♦che koopvaarders aan to vallen, dio'
jeu oceaan bevaren. Dadelijk na het
liibreken der vijandelijkheden begon
nen hun kruisers, en aanvankelijk
met groot succes," hun werk, zooala
uu in de Middcllandsche Zee. Daar-
luj werden deze kapers ondersteund
door het machtig eskader van von
Spee, zooals onze groote vloot onze
convooien, patrouilles, enz. steunde.
Het gevaar van dit zoor sterk eska
der belemmenie in hoofdzaak de po
gingen van de Engelscho strijdmacht
om de kapers te omsingelen, daar zij
aanvankelijk ver uiteen log en over
al zwak was.
Toen echter lord Fisher aan de ad
miraliteit kwam en de slagkruisers,
welke hij voor dit doel had doen bou
wen, afzond om het Duitsche eska
der te verstrooien, en toen Sturdee
het door een schitterend wapenfeit
van de zee wegvaagde, toen was ook
deze eerste poging der Duitscliers ten
tloodc opgeschreven.
Toen zijn kruisers niet langer als
kapers konden optreden, zette von
Tirpitz zijn tweede poging op touw
en stuurde duikbooten op onze koop
vaarders af. Weer leek hot even of
die tweede poging duurzaam succes
zon hebben. Wij moesten onze weer
middelen eerst op dezo soort oorlog
voering „instellen'maar toen dit
eenmaal gebeurd was, moest von
Tirpitz ook zuchtend bekennen, dat
het met de duikbooten in de Engel-
sche wateren en in de Noordzee niets
meer gedaan was.
En nu onderneemt liij zijn derde
poging elders: in de Mkidellandsche
Zee.
In het begin van September werd
er mee begonnen, eerst tastend en
onzeker, langzamerhand met mee-r
flinkheid. De voornaamste brand
punten der vijandelijke duikboot-
actie zijn de kusten van Egypte en
Tripoli, de route der schepen, die het
.Suezkunaal volgen, bij de kusten van
Morea en ten westen van Malta ge
weest. In enkele gevallen hebben
transport- en voorraadschepen te lij
den gehad, maar het voornaamste
doelwit der vijandelijke aanvallen
schijnen toch vracht- en passagiers
schepen op te leveren.
De Ville de la Ciotnt was op weg
naar de thuishaven, de Ancona op
weg naar Amerika, de Yasaka Maru
en de Persia bevonden zich op weg
•naar liet Oosten. Het laatstgenoemdo
schip schijnt de gewone route van
Molla naar Port Said to hebben ge
volgd. Of zij gotonvoieerd werd,
staat nog steeds niet vast, maar zal
wel spoeiig worden uitgemaakt.
Do duikbooten, die in do Middol-
landsclie Zee optreden, hebben na
tuurlijk een basis. Hun straalactie
is i>eperkt door wat vaj aan voorraden,
benzine, munitie noodig hebben. Geen
patrouille kan zoo nauwkeurig acht
geven en een zoo dichte keten leg
gen, dat een paar booten, bestuurd
door handige en ondernemende com
mandanten, geen kans zou zien om
van hun basis het terrein hunner ope
ratics te bereiken. Maar die booten
moeten, en niet zelden, weer naar
hun basis temg, en in die omstandig
heid ligt een mogelijkheid, het duik-
boot-gevaar te bestrijden.
En de maatregelen, le dien aanzien
genomen, schijnen reeds vrucht te
hebben gedragen, llij de Dardanellen
worden geen schepen meer tot zinken
gebracht, en evenmin is de verbin
ding met Saloniki verbroken. Maar
veilig is de Middcllandsche zee niet,
a I is op 15 December beweerd, dat
de geallieerde admiraliteiten „af
doende maatregelen tegen liet duik
boot-gevaar" in d e zee hebben geno-
_En wij moge-n dan ook niet eerder
rusten voor -wij ook deze derde po
ging voorgoed en volledig hebben
doen falen.
Uit Frankrijk.
HET VLIEGWEZEN.
Sinds eenigen tijd worden in de
Fransche bladen voortdurend klaoh-
ten geuit over den onvoldoenden toe
stand bij het vliegwezen, hoofdzake
lijk ten gevolge van tegenstrijdige
maatregelen» genomen door de ver
schillende bureaux, en waarvan de
vliegers liet slachtoffer worden, om
dat hun vliegtuigen niet voldoen aan
de eischen des tijds en hun bewape
ning onvoldoende is.
In de „Potit Parision" schrijft
thans weer de afgevaardigde d'Au-
bigny, voorzitter van de sub-commis
sie voor het vliegwezen. een artikel,
getiteld: „II y a une crise de l'avia-
tion-il fa ui qu'euue cesse", dat hij be
sluit met de woorden van e«en der
be.-,te Fransehe aviateurs:
..Toen de Boehes minder snelle ma
chines bezaten, had ik er tienmaal
een voor mijn mitrailleur en tienmaal
geschiedde er onverwachte iets, waar
door mijn vaart werd verminderd.
