G. J. Droste, J. F. Hulswlt en J. C.
Pc-orel>oom.
De heer Van Hasselt wijst, In
verband niet de plannen ton opzichte'
van het Noorder Buiten Spaarne op1
de geschiedenis met hot land ten
Noorden van het IJ. Ook daar is,!
toen men de gelegenheid schiep, eene
bloeiende industrie gekomen.
Do heer De Clercq geeft de pas
benoemde commissie in overweging,
ook do groote winkeliers naar hunne
denkbeelden te vragen. Zij verkoo-
pen veel buitenlandsch fabrikaat,
dat heel goed in Nederland zou kun
nen worden gemaakt.
De vijf volgende vragen beoogden
de bevordering van de Nederland-
sche exportnijverheid. Zij luidden:
1. Welke maatregelen kunnen in
her. algemeen ter bevordering van de
Nederlandache exportnijverheid wor
den genomen?
2. Maakt de Nederkmdsche export
nijverheid voldoende gebruik van den
consnlairon dienst?
3. Kan door den consulairen dienst
redelijkerwijze meer worden gcda-iui
voor de uitbreiding van de Nedor-
landsche exportnijverheid?
4. Is het wenschelijk dat de Maat
schappij van Nijverheid hert oprich
ten van Nederlandsche Kamers van
Koophandel in höt buitenland bevor
dert?
5. Zoo ja, welke plaatsen komen
daarvoor In aanmerking?
De voorzitter deelde mee, dal in
het Hoofdbestuur düi onderwerp be
sproken was. Het resultaat hiervan
was een adres aan den Minister van
Landlbouw, waarin o.m. het volgende
gezegd werd:
Indien de teekenen niet bedriegen,
zal de geweldige oorlog, die thans in
Europa woedt, gevolgd worden door
een economischen strijd van niet min
der beteeken is.
Het is ons bekend, dat versohillen-
do natiën reeds thans hare maatre
gelen treffen, teneinde niet onvoor
bereid te zijn, wanneer tne economi
sche strijd uitbreekt.
Van olize Nijverheid, dio voor een
belangrijk deel door uitvoer naar den
vreemde groot is geworden, zal dan
de uiterste krachtsinspanning gevor
derd worden om de plaats te behou
den, die zij thans inneemt en (of) nieu
we afzetgebieden te vinden. Wil zij
daarin slagen, dan zal zij de beschik
king moeten erlangen over al die ge
gevens en inlichtingen, die noodig
zijn ter bepotfng van de wegen, die
zij zal hebben te volgen en de midde
len, die zij zal hebben aan te wenden
ter bereiking van het doel. In de eer
ste .plaats zal zij daarom in staat ge
steld moeten worden, kennis te nemen
van do door de oorlogscrisis in vele
opziohten geheel gewijzigde omstan
digheden cn van de nieuwe mogelijk
heden, die daardoor worden geopend.
Hoewel wij vertrouwen, dat bij het
verzamelen dier kennis op den steun
van de ambtenaren van den diploma-
tieken en van den consulairen dienst
in den vreemde mag worden gerekend,
zoo zijn wij toch van oordeel, dat dit
tijdsgewricht nog iets anders en iets
meer eischt dan de gebruikelijke steun
én voorlichting. Dat „meer" kan, naar
onze meening. alleen verkregen wolf
den door *n onderzoek ter plaatse in te
stellen door mannen met rijke han
delservaring, die met den aard en het
kunnen van de Nederlandsche Nijver
heid geheel vertrouwd zijn en bezield
met liefde voor de te verrichten taak,
welke mannen zullen dienen te wor
den uitgezonden met de opdracht, al
die gegevens te verzamelen, die noo
dig zijn ter tijdige wapening van de
Nederlandsche Nijverheid voor den
komenden strijd, met de bedoeling de
Nederlandsche industrie met de resul
taten van dit onderzoek zoo spoedig
mogelijk in kennis te stellen.
Overtuigd als wij zijn van de groo
te belangstelling die Uwe Excellentie
voor het welzijn van de Nederland
sche Nijverheid heeft, wenden wij ons
met vertrouwen tot U en verzoeken U
met allen aandrang, aan de Staten-
Generaal voor te stellen, bij de bogroo-
ting van 1916, de noodige gelden te
voteeren, ter verwezenlijking van vo
ren ontwikkeld1 denkbeeld, Het is onze
vaste overtuiging, dat daarmede het
belang van de Nijverheid en dus het
landsbelang bij uitstek zal worden ge
baat en dut du daaraan verbonden
kosten ruimschoots hunne rente zul
len opbrengen.
