De Europe8sche Oorlog.
TWHEDE BLAD.
HAARLEM'S DAGBLAD
ZATERDAG 18 SEPTEMBER 1915
Algemeene dienst
plichten een politieke
crisis in Engeland.
DE BEWEGING VOOR ALGEMEE-
NEN DIENSTPLICHT.
We lezen in 't Alg. Handelsblad:
Ia het Lagerhuis is ondanks de ver
klaring van minister Asquith in de
zitting van Dinsdag dat hij zulk een
discussie betreurde, Woensdag na de
rede van minister Asquith toch weer
de quaestie van den dienstplicht ter
sprake gebracht.
De eerste spreker was de unionist
Amery, vurig voorstander van den
dienstplicht, die merkwaardige din
gen over de reerutecring vertelde
om het onvoldoende van dit stelsel in
het licht te stellen.
De heer Amery vertelde dat er tol
van mannen aan het front waren, die
thuis behoorden te zijn om deel te n?.
men aan de zoo hoog noodige muni
tie fabricage. Maar zulke geschoolde
arbeiders kan men niet van het front
terugkrijgen. Spr. had een brief ge
lezen van een officier aan de Darda-
nellen, die vertelde dat geschoolde
metaalbewerkers nu op Gallipoli stee-
nen sjouwden om een pier te maken.
Zulke mannen kan men echter niet
van het front terug halen omdat de
coinmandeerende oiliciererr hun beste
mannen niet wilden missen, nu de
uitgezonden detachementen zoo on-
\oldoendekzijn. Toen hij de officier
die den brief schreef aan het front
.was moesten vele afdelingen worden
teruggezonden omdat de commandee-
rendo officieren meenden dat het
moord zou zijn die arme oude lieden
in de onder water staande loopgra^
ven te zenden. Zoo was het dezen
winter, zeide de heer Amery, maar
ik weet niet of de zaken nu al beter
zijn. Nog dezer dagen kreeg hij een
schrijven van een kolonel, die ver
klaarde: „Ik heb tal van ongeschik-
ten kreupelen, verminkten en blin
den mannen die niet kunnen mar-
clieeren en die zelfs als ze in de loop
graven werden gedragen niet zouden
kunnen zien om te schieten". Noem
den naam van dien kolonel, riep men
den afgevaardigde toe en deze ant
woordde, dat hij bereid was dien
naam aan den minister van oorlog
mede te deelen.
Waarom, zoo vroeg do heer Amery,
heeft men zulke lieden aangenomen?
Omdat men geen betere kon krijgen
en... daarop volgde een pleidooi voor
de invoering van dienstplicht.
Een ander spreker, die zeker het
krachtigste pleidooi hield, was kapi
tein Guest. Deze kwam niet met zulke
aan Falstaff's ree rut en herinnerende
onthullingen als de heer Amery,
maar hij betoogde dat dienstplicht
noodig was, ook in industrieel op
zicht Hij merkte op, dat de troepen
aan het front zich gegriefd gevoelden
als ze lazen van oneenigheden en sta
kingen om hooger loon, waaruit bleek
dal men in het vaderland persoonlijke
belangen niet kon achterstellen bij
het algemeene landsbelang. En hij
wilde dus dwang zoowel voor den
militairen dienst als voor den indu-
strieelen dienst, waarin men nu door
het geven van buittngewoon liooge
loonen trachtte te voorzien. De be
zwaren der arbeiders tegen zulk een
dwang zouden kunnen worden weg
genomen, voor een groot deel althans,
meende hij, door maatregelen waar
door de oorlogswinsten ten goede zou
den komen aan den staat en particu
liere winsten van liet kapitaal dus
zouden zijn uitgesloten.
De heer Guest voerde echter ook
militaire redenen aan voor den dienst
plicht. Op een Russisch offensief was,
meende hij, de eerste acht maanden
niet meer te rekenen en Intusschen'
zouden de Duitschers hun munitie-
productie verhoogen en hun legers
tegen het volgende voorjaar nieuw en
beter uitgerust dan nu in het veld
brengen. In het Westen diende de
Brttsche linie uitgebreid te worden
ten einde den druk op het Fransche
leger te verminderen. Indien wij, zoo
becijferde de heer Gueet, 120 mijlen
der linie willen bezetten, hebben wij
zeker 45 50 divisies noodig, d.w.z.
