den oorlog met Duitsehers, wie hel
ooa mógen zijn, zouden willen sa
menwerken.
•..lien deel van Frankrijk is bezet
door de Duitsehers, die er brand
stichten. plunderen. stelen en moor
den. aldoor het internationale recht
verkrachtend."
Hij wijst er dan op, dat zoo de
Duitsehers dat deel van Frankrijk
konden bezetten, dat niet het gevolg
is van op wettig© wijze aangegane
veldslagen. De aanvul is niet gericht
geweest tegen hot deel van do grens
waar Frankrijk het recht had (per
manente versterkingen aan te leg
gen, (zooals von Jagow in zijn ge
sprek met den Engelschön gezant op
4 Augustus 1914 erkend heeft). Neen,
zij was gericht tegen het noordelijk
deel van do grens, dut Frankrijk,
vertrouwen stellend Op do bestaan
de verdragen, «iot versterkt had.
Do bezetting van c©n doel van
Frankrijk on al wat daarvan liet ge
volg is geweest, was alleen door ver-
rand mogelijk. Dit alios echter is
door het Duitsche volk goedgekeurd,
zoodat het mede verantwoorde
lijk is voor wat hunne politiek© en
militair© leiders, en ook het leger,
hebben gedaan.
„Hoe zou dan oen Franschman
kunnen deelnemen aan een arbeid,
waaraan ook een Duitscliov mede
werkt?"
„Dat- is een onoverkomelijk be
zwaar tegen het aannemen van uwe
uitnoodiging, hoe hartelijk ook ge
daan.
Bovendien, het zij in het voorbij
gezegd, begrijp ik niet goed het ver
trouwelijke karakter van uwe uitnoo
diging en het voorstel lot het houden
van niet openlijk aangekondigde
vergaderingen. Ik ben in dat opzicht
van meening: als gij niet wilt dat
men het weet. doet het dan niet."
„Zoo ik uwe uitnoodiging dus af
wijs, gehoorzaam ik ijl de eerste
plaats aan een gevoel van afkfeer en
verachting van liet slachtoffer jegens
zijn Lrouweloozen aanvaller, klaar
bovendien gehoorzaam ik aan een re
den, die het gezond verstand voor
schrijft.
Vóór men du6 de rechtsgronden
kan bespreken, waarop de discussies
van een toekomstig congres zullen
berusten, moet eerst vastgesteld
worden, hoe men Duitschland zal
kunnen dwingen, zich aan de bepa
lingen van het vredesverdrag te hou
den Dat is de vraag, die het eerst
moet behandeld worden. Maar hoo
zou nu daarover een onderdaan van
het rijk, dat men moet leeren do wet
te eerbiedigen, desnoods met geweld
cn door het zoo noodig to versnip
peren, mede kunnen spreken."
Schrijver haalt dan een uiting aan
van den Zwitserschen prof. Maurice
Millioud, van do universiteit te Lau
sanne, naar aanleiding van een
door de „Voix de PHumanitè" ge
opende enquête aangaande de toe
komstige vredesvoorwaarden en die
aldus iuidt:
„Ik huldig de edelmoediglieid
uwer - bedoelingen, maar hot komt
in ij voor. dat gij de oogen sluit voor
de verschrikkelijke les. die deze oor
log ons geeft, oen Itö, tragischer dan
de oorlog zelf, n.l. dat de goede trouw
tusschen de volkeren niet wederkee-
ipg'is, en dat, vóór men zic-h afvraagt
welU verdrag men aluitcn zal, men
eerst moei weten, hoo men een ver
drag kan maken, dat niet een dwaas
heid is. Misschien zijn er nog wel an
dere middelen óm lief te doen eerbie
digen, nan het versnipperen van lan
den.
Ik hoop bet. Maar als men geen
ander vindt, dan moet men daarvoor
niet terugschrikken, omdat de eerste
schikking die gemaakt wordt er eene
moet zijn, die de daarop volgenden
mogelijk maakt."
Ten slotte herhaalt de schrijver,
dat hij de uitnoodiging niot aan
vaarden kan, lo. omdat hij niet met
Duitsehers kan samenwerken, zoo
lang nog één Duitsch soldaat in
Frankrijk, België of Luxemburg aan
wezig is.
2o. omdat eerst het Duitsche mili-
toirisme en do heerschzucht van het
pangermanismo vernietigd moeien
zijn, voor over den wet teil ij ken grond
slag van het vredesverdrag kan wor
den onderhandeld en,
3o. omdat eerst een middel moet
gevonden worden, om Duitschland
te dwingen lot het eerbiedigen van
tractaten, iets dat het nog niet kent
cn waartegen het zich verzet, omdat
het geen andere autoriteit dan die
van de macht erkent.
UIT ENGELAND.
Lord Derby hoeft in een werfverga-
derïng gesproken over de mogelijk
heid van een onbeslissende» vrede.