De heer i> o Stoppelaar, voorz.
van de Nederlandsche Kamer van
Koophandel te Brussel, spre«kt over
de diensten, die de consulaire ambte
naren aan de industrie bewijzen. De
ze ambtenaren komen te weinig In
contact met de ind'sstrie. Zij zijn boe
kengeleerden, niet practiach onder
legd. Zij moeten de fabrieken in. rei
zen, om zich op de hoogte te dellen.
Dat moeten zij b.v. om de vier jaar
herhalen, anders blijven ze niet bij.
Van onze fcoloniön b.v. hebben ze wat
op eene handelsschool geleerd, maar
zij hebben zu nooit bezocht. Er dient
samenwerking te komen tusschen de
consulaire ambtenaren en de Kamers
van Koophandel, zooals dat bij andere
naties gebeuri, waar tie consulaire
ambtenaren de opdracht krijgen Ka
mers van Koophandel op te richten.
Ook de heer M e r en s klaagt er o/tr.
dat de inlichtingen van dc consuls
vaak onvolledig zijn. door onbekend
heid met de industrie.
De heer DeStoppelaar deelt mee.
dat hij daarom aU-jd zijn eigen agen
ten zendt naar de plaatsen, waar hij
een afzetgebied zoekt, Hij waareohuwt
legen het oprichten van monsterka
mers, omdat dan de concurrent de
monsters zien kan en zal trachten,
betere waar te leveren. Alleen voor
kleine industrieelen is het een goed-
koope manier van reclarnc. De beste
reclame ie, agenten te sturen.
Do Voorzitter wijst er op, dat
opkomende industrieën dc kosten voor
het zenden van agenten niet kunnen
betalen. Zij moeten de wetenschap
of er zaken te doen zijn, vernemen uit
de rapporten van de consulaire amb
tenaren.
Nu doen evenwel de honoraire con
suls bijzonder weinig, omdat hun con
sulschap oen bij-betrekking is. Boven
dien zijn dèzo consuls geen Neder
landers zo denken vooral nu alleen
aan do belangen van hun eigen land.
Er dienen meer beroepsconsuls te
komen. Dat brengt echter groote kos
ten moe, want de salarissen belmoren
goed te zijn. De regeering is tegen
woordig echter zeer zuiniar. SDreker
stelt zich veel voor van reizende con
suis, die een zekere streek goed on
derzoeken en inlichtingen zenden
naar de Nederlandsche industrie. De
kosten hiervoor zullen niet zoo groot
zijn. In dien zhi wenscht do Voorzit
ter, dat de vergadering een voorstel
zal Inzenden aan het Hoofdbestuur.
De heer v. Hasselt merkt op, dat
zulke reizende consuls dan speciali
teiten bchooren te zijn.
Dr. Borgman is van mooning, dat
men niet van één persoon kan eischen,
dat hij specialiteit is in alle takken
van industrie. Daarom moeten er
meerdere beroepsconsuls komen, b v.
een ingenieur voor de machine-indus
trie, een ander voor de textielnijver
heid, voor elke hoofdrubriek een con
6Ul.
De Voorzitter noemt zulke per
sonen ngenten, die reeds door de groo
te industrieën uitgezonden worden. De
bedoeling is, Staatsvertegenwoordi-
gers te krijgen: Zij l>ehoeven geen
vakkennis te bezitten, als zij maar be
schikken over een globaal overzicht
en kunnen meewerken tot het ver
krijgen van afzetgebieden.
Het voorstel van- den Voorzitter
wordt aangenomen.
Bij de rondvraag deelt de heer D e
Clercq mee, dat in Indië door den
Gouven»-irr-Generaal een commissie is
benoemd, waarin ook hoofdambtena
ren zitting hebben, die Heeft te on
derzoeken, welke industrieën daar
kunnen worden uitgebreid of gescha
pen. Daar wordt dus krachtig ge
werkt voor het doel van de Maatschap
pij van Nijverheid.
E«n commissie od-hoc voor
ds Ambionaren-salarissen.
De heeren Andreae, Ribbius, Breda
Kleijnenberg, Vod Lïemt 'en Nagt-
zaam, hebben het volgende voorstel
ingediend:
Gezien het voorstel van B. en W.
tot vaststelling eener verordening,
regelende de bèzoldigingvu van amb
tenaren, op wie liet Ambtenaren
reglement van toepassing is.
uit aanmerking, dat door belang
hebbenden ernstige bezwaren zijn ge
opperd tégen de voorgestelde jaar
wedden en meerdere unificatie dier
salarissen is bepleit,
van oordeel, dat de Raad niet vol
doende gegevens bezit om deze be
zwaren thans te beoordeeleu en be
noeming van een Commissie tot nader
onderzoek daarvan wenschelijk is,
Besluit: te benoemen een Commis
sie van 7 ledeu uit 'en door den Raad
te kiezen, wier taak zal zijn den Raad
over het voormeld voorstel eai do bo
venbedoelde bezwaren van advies te
dienen.