900.000 man en een even groote re
serve dient te worden bijeengebracht,
daar de ervaring leert, dat de verlie
zen meer dan 100 proc. per jaar be
dragen. (Oh, riepen hier verschillen
de Lagerhuislcden). In het geheel
zouden dus voor defensieve operation
op het Westelijk Iront 2.200.000 man
noodig zijn, waarbij dan nog komen
de troepen noodig voor den dienst in
het land zelf, voor Egypte, Oost Afri
ka, Perzie en Indiê. Om de Duitschers
tot hun grens terug te dringen en den
Belgen hun land te hergeven zou het
dubbele noodig zijn van het aantal
mannen, dat hij zoo juist had ge
noemd en spr. begreep niet hoe zulk
een strijdmacht volgens liet bestaand
stelsel op de been zou kunnen wor
den gebracht. En voer zulk een leger
diende dan ook de munitie-aanvoer
georganiseerd. Spr. meende dat het
land die taak kan vervuilen, njen
had nu den tijd nog, de geestdrift en
het geld. En het leger vertrouwde dat
het Huis den toestand zou willen bo'
grijpen.
Na 'dezen vurigen kampioen voor de
invoering van dienstplicht, kwamen
de tegenstanders aan het woord, lil
de eerste plaats de Iersclie nationa
list Dillon, die in de invoering van
den dienstplicht een gevaar zag voor
de toekomst. Het heet nu wel, dat de
conscriptie alleen zou moeten worden
ingevoerd voor dezen oorlog, maar
als dit juk eenmaal op den nek van
Engeland is gelegd, zal er dan niet
iets als een revolutie noodig zijn om
het juk af te werpen. Ook de arbei-
dersafgevaardigde Walsh verklaarde
zich tegen dienstplicht, in zooverre,
dat naar zijn meening, het vrijwillige
stelsel eerst zou mogen worden ver
laten, indien de toestand dit beslist
noodzakelijk maakte. Als het behoud
van den staat dit eischic, zou dienst
plicht moeten worden ingevoerd,
maar dat zou dan ook onaanvecht
baar moeten worden aangetoond.
Met deze verklaring en die van li
berale leden, thans ook nog tegen
standers van den dienstplicht, blijkt
wel, dat indien de regeering ooit tol
het besluit mocht komen, dat een op
geven van het vrijwillige stelsel in
's lands belang noodig is, het verzet
hiertegen zal worden gestaakt, maar
dat het dan toch ook uit een onom
wonden uiteenzetting van den toe
stond moet blijken, dat de regeeriivs
tot dat besluit is gekomen.
Donderdag is ook over dienstplicht
gesproken.
Ilot Lagerhuis-lid Thomas, lid dor
arbeiderspartij heeft naar de N.
R. Ct. meldt een indrukwekkende
rede in het Lagerhuis gehouden bij
de hervatting van het dienstplicht-
dobat, waarin hij de dienstplichunan-
nen boudweg uitdaagde hun bede
lingen bloot te leggen. Zijt ge voor-
i neinens vroeg hij den minister
president te vervangen? Maar die kan
met worden vervangen. Stel dat go
het tot verkiezingen drijft, stel dat ge
wint wat dan? Wilt ge de soldaten
gebruiken tegen de minderheid, in den
winter met X> procent stijging van dr
levensmiddelen? Thomas waarschuw
de met nadruk, dat wanneer dienst
plicht met geweld aan de natie werd
opgedrongen door een groep van mi
nisters, er rampspoedige arbeiders
onlusten zouden ontslaan. Hij kon al
vast namens het spoorwegpersoneel
in heel Engeland spreken.
EEN MINISTER-CRISIS?
De parlementaire medewerker van
de „Daily News" brengt 't volgende
berloht:
Enkele der meest invloedrijke mi
nisters die voorstanders van dienst
plicht zijn, hebben besloten om de in
voering ervan in het kabinet zoo mo
gelijk de volgende week door te drij
ven. Slagen zij er niet in om op dit
punt tot overeenstemming te raken
en op een mislukking valt wel vooraf
te rekenen, daar do meerderheid er
tegen is dan willen ze het tol een
kabinetscrisis laten komen ctoor hun
portefeuille ter beschikking te stellen.
Aldus willen ze algemeene verkieeuv
gen uitlokken met dienstplicht als
verkiezingsin zet.
