De Watersnood.
TWEEDE BLAD.
HAARLEM'S
DAGBLAD
WOENSDAG 19 JANUARI 1916
De huïpverleemng. Koninklijk bezoek aan Edam en Marken. Begra
fenis van de alaohtoffers op Marken. Overstreomingenleuws.
Prov. Centraal Comité tot
leenlging van Rampen.
Dinsdagmiddag half 4 vergaderde
In het Gouvernementsgebouw alhier
het Noordhollandsche Provinale Co
mité tot hulpverlecning bij rampen
van algemecnen aard. waarvan de
Commissaris der Koningin ambts
halve voorzitter is. Deze commissie
bestaat in gewone tiiden alleen uit
dei: voorzitter en den secretaris.
Wanneer er zich rampen voordoen,
worder. de leden aan het Centraal-
Comité toegevoegd. Het Centraal-
Coraite vormt in de getroffen plaat
een, als dat noodig is. plaatselijke
commissiën.
De vergadering wer<| bijgewoond
door do hecren Jhr. mr. dr. A. Röell,
voorzitter; Mr. F. G. Schalkwijk» lid
en secretaris; en door de leden Dr.
C. J Mijnheff, secretaris van het
Oranjckruis, Mr. dr. H. J. C. van
Tienen, voorzitter van het Witte
Kruis, Mr. van Rees, als afgevaar
digde der Watersnoodcommifisie en
de heer Van CXldemeulen, voonzittcr
van de Prins Hendrik-Stichting en
Jhr. A. W. G. van Riemsdijk, gevves-
teluk Commissaris van het Roode
Kruis.
Deze eerste bijeenkomst duurde
ongeveer twee uren.
Besloten werd het vice-voorzitter-
scliap van het Provinciaal Comité
aan te bieden aan Jhr. Mr. J. W. G.
Boreel van Hogelauden.
Besloten weid om volgens de rege
len, door den Minister gegeven bij de
instelling der Comité s in 1913, plaat
selijke commissies te vormen, onder
voorzitterschap van de burgemees
ters in de plaatsen, die door den
watersnood getroffen zijn.
Tot de taak van het Comité behoort
het beramen van middelen, om da-
deliik hulp te verleenen tot redding
van menschen, die in nood verkee-
ren. tot bescherming van eigendom
men. waarvoor gevaar bestaat, en tot
hot verschaffen van huisvesting,
voedsel en drinkwater.
Het bevordert en regelt voorts de
bijeenvoeging van de voor deze za
ken. alsmede voor de vergoeding van
geleden schade benoodigde gelden,
en beslist, op welke wijze de ingeko
men gelden zullen worden gebruikt
en welke bestemming aan eventueel
overblijvende gelden zal worden ge
geven.
De gebeeie hulpverleening aan de
geteisterde streken zal dus plaats
hebber, door middel van het Provin
ciaal Comité. De Watersnood-com
missie zal de gelden blijven beheereu
en tieedt dus feitelijk als penuing-
meetttresse van liet comité op, aan
wien zij ook de noodige fondsen zal
vei strekken.
Uit de gehouden besprekingen
bleek, dat de voornaamste taak van
het Comité zal bestaan uit het verlee
nen van schadeloosstellingen, hoewel
echter ook de cerste-hulpverleening
door het Comité zal geschieden.
Besloten werd om de hulpverlee
ning zooveel mogelijk te centrall-
eeeren.
De Koningin in Noord-
Ho 11 a ii d.
Ondanks het slechte weder en den
voortdurende® motregen hoeft (zooals
wo reeds in 't kort meldden) de Ko
ningin Dinsdag opnieuw eenige go
declten van het overstroomd© gebied
in oogenscbouw genomen.
Om 7.55 vertrok U. M. met den ge-
vvojjen sneltrein naar Alkmaar. Van
laar reed de Vorstin die weer dtoor
'eden der hofhouding vergezeld was,
in een open bofuuto door Schermer
eii Deemster en over Schermerhorn
en Oosthuizen naar Edam. Deze pol
ders zijn nog niet ondeiïjeloopen en
do streek bood daar nog den aanblik
van het welvarende llollandsche
landschap.
In Edam werd eerst gestopt voor
het Stadhuis, waai' burgemeester Cat
koen de Vorstin onlviug.
Na bezichtiging van 'de keerlngon
door zandzakken in den Zeevangs-
bmnendijk begaf H M, zich na»r cV>
Groote Kerk, waar de koeien nog wa
ren. Aan de zeezijde bekeek de Ko
ningin, behalve door den burgemees
ter ook begeleid dour overste Luden,
commandant van de bezetting, de be
schadigingen en de verzettingen van
den Zeedijk aan weerszijden van de
Edammervaart, namelijk den Zeedijk
van don Zeevapgspolder en van den
Zuidpolder. Laatstgenoemde poldur
staat geheel blank.
Over do moddor.ge en. glibberige
dijken in oen voortdurende® rnotrer-
geil zagen do bewoners do Vorstin in
oen glimmenden regenmantel en met
een bergstok gewapend wandclau.
Aan de jieiischaal bij de Edammer
Vaart woes men de Koningin hoe
hoog liet water gestaan luid in den
veischrikkingsnacht, namelijk tus-
schen 28 en 29 decimeter. De dijk was
35 decimeter hoog, doch ton gevolge
van de hevige golven sloeg het water
er toch over.