HAARLEMSGHE KUNSTKRING.
In 't eene Kroonzaaltje zaten de be
zoeksters en bezoekers aan tafeltjes
met aardige kleedjes, dronken thee
en keuvelden een namiddagbabbeltje,
liepen eens t andere zaaltje in, om
dc schilderijen te bekijken, die sinds
Vrijdag al weer met een paar ver
meerderd waren. Metman heeft nog
altijd doek-Sensatie van lauw water
(voor de badkamer) niet af.
't Programma is in dat opzicht 'n
klein beetje voorbarig geweest en
waarschijnlijk zal Haarlem versto
ken blijven van de op het doek ge
brachte voorstelling, die de Amster-
damsche futurist zich maakte, van
water van zooveel gTaden.
Dus zonder die sensatie! 'n Ander
stuk is er gekomen, „llehg.on" heet
het, en n meneer, die juist de nacht-^
kroegtypen heeft bestudeerd, die door
Kreunen geschilderd zijn, legt den. be
zoeker uit, dat die go.vende lijn de
Religion is, van zijn diepsten oor
sprong tot... ja, wat de kleuren be-
teekeucn waarin 't roocl vervaagt,
vertelt hij er niet bij. Ook dat is als
zooveel aan den toeschouwer overge
laten door den schilder... Zelfs het
oralcel van Delphi hield graag een
slag om den arm.
De bezoekers worden verzocht
pluals te nemen. In het eerste ver
trek wel te verslaan. Dn tusschendeu-
ren zijn geopend, 't Electrisch lidht
gaat uit. Niets dan een paar lamp
jes, wier licht door kleurige doekjes
gedempt wordt, blijven op den schoor-
steen aan. Daaronder glimt rood
vuurtje.
'n Üogenblik later glijdt over het
't tapijt in het nu verlaten zaaltje 'n
tenger figuurtje in 'n lila kleedje,
Marion Gray; ze danst, wendt, trip
pelt op bloote voetjes over het mol
lige kleed. Als de muziek klaagt,
vertolkt haar stll-in-elkaar-kruipen
smart of rouw, maar zoodra twinkelt
de piano niet even vroclijk op, of
haar handen zijn weg van haar ge
laat en schijnen in vlug bewogen te
willen beduiden hoezeer de muziek
van lust en leven spreekt.
Men klapt, 't Licht flapt weer aan.
Weer kijken naar de schilderijen,
weer thee drinken en praten. De heer
Brondgeest zingt 'n lied. De danse
res danst weer. 'n Elf is ze nu, die
twee faunen lokt en ontwijkt, hoezeer
belde saters ook om haar heen be
wegen.
(Nog dén dans. 't Besluit van de
matinée arlistique.
De bezoeker vertrekt en "hoopt op
méér dergelijke intieme kunstruur-
tjes. We kennen die tot nu toe zoo
Sn Haarlem niet; maar dat die oogen-
blikken van stil genieten zoowel hier
als elders in den smaak zullen vallen,
de Kunstkring kan er zeker van zijn!
MUZIEKVEREENIGING ..LAURENS
JANSZOON COSTF.R".
Do samenstelling en de uilvoering
van het programma door deze veree-
niging j.l. Zaterdag tcü boste gege
ven, heeft den aanwezigen eonige ge
notvolle uren vorschaft. De avond
word aangevuld met vier kwartetnum-
mere door „Euphonia" en voordrach
ten door den heer Vrugt. De Harmo-
niekapcl had een groot aandeel in dezo
uitvoering op zich genomen, en heeft
blijken gegeven van goeda studie.
„Légion d'Honneur", een flinke
mareoh van Bonnet en gearrangeerd
door den directeur, don heer J. II. J.
Mulder, werd onder diens leiding,
verdienstelijk ten gehoore gebracht,
en dat er van te voren afgestemd was,
bewees de bijna volmaakte zuiverheid.
Ook in „La Palme d'Honneur", van
Edzard Grefe, gaf dit gezelschap veel
goeds te hooren. en hoewel het nu
juist geen dankbare ouverture voor
het publiek is, bevat dit stuk ver
schillende gedeelten die booge ei
schen stellen aan een dilettantenkorpe
en waarvan het zich bijzonder goed
heeft gekweten. In het begin was de
piston er even uit en in hel slotge-
doelte ontglipte me de bas-passage.
Do heer Van Woeren gaf daarna
„Collier de Saphira" van C. Mongeot
een polka voor piston-solo door
hem lofwaardig voorgedragen, 't Tem.
po had iets vlugger en de voordracht
losser mogen zijn, maar voorzichtig
heid kon dezen pistonist behoeden voor,
overslaan.