Voorstanders van dienstplicht zijn
Lord Lansdowne, Bonar Law, Lord
Curzon, Lord Sclborne, Walther
Long, Austen Chamberlain, Winston
Churchill, Sir Edward Carson en
Lloyd George. Hieraan kan worden
„Het is mij gebleken dal het artikel
der „Westminster Gazette" vrijwel
de meening weergeeft die er althans
in liberale kringen over de zaak
heorscht. Men is gril bereid aan te
nemen dat do mededeelingen der
„Daily News" in hoofdzaak juist zijn,
weigert echter te gelooven dat de mi
nisters op het uiterste oogenblik niet
een oplossing zouden vinden. De veld
tocht van de Northcliffe-pers schijnt
het voor de regecring juist moeilijker
te maken om tot dienstplicht over te
gaan. Want indien zij thans dienst
plicht uit militair oogpunt voor nood
zakelijk verklaart, zullen velen den
argwaan koesteren dat de regeering
is gedwongen door gewetenlooze kui
perijen. Algemeen heerscht echter 't
vertrouwen dat een breuk tal worden
vermeden.
De „Daily News" wijt in een hoofd
artikel over de onthullingen van zijn
parlementairen correspondent de cri
sis uitsluitend aan kuiperijen van
Lord Northcliffe en de hem onderge
schikte pens. De val van de vorige,
liberale, regeering en haar vervan
ging door een coalitie-kabinet heeft
hun neg maar ten halve hun zin ge- j
geven. Een nieuwe aanval werd daar-1
om door hen voorbereid. Ditmaal was t
hel motief niet de „granaat", maar
de „achterblijver" en de noodzake-1
lijkheid van dienstplicht. Een laster-1
campagne werd op touw gezet, waar-
in ook de werkman werd betrokken, j
toegevoegd dat Curzon wel een van j en achter de schennen werden
de krachtigste voorstanders is. vreemdste kameraadschappen geslo-
I Vele liberalen hopen dat Lloyd ten, die, wanneer het publiek de na-
George met zijn politiek niet tot het men kende, toorn en verbazing zou-
uiterst© zal gaan, alhoewel men ge- j den wekken. Een zeker aantal li be- j
looft, dat hij voor algemeene verkie-1 rale leden werden in 't complot opge- j
zingen voelt. Churchill zal waarschijn- nomen en er werd een veldtocht van
lijk blijken meer voor een refertddiners georganiseerd om de samen-
duin te voelen. Van Lansdowne zegt zwering een betrouwbaar aanzien, te
men dat zijn geestdrift voor dienst- geven. Lord Northcliffe werd daar
opzettelijk buiten gehouden. Hij
mooht niet als gangmaker in t pu-1
bliek verschijnen. Zijn machine bleef
echter sloom maken. Iiij had in 't
kabinet een club, die hij exploiteeren
kon tot hen behoorde Lloyd George,1
Winston Churchill, Lord Curzon. Het,
plan was om Asquith, Kitchener, i
Grey en de anderen, die niet tot 't
Northcliffe-gilde behooren, er uit te
werken en een kleine kliek van dicta
tors in de plaats te stellen, waaraan
„Times" en „Daily Mail" dan de wet
konden voorschrijven.
De „Daily Nows" eindigt met een
harti'tochtelijk beroep op de natie om
het zoover niet te laten komen.
men dat zijn geestdrift voor dienst
plicht den laatsten tijd bekoeld is.
Hoe de individueele houding van elk
der ministers zal zijn, is trouwens
maar bijzaak. Niets zal thans de cri
sis meer kunnen tegenhouden, dio
ons bedreigt, tenzij misschien de open
baarheid. De voor dienstplicht gepor
teerde ministers zijn achter de scher
men reeds druk in de weer hun vrien.
den op te warmen met het oog op de
aanda kabinetscrisis. Natuurlijk zal
do meerderheid de beslissing hebben
te nemen.
Het rapport van het comité onder
presidium van Lord Crewe ten gun
ste van dienstplicht, is onder teekend
door Curzon, Austen Chamberlain,
doorvoeren. Zij hebben dan ook ter
conferentie duidelijk hunne meening
in dit opzicht te kennen gegeven.
Ondanks de plechtige verzekerin
gen van den minister, dat onmiddel
lijk na den oorlog weer do vroegere
toestand hersteld zal worden, zijn de
arbeidersleiders toch nog eteede be
vreesd voor het tegendeel.
Minister Churchill zeide naar Reu
ter seint in een redevoering voor
munitie-a ibeiders te Enfield, dat,
terwijl Rusland zioh opnieuw wapent
en rijm verloren kracht herwint, op
Engeland een grootsche doch onmis
kenbare last drukt. Do toestand is
zeer eras-lig. Engeland heeft de rnaclit
om den oorlog tot een gunstig einde
te brengen, maar kan dat alleen doen
als alle burgers des lands al hunne
krachten inspannen.