Eu nu, riu zij snelle en goed bewa
pende machines hebben, stijgen wij
nimmer voor een jacht op zonder ons
testament gemaakt te hebben. Wij'
verdedigen ons natuurlijk, omdat wij
durf hebbenmaar geeft ons zulke
machines en goede mitrailleurs en
gij zult eens zien hoe ze „er aan
gaan".
Daarvoor moet gezorgd worden,
verklaart di'Aubigme ten slotte. Maar
daartoe moet er iets veranderen. Dé
productie moet intensiever worden-
Er moeten gevechtsmachines komen
en goede mitrailleurs dat is dui
delijk.
UU Duiisohland.
INBESLAGNEMING VAN
RIJWIELBANDEN.
Met ingang van 4 Januari heeft de
Duitsche regeering beslag gelegd op
nlle in het rijk aanwezige rijwiel-
binnen- en buitenbanden. Ieder, die
deze artikelen m voorraad heeft,
nioet ze aan de in de "verordening
vermelde plaateeu tegen betaling af
leveren.
DUITSCHE KINDEREN NAAR
ZWITSERLAND.
De Zwit-serache algemeene Vrou
wen vereeniging heeft een oproep tot
Zvviteersche familie'e gericht, om
Duitsche kinderen, wier vader óf ge
sneuveld is óf aan het front strijdt,
tijdens den oorlog te verzorgen.
Eenige honderden Zwiteersche fa
mine's hebben zich tot opneming van
een of meer kinderen bereid ver
klaard.
De kinderen worden geneeskundig
onderzocht en slechts wanneer zij ge
zond bevonden zijn, worden zij naar
Zwitserland gezonden.
Do families moeten zioh verplich
ten, de kinderen later terug te ge
ven echter hebben oolc verschillende
familie's zich aangemeld om een
kind te adopteeren.
De Bond van Duitsche vrouwenver-
eenigingen is de tusschenperaoon
voor de plaatsing dier kinderen.
UU Engeland.
De dienstplicht.
Reuter seint uit Londen
Hot Lagerhuis was Woensdag
stampvöl. Veel leden in militaire
kieeding woonden dc Kitting hij.
Bij de indiening van het wetsont
werp op den militairen dienst ver
klaarde minister Asquith. dat hij, na
van de globale cijfers, voorkomende
in het rapport var» Lord Derby, het
grootst mogelijk aantal vermoedelij
ke afvallers afgetrokken te hebben,
het aantal ongdhuwde mannen, die
zich niet voor den dienst hebben. (Ai-
gegeven, nog als zeer lfiÜangnjk
moest bescihouwen en dat het nood-
Kakel ijk was, de belofte aan de ge
huwde mannen, dat zij niet opgeroe
pen zouden worden, voor de ongo-
huwden in dienst waren gesteld, tn
te lossen.
Het ontwerp bevat bepalingen voor
de automatische inlijving van ongo-"
liuwde mannen en weduwnaars zon
der kinderen in den leeftijd van 18
tot 41 jaar. die geen reden hebben tot
vrijstelling. De .manschap/pen zullen
vijf weken nadat de wet door den
koning is 'bekrachtigd, beschouwd
worden (zichzelf te hebben aangege
ven. Voor de territorials voor den
dienst in ihet land aal de wet ook gel
den. Tot de vrijgestelden «uilen o.a.
behooren mannen, die onmisbaren
arbeid verrichten en mannen, (Lie
voor anderen hebben te zorgen, ter
wijl «ij, die gemoedsbezwaren hebban
tegen den gewa penden dienst,
alleen van dézen zullen worden vrij
gesteld.
Hot ontwenp eai niet igelden voor
Ierland.
In ieder district zullen rechtban
ken worden ingesteld ter behande
ling van de verzoeken om vrijstelling
en rechtbanken van appèl, terwijl
verder, zoo noodle, nog gelegenheid
zul bestaan om in Jiooger beroep te
gaan bij een centrale rechtbank.
De minister verklaarde van moo
ning te «i.in, dat de wet «Igemcene
instemming zul vinden, aptodra de
bepalingen bekend «uilen zijn.
Het groepenstelsel zal ^opnieuw in
werking treden en de mannen kun
nen zich dientengevolge nu nog in
geven, vóór de wet in werking treedt.
Asquith noodigde alle ongehuwde
mennen, die geen reden tot vrijstel
ling hebben, uit zich alsnog op te
geven onder de bepalingen von het
uitgebreide stelsel van Derby en
sprak de hoop uit. dat de dwang, dia
in het wetsontwerp was vastgelegd,
overbodig zou zijn.
