Wordt
gedemobiliseerd, da.n zal men met
een en ander moeten ophouden, lloo-
velen er te voren zuilen zijn opgeroe
pen, venrnag natuurlijk niemand te
zeggen-
Hot schijnt weinig aannemelijk, dat
de gele doüjke oefening van voor den
dienst geschikte personen, welke dit
wetsontwerp beoc-gi, de oorlogszuch
tige stemming hier te lande zou kun
nen versterken, üxe stemm.Ag be
staat trouwens niet; aan het geschrijf
vau sommjgen, die zulk een stemming
trachten to wekken, mag niet le veel
iyeteekenis word eat toegekend, men
mag genoeg vertrouwen hebben in hot
gezond verstand van liet Neder'au:l-
sch© volk om te verwachten, dal di©
artikelen zijn oordeel niet zudan be
palen. Hoe de Regeering over de iher
bed oelde persproducten denkt, is on
langs nog gebleken, toen de lijdelijk©
voorzitter von den M.nisterraad zich
daarover uitliet De regeniu'-- heeft,
door de nxtienips van d.t ontwerp,
in geen enkel opzicht den weg verla
ten, dien zij zich sinds het ui'bre'cen
van den oorlog beeft gekozen; alios
to doen wat mogelijk is om onze vei
ligheid to verhoog™. Wij zullen,
door de totstandkoming en uitvoering
dezer wet, voor de verhooging onzor
veiligheid hebben gedaan, wat wij
kunnen. De uitwerking van het in
dit ontwerp neergelegde denkbeeld
moge voor verbetering vatbaar zijn;
de Memorie van Toelichting moge te
kort zijn gc^C)toten in haar taak do
bedoelingen der Regeering duidelijk
weer to geven, de hier aan het woord
zijnde leden zouden het betreuren, in
dien het denkbeeld zelf door de Ka
mer werd verworpen.
Verscheidene leden wensch-
ten een wel van beperkter
strekking.
Verscheidene leden, d'.e tegen do
invoering van algemeenen oefenplicht
ter versterking van het leger, groot
iwzwaar hadden en met liet wetsont-