„Gedurende de laatste vier maan
den zijn de zaken voor de geallieer
den niet zoo goed gegaan als ver
wacht had mogen worden. Wij heb
ben terrein gewonnen in Frankrijk
en Vlaanderen, maar de Duitsche li
nies zijn niet doorbroken. Wij heb
ben eveneens onschatbaar terrein
gewonnen aan de Dardanellen, maar
hebben hier nog geen beslis-ving ver
kregen.
Wij hebben dezen strijd niet ge
zocht en niet gewewscht. Wanneer
tenslotte de vrijheid van Engeland
en Europa nog onaangerand en on
aangetast zijn, zullen zij, die terug
zien op dit ongelukkige, maar glorie
rijke geslacht, dat een buitengewone
beproeving wordt opgelegd, zeggen
zij zijn niet bezweken en hebben de
vrijheid van de wereld beschermd."
Ln een andere redevoering, even
eens te Enfield gehouden, zei Chur
chill „Ongetwijfeld zijn de aanvul
lingen, der geallieerden grooter dan
die van den vijand de groote dap
perheid der soldaten is echter nutte
loos, wanneer zij niet voorzien wor
den van overvloedige munitievoor ra
den- Wanneer de muuitie-arbcidens
zich vermoeid gaan gevoelen, laten
zij dan denken aan het werk van da
kameraden aan het front, die de hor
den der barbaren moeten terugdrij-
nu;:cil v-iiomw;no,u, nel ZOOVer JUKI Ic lillSJC h'Jlllcii.
Churchill en Selborne. De dienst j Do conservatieve „Daily Tol.gr."
plïchtnianiien in liet kabinet zijn nog betoogt dat de beslissing omtrent de
niet tot algeheels overeenstemming
gekomen inzake gedwongen arbeid in
fabrieken en nationale diensten. Mo
gelijk weten 2e het hierover nog eens
te worden. Zij trekken ook nog niet
één lijn ten aanzien van het denk
beeld der algemeene .verkiezingen. De
0verheersrhends meehing is dat er
aanstonds algemeene verkiezingen
dienden te worden gehouden, maar
twee of drie moeten voornemens zijn
om af te treden onder voorwaardo
dat er in Januari algemeene verkie
zingen plaats hebben.
Do „Westminster Gazette" echrijft
over deze onthullingen der „Daüy
News" -
noodzakelijkheid van dienstplicht bij
Kitchener behoort te berusten, en om- j
treilt Thomas' ernstige waarsohu-
wing Donderdag in 't Lagerhuis ge-j
sproken, schrijft liet blad: „Naar on
ze meening is het aan geen twijfel
ond/erhevig dat de ernst van den toe- j
stand vertienvoudigd is door de wijze
waarop deze poging om der natie
dienstplicht op te dringen, is aange-
legd."
DE REGEERING EN DE MUNITIE-
ARBEIDERS.
Donderdag hoeft minister Lloyd
ows"George e£a conferentie gelioude:
„Het spijt 011e dat er iemand ia die met ongeveer 250 afgovaardigden va;
het noodig acht het scherm open te i v&kvcreeiiigingen wier leden in de
trekken dat de beraadslagingen in 't munitie-industrie werkzaam zijn, en
hen gewezeu op de noodzakelijkheid
om de productie te vergrootc-n. De
meeste afgevaardigden waren be
stuurders der metaalbewerkers-vereo-
11 ig in gen die op het Tracle-L'nions-
congres te Bristol bijna niet vertegen
woordigd waren.
De munster wees vooral op de
noodzakelijkheid der schorsing van
de reglements-bepaling waarbij het
werken met ongeschoolde arbeiders
en arbeidstere wordt verboden.
Do leuters der vakvercenig:ngen
weifelen nog etceds hiertoe over to
gaan, omdat zij vreezen, dat de pa
troons in hun eigen belang goedkoo-
pe vrouwelijke arbeidskrachten zul
len aan kweeken, om later eenc alge
meene loonsverlaging to kunnen
kabinet verbergt, 't Relaas
„Daily News" moge een faze vormen
in het kabinetsdebat, wij gelooven
niet dat liet de gezette meening woer-
geeft van de voortreffelijke persoon-
lijkheden, wier namen zijn genoemd.