Simon, gewezen minister van bin-
nenlandsohe zaken, deelde de rede
nen mede. waarcun hij was afgetre
den. lliij verklaarde, dat de vrijwilli
ge dienstneming een vitaal beginsel
was van bet Engelsche nationale le
ven en gaf zijn leedwezen te kennen,
dat de regeering dwang wilde invoe
ren alvorens zich verzekerd te heb
ben dat hot aantal ongehuwde man
nen, die werkelijk beschikbaar zijn
voor den militairen dienst, geen min
derheid' is. die verwaarloosd kan
worden, hetgeen zï>, naar hij meen
de. zou blijken te zijn.
Hobluouse, die oen sterk voorstan
der van het vrijwilligersstelsel is,
verklaarde dat hij voor bet ontwerp
zou stemmen, daar de regoering het
voor noodig verklaart. Hij drong er
echter op wn, dat zij de venzekering
zou geven, dat de wot sleohts van toe
passing zal zijn gedurende den oor
log.
Ilodee. (president von dc Lsibour-
Partij, wenschte zich eerst, te verkla
ren na de arbeiders-conferentie. <lie
heden,- Donderdag, zal plaats hebben.
Thomas daarentegen, eveneens lid
van de arbeiderspartij, betoonde zich
sterk gekant tegen dwong en stelde
de regeering voor. het nog een» te
probeeren met het stelsel-Derby.
Generaal Seely, gewezen minister
\.m oorlog in het liberale kabinet,
die eerst Woensdagmiddag uit Vlaan
deren was aangekomen, steunde liet
ontwerp krachtig.
Redmond, sprekende namens ae
Iersohe nationalisten, weidde uit
over het feit, dat «iin partij tot dus
verre de regeering in lalle opkidhten
had gesteund, en verklaarde, dut de
nationalisten bereid waren, zich elke
opoffering te getroosten, die noodig
mocht zijn om den oorlog tot een
spoedig en gelukkig einde te brengen.
Zij beschouwen den oorlog als hun
oorlog en hebben zich geheel en al
vereenzelvigd met de regeering, zoo
als nooit luj een vroegeren oorlog,
waarbij het Engelsohe ruk betrok
ken. was. was voorgekomen. Zij zijn
lagen conscriptie, maar wanneer As
quith bad aangetoond, diat dwong
liet oenige middel is om den oorlog
te winnen, dan kou or niemand zijn
geweest, voor zoover Redmond wist,
die zich venzet aou hebben. Asquith
had edhter de aanneming van het
ontwerp niet voorgesteld als een mi
litaire noodzakelijkheid, maar als
noodig. opdat hij zijn belofte gestand
kon doen.
Redmond verklaarde, dat ar meer
mannen beschikbaar waren, dan de
regeering kon gebruiken en daarom
konden de natten al isteai onder deze
omstandigheid het ontwertp niet steu
nen.
&RITSGHE AMBULANCES.
De ..Morning Post" verneemt uit
Ronie. dat nog 29 Britsohe ambulan
ces deze maand naar de Italiaansohe
grens zullen vertrekken.
1 HET OORDEEL DER BONDGENOO-
TEN OVER ENGELAND.
De „Times" verneemt uit Pertsro-
grad. dat de „Beurscourarit" ver
klaart. dat de openbare meening in
de geallieerde landen diep getroffen
is door de nieuwe bewijzen van liet
vaste besluit van de Brits die natie,
om den oorlog tot een zegevierend
einde te brengen. Dut besluit blijkt
nu uil de bereidwilligheid, om
conscriptie te aanvaarden en bet
door de traditie geheiligde beginsel
van vrijwillige dienstneming op te
geven in het belang van de gemeen
schappelijke zaak. Het blad zegt, dat
de beschaafde wereld dat op de juiste
waarde zal weten te schatten.
CANADA EN ENGELAND.
Reuter seint uit Toronto dat Canoi-
da thans meer dan 200.000 soldaten
en 1 t(J.000 munitie-arbeiders aanga
steld heeft. Do bedoeling is om 't leger
voor 't eindo van den zomer tot een
half mill'ioen op te voeren.
Allerlei
UIT AFRIKA.
't Engelsche legerbestuur deelt me
de:
Een expeditie, uitgezonden naar heb
Tanganyïki-rneer, deed een aanval op
het gewapende Duitsche stoomschip
„Kingani" en noodzaakte liet, na een
gevecht van 10 minuten, tot de over
gave.
Alle Duitsche officieren sneuvelden.
Het stoomschip werd, hoewel in
zinkenden toestand, naar de haven
gebracht.
KARDINAAL MERCIER NAAR
ROME.
Kardinaal Merrier zal, naar de
„Times" mededeelt, deze maancl een
bezoek te Rome brengen. Do Duitsche
autoriteiten hebben hem de veitzekc-
xing gegeven, dat hem «al worden
toegestaan terug te keeren.
UIT PORTUGAL.
Reuter seint uit Lissabon:
Bij de Kamer is een wetsontwerp
ingediend, bepalende dat de oorlogs-
leeniugen van Groot Brittannië en
zijn liondgenooien vrijgesteld zullen
zijn vqn belasting. Het ontwerp werd
in handen ©ener commissie gesteld.