Zuik een vrede zou slechts één ding
kunnen beteekenen; een tweede oor
log, nog bij het leven van de moesten
hunner, tot wie hij het woord richt
te. Op denzelfden dag dat een onbe
slissende vrede werd getoekeatd, zou
Engeland dienstplicht krijgen. Al het
geld, alle morischenlovens zouden
voor niets zijn geofferd. Wordt de
oorlog echter uitgevochten, dan zal
Engeland voor honderd jaar behoed
zijn voor het militarism© en voor al
de zorg en angst, die het land nu
doormaakt.
Do Dultsoho Generaal
Von Rfloltke over Amerika.
In de „Continental Times" is opge
nomen een interview van den Ameri-
kaanschen oorlogscorrespondent
Emerson met generaal v. Moltke, den
plaatsvervangendcn chef van den
Duit.-chen góneralen staf (men herin
nert zich dat v. Moltk© als chef van
der. staf tijdens den oorlog na zijn
ziekte vervangen werd door generaal
Falkenhayn, toen nog minister van
oorlog).
De correspondent vroeg den gene
raal naar den duur van den oorlog.
Moltk© antwoordde daarop
Dat zal daarvan afhangen, hoelang
gij Amerikanen zult voortgaan onze
vijanden van wapens, munitie en oor-
logsvoorraden te voorzien. Zonder dat
zouden onze legers den oorlog reeds
aan een der fronten boöindigd heb
ben. Zooals de zaak thans staat, dient
de verdere toevoer van munitie aan
onze vijanden alleen om de slachting
te verlengen. Duitschland bevindt!
tlch in de positie van con strijder, die
hoewel ondersteund door twee goéde
vrienden, zich met zijn zwaard heeft
te verdedigen tegen een kring van
vijanden, die allen het op zijn hart
gemunt hebben. Telkens, wanneer 't
onzen strijder gelukt een van zijn vij
anden, die hem juist het moest in het
nauw brengt to ontwapenen, door
hem het zwaard uit de hand te slaan,
komt een zoogenaamd neutraal toe
schouwer ijlings naar voren en drukt
een nieuw wapen in do hand van den
geslagen vijand. Ook als men erkent,
dat de aan do vijanden van Duitsch
land gezonden munitie uit particulie
re fabrieken komt, moet toch het
Duitsche volk zich erover verbazen,
dat de Amerikaanscho regeering, die
in haar antwoord-nota van 10 Juni
betoogt, dat de beginselen der huma
niteit hooger staan dan de gewone
eigendomsrechten ©f handelsvoordee-
len, aan dozen niet neutralen handel i
geen einde maakt.
Hot kan niet verbazen, dat dc open
bare meening in Duitschland aan
neemt, dat alle Amerikanen in hun
hart denken „Laat de Duitsehers te
gronde gaan, laat ons echter het ijzer
smeden zoolang het heet is."
Naar aanleiding van de verwijzing
naar Krupp zeide de generaal
Krupp heeft in vredestijd aan do
geheel© wereld wapens verkocht, juist
zoo als de Crcusotfabrieken in Frank
rijk, Armstrong in Engeland of do
Winchester- en Demingtonmaatschap-
pijen in Amerika. Daartegen is niets
in te brengen. Maar midden in den
oorlog is do zaak toch wel wat an
ders.
Toen het vorige jaar een Duitsch
koopvaardijschip wapens naar Mexi
co bracht, waren dat in Amerika ge
kochte wapens. Verder bevond Mexi
co zich toen nog niet in oorlog met
Amerika. Als Amerika toentertijd aan
Mexico den oorlog had verklaard cn
een formeelc blokkade doorgevoerd,
dan zou de Duitsche regeering daar
mee rekening hebben gehouden cn
het transport hebben belet. Men be
denke, dat groote fabrieken als van
Krupp e.d.. om ook in vredestijd hun
productievermogen te kunnen hand
haven, voortdurende werkzaamheid
door nieuwe orders behoevon. Nie
mand heeft zich voor dezen oorlog
een denkbeeld kunnen maken van de
ontzaglijke munitic-eischen, die deze
wereld-oorlog stelt. Terwijl de Duit
sehers deze laak schitterend hebben
volbracht, heeft do nationale werk-,
zaamlieid in dit opzicht bij hun vijan
den niet aan de eischen voldaan en
Amerika heeft ze uit <te verlegenheid
moeten helpen. Het feit, dat de Duit
echers zoo vroeg ln den oorlog hun
oorspronkelijke mu'nitievoorraden
reeds hadden verbruikt, is overigens
een bewijs er voor, dat ze dezen oor
log niet hebben voorbereid. Wie wil
lens en wetens een zoo gruwelijken
oorlog had uitgelokt, zou een waan
zinnig monster zijn. Wij bereidden
ons voor tegen den oorlog, niet voor
den oorlog. Wij handelden naar den
regel, dat de 'boste verdediging do.
aanval is.