De hoer G. Jongewaard. die na de
pauze een fantasie uit ..La Soman-1
bule" voordroeg op Alt-Saxophone,
deed dit op schitterende wijze. De va
riatie» werden duidelijk ten gehoor e
gebracht en de voordracht in het 12/8,
zoo ook de opvatting bij de cadensen,
viel zeer te roemen. Beide solisten
oogstten een welverdiend applaus.
Verder speelde men nog een keurig
bewerkte wals van Reynaud, „Prin-
sesse Henriëtte Gavotte", van J. Stee-
nebrugen, en „Berlin Wackelt", pot
pourri van C. Morena. in welke num
mers voldoende blijken werden gege
ven van degelijke voorbereiding en
goede leiding.
Het kwartet „Euphonia" trad voor
de pauze op met „De Hemel" van Do
Vliegh en „Lente" van Keereweer,
en in beide nummers was de zuiver
heid niet zoo als ik dat van dit gun
stig bekende viertal gewoon ben. In
„Mutterliebe" van Voigt cn „Die
Mühle im Tale" van Weseeler, werd
evenwel veel goed gemaakt door roin-
heid van stemming.
De vier heeren bezitten ieder voor
zich een prachtig orgaan en kunnen
door veel samenzang iets schoons
bereiken. Zij werden tot een toe
giftje genoodzaakt.
De lieer Vrugt zorgde met zijn voor
drachten voor vroolijke afwisseling.
Oj» het programma stond verboden
te rooken, maar er werd dapper ge
dampt. Ook was het verboden onder
de uilvoering der nummers consump
tie te bestellen, maar als het wel ge-
biacht mag worden, helpt zoo n ver
bod met veel
Voor de uitvoerenden en ook voor
de vele aandachtige bezoekers was
een en ander nog al hinderlijk.
WINTER-COLLECTE.
Het R. K. Parochiaal Armbestuur
van Haarlem zal Woensdag a.s. oene
Winter-Collecte houden.
Het Armbestuur doet met vertrou
wen een beroep op de liefdadigheid
der ingezetenen.
Rubriek voor Vragen
Goabonneerdeo hebben het voorrecht,
vrogou op versohillend gebied, mits voor
beantwoording vatbaar, in t« zenden bij de
Redsotie van Hasrlom'e Dagblad, Groote
Houtstraat 53.
Allo antwoorden worden geheel kosteloos
gegeven en zoo spoedig mogelijk.
Aan vragen, die niet volledig naam en
woonplaats van den inzender vermelden
wo- 't aandacht geschonken.
VRAAG: Hoe kan ik verf vlek kon
uit tafellinnen verwijderen?
ANTWOORD Met Benzol of ter
pentijn.
VRAAG Hoe kan ik vetvlekken uit
blauw behangsel verwijderen?
ANTWOORD Voorzichtig deppen
met een zachte doek gedienkt met
benzine. Het gebruik van benzine is
bij vuur zeer gevaarlijk. Het moet
dus niet bij de brandende kachel ge
beuren.
VRAAG: Ik ben landweerplichtig
van lichting 1912 en ben 31 Juli 1914
ongeschikt voor den dienst verklaard,
waarvan ik een bewijs heb ontvangen,
maar nog geen officieel bewijs ont
ving. Heb ik nu nog reoht op menage-
geld1 en zakgeld?
ANTWOORD Het tijdvak 31 Juli
1914 tot heden is wel wat te groot om
uw ontslag niet nog te kunnen af
doen. Dit gaat in den regel vlugger.
Is het nog niet afgehandeld, dan hebt
gij aanspraak op soldij, van den da
tum af van ingang van het verlof in
afwachting van het ontslag en boven
dien de vier eerste dagen recht op
vergoeding voor gemis van levens
middelen.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
A 30 Cts. per regal.
op jltiwrsu, eijtuig. autobanden
Fftbftet Bsre*,
Reis- en Antoplaldï,
CHiFFEHS HAÜSSC80ENEK,
GEVOERDE MOTOIJEKKERS.
Wollen shawls, bij
JAC. LAMP,
Barteljirisstrast 24, Tililoan 659
Binnenland
TWEEDE KAMER.
HET DJAMHI-DEBAT
gisteren in een avondzitting ten
einde gebracht. De Kamer heeft zich
vóór Staatsexploitatie verklaard en
het contract met de „Koninklijke Po-
troloum-maatsichiappij" vcrwo r-
po n.
Over de gisterenmiddag en -avond
nog gevoerde debatten valt niet veel
te vermelden.