Binnenland
ONDERSTEUNING VAN BELGI
SCHE VLUCHTELINGEN.
De Commissaris der Koningin heeft
tot de burgemeesters het volgende
gericht
„Op uitnoodiging van don minister
van Staat, Minister van Binnenland-
eche Zaken, heb ik de eer U mede te
dealen, dat door Zijn© Excellentie liet
volgend© is bepaald met betrekking
tot den onderstand aan Belgisch©
vluchtelingen
Gezinnen, die gozamenljj'k© Inkom
sten (waarmede worden bedoeld die
van. den Belgischen. Staat on van
particuliere, Beigisc.li© zoowel als Ne-
dorlandfiche, instellingen, als anders
zins) genieten, van 13per week
en welke gezinnen uit niet meer dan
vier personen bestaan, mogen niet.
meer voor ondersteuning in geld of
lcle-eren van Rijkswege in aan ine r-
merking komen.
'Geziu.no uit meer dan vier personen
bestaande, kunnen Ln aanmerking
komen voor Rijksonderstand, indien
het bedrag hunner bovenbedoelde in
komsten, de som van f 15.per week
niet te boven gaat.
Ongehuwde» (niet tot een gezin
behoorende) kunnen alleen geld oi
kleeren van Rijkswege bekomen,
wanneer hunne bovenbedoelde üi-
komsten minder bedragen dan f 7.
per week.
Hierbij zij er aan herinnerd, dat
liet maximum van den Rijksondcr-
stand blijft bepaald op 0.35 per
dag en per hoofd, voor een. volwas
sene en f 0.20 per dag en per hoofd
voor een kind beneden twaalf jaar.
Het bovenstaande heeft dus niet
betrekking op de „pauvivs honteux".
De ministerieel© beslissing treedt
in werking op 15 Januari 1916.
COMMISSIE VOOR CELSTRAF-
VERBETERING.
Door het hoofdbeetuuh van het Ge
nootschap tot zedelijke verbetering
van gevangenen is ingesteld een com
missie tor bastudeoriug van de vraag:
of niet met handhaving d:er wette
lijke bepalingen door wijziging in
do ter uitvoering gegeven voorschrif
ten en in de toegepaste practijk, bin
nen afzienbaren tijd belangrijke ver
beteringen in de celstraf zouden kun
nen worden verkregen.
Leden der commissie zijn: ds. C.
Boete, te Arnhem, predikant; mr. F.
C. van Beusekom, secretaris van den
Voogdijraad te Utrecht, lid en tevens
secretaris der commissiemevrouw
M. C. Bijdendijk—Van der Schuijt, te
Rotterdammr. A. A. Cnopius, te
Winschoten, ofticier van Justitie G.
Fabiua, te BredaW. G. J. de Haer,
to Arnhem, R.-dL geestelijkemej.
L. M. Hoorn, to AmsterdamF. W.
N. HugenJioltz, Kamerlid J. J. Jans
een Schollmann, te Rotterdam; mr.
R. B. Ledoboer, to 's-Gravenhago,
advocaat-goneraal bij den Hoog-en
Raad S, van Mesdag, te Groningen
J. de Meijer, to Amsterdam, archi
tect J. G. E. Muilemeister, te
UtrechtE. Rei ui van Ouwenaller, tc
Hilvereumprof. mr. D. Simons, te
Utrechtvoorzitter der commissie
mr R. van Veem, Kamerlid.
De commissie lieoft niet ten doel ra
dicale omwentelingen in ons gevan-
geniestelsel aan te bevelende om
schrijving van haar taak bewijst het.
Maar toch, zegt do redacteur van liet
tijdschrift van het Genootschap, wor
den „belangrijke verbeteringen" mo
gelijk geacht. „Wij gelooven, dat het
doel verstandig gesteïd is. Voor radi
caler hervormingen dan de commis
sie zal voorstellen mag met reden
propaganda gemaakt wordon. Maar
voor invoering daarvan ie de alge
meen© meening al bevindt dez©
zich in staat van langzaam rijpen
nog niet gereed. Toch heeft sedert de
invoering van d© celstraf ook in ons
land de publieke opinio een reusach
tige verandering ondergaan. Voor
een eensten pluk schijnt de oogst ge
reed. Wij mogen verwachten, dat de
arbeid der commissie die reeds
met bekwamen spoed is aangevangen
een vruchtdragende zal zijn en
aanleiding zal zijn, dat door de Re
geering weldra een aantal van de
voor te stellen wijzigingietn in de prac-
tijk zal worden toegepast. Reeds meer
hebben commissies <kx>r liet Genoot
schap ingesteld tot practische hervor
mingen den stoot gegeven ik denk
aan de commissi© voor het vakonder
wijs in de gevangenis. Wij wenschen
ook deze commissie toe, dat zij eon
mijlpaal zal zijn op den weg der ver
betering van ons strafstelsel."