I' Er moge nu al moeningsgesolül be
staan, het is volstrekt onmogelijk dat
een kabinet van verstandige mannen,
I verantwoordelijk voor de oorlogvo.e-
j rmg, zouden overgaan tot het doen
van een beroep op het land ter rege-
I ling van hun moeilijkheden. De be
wering i3 de weerlegging niet waard.
Het ware krankzinnige dwaasheid,
die ons den spot van vijand en bond
genoot zou berokkenen."
De Londensche correspondent der
„N. R. Ct." seint hog
Verspreid nieuws
van deoorlogsveltien
EEN BRIEF VAN' PéGOUD'S
TEGENSTANDER.
Kandulski, de Duitsche vlieger, die
den strijd met Pégoud voerde, welke
dan beroemden Franschman het le
ven kostte, heeft over dit voorval den
volgenden brief aan zijn vader ge
schreven:
„lk heb een luchtgevecht met Pé
goud gehad, maar kau u verzekeren,
dat ik heb moeten oppassen. Voor
eerst hadden de forten van Be.fort
mij geducht onder vuur genomen,
zoudut ie wolkjes der bommen mij om
liet gezicht heen vlogen. Men kon die
dingen precies uit elkaar hooren
springen. Nauwelijks was ik buiten
het bereik van het Fransche artiller
rie-vuur of ik zag een Fransche vlieg
machine op mij afkomen. Het gevecht
speelde zich op 2400 meter hoogte af
en niet, zooals de meeste bladen zeg
gen, op 2000 meter hoogte. Het eerste
w at ik deed was mijne machine naar
rechts omwenden, om naar de zijden
schootsveld te krijgen. Mijn waarne
mer, de eerste luitenant Bilitz, open
de dadelijk het vuur uit het machine
geweer, maar na 30 schoten weiger
de de laadinrichtine, wat hij echter
spoedig wist te herstellen.
Intusschen waren Pegoud en ik op
50 meter afstand van elkaar gekomen.
Dc draai-le eenmaal om zijne machine
heen en maakte toen plotseling een
scherpe zwenking naar links en kreeg
daardoor mijn tegenstander weer zij
delings voor mijne machine. Toen
c was hij geleverd".
j Uit dezen brief blijkt dus, dat lui
tenant Bilitz Pégoud naar beneden
geschoten heeft.
1
Uit den Balkan.
Turksch legerbericht:
„De toestand aan het Dardanellen-
front is onveranderd. Turksche ver-
kenningsdetachementen, die in ver«
schillende richtingen werden uitge
zonden, schermutselen telkens mee de
geallieerden en keeren steeds na elke
aanval en eiken overval terug met
krijgsbuit.
Turksche artillerie beschoot de ge
allieerden, die trachtten loopgraven
aan te leggen; troepenverzamelingen
der geallieerden w;erden onder vuur
genomen en verliezen toegebracht..
Btij Sedd-ul-Bahr veroorzaakte
Turksche artillerie op den linkervlem
gel den 16en Sept. een groote ontplof
fing in een mijnwerpe<rbatterij der ge
allieerden, waardoor deze buiten ge
vecht werd gesteld.
Een deel van de Turksche vloot be
schoot met succes een vuurtoren en
fabriek aan den zuidkust van de
Krim. Het artillerie- en infantérie-
vuur Van de geallieerden berokkende
de schepen geen schade.
In dezelfde streek boorden de Turk
sche vloot vier groote volgeladen Rus
sische zeilschepen in den grond.
Op het Irakfront overrompelden
Turksche vrijwilligers bij Kalaat-u!-
Nedjim in den nacht van 12 Sept. een
kamp van de geallieerden, brachten
hen groote verliezen toe en verover
den massa krijgsmateriaal. Den vol
genden dag werd het kamp opnieuw
aangevallen, waarbij de geallieerden
ruim honderd dooden verloren en uil
hun stellingen verdreven werden.
Op 16 Sept. schoten de Turken ten
noorden van Korna een Engelsche
vliegmachine naar beneden. De inzit
tenden, een onderofficier en bestuur
der, werd gevangen genomen. Na een
kleuio reparatie gebruiken de Tur
ken het vliegtuig tegen de gea'lieer
den.
Verder niets bijzonders
DE BALKAN-STATEN.
Van Duitsche zijde wordt aan de
N. R Ct. geseind:
Stockholm's Tidningen bericht uit
goedingelichte Londensche bron, dat
Servië de Entente geantwoord heeft,
dat het Macedomë aan Bulgarije als
broederlijk geschenk zal afstaan, in
het belang van de totstandkoming
van het toekomstige Balkanverbond.