De Minister van Koloniën, de heer
Plcyte, zette zijn uitvoerige rode
voort en betoogde bovenal dat er voor
Staatsexploitatie geen voldoende ze
kerheid bestond èn omtrent de duur
zaamheid van do productie, èn ten
aanzien van de mogelijkheid om van
Staatswege, zonder al te veel risico
voor vervoer en verkoop van petro
leum te zorgen. Zijn plan tot wijzi
ging van de Ind. Mijnwet ging dan
ook niet in de richting van Staats
exploitatie.
Terwijl dc Min. de volle verant
woordelijkheid voor deze voordracht
op zich nam, deed hij uitkomen dat
er alleen in de eerste kwade jaren
steun aan de „Koninklijke" (gelijk aan
andere ondernemingen) was verleend
en de Reg. 6telde zicli volkomen ga
rant voor de integriteit van de Ind.
ambtenaren, door wier vastberaden
heid ook tegenover een machtig li
chaam, het aangaan van een zoo voor
delige overeenkomst mogelijk werd.
De Minister verdedigde ook den in
houd van 't contract en verwierp het
denkbeeld van den lieer De Meester,
run met Staatshulp en overwegenden
invloed, de exploitatie te gunnen aan
een particuliere onderneming want
daardoor zou de Slaat gaan meedoen
aan de wereldconcurrentie op dit ge
bied en waarschijnlijk financieel in
minder gunstige positie komen dan
door dit contract
Hij toonde voorts aan dat de Regee
ring op de samenstelling van 't be
stuur invloed krijgt, dat een regee-
ringscommissaris contröle kan en
zeker ook zal uitoefenen, terwijl de
ontginning volledig is geregeld en ge.
vvaarbOTgd, ook wat de prijsbepaling
betreft, naar de handelswaarde («1. i.
de waarde van 't product na raffina
ge, onder aftrek van de kosten daar
van en van vervoer).
Het was voor den Min. als contrac
tant niet mogelijk 't ontwerp terug
te nemen; de zaak scheen voldoende
toegeiicltt cn voorbereid; zekerheid
nopens de productie eisch bij
staatsexploitatie was niet te ver
krijgen; daarom, niet uit angstvallig
heid, maar uit plichtbesef bleef de
Min. voor de overeenkomst pleiten,
die den Staat al de voordeelen, zon
der de risico's van staatsexploitatie
verzekerde.
Do beer De Monté VerLoren sloo:
zich tot zekere hoogte aan bij do
waarschuwingen tegen 't toekennen
van te groolo macht aan sommige
par.iculiere ondernemingen in lndic,
maar hij vond in 't optreden van
oud-politici als Commissaris niets te
laken en ook in de vrees voor de
macht geen reden om tot. stautsox-
ploi' atie over te gaan, bij 't groote
risico dat de onzekerheid van den af
zet, opleverde. Hoewel hij er wel iets
duis/ters in vond, achtte hij 't con
tract wel uilvoerbaar en verkieslijk
boven hel: plan-de Mees tea1. Hij zou
dus voor stemmen.
In een uitvoerige repliek bleef de
heer Albarda voor Staatsexploitatie
pleiten; rnaar was daarvoor geeti
meerderheid te verkrijgen, dan zou
hij voor de motie de Meester a om
men.
Volgens den heer Scheurer was do
herziening der Mijnwet van 1910
juist fjot stand gebriuh. om contrac
ten als 't voorgestelde te kunnen
sluiten. Van corruptie was hier geen
zweem.
De Indische autoriteiten stonden
Ie hoog om hen daarvan te verden
ken. Vooral voor don Gouv.-Gen. en
den oud-Min. Colijn (dien hij gaarne
'als Landvoogd had zien optreden)
nam spr. het in een krachtig protest
te,gen de rede van den lieer Men dols
op en nij ontkende ook dat de Djam-
bi-expediiie in «enig verband had go-
SJian tol de petroieumontginmng.
In de avondzLtting zevie de spreker
zijn rede voort, onder het presi
dium van den heer Schaper.
De spreker verwonderue zich over
de late indiening van het ontwerp,
omdat de zaak al geheel bij het op
treden van dezen Minister was voor
bereid. Omtrent enkele bepalingen
van het contract vroeg hij nadere
opheldering, wat betreft den grond
slag van de marktwaarde en de in
beslagneming van het product in ge-
vul van nood. Ondanks zijn bezwa
ren zou spreker echter vóór het ont
werp en tegen de moties of uitstel
stemmen. De Slaat was niet bij mach
te, deze exploitatie te leiden en bet
doel, met de motie-De Meester be
oogd, zou niet worden bereikt. Uitstel
zou de zaak hangende maken, en dat
wilde spreker ook niet.