Wat de „Lusilania" betreft, ver
klaarde de generaal, dat hij niet kon
begrijpen waarom alleen oorlogszones
op land en niet op zee werden erkend.
De Amerikanen die op de „Lusita-
nia" voeren, ondanks onze openlijk©
waarschuwing om do oorlogszone op
vijandelijke fc-chopen niet door te gaan
en vooral ondanks het oorlogsmate
riaal aan boord, tartten eenvoudig
den dood. Wij Duitsehers konden
evenmin ons plan, om zulke vijande
lijk© munitiescliepen ter zee te ver
nietigen, opgeven, als ze te land er
van zouden afzien een vijandelijken
munitietrein, waarin zich eenige on
voorzichtige neutralen bevonden, te
vernielen als onze kanonnen hem on
der vuur konden nemen. Ais gij Ame
rikanen op uw eigen schepen vaart en
er voor zorgt, dat uwe vlag niet wordt
misbruikt door een oorlogvoerende
partij, dan zijt ge even veilig voor
aanvallen van Duitsche duikbooten
als in uw eigen land.
DE „WESTMINSTER GAZETTE"
OVER DE DUITSCIIE BEDOE
LINGEN,
Reutot' seint uit Londen-
Do „Westminister Gazet'.}" schrijift
naar aanleiding van het manifest van
de Duitsche nationaftl-liberaje partij
waarin een uitbreiding der grenzen
naar oost en, wes- en overzoesche ge
biedsuitbreiding worden verlangd ter
vergoeding \an de reusachtige offers,
die het Duitsche volk heeft gebracht
en waarin do steun der partij wordt
beloofd aan elk© regeering die dat
doel zal nastreven: „De chauvinisten
bewijzen in deze phuso van. den oor
log den geallieerden een werkelijk©.-!
dienst. Deze ffiuni'efi-eii en moties en
de machteloosheid der regeerendo
klasse er tegen, koin.-n te rechter tijd
om do geheele nioc-Duitschc wereld te
herinneren, dat als aan Duitschland
een vinger wordt gegeven het de heele
hand zal nemen. Er is niets andera te
doen en er is go©» weg naar den vre
de dmi om dien Duitschen chauvinis
ten 'te leeren dat hun droom van ©en
Teui oniselio overt) eerscblng een waan
zinnige dtroom is. Europa zou zoo id's
nimmer dulden, zoomin nis het -dut
deed toen honderd jaar ge leden iets
dergelijks werd beproefd. Wij kennen
•de hulpmiddelen van Duitschland en
<Jic zoo hoog mogelijk schattend en er
kennend dat zij volmaakt, georgani
seerd zijn voor ecu politiek van roof,
weten we toch ook dat zo inferieur
zijn aan de krachten der "tegenpartij.
Rusland, Frankrijk, Groot-Briltannuë,
Balie overtreffen Duitschland zoowel
wat mannen betreft als rijkdom eff> h©i
denkbeeld, dat door apathie of gebrek
aan organisatievermogen zi> zich zou
den. onderwerpen aan verminking e»
tyrannic, is kinderachtig.
Do natiouale-ilberale motie spreekt
van uitbreiding der grenzen naar oogt
en west ©n vau ovorzeesche gelnedsuit-
breiding, en we moeten dan vooral
denken pan de> plannen ten aanzien
van hot, BalkoEGchiareilarid. In een
artikel in het „Beri. Tagebl." heeft
Theoóor Wolff met karakteristieke
Duitsche takt da/"- ©ogenblik gekozen
om met groote vrijmoedigheid over
dat onderwerp t© spieken. De weg
naar het nabije Oosten die door den
Balkanoorlog was versperd, kan, zegt
hij, nu voor ons worden geopend no
de nederlaag dor Russische legers," in
dien wij en ook anderen slechts wote i
met voorizchtige vastberadenheid do
gelegenheid van bet oogen blik te ge
bruiken. Een veilige verbinding nwT.
IïonslaniJnopel is voor ons thans ln
tijd van oorlog, in de toekomst in tijd
van vrede, een noodzakelijkheid. Zoo.
dat alles moet worden gewaagd om
dat doe' te bereiken. Er dient opge
merkt (zoo vervolgt de „Westminster
Gazet1'e dat het succes der Balkan-
volken tegen de Turken in den Bal
kanoorlog een sla2 voor Duitsohlaml
wordt genoemd. Op een of andere
wijze zegt de Duitsche schrijver, moet
de verblnd'ng met Turkije tot stand
komen, die ons een. nieuwen uitweg
zal geven voor oorlogacli© en voor
v red el i evenide a cü e.
Wij weten uit het voorbeeld van
BcVilc! hoe door hd'. krijgszuchtige
Duitsche volk verbindlingen worden
tot stand gebracht en wegen gebaand,
De heer Wolff is van meening dat
met voorzichtige vastberadenheid de
Duitschors hun weg zullen kunnen ba
nen door een der Balkanstalcn on
zich een doorgang koopen doer een
andere. Dat is een tijdige waarschu
wing aan do Bulkansiaten, die nu
precies weten vva'"- de verbinding van
Berlijn niet Konslanlinopel of van
Wcenen met Salonika voor lien allen
beteekent".