De voorwaarden daarvoor zouden
zijn: Bulgarijc-'s aansluiting bij de
Entente en het afstaan aan Serv ië van
alle Jugo-Slavische gebied, namelijk
Bosnië, Dalmatië, Kroatië en Slawo-
nië. Mooht de Entente hierin treden,
dan zal het nieuwe Balkanverbond be
staan uit Roemenië, Servië, Bulgarije
en Montenegro.
De „Times" verneemt uit Athene,
dat de tekst van de Turksch-Bulgaur-
sche ovorccnkomst naar Konstantino-
pel gezonden is ter ratificatie. De
overeenkomst zal op den 5en October
worden gepubliceerd, De nieuwe
grensregeling zal worden afgebakend
door een commissie, onder leiding
van een officier van den Duitschen
generaten staf.
ROEMENIê EN DE MUNITIE-
DOORVOER.
Havas seint uit Parijs:
De Roemeensch© publicist Dichter,
te Parijs vertoevend op zijn doorreis,
verklaart, dat de maatregelen van
Roemenië can den doorvoer van mu
nitie naar Turkije te beletten strikt
worden doorgevoerd en dat de gevol
gen hiervan zich reeds sterk in Kon-
stantinopel doen gevoelen.
Uit Rusland.
RUSLANDs MUNITIEGF.BREK.
De „Daily News" maakt melding
van een opzienbarende ontdekking,
waaruit blijkt hoe Rusland door een
geheimen knauw lam gei-lagen werd
en de westelijke bondgenooten' ze-
noodzaakt werden hel groote offen
sief. dat in het voorjaar zou beginnen
Haarlemmer Halletjes
EEN ZATERDAGAVOND-PRAATJE.
De Nederlandsche pensions zijn
wel niet leeg, want de najaarsgasten
zijn er nu, die van rust en kalmte
houden, maar de groote zomerdrukte
is dan toch voorbij. Als met een mes,
zoo glad en beslist, wordt de roezig
heid van den vacantietijd, in de
allereerste dagen van September,
afgesneden en trekken vaders en
moeders van schoolgaande kin Ieren
weer naar huis toe, 0111 zoo goed en
200 kwaad als dat wil, den draad
van het dagelijksche werk op te vat
ten en verder te spinnen. Voor de
kinderen tot de Kerstvacantie en
voor de ouders tot den volgenden
Inmiddels teren ze allen op herin
neringen. Plezierige en andere. Er
is iets eigenaardig bonts in deze
pensiongezelschappen, die, voor kor
ten tijd bij elkaar gebracht, weer
uiteenspatten zonder spoor achter te
laten. Ieder komt daar met de beste
voornemens, om gemoedelijk en toe
schietelijk en gezellig te zijn, zich
zelf en anderen het leven zoo plezie
rig mogelijk te maken en talloos zijn
dan ook de vriendschapsbanden, in
pensions geknoopt, en die eeuwig
schenen te moeten duren, maar toch
11a een uitterende correspondentie
binnen uiterlijk een jaar eindigden,
omdat men, van weerskanten in het
eigen leven teruggekeerd, elkaar
toch feitelijk niet meer noodig had.
Zonder wrevel of verwijt mochten
die toenaderingen ook eindigen, om
dat zij hun roeping, de vacantie aan
genaam door te komen, hadden ver
vuld. Gewoonlijk ontmoetten de twee
partijen elkaar nooit meer en kwam
dot onverhoopt wel voor, dan werd
dc vriendschap zonder moeite vooit-
gezei, als een doodeenvoudig ver
haal, dat je neerleggen en ieder
oogenblik weer vervolgen kunt.
Intusschen, rozengeur en mane
schijn was het in de pensions, in
weerwil van de beste bedoelingen,
altijd niet* Daar kon het voorkomen,
dat een deftige familie verscheen, die
haar waarde meende te moeten be
schermen door zich van de andere
familién zorgvuldig verwijderd te
houden, als een heel mooi gelakte
deur, waai' je maar niet dichtbij
moest komen uit vrees voor krasjes.
Had zij van het eerste oogenblik af
aan haar plan getoond, geen kennis
te maken met de andere gasten, dan
volgde een gespannen verhouding,
waarin van weerskanten speldepnk-
ken werden uitgedeeld van stavast,
't Kon zijn, dat tijdens den veldtocht
de familie het benauwd kreeg en
wenschte, dat zij zich maar liever
met de anderen vermengd had, doch
dan was hel te laat tn verbood
trots alle toenadering.