Doo: den heer De Meester werd
zijn motie nader verdedigd tegenover
de ingebrachte bezwaren, en hij
handhaafde zijn bedenkingen tegen
het voorgestelde contract, dat liet
begin slechts is van een nog sterker
macht voor de Koninklijke, waaraan
we dan met handen en voeten wor
den gebonden. Bij een exploitatie-
contract, als spreker beoogde, zou do
Staat invloed houden en vrije be
schikking over het product in geval
van oorlog. Spreker wist, dat. reeds
van twee kanten een onderneming,
als hij beoogt, wordt voorbereid.
De heer Fork handhaafde zijn grie
ven tegen het contract, wat aangaat
de arbitrage bij geschillen vooral, en
omtrent de bepaling van de winst-
xiitkeering en de handelswaarde van
hel product. Spreker bleef het con
tract onuitvoerbaar en de motie-De
M oester de beste oplossing noemen.
Nog vrij uitvoerig verdedigde de
heer Mendels de motie voor Staats
exploitatie en hij weerlegde de voor
naamste tegenwerpingen van den
Minister en van andere sprekers. De
Minister gaf toe, dat de productie,
•liet vervoer, de bereiding geen be
zwaar opleveren en hij hield vol, dat
ook de verkoop dooi- den Staat mo
gelijk is, terwijl hij bleef waarschu
wen tegen de toenemende macht van
de „Koninklijke", een staat in of
zelfs boven den Staat.
Hij hield zijn grieven tegen de keu
ze van commissarissen der „Konink
lijke" vol evenals de petroleuin-
invloeden op de Djanibï-expeditie,
Na replieken van den heer Bo-
gaardt die zijn bedenkingen tegen 't
contract staande hield en daarom
thans geen beslissing wenschelijk
achtte, die verder gaat dain Dj am bi
I, waa-rvoor hij de motie-Albarda of
anders de motie-de Meester aan
beval te aanvaarden, en van
de heer Boissevain, ter na
dere bestrijding van Staatsex
ploitatie, ter nadere weerleg
ging van de groote gevaren der
opdracht aan de „Koninklijke",
maai- die, na 's Min. al te zwakke
verdediging vóór de motie-de Moester
zou stemmen, verklaarde zich de
heer Van Doorn nog tegen Staats
exploitatie en vóór het ontwerp, al
gevoelde hij veel voor de motle-de
Meester, maar hij achtte die voor
Djambi I niet toe te passen. Na het
25 jaren met do Koninklijke te heb-
(►en gewaagd, zouden wij beter voor
bereid zijn om de zaak zelf of met
anderen samen ter hand te nemen.
De heer Bos bleef nader, ook' na
's Min. rede, afkeuren om met een
zoo machtig lichaam als do Konink
lijke in zee te gaan, die ook en Ln
slechts 25 jaren een Staat ln den
Staat is geworden, Spr. zou vóór de
motie-Albarda of bij verwerping voor
die van den heer Do Meester stem
men.
Ten slotte kwam de heer Dc Monté
Ver Loren tegen de rede van don
heer Mondeis op.
Toen volgde nog een betrekkelijk
korte dupliek van den Minister en
daarna viel de beslissing. Met 37 te
gen 34 stemmen werd de motie Albar-
da-Mendele aangenomen en daarna
het wetsvoorstel met 48 tegen 21
stemmen verworpen.
Heden te 11 uur Lidische Begroo
ting.
ALGEMEENE BESCHOUWINGEN
DER STAATSBEGROOTING.
Verschenen is de Memorie van Ant
woord der Regeering op het Voorloo-
pig Verslag der Tweede Kamer no
pens Hoofdstuk I der Staatebegroo-
ting voor 1916.
Aan het Regeeringsantwoord wordt
het volgende ontleend
Uandhavinfl der new
traliteit.
Het verheugt de Regeering, dat
haar politiek tot behoud onzer onaf
hankelijkheid en tot strikte handha
ving der neutraliteit blijkbaar alge-
meene instemming vindt.
Dat enkele organen der pers niet
schijnen in te zien, van hoe groot
belang handhaving der neutraliteit
voor ons land is, heeft ook de Regee
ring met leedwezen ontwaard. De
geringe invloed, dien de betreurens
waardige uitingen, welke biervan
deden blijken, hebben gehad, is het
beste bewijs, 'dat de Regoering wèl
deed, de persvrijheid, waar
aan hier te lande terecht hoogc
waarde wordt gehecht, zooveel mo
gelijk te eerbiedigen.
Manifest dienstweigering.
Een strafvervolging tegen onder
teekenaars van het onlangs verspreid
manifest, waarbij dienstplichtigen
tot dienstweigering worden aange
spoord, wordt ingesteld. Men mug
aannemen, dat verscheidene onder
teekenaars van het manifest den
ernst van hun vergrijp niet hebben
ingezien. Zij zijn in de gelegenheid,
alsnog daarvan blijk te geven.