Eon Interview.
Wc lezen ln de „Telegraaf"
„Wij hadden een onderhoud met
onzen oud-directeur, den heer H. M.
•C. Iloldert, die, na een reis van ver
scheidene maanden door Engeland
•en Frankrijk, dezer dagen naar hier
was teruggekeerd.
Onze zegsman, die onbewimpeld
voor zijn f ran cof iele gezindheid uit
kwam en er zelfs den nadruk op leg
de, dat zijn sympathieën meer in
Fraalsche dan in Engelsche richting
gaan, was niettemin vol bewonde
ring voor hetgeen de Engelsehen ge
durende de laatst© zes maanden tot
stand ljpbben gebracht»
„Geheel Engeland" zeide hij
„begint langzamerhand op een uit
gestrekt legerkamp te gelijken. Het
viel mij op, hoe groot het verschil
was tusschen den toestand van een
half jaar geleden en nu. Tóen had
het land nog niets van zijn gewone
aspect verloren, thans kan men geen
stap buiten de deur doen, of men
bemerkt, dat het geheele Engelsche
volk nog slechts één enkel deel
kent, namelijk den oorlog zoo zeker
mogelijk tót een goed einde brengen.
Men moot niet te veel waarde hech
ten aan do somtijds afbrekend© eii-
tick der Engelsche bladen de geest
drift van het volk voor den oorlog 's
algemeen. Men hoort daarvan soms
treffende staaltjes. Ik ken een dorp
bij Bristol, waar ongeveer 650 jonge
lieden woonden, die voor militairen
dienst in aanmerking kwamen. Van
dcz% 050 jonge mannen hadden er
G-H) vrijwillig dienst genomen. Do
tien overigen worden door iedereen
met den vinger nagewezen ©n in geen
enkele familie ontvangt men hen
meer. Inderdaad, Engeland doet op
het oogenblik wat het kan. Dit heb
ik ook herhaaldelijk bemerkt, toen
ik mij achter het front bevond.
De Engelsche wapenfabrieken heb
ben een zeer groot aantal kanonnen,
vooral zwaar geschut, geleverd.
Zware Engelsche kanonnen ziet men
overal achter het front. De verstand
houding tusschen den Engelschan en
Fransehen soldaat kon niet beter
zijn. Hol is dikwijls vermakelijk te
zien, hoe pas uit het moederland go-
arriveerde lingelschen zich door ge
baren met hun Franscbe kameraden
onderhouden. Maar heel spoedig
verstaan de soldaten ook* eikaars
taal.
„Ho© is de geest onder de troe
pen aan het front? Werkt d© lange
duur van den oorlog niet demorali-
seerend 1"
Va.n demoralisatie is geen spra
ke. Integendeel, de geest onder de
manschappen wordt ©er lielor dau
slechter. Er bestaat dan ook een
goede reden voor deze gunstige evo
lutie. De toestand achter het front
is voortdurend dragelijker geworden.
De intendance en verplegingsdienst
zijn thans geheel voor hun taak be
rekend. Bij twee verschillend© divi
sies. dio ik bezocht, vroegen de gene
raals mij, of ik een kijkje wilde ne
men in d© veldkeukens. Ik kan con-
stateeren, dat de voeding der troe
pen voortreffelijk is. Terwijl ik te
zanien met eeii Italiaanschen kolonel
en den divisie-commandant over de
voedings-quaestie stond te spreken,
wendde laatstgenoemde zich tot een
groep soldaten, die juiet voorbij
gingen. Geheel onverwacht stelde hij
hun de vraag, of zij aanmerkingen
op het voedsel hadden. De meesten
antwoordden ontkennend. Slechts
een tweetal maakten de opmerking,
dat het bevroren vleesch uit Ameri
ka, dat hun verstrekt wordt, somtijds
te vet was.
„Lea défauts de ses qua-
1 i té s", merkte gekscheerend een
der manschappen op, die zijn belde
collega's blijkbaar nogal kieskeurig
vond.
„Ik bevond mij destijds in den om
trekt van Atrecht", aldus ging
onzft zegsman voort „waar ik ge-
ruimen tijd vertoefde. Zelfs was ik
herhaaldelijk in de gelegenheid, om
met de troepen in onmiddellijk con
tact t© treden, ik vroeg den solda
ten, die ik nu en dan ontmoette, wel
eens naar hetgeen zij te eten had
den. Zij toonden mij dan meestal
brood niet vleesch en onveranderlijk
was hun antwoord, dat zij over het
voedsel volkomen tevreden waren."