Dan nam zij na 't ontbijt of bij de
thee, in de conversatiezaal of op de
veranda, de mooiste plaatsjes in be
zit, onverschillig voor verkregen
rechten van medegasten, praatte
onderling Fransch of gebrekkig En-
gelsch, zoodra dezen in de buurt
kwamen, of gaf op luiden toon haar
minachting voor hen te kennen. Dan
kon de oude dame van 't gezelschap,
oneerbiedig Sinuasappeleu-Mie ge
noemd, omdat ze inderdaad een bij
uitstek verachterde plunje had aan
getrokken, die immers voor deze
omgeving goe^l genoeg was, over
haar schouders kijken met een air,
dat de jonge meisjes van de tegen
partij in een stulplnch joegdan kon
de jonge heer van de familie, zoo
ver mogelijk uit zijn keel pratende,
verzekeren, dat het ook een „seugt
van spógt" was, wanneer hij zich
een oocenblik had verwaardigd, tus-
schen liet publiek te loopen als er
cert was in den hóteltuin. Dan
kon het jonge meisje zoo luid moge
lijk aan tafel vertellen van den brief,
dien zc gekregen had van Mien of
Josefien, die schreef, hoe 't mogelijk
was, dut ze het zoolang uithielden
met al die gewone menschen
„heusch, ik bewonder juillïe" stond
in den brief te lezen.
Dit alles was van slechten smaak
en liep niet uit ten voordeele van 't
kleine groepje, dat zich afzijdig
hield. De hoofdmacht, als ik die zoo
noemen mag, was de sterkste, zoo
wel door haar aantal, als door 't be
wustzijn, dat zij toch den besten weg
gevolgd had door zich aaneen te slui
ten. Het oogenblik, waarop de over-
deftige familie vertrok, mijnentwege
geen dag vroeger dan zij van plan
was geweest, deed dan tóch aan een
sniadelijken aftocht denken, om de
manier waarop de meerderheid het
vertrek beschouwde en als een feeste
lijkheid scheen te vieren. Er zijn
inderdaad menschen, die zóó groot
doen, dat je je afvraagt, of ze aan
stonds niet per ongeluk bun hoofden
door het dak zullen steken en waar
om ze maar niet liever buiten .ge
bleven zijn
Ziedaar een pensionherinnering
van gemengde soort, iets als zuur
zoet. Toch zijn, zulke lieden minder
onaangenaam in een pension, dan
kleine kinderen. Als we in Nederland
al niet zoovéél wetten hadden (ter
wijl we toch niet meer dan een zeer
betrekkei ij ken graad van braafheid
hebben bereiktj, dan zou ik voorstel
len oni voor te schrijven, dat kinde
ren beneden zes jaur ouder de hoede
van de moeder thuis behooren te
blijven, lk sta bij mijn familie en
vrienden goed genoeg als kinder
vriend bekend, oni de stelling te
veyded i een, dut kleine kinderen
vooral de vreugde van de ouders
uitmaken, maar in de begrensde
ruimte van het pension de schrik
zijn van de andere gasten.
Gelukkig maar, dat bij het ontbre
ken van wetten dc Nederlandsche
staatsburger ecu stel voorschriften
ontwerpt voor eigen gebruik. Er rijn
hotelhouders, die wanneer zij een
aanvraag krijgen van een familie
met een zuigeling of ouder tot aan
het jaar des onderscheids (stel 6) toe,
met een stalen gezicht doen weten,
dat ook voor dit kleine wurm de
volle pensionprijs moet worden be
taald, benevens vijftien cents voor
ieder glas melk. Op dezen duidelij-
ven eisch van dubbele betaling zou
de familie, zoo schreef zij met kenne
lijke verontwaardiging terug, niet
ingaan en de hötclhouder wreef in
zijn handen, blij dat bij deze klip
zoo listig ontzeild had. „Waarom
zegt u niet ronduit, dat u geen kleine
kinderen neemt voegde een moe
der in een soortgelijk geval een
hótelhouder toe. Maar hij glimlachte
beleefd, zonder een rechtstreeks ant
woord te geven, omdat een hotel
houder tegenover de gasten, met hun
verschillende opvattingen en inzich
ten, nu eenmaal diplomaat behoort
te zijn. Alle gasten hebben hun krin
gen en die kringen bezitten opnieuw
kringen en als jo in al die kringen
den naam krijgt van onbeleefd te
wezen, dan gaan de menschen uit al
die kringen licht naar je concurrent,
den ellendigen kerel ginds aan de
overzij.