V redes-bemidd eling.
De Regeering is er ten volle van
bewust, dal, ook al wordt ons land
niet in den oorlog betrokken, voor
ons beëindiging van den volkeren-
krijg van onberekenbare waarde zal
zijn. Dit feit ware echter een al te
zwakke grond voor een poging lot
bemiddelend optreden. Ons belang
zinkt in het niet in vergelijking niet
de ontzagwekkende belangen, die
vo>or de gansche menschheicl en in
het bijzonder voor de groote oorlog-
loerende machten bij het tot stand
komen van den vrede betrokken zijn.
/Zich op dit ruimer standpunt plaat
sende. blijft de Regeering bereid,
naar vermogen en met inachtneming
vuil de door haar gehuldigde neutra
liteit hare medewerking te verleenen
tot eene ernstige poging, om liet ein
de van den oorlog te verhaasten.
Maar zij geeft er zich teveii9 reken
schap van, dat geen poging kans van
slagen heeft, die door een of meer der
belligerents mogendheden, om welke
reden dan ook, met wantrouwen zou
worden ontvangen, of zou worden
beschouwd als eene onwelgevallige,
alleen door het belang van een der
partijen of wel door eigen belang
voorgeschreven inmenging. De Re-
geering mag zich door haai- zucht om
den vrede te bevorderen, niet laten
verleiden tot praemature stappen, die
de positie van ons land en het doel,
dat zij zou willen bereiken, slechts
kruinen schaden.
Over gedeeltelijke
demobilisatie.
De Regeering deelt het gevoelen,
dat de vraag, of in de tegenwoordige
omstandigheden nog steeds noodig is
het geheel c leger op de been te hou
den, een vraag is van algemeen Re-
geeringsbeleid, die niet uitsluitend
de Ministers van Oorlog en Marine
raakt De Regeering wenscht zich in
geen enkel opzicht aan de op Jiaar
rustende verantwoordelijkheid te
onttrekken.
De oeconomische en financieele be
zwaren, aan de indiensthouding ver
bonden, en waarop thans opnieuw cn
uitvoerig de aandacht is gevestigd,
liggeu zoo voor de hand. dat men
wel zal willen aannemen, dat zij aan
de aandacht der Regeering niet zijn
ontsnapt Het zeer groote gewicht
dier 'bezwaren is door haar geen
oogenblik onderschat en zij beseft ten
volle, dat dat gewicht toeneemt,
naarmate de oorlogstoestand langer
duurt.
De moeilijkheid, die is op te lossen,
wordt gedeeltelijk beheerscht door de
vraag, op welke wijze eu binnen hoe
veel tijd, indien een gedeelte der
weermacht naar huis wordt gezon
den, weder over het geheel dier
macht zou kunnen 'worden beschikL
Die vraag van zuiver teclinischen
aard is niet alleen overwogeu, maai
de noodige maatregelen zijn tot in
kleine détails voor verschillende
eventualiteiten uitgewerkt.
Veel ernstiger is de vraag, of de
Regeering met het oog op den strute-
gischen toestand van ons leger en de
verplichtingen, die de handhaving
onzer neutraliteit ons oplegt, de ver
antwoordelijkheid voor een min of
meer aanzienlijke vermindering der
dadelijk beschikbare weermacht zou
mogen aanvaarden. Een vergelijking
met andere landen kan ons daarbij
weinig dienstig zijn, omdat de geo
grafische en militaire tocstunden ge
heel anders zijn en omdat de inter
nationale jx)lilieke verhoudingen van
die volkeren grooiendeels aan onze
beoordeel ing ontsnappen.
Dat het, ook bij gunstige inter
nationale verhoudingen risico mede<
brengt, indien het legen- niet iedei
oogenblik ten volle paraat is, is wel
niet twijfelachtig. Tot dusver heeft
de Regeering gemeend niet meer risi
co te mogen aanvaarden, dan ook
reeds thans aan de gegeven verloven,
waarvoor het aantal naar verhou
ding tot de legersterkte geleidelijk is
opgevoerd, verbonden is. Erkennend,
dat de bezwaren voor de natie steeds
toenemen, overweegt zij opnieuw of
en in hoeverre het mogelijk is nog
meer verlichting van den beBtaandeu
drulc aan te brengen.
Openlijke bespreking van de mo
tieven. die de Regeering tot hare be
sluiten hebben geleid of in de naaste
toekomst zullen leiden, acht zij met
's lands belang niet overeen te bren
gen. Het ware trouwens te duchten,
dat deze bespreking ons van het be
oogde doel zoude verwijderen. Ook
in comité-generaal zou de Regeering
niet onbelangrijke terughouding in
acht moeten nemen. Het nut van
zoodanige bespreking ziet de Regee
ring niet in. Mocht echter de Kamer
tot comité-generaal besluiten, dan
houdt de Regeering onder gemeld
voorbehoud zich te harer besohik-
king.