ONGELUKKEN.
Dinsdagmorgen is op de Lek voor
Ammerstol een dertien-jarig© Boon
van een schipper uit Leewvortien
over boord geslagen on verdronken.
De bekende harddraver Annemeel
II van dr. Donker te lleeg is op hol
geslagen. De geneesheer-eigenaar zat
achter in do tilbury, werd er uit ge
Büngerd en overreden. Ernstig aan de
boenen gekwetst is li ij naar het zie
kenhuis te Groningen overgebracht.
DE REDDINGMAATSCHAPPIJ EN
DE OORLOG.
In „De Reddingboot", het orgaan
van (le Noord- en Zuid-Holl&ndsche
Reddingmaatschappij» leest men, dat
overal langs de kust de mldingfeoot-
bamanningen gereed «iin tot het red
den van mensohenlevens.
Waar de kans bestaat op een zee
gevecht in de nabijheid van de kust,
waarna schepen in «waar beschadig
den of «inleenden toesband wellicht
Kullen trachten onze kust te bereiken,
zijn door de Reddingmaatschappij
maatregelen genomen om op groo-
teren ufstaifd van de kust dan ge-
woonlijk hulp te bieden. Vooral de
motorreddinglbooten te Terschelling
en Scheveningen, de eelfridhtende
booten te Nieuwedieip en IJniuiden en
de -zeil redding boot en op ander© sta
tions zullen onder gunstig© omstan
digheden groote afstanden kunnen
afleggen. In verband hiermede wer
den ci lie reddingbooten aan tl© «Noord
zeekust voorzien van levensmiddelen.
Uit, de berichten von de stations, in
genoemd orgaan voorkomende, blijkt
dat (le bemanningen der redüingboo-
ten in het vorig jaar. waar hun hulp
werd ingeroepen, op de gewone flin
ke wijze optraden.
BRANDEN.
Dinsdagavond omstreeks 5 uur brak
to Piirmernnd brand uit bij dén land
bouwer Nicolaas Oud aan dan Pur-
mersteenweg. Hoewol de stoomspuit
zoo spoedig mogelijk ter plaatse was,
kon door den hevigen wind niet ver
bindend' worden, dat do boerderij tot
don grond afbrandde. Het vee kon
nog bijtijd^in veiligheid worden ge
bracht, terwijl de bewoners bij fami
lieleden onderdak vonden. De brand
was ontstaan in het achterhuis waar
hooi was geborgen. De oorzaak onbe
kend.
De boerderij' Van B. van Pan
huis te Ermelc is afgebrand. Huis en
inboedel waren verzekerd.
WETSONTWERP VAKONDER
WIJS.
Op uitnoodiging van het bestuur
van 'het iNcderlandscli Verbond van
Neutrale Vakvereemglngen beeft zich
oene commissie gevormd ter bestu-
doering von het wetsontwerp tot re
geling van het vakonderwijs en daar
over een rapport uit te brengen. Deze
commissie bestaat uit de heeren Jac,
Bakker te Rotterdam, J. H. de Groot
te Utrecht (kleedernvakeJ-sgezollen),
H. Machiclse (kantoorbedienden), H.
Heyblom (bakkersgezellen), G. P.
Taverne (slagersgezellen) te Rotter
dam. Deze commissie koos tot haar
voorzitter den heer Jac. Bakker en
den heer IL Machtelse als rapporteur.
S PIONNENVRE ES.
Iloe gevaarlijk het is in Duits ril
land gesprekken nan te knoopen met
soldaten, heeft dezer dagen een Am
sterdammer ondervonden. Deze, de
heer ,T. Stroeker, vertelde aan het
Hbl. het volgende:
,.lk reisde den 3en December voor
zaken van Berlijn naar Zwitserland.
In den trein tussclien Augeburg en
Lindau geraakte ik in gesprek met
exxn 'soldaat. Ik vroeg of hij aan het
westelijk of aan het oostelijk front
was geweest, hoe het leven was in de
loopgraven, of men er niet spoedig
rbeumatiok kreeg of ziek werd... Ik
kroeg slechts korte antwoorden en In
Lindau aangekomen waarschuwde de
soldaat de politie. Deze bracht mij
over naar de Koimnandantur, waar
ik aan eau eerste verhoor werd on
derworpen. Nog denzelfden dag werd
ik naar Münchcai vervoerd en daar
in een oei geworpen. Den volgenden
dag werd ik opnieuw verhoord. De
politio-oommissanis verklaarde, dat
hij volkomen aan radja onschuld ge
loofde, doch desniettemin werd ik 21
dagea g e v an gen gehoudei iIk mocht
mij met niemand in verbinding stel
len, zelfs niet met den Hoüandschen
consul, mij.n brieven werden achter
gehouden...
„Landigenooten, die in Duitschland
reizen, zullen goed doem om met per
sonen die zij niet kennen geen ge
sprekken aan te knoopen".