„Is u ook in Atrecht zelf ge
weest
„Ja. Het bezoek van deze half ver
woeste stad zal mij steeds een der
zonderlingste sensaties van mijn le
ven blijven. Ik weet niet welk gevoel
de bovenhand had, toen ik in deze
uitgestorven stad, dit moderne Pora-
peji. wandelde. Mij dunkt het was
niet zoo zeer afkeer tegen het Duit
sche vandalisme als wel verwonde
ring over het vreemdsoortige, dat ik
zag. Neem b.v. de kathedraal, die
gedeeltelijk in puin is geschoten, ter
wijl een ander gedeelte geheel intact
i6 gebleven. Naast een vormeloozeu
puinhoop een rijk geornamenteerde,
volkomen onbeschadigd© toren. Plot
seling sta ik tegenover ©en huis,
waarvan de gevel weggesneden is. Ju
het huis zelf is alles gebleven zooals
het was, toen de bewoners ©r nog
vertoefden. Aan de muren hangen
platen en schilderijen, in het mid
den van eon kamer staat een tafel.
de lamp hangt aan den zolder cn de
spiegel aan den wand liet is alsof
men een -poppenhuis ziet. Even vor
der sta ik voor den geheel onge
schonden gevel van een heerenhuis.
Ik wil dour de half geopende deur
binnengaan eu bemerk ploloeling,
dat do monumentale gevel slechts
een puinhoop maskeert. Het goboclc
huis Is ineengestort, door een won
derlijke speling bleef de gevel
staan."
„Is Atrecht geheel verlaten?"
„Neen. Men schat het aantal ach
tergebleven bewoners op ongeveer
duizend. Niemand woont echter bo
ven den grond. Zij hebben in do kel
ders verblijfplaatsen gezoclji, maar
zelfs deze kelderwoningen zijn n,i©t.
zonder gevaar. Xoen jk mij in do
stad bevond, vlogen herhaaldelijk
granaten door de lucht en sommige
sloegen hier en daar met een doffen
slag in. -Wordt een huis door ©en
granaat van groot kaliber getroffen.
•Jan blijft er meestal slechts een
puinhoop over en ook de bewoners,
dio zich in de kelders bevinden, zou
den in een dergelijk geval bedolven
worden. Men heeft daarom de kel
derwoningen door onderaardschc
gangen met elkander verbonden.
Iedere kelder heeft ten nvinste twee
onderaardsch© uitgangen. Er loopt
zelfs een ondergroiidsche weg onder
liot groote marktplein.
Ik wo| door eenige uitgestorven
straten gewandeld, toen ik plotse
ling een zestien- a zeventienjarig
meisje opmerkte, dat in een kinder
wagen een baby op en neer reed.
Blijkbaar was het voor den kleine in
den kelder te bedompt en hieraan
dankte ik liet, dat ik nog ecnig toe
ken van leven van den kant der
Atrechtische bevolking zag."
„Soldaten hebt u in de stad ze
ker wèl gezien
„Wel eenige, maar niet vele. Toen
ik na mijn bezoek aan de ruïne-stad
terug wandelde, kwam Lk ©en post
van drie man tegen^Ik sprak hen
aan en stelde mij aan hen voor,
waarop zij hetzelfde deden. Van d©
drie manschappen was d© een in het
gewone leven advocaat, do andere
loodgieter en de derde kleermaker,
lk was meer of minder onder den in
druk. dien d© verwoeste stad op mij
gemaakt had. „Wordt het- geen tijd",
vroeg ik hen, „om aan deze tinne-
looze vernieling een einde te ma
ken V"
„Wat bedoelt u?", vroeg mij de
advocaat. „Gij wilt daarmede tecli
niet zeggen, dat wij niet den
bo cli e, omdat- hij Atrecht verwoest
heeft, vrede moeten sluiten Men
moet- Joffre zijn tijd laten. Liever
zullen wij alle steden van Frankrijk
opofferen, dan dezen oorlog niet tot
het einde voortzetten. Frankrijk
heeft slechts één keus overwinnen,
of zelf overwonnen en vernietigd
worden. Bij u te lande spreekt men
veel over vrede, wij weten wel beter.
Wij weten heel goed, dat het op liet
oogenblik nog geen Lijd is Om aan
v.redo te denken. Hebt u in Frank
rijk al voorstanders van een spoedi
gon vrede ontmoet
Ik moest hem ontkennend antwoor
den.
Inderdaad heb ik noch te Parijs,
noch aan bet front ook maai- één
enkelen persoon gesproken, die van
meening was, dat deze oorlog andere
dan met ©en volkomen overwinning
van Frankrijk kan eindigen. Overal
dezelfde vastberadenheid, hetzelfde
vertrouwen in de toekomst, dat ik
bij de poilus, die ik te Atrecht
ontmoette, aantrof."
„Gelooft u", vreegen w ij onzen
zegsman, „dat de Franschen, wat
er ook ge-beu re, den oorlog zuüleu
voortzetten
„Jusqu' au touti Geen twij
fel aan. lk kan mij geen Franscbe
regeering denken, die niet onmiddel-
li|k weggevaagd zou worden, indien
zij mot een n i e t-overwonnen
Duitschland in onderhandeling trad.