De Landstorm.
De oefening van den landstorm ge
schiedt zoo «moedig en in zoo ruime
mate als doenlijk. Aan wijziging van
de landstormwet is derhalve voorals
nog geen behoefte. Verzoeken om ver
loven worden inderdaad niet groote
nauwkeurigheid en zonder aanzien
des persoons behandeld.
VRIJZ. DEM. BOND.
Zondag werd de vergadering voort
gezet. 49 afdeelingen waren vertegen
woordigd.
Mr. H. P. Mar chant leidde in de
behandeling van 't bekende ontwerp
van wet tot dekking van oorlogslas
ten door een heffing in eens.
De voorzitter constateerde, dat in
de partij in hoofdlijnen over het on
derwerp volkomen overeenstemming
bestaat.
Een voorstel van het hoofdbestuur
om een commissie te benoemen, wel
ke tot taak zal hebben een nieuwe pa
ragraaf voor het werkprogram van
den V.-D, Bond betreffende heit bui-
tenlandsch beleid te ontwerpen, werd
met algemeene stemmen aangeno
men.
Medegedeeld werd, dat ile uitslag
van de stemming voor verkiezing van
hoofdbestuursleden was, dal gekozen
zijn mevrouw W. van Ttallle—Van
Embden, en de heeren S. Gorter en
P. J. Oud, die hun benoeming aan
nemen.
Hierna wnB de behandeling der
Statutenwijziging aan de orde.
Aangenomen werd de volgende mo
tie van de afdeelingen Amsterdam
Utrecht en Leiden:
„De algemeene vergadering enz.,
overwegende dat voorstellen tot wij
ziging van de Grondwet binnenkort
bij de Staten-Genoraal zullen hehan-
deld worden; dat de komende Grond
wetsherziening een einde moot ma
ken aan den reeds lang geduurd heb
benden kiesrechtstrijd, geeft als hare
overtuiging te kennen, dat tegelijk
mot het algemeen marmen kiesrecht
algemeen vrouwenkiesrecht in de
Grondwet moet worden vastgelegd".
Ook werd aangenomen 't volgende
voorstel van Amsterdam:
„De vergadering van den V.-D.
Bond sproke den wensch uit, dat de
Regeering zeer spoedig een wetsvoor
stel, beoogende reorganisatie van de
Kamers van Arbeid en instelling van
een oppersten Arbeidsraad bij de
Staten-Generaal indien© en dat
deze zulk een voorstel derma
te spoedig behandelen, dat de
nieuwe wet zoo mogelijk nog voor of
anders weldra na de a.s. demobilisa
tie van het leger in werking kan tre
den."
De afdemling Dordrecht stelde voor:
„Het hoofdbestuur wende zich tot de
aangesloten vereenigïngen met het
verzoek de vraag of fusie tusschen
den Vrijzinnig-Democratischen Bond
en de Liberale Unie gewenscht is, tot
onderwerp van beraadslaging te ma
ken en van het resultaat dor bespre
king vóór t Juni a.s. mededeeling te
doen aan het hoofdbestuur
Dit voorstel werd ingetrokken.
Rechtszaken
GEVAAR DOEN ONTSTAAN.
Ter zake van het veroorzaken van
gevaar door stoom vermogen heeft
Maandag voor de Hangsche recht
bank terecht gestaan de 51-jarige con
ducteur van dó Noord- en Zuidhol-
landsche Tramwegmaatschappij S.
0. te Hïllegom.
Na gern(men tijd. ziek te zijn ge
weest,, deed bekl. in den avond van
12 Augustus dienst op een tram, die
van Haarlem naar Leiden vertrok.
Te Lisse kreeg bekl. order, te War-
menderdam te stoppen en aldaar aan
het telefoontoestel te komen. Daar
zou dan tevens een trein*van de te
genovergestelde zijde passeeren.
Bekl. heeft verzuimd deze order op
te volgen. Hierdoor ontstond een aan
rijding met als gevolg waarvan ee-
nige materieele schade, terwijl een
der passagiers een paar lichte ver-
wond'ingfin kreeg.
BokL, die volgens de inlichtingen
zeer gunstig bekend staat, schreef het
verzuim toe aan zijn ongesteldheid.
Hij d'eed den bewusten avond voor
't eerst weer dienst en gevoelde zich
nog niet goed.
Na getuigenveiihoor vroeg de offi'
cier van justitie, f 20 boete of 20 da*
gen hechtenis.