DE WATJ2RLEIDING-Q UA ESTIE TE
AMSTERDAM.
Het Vaderland schrijft;
Het jaar 1915, in menig opzicht voor
Amsterdam van belang, heeft op liet
laatste nippertje nog oen quaeetie op
liet tapijt gebracht die belangrijker is
dan ze schiint De radicale wijze,
waarop B. en W. naar luid der cou
rantenberichten, aan het personenge-
scliil bij don Dienst der Waterleidin
gen een eind wenschen te maken, zeil
indien de Rund aan de zdjdo van
B. en W. gaat staan niet alleen
voor Amsterdam met zich medebren
gen een anderen directeur der water
leidingen, maai- ook zeer waarschijn
lijk con andere directie-politiek op liet
6tuk dar watervoorziening. Gaat de
heer Pennink heen, dan gaat iemand
die zijn kracht in zijn isolement zoekt.
De lieer PennfnK stond in zijn opvat
tingen niet zelden alleen en kwam
meermalen in lijnrechten strijd met
de meeningon van B. en W. of raads
commissie. 't Zal daarom te verwach
ten zijn dat zijn opvolger nioL zijn
voetsporen zal drukken, zoowél wat
zijn technische opvattingen aangaat
als wat zijn geprononceerd standpunt
betreft tegenover andere meeningon,
ook al waren dte anderen B. en W.
bf de Raad. Er is van ambten aarspij-
de bij deze ontslagzaak gewezen op
het ontbreken van oenige rechtsposi
tie der betrokken ambtenaren.
Doch men zie hier niet over 't hoofd
dat de hoor PemiiiTk zich allerminst
als ambtenaar beschouwde. Hij dicair
de, ja, maar niet B. en W. of den
Raad, maar de gemeente, en wanneer
hij de beangan der gemeen to anders
zag dan die colleges, dan achtte de
heer Pennink zich verplicht, zijn mee
ning zoo noodig over die van B. en
W. of Raad te doen domineeren, ten
zij natuurlijk de machtsfactor in het
geding werd gebracht. Een zoodanige
opvatting van zijn plicht als dienaar
der gemeente, gepaard aan buitenge
woon militante (karaktereigenschap
pen moest den heer Pennink vaak in
conflict brengen zoowel met meerde
ren als met minderen. Toen die meer
deren mannen waren die weinig nei
ging tot scherpe conflicten voelden als
de wethouders Heemskerk, Delprat en
Serrurier, kon de heer Pennink zijn
wil nogal eens doordrijven. Toen ech
ter aan mr. De Vries liet beheer der
gemeentebedrijven werd toevertrouwd
was het voor ons niet vreemd dat er
©en botsing tussclien deze beide man
nen moest komen. Wethouder De
Vries is er (le man niet naar om zich
iets te laten opdringen en bovendien
iemand die het gezag hoog houdt, als
't noodig is van hoofden van dienst
tegenover andere ambtenaren, maar
desgewensclit ook van B. en W. tegen
over hoofldlén van dienst. En wat 's
hoeren Pennink's conflicten met zijn
ambtenaren betreft, wij herinneren
ons, dat deze directeur der waterlei
dingen al eens eer een onderdirecteur,
die het niet met hem eens was, heeft
weggewerkt.
Do heer Pennink is zeer ongemak
kelijk maar daarnaast gelooven
ook wij - zeer knap en iemand die alle
qualiteiten bezit om een zoo moeilij
ken dienst als het waterleidingbedrijf
leiden. Dl© hem kent heeft waar
deering en eerbied voor zijn kunde.
Daarom gelooven wij dait zoowel door
aan hem toegevoegde ambtenaren als
door B. ©u W. over veel hoon gestapt
is. Nu (le heer Pennink in den heer
Hoogesfeger een ondergescliikto en
in wethouder De Vries een superieur
heeft getroffen die zich te veel per
soonlijkheid gevoelen om voor den
heer Pennink op zij te gaan, is de
bom losgebarsten.
Toch gelooven wij dat bij B. en VV.
ook zakelijke overwegingen de basis
vormen voor hun opvatting dat het
nu maar eens uit moet zijn met het
geharrewar aan de waterleiding. Niet
onaannemelijk zou het zijn, indien
het coll&go van oordeel was dat e.r
eens een andere wind moet waaien.
Bij al de waardeering voor ue tech
nische qualiteiten van den directeur
kan liet toch niet bepaald in het voor
deel van een dienst geacht worden,
indien omtrent de technische leiding
er van bij bet hoofd onomstootelijke
principen voorzitten die sollier tol.
starre dogma's zijn geworden.