De geest onder de Franscho troe
pen is van dien aard, dat zij ieder
gouvernement, hetwelk met den
vijand besprekingen zou durven be
ginnen, desnoods met de bajonet zou
verdrijven. Maar ik kan u verzeke
ren, de Fransche regeering denkt er
ook niet aan. Al wie op het oogen
blik aan vredespropaganda doet, is
daardoor alleen reeds suspect. Ik
zou wenseben, daii de diverse vredes
apostelen bij ons te lande dat beier
inzagen. Anti-oorlograden en veree-
nigingen van dergelijke strekking
brongen ons land op ongewenschtc
manier in opspraak. De pogingen
van deze organisaties zijn niet alleen
nutteloos, maar zelfs schadelijk. In
bot belang van ons land zou het ge-
wcnscht zijD, dat alle ontijdige vre
despropaganda gestaakt werd. Ik
kun u verzekeren, dat ook in Fran
sche diplomatieke kringen do Ncder-
Iqjldsche vredespropaganda slechts
ontstemming verwekt. Trouwens, er
behoort weinig scherpzinnigheid toe
om in te zien, dat Frankrijk op hei
oogenblik geen vrede kan wenschen.
'Het Frailsche volk heeft den oorlog
niot gewild, het heeft zware offers
moeten brengen, het heeft duizenden
van zijn zonen geofferd, heli cischt
vergelding. Voortzetting van den
oorlog is voor de Franschen geen
diplomatieke oi militaire quaestio
meer, het is een zuiver mens-jhelijk
probleem geworden. „Aan de moe
dors en vrouwen, die in dezen oorlog
hun zonen en mannen verloren heb
ben. is Frankrijk verplicht, tot hel
einde te gaan", zeide mij een bekend
Fransch politicus kort na mijn aan
komst te Parys. En bet was deze
meening, die ik overal terugvond.
inderdaad, als men in de straten
van Parijs de vele in bet zwart ge-
kle ede vrouwen, die hun leed gela
ten dragen, ziet gaan, don gevoelt
men, dat in de eerste plaats zij het
zijn, die aan iedere Fransche regee-
ning don plicht opleggen den oorlog
voort te zetten tot de overwinning."
Allerlei.
ZWITSERSGHE DNYOER-TRUST.
D© onderhandelingen van do En-
tente-mogendheden met de Zwitser-
ache regeering zijn op het doode punt
gekomen; een r eg eer ings-trust bleek
met mogelijk, omdat do staat, die te-
vons de federale spoorwegen bezit en
exploiteert, d© grootste verbruiker des
lands is van Duitsche steenkool. Dien
tengevolge kan Duitschland sterken
druk op de regeëring oefenen en in
ruil voor steenkool andere artikelen
©ischen.
Daarentegen zijn de ZwRsereche nij
verheid en handel, dl© met door wa
terkracht gedreven electrisohe ma
chines werken, geheel onafhankelijk
van Duitschland en ook bereid om een
trust in liet genre van de N. 0. T. te
aanvaarden, zegt de Times.
De diiploma-tieko toestand is nu zeer
delikaat. Een regeeringslirust lijkt
onmogelijk, terwijl het oprichten van
een particuliere trust even moeilijk
is, omdat dat als een beleed Iging aan
de federale regeering zou kunnen be
schouwd worden, nadat eerst mot
haar langs diplomatieken weg onder
handeld is geworden.
EEN 00RL0GS-U1TVINDING.
Een opticien te Cambridge heeft een
toestel in den handel gebracht, waar
mee het mogelijk is de soliootsafstand
op zeer gemakkelijke wijze te vinden.
Bijzonderheden worden niet be
kend gemaakt, maar wel wordt ver
meld, dat er geen bijzondere kennis
voor de bediening van het toestel
noodig is en dat met een weinig oe
fening alleen, één enkel man kan
vaststellen: lo. den afstand van eenig
voorwerp; 2e. den afstand van een
voorwerp va-n bekende grootte of
hoogte, door één enkele waarneming
en van slechts één gezichtspunt uit;
3o. den afstand tusschen twee onbe
reikbare punten-,
NOORWEGEN.
De Nooi'sche volksvertegenwoordi
ging stond 13 miLlioen kronen toe voor
Uitbreiding der Vloot.
KATOEN CONTRABANDE.
Reuter seint uit Washington
Het departement van Buitenlond-
sclie Zaken verneemt uit goede bron,
maar niet officieel, dat d© geallieer
den voornemens zijn katoen tot con
trabande te verklaren. Het besluit is
reeds genomen, maar wordt nog niet
bekend gemaakt met het oog op do
noodzakelijkheid, dat alle geallieer
den eenzelfde regeling in dezen tref
fen.