Toch sluipt er, hetzij door onop
lettendheid, misschien ook in tijden
dat het stil is en een gast of vier, vijf
meer in 't hótel gewenscht, zoo'n on
gelukkig klein schaap door de cor
dons der voorzichtigheid en zit plot
seling midden in het kamp, dut dan
in waarheid een vijandelijk kump ge
worden is. Wanneer dan de moeder.
ten onrechte aannemende, dat iedere
vreemde haar kind met dezelfde
oogen aanziet als zij, het wurm doet
aanzitten bij het algemeene middag
maal, dan kan het voorkomen, dat
de stakker, volkomen onbewust van
gangbare manieren, een verrichting
doet, die wij wel raden kunnen en
waarover de omzittenden, om rede
nen die ik niet nader denk te ver
klaren, evenmin in het onzekere be
hoeven te blijven. Zelfs toen, na die
schrikwekkende gebeurtenis, begreep
de moeder nog niet den afgemeeneii
afkeer, die als een wolk om haar en
haar kind samenpakte, totdat de
hótelhouder. door de publieke opinie
op één na gedrongen, voorschreef,
dat het kind niet meer aan de alge
meene tafel verschijnen zou.
Zoolang de kinderen klein zijn
bloeit, wil ik maar zeggen, de ouder
liefde, gelijk het viooltje, het best in
't verborgen, tusschen de muren der
ouderlijke woning. De medicus, die
voor het veertienmaandsch kind te
vroeg uit het pension naar zijn prac-
tijk terug vluchtte, had waarschijn
lijk het heele jaar door schreeuwen
de kinderen genoeg meegemaakt,
muar wenschte daarvan verschoond
te blijven in zijn zomerrust. Er is
geen zeggen van, of bet knaapje met
tertijd niet tot een licht der weten
schap of tot een ster in de kunst zal
opgroeien, maar voorloopig kende
het geen verschil tusschen dag en
nacht en zag, omdat niemand het
wicht van ongelijk wist 1e overtui
gen, den dag voor den nacht aan.
Het sliep bij helderen dag, maar
was des nachts bij de hand en pro
testeerde dan luid tegen dén ver-
klaarbaren tegenzin der ouders, om
't dan dooiloopend te vermaken. Ge
volg was leven en beweging op de
kamer en onrust voor de andere
gasten, die in weerwil van dc groot
ste mensclienliefde het schaap naar
de Mookerhei wenschten, met (daar
het toch niet alleen kon gaan) de
ouders er bij. Als het ongelukkige
kind, groot geworden, ooit in dit
pension het vreemdeüngenboek van
1915 opslaat, dan zal het achter zijn
naam de qualificatic schreeuwlcelijk
vinden, tenzij de hótelhouder in z:ju
winterrust die mocht hebben uitge-
gomd.
Ja, zelfs op de kaart in de hal,
waarop werd verzocht de middag
uren tusschen 1 en 3 te beschouwen
als voor dc rust bestemd, was door
een verontwaardigd gast, die wel
eeuwig incognito zal blijven, in spits-
booze letters geschreven Zuige
lingen late men thuis,
waarop spoedig een antwoord ver
scheen in niet minder puntige ka
rakters Een zuigeling van
veertien maanden! Onzinl
Waarschijnlijk zou deze gedachten-
wisseling zijn voortgezet, tot het
laatste plekje op de kaart beschreven
was. wanneer niet de hótelhouder de
heele kaart had weggenomen.
Arme man De anderen kwamen
en gingen, namen hun boosheidjes
mee, die weldra weer in de buiten
lucht verdampten. H ij bleef, moesl
gelaten het stootblok wezen tusschen
verholen en onverholen botsingen
van zijn gasten, telkens zijn sus
sende hand op de schaal bren
gen, om de partijen in balans te
houden. Totdat hij einde September,
half October misschien, den aller-
laatsten gast ziet wegrijden en, tér-
wijl zijn allerlaatste glimlach op zijn
lippen verdwijnt, met een diep
gevoeld „gelukkig!" zijn eigen
wintervacantic begint, om in April,
als 't een mooie maand is, opnieuw
de rol te spc-ku van rots ln zee, waar
tegen de golven, aan ankelijk schui
mend, bedaren.
FIDE1.10.