Een volkomen objectief oordeelend
man zou aan het hoofd dor waterlei
ding waarschijnlijk op zijn plaats
zijn. 't Zou ons nioi verwonderen dat
die meening bij B. en W. voorzit on
dat zij ook daarom den heer Hack-
stroh van zijn functie van onderdi
recteur willen ontheffen, andors
wordt hun voorstel; hem betreffende,
wat onbegrijpelijk. Wat de geschillen
«elf aangaat, wij gelooven dat men
daarbij nog altijd v ast moet houden
aan het spreekwoord, waar twee kij
ven, hebben twee schuld. De lieer Pen
nink zal misschien niet al/tijd oven
correct geweest zijn, maar do heer
Hoogeèteger zal zeer zeker ook onjuist
gehandeld hebben. Ging hot nu zuiver
om een personenstrijd, dan, daarvoor
kennen wo B. en W. te goed, zou de
mindere zeer waarschijnlijk hobbeu
moeten wijken voor dan meerdere.
Maar 't gaat liier ook om een zakelijk
element het verzet tegen 's heeren
Pennink's doordrijven van de beslis
sing in zake het verzouUngsvraag-
6tuk en daarom moot liet voorstel
v an B. en W. anders bekeken worden
dan een gewone ontslagzaak. Elke
rechtspositie-regeling zou aan zulk
eon quaes tie niets kunnen veranderen.
In den Raad «al over de zaak nog wol
een woordje vallen.
We lezen in 't Alg. Handelsblad
Ongeveer twee uur heeft de Gemeen
teraad Woensdagmiddag in comitó-
generaal vergaderd naar aanleiding
van het geschil bij de gein eent©water
leidingen en in verband daarmede 't
voornemen van B. en W. om den di
recteur. don heer J. M. K Pennink,
te benoemen tot adviseur op ceu jaar-
wedde s an 8000, tot aau den pen
sioengerechtigden leeftijd; om verder
do betrekking van onder-directeur op
te heffen on den onderdirecteur, don
heer P. A. M. Hackstroh, eon wacht
geld van /2700 'e jaars toe te ken
nen.
Het comité-generaal werd vrijwel
geheel in beslag genomen door een
redq, d"'e niet minder dan anderhalf
uur duurde, van den wethouder voor
do bedrijven» mr. S. de Vries Czn.
De wolhouder voor de bedrijven
gaf den Raad een zeer uitvoerig over
zicht van het geschil bij de waterlei
dingen, zooals hij dit bij zijn optreden
als wethouder voor ddt onderdeel van
den gemeentedienst vond en dat toen
roods van eonigo jaren her daglee-
icende. Hij schetste den vvaterlei-
dingdireoteur als iemand, die geen af
wijkende meaning naast de zijne kon
dulden. Met name de ingenieurs Hoo-
gesteger en üoceu ondervonden dit,
evenals de sedert overleden ingenieur
Sohaalje. Do»e ingenieurs konden,
aldus mr. De Vries, geen goed doen in
de oogen van den lieer Pennink. Al
lerlei botsingen sproten daaruit voort.
Verschillende staaltjes werden door
mr. De Vries genoemd.
Det wethouder schetste verder hoo
liij oeist alleen de zaak had ter hand
genomen, welke daarna werd onder
zocht door een commissie, waarin
met spr. zitting hadden burgen tics-
ter Teilegen en wethouder Wibaut.
De hoer Penufnk had d.d. 31 De
comber 1914 het voorstel ingediend
om den hoofdingenieur Iloogesteger
te ontheffen van het beheer der tech
nisch© afdeeling. B en W. meenden
niet op dit voorstel te moeten ingaan,
doch trachtten nog door een bemid
delingsvoorstel den elorm tc bezwo
ren. Dit bemiddelingsvoorstel, gedaan
in het laatst van 1915, kwam hierop
neer, dat do onderdirecteur Hack
stroh e® de hoofdingenieur Hoog©-
steger voortaan naast elkaar zou
den staan. De hoer Pennink wilds
van dit voorstel aanvankelijk niets
weton en gaf dit op heftige wijze te
kennen bij een onderhoud, dat hij in
de kamer van den burgemeester op
23 October 1915 had. Enkele dagen
later ging hij ©r mede accoord, doch
toen wenschten B. en W. er niet meer
op in te gaan.
De conclusie, waartoe wethouder
de Vries kwam, was deze, dat de
lieer Pennink niet beantwoordde aan
de eischen, welke men aan een direc
teur van een bedrijf als dat der G. W.
mocht stellen ten aanzien van het be
leid tegenover zijn pereoneel. Van
daar liet voornemen van B. en W.
met betrekking tot den heer Pennink.
Wat den onderdirecteur der G. W,
betroj, wees de wethouder er op, dat
de raad op 3 December 1913 besloot,
den post van onderdirecteur in to
stellen op voorstel van het toenmali
ge college van B. on W. en op voor
stel ipede van den heer Pennink. Het
vorige college moende dat op dio
wijze het hangende geschil bij de wa
terleidingen kon worden opgelost.