Nodor word! nog dooi' Reuter ge
seind:
„Engeland, Frankrijk, Rusland.
Italië en België zijn overeengekomen
kuoon Hot c-orlogKCOii-trabande te ver
klaren. De houding door Japan aan
te nemen, staat nog niet vast. Moge
lijk *zal er bij Japan niet op worden
aangedrongen, dat het bepaald© stap
pen noemt vviji or geen Duitsche kolo
niën in da nabijheid van Japan lig
gen.
Do verklaring van katoen tot óor-
logscontaubar.de zal verdedigd wordan
als toegelopen door liet internationaal
recht.
Men noemt aan dat de an ten te-mo
gend lieden verwachten dat de Ver-
eenigde Siiaten zullen protestc-eren;
m-aar in -dot geval bestaat liet voor
nemen, als verdediging aan "-e voe
ren, dat, de presidenten Lincoln en
Johnson indertijd bij formeel© procla
matie katcen t"t contrabande hadden
verklaard.
In die proclamaties werd het stand
punt verdedigd „dat materialen voor
de vervaardiging van munitie" contra
bande waren".
HINDENBURG.
Uit Innsbriick wordt geuieldt, dat
het groote eiland in hot Obernbu'ger-
meer den naam „Hindenburg eiland"
heel, erlangd en dat er een gedenk
steen voor Hindea-burg is geplaasit.
Stadsnieuws
ItAARLEMSGHE SODAFABRIEK.
Do Staatscourant bevat een wijzi
ging in do statuten van de N. V.
liaarlemsch© Sodafa'brlek, alhier.
BENOEMINGAANGENOMEN.
Mr. J. P. van Rossum, te Haarlem,
die buiten de aanbeveling en na lo
ling met -den heer F. Kroon te Leeu
warden benoemd werd tot gemeente
secretaris van Vlissingen, heeft deze
benoeming aangenomen.
EXAMENS.
Boekhouden M. O. Voor Boekhou
den M. O. slaagde te 's-Gravenhage
de heer C. A. van Nes, altlier.
Hoofdact© L. O. Voor de hoofd
act© L. O. slaagde te Amsterdam de
heer A. de Jong, van 'Hoofddorp.
Rubriek voor Vragen
Geabonneerden hebben het voorrecht,
vragen op verschillend gebied, mits voor
beantwoording vatbaar, in te xenden bij de
Redactio van -Haarlem's Dagblad, Groote
Houtstraat 63.
Alle antwoorden worden geheel kosteloos
gegeven en zoo spoedig mogelijk.
Aan vragen, die niet volledig naam en
woonplaats van den inzender vermelden
wordt geen Bandacbt geschonken.
VRAAG: Kan een meisje koste
loos worden opgeleid als telefoniste.
ANTWOORD: Mej. N. Kruijs-
man, Chef-Telefoniste, Smedestraait
9, zal u wel inlichtingen kunnen ver
schaffen.
VRAAG: Mijn liuur bedraagt
f 2.90 per week. Ho© hoog moet mijn
personele belasting zijn?
ANTWOORD: Naar de huur
waarde f 4.80 in hoofdsom.
Binnenland
WINDHOOS.
Ho© groot de kracht wel is van ©en
windhoos en hoe grillig die kan wer
ken, daarvan kondon wo ons Zondag
o\ertuigen, meldt de „Leouw.Ct." uit
Witinarsum. Een hoos bracht een be
zoek aan oen stuk bouwland, nabij
dit dorp gelegen, on waarop erwten
en tarwe in hokken stonden. Die
hokken werden niet alleen als kaar
tenhuisjes omgeslagen, maar de hoos
nam géheele bossen tarwe en die
wegen er nog al wat over een af
stand van wol 300 motor mee, om z©
dan te laten neertuimelen zij voer
de het ©rwtenströ'o als veertjes hoos:
in de lucht o>>, om het her en der U
verstrooien on rukte van een nabij-
etaando woning hot dakraam open
om het dan weer dicht te smakken en
de glazen te verbrijzelenteekend©
haar weg over hot dak door gebroken
pannen en verstoorde de electrischo
geleiding door dc draden met stroo
en touw te omwoelen.
POGING TOT DIEFSTAL MET
GEWELDPLEGING.
Verdacht van dc inbraak en aan
slag op den veehouder Bontenveld te
Rolslerhaulc (Fr.) is diens buurman,
zekere V., een tenger manneke, door
de politie aangehouden cn ter be
schikking van de Justitie gesteld
Het blijkt dat B. op den eisch „Je
geld of je leven" zijn geldbeursje heeft
afgegeven, daarna sprong hij uit het
bed en volgde de vechtpartij op leven
cn dood.
TRAMONGELUK.
Maandagnamiddag werd de 20 ja
rige juffrouw Wassenburg op den
Strandweg te Loosduinen door de
Westlandsche stoomtram gegrepen.