Zoo beschouwd was die instelling van
het onderdireoteurschap een „failu
re" gebleken. De beer Hackstroh, dio
bij de aanvaarding van zijn iunotie
een leek op waterleidinggebied was,
schaarde zich in hel geschil tusschen
den directeur en den deskundigen in
genieur Hoogesteger aan de zijde van
den directeur, zoodat liet conflict al
lerminst uit den weg waa geruimd.
Daar dit zoo waa, meenden B. en W.
in liet gemeentebelang verplicht to
zijn voor te stellen de funotie van
onderdirecteur weder op te heffen en
den onderdirecteur op vvaohtgeld to
stellen.
Uit een lijvig dosöier deed mr. De
Viiea voorlezing van de verhooren
der betrokken ambtenaren, opge
maakt door de enquêtecommissie, ter
staving van zijn betoogt dat door den
bijna voltalligen raad niet groote aan
dacht werd aangehoord.
Burgemeester Tellegen voegde aan
de woorden van don wethouder voor
de bedrijven slechts weinig toe. Hij
keurden ten sterkste de publicatie
van het voornemen van B. ©n W. in
©en der dagbladen af en onderschreef
volkomen de conclusies, waartoe mr.
De Vries gekomen was. Zijnerzijds
voegde hij nog ©en enkel staaltje auil
de reeds genoemde toe de heer Pen
nink had den oenen dag <ten heet
Hoogesteger de iiand toegestoken om
hem den anderen dag in overweging
te geven zijn ontslag te nemen.
'tenslotte doelde 's raads voorzitter
mede, dat allo stukken, op de zaak
betrekking hebbende, ter visie zou
den worden, gelegd voor de leden van
den raad. Dan zou in de volgend© ver
gadering. over veertien dagen te hou
den, de gemeenteraad in staat zijn
met kennis van zaken te oordeelen ea
een beslissing te nemen.
Het comité-generaal word hierna
opgeheven.
Stadsnieuws
„OOST EN WEST
In de concertzaal van „De Kroon'
trad. Woensdagavond voor de Ver-
eeniging „Oost en West" de lieer
J. Öibinga Mulder op om te spreken
over„De groote volkscultuur op
Java, de rijstbouw en de groots Enro-
peesobe cultuur, (le suiker-industrie".
De voordracht werd geïllustreerd
door bioscoop- en lichtbeelden.
Zaal en gaanderij waren goed ge
vuld, toen de heer Brondgeest (1©
bijeenkomst opende met een „D a-
m o s en lieeren", niet heeren en
dames, omdat de dames het meest
talrijk waren. Het Koloniaal Insti
tuut had de films afgestaan, doch
door een verzuim was een gedeelte te
Amsterdam achtergebleven.
De spreker van den avond begon
met uit de Riomeinsche en Oostersdbe
mythologie aan te tocnen, hoe het
graan steeds een «root de-el van d©
aandacht der mens dien beeft in be
slag genomen.
Waar do rijst eigenlijk vandaan
komt, is riiet te zeggen. Sinds onheug
lijke tijden wordt «ij op Java her
bouwd. doch is nooit in wilden toe
stand in den Oost-lndischcu Archipel
aangetroffen.
De wijze van uitzaaien en oogsten
is voor ©nis wel het interessantste. In
ouden tijd werden op een nat kweek
bed aren .gezaaidnu doet men liet
korrelsgewijze op bet kweekbed. Dit
geeft een besparing van 30 pCt. De
koirels blijven op de modder liggen:
na 40 dagen kunnen «e worden over
geplant naar het eigenlijke rijstveld,
dat geploegd en geëgd is en onder
water staat. Op afstanden van 20 tot
30 c.M. wordon de plantjes gepoot.
Het water blijft, er op staan, tot de
paddi groot is. Is ie rijp. dan is de
akker zoover droog, dat men er op
kan loopon. De grond krijgt zijn
v udhtibaaitheid door bet «water, dat
men er op laat loopon en dat sflib
meebrengt.
Was de Javaan niet zoo conserva
tief. dan zou de rijstproductie veel
grooter kunnen zijn.
De natte rijstcultuur is verre de
voornaamste. Men ziet de velden in
de vlakten en op de plooiingcn der
bergen, met een oppervlakte van
'2.100.000 11.A., die 2.500.000 ton rijst
oplevert. Tooli wordt er nog vee! rijst
ingevoerd, want do besto kwaliteit
wordt uitgevoerd, vooral naar No-
'derland, onder den naam Carolina-
rijat.
Per H.A. wordt 1107 K.G. rijst ge
wonnen, wat in vergelijking met wat
Ue Nederluudsche akkers aan graan
leveren, 'zeer weinig is.
In den oogsttijd «iet inen ieder, ook,
vrouwen an kinderen, aan den ar
beid. want aar voor aar wordt afzon
derlijk afgesneden. Moest al die ar
beid betaald worden, dan 'zou er veel
verlies geleden worden.
Europeesche rijstbouw kon daar
niet .plaats hebben, omdat het werk-