Van het eene been werd de voorvoet
verbrijzeld, terwijl hel andere been
werd gebroken. Bovendien kreeg zij
nog een zware hoofdwond door een
treeplank. In stervenden toestand
werd zij door den inmiddels ontbo
den ge-neesheer naar d© woning ha-
rer ouders gebracht. Hel meisje was
opzij gesprongen omdat twee auto's
op den «mallen weg elkaar daar wil
den passeeren. Zij werd toen door de
tram gegrepen.
PROF. Dr. J. C. KAPT-EYN.
Wolff seint uit Berlijn:
Do „Reichsanzeiger" bevat de me
dedeeling, dat de Jiuitsche Keizer
den hoogleer aar in de sterrekund©
aan do universiteit te Groningen,
prof. dr. J. C. Kapteyn, heeft be
noemd tot bulbenlandsch ridder in
de orde Pour le Mérite voor weten
schappen en kunston.
INGEZONDEN MEDE DEELINGEN
30 Cts. per regel.
Burgerlijke Stand
SCHOTEN".
ONDERTROUWD
P. Mul en M. A. Lemhfiens.
GETROUWD
J. II. van der Horst en A. C. Hoog?
land.
BEVALLEN
A. M. Heerschop, geb. Ruitenbeek
d. C. Rood. geb. Boots, z.
OVERLEDEN
P. Rooijakkers, weduwnaar van
W. J. Timmer, 74 j. A. M. E. Ber-
bé. 72 j., weduwe van C. J. Paulen.
Overleden te Scheveningen en wo
nende to Schoten.
Stoomvaar tberlchfen
STOOMV. MAATSCHAPPIJ
NEDERLAND.
'Het stoomschip Boeroe (thuisreis)
arriveerde 1G Augustus ter reede van
Marseille.
Het stoomschip Boeton. van New-
York naar Java, vertrok 16 Augustus
van Kaapstad.
Het stoomschip Radja 'uitreis) ar
riveerde 16 Augustus te Gravesend.
Het stoomschip Roepat (uitreis)
arriveerde 16 Aug. le Padang.
Het st. Ambon, van New-York n.
Java, paseserde 15 Aug. Point de
Galle.
Het st. Bi Mi ton, (uitreis) arriveerde
16 Aug. te Genau.
KON. NED. STOOMBOOT-MIJ.
Het st. Jason vertrok 17 Augustus
van Rotterdam naar Port Sagre-s.
liet st- Förtuna, van Rufisque naar
'Rotterdam, passeerde 16 Aug. Wight.
Het stoomschip Apollo, van Am
sterdam naar Sikea, is 15 Augustus.
Kopenhagen gepasseerd.
liet stoomschip Calypso, van Lon
den naar Savona, passeerde 14 Au
gustus Ouessant.
Het stoomschip Juno vertrok 16
Aug. van Rosario naar Korsör.
Het stoomschip Leda vertrok 16
Aug. van Alicante naar Malaga.
Het stoomschip Niobe axriveeixio
16 Augustus van Amsterdam te Ko
penhagen.
liet stoomschip Saturnus, van
Rotterdam naar Buenos Avres, is 16
Aug. St. Vincent gepasseerd.
Het stoomschip Tellus arriveerde
15 Augustus van Genua te Livorno.
Het st. Orion vertrok 16 Aug. van
Amsterdam naar Bermuda.
Het stoomschip Titan vertrok 16
Augustus van Kopenhagen naar
Sikea.
HOLLAND—AMERIKA-LIJN.
Het st. Polynesia arriveerde 16 Au
gustus van Rotterdam te Buenos-Ay-
liet st. SJoterdijk, van New-Orleans
naar Rotterdam, passeerde 16 Aug.
3 uur 30 nam. Scilly.
1-Iet st. Sommelsdijk, van Rotter
dam naar La Plata, vertrok 16 Aug.
van Rio Janeiro.
Het st. Maasdijk, van La Plata n.
Rotterdam, vertrok 16 Aug. van St
Vincent.
Het st. Eemdijk vertrok 14 Aug. v.
Rosario naar Buenos Ayres.
Het st. Gorredijk arriveerde 15
Aug. van Rotterdam te Havana.
Het st. Kolbergen vertrok 14 Aug.
van Buenos Ayree naar Rotterdam.
Het st. Maartensdijk vertrok IS
Aug. van New-Orleans naar Rotter
dam.
Het st. Oosterdijk vertrok 15 Aug.
van Spezia naar New-York.
Het stoomschip Nieuw Amsterdam,
van Rotterdam naar New-York, pas
seerde 15 Aug., 7.25 n.m.. Wight.
Het stoomschip Iïollandia (uitreis)
arriveerde 16 Aug. te Montevideo.
liet stoomschip Zeelandia (thuis
reis) passeerde 16 Augustus Beve-
zder.
KON. HOLL. LLOYD.
Het fit. Kenncmcrland arriveerde
17 Augustus van Buonos-Ayres ta
Amsterdam.