Na haar bezoek aan het fort,
waarvan de bezetting zoo goed dienst
had gedaan, verliet do Vorstin te 12
uur Edam, in dezelfde motorboot, die
Maandag dienst bad gedaanom naar
Marken to gaan; een reserve-motor
boot voer mede. Ook uu weer waren
de heeren Kerckhoven, Boelen en lui
tenant ter zee Boeken aan boord van
de vaartuigen.
Onder luid gejuich verliet de
Vorotin het stadje.
Spoedig wurq-ii de beide niotorboo-
ten in liet mistige regenachtig© waas
dat boven do Zuiderzee hing iu d©
richting van Marken verdwenen.
K o n i n k 1 ij k bezoek
aan Marken.
Omstreeks 1 uur voeren de motor
booten de kleine visschershaven van
Marken binnen, waar de vorstelijke
bezoekster werd opgewacht door den
bui crew eester van het eiland cn
e< nice w ethouders.
In haar zvvaren pelsmantel ge
huld. de waterdichte kap over het
hoofd geslagen, heeft Hare Majesteit
zich toen het eerst to voet begeven
naa de KerkebuurL SiDds Zondag
i3 het water weer aanmerkelijk ge
daald in de graslanden, die zich uit-
sttekken tussehen de steenen dijkjes,
welke d-i verbinding vormen van de
eene werf naar de andere. De voet
paden van klinkersteenen liggen, al
thans tusschcn de Monnikenwerf en
do Kerkebuurt, weer geheel vrij. Op
een enkele plek slechts Is een vlon
dertje neergelegd, waar het water
nog spoelt over het dijkje.
In de woning van den burgemees
ter heeft de Koningin zich langen tijd
onderhouden met de nagelaten fa
milieleden van hen. die in dien vree-
seliiken stormnacht den dood door
verdrinking vonden in hun wrakke
stulpen.
En overal, waar de sporen liggen
van de ontzettende ellende, heeft de
Koningin gevraagd naar de geleden
schade heeft zij langen tijd gespro
ken met de getroffenen.
Vijf kwartier ruim heeft de Ko
ningin rondgploopen óver wat eens
op de Kerkebuurt aardige huisjes
waren en mo»i© winkeltjes.
Toen heeft H. M. zich in een jol
naar de verat gelegen Moeniswerf
laten roeien om ook daar in oogen
scbouw te nemen, wat de ziedende
zee aan stukken en brokken sloeg en
totaal verwoestte.
Te 4 uur 10 min. verliet H. M. weer
het eiland.
De ontvangst door de bevolking
was zeer hartelijk.
't Was ongeveer 20 jaar geleden,
dat de Koningin Marken bezocht; Zij
was toen een meisje van 15 jaar.
Prins Hendrik te
Bunschoten.
Prins Hendrik heeft Dinsdag een
bezoek aan Bunschoten gebracht»
Koninklijke bezoeken
voor heden.
Vandaag zal de Koningin weer een
bezoek brengen aan het overstroomde
gebied. Om 7.55 vertrok de Koningin
van Amsterdam naar Oude Sluis in
den Anna Puulowne-polder. Na een
bezichtiging van den ondergeloopen
rolder vertrekt do Koningin 's mid
dags uit Anna Paulowna rechtstreeks
naar Den Haag.
lieden begeeft de Prins zich in op
dracht van II. M. de Koningin per
auto naar Rotterdam tot het bezoe
ken van eenige door den watersnood
getroffen zuidelijk van Rotterdajn
gelegen plaatsen.
Begrafenis slachtpf-
f e rs o p M a r k e n.
Op Marken is, eenige uren vóór
dat de Koningin aan wal stapte, een
droeve plechtigheid vervuld. In den
grauwen morgen, onder een vaalgrij
ze® hemel waaruit het water neeiv
elorfcte, zijn elf slachtoffers van de
zestien, doe het noodweer ©ischte, ten
grave gedragen.
Stil en bleek hebben de eilandbe
woners gestaan bij de kleine leeszaal,
welke als lijkenhuis was ingericht;
toen zijn ze gegaan naar het vlakbij-
gelegen kerkje, waarin een. lijkdienst
werd gehouden door dominee Klomp,
die diep ontroerd den kansel was
bestegen, nadat door militairen, al
len eilandbewoners, de lijkkisten in
het bedehuis waren neergezet. En
toen zij daar waren geplaatst, sprak
de voorganger woorden van troost en
berusting naar aanleiding van. Corin-
then 13 12. „Want wij zie® nu door
eenen spiegel in eeui duistere rede,
maar alsdan zullen wij zien Van aan
gezicht tot aangezicht; nu ken ik ten
deel©, maar alsdan zal ik kennen ge
lijk ook ik gekend ben".
Toe® deze dienst was geëindigd,
zijn de kisten weer uitgedragen en
neergezet In booten; andere booten
volgden, waarin de predikant en de
naaste familieleden der slachtoffers
plaats namen. Want een grooter
aantal personen durfde men niet toe
te laten op den doodem akker, die op
rijst uit het water. Er werd gevreesd
voor verzakking van dezen kleinen
heuvel, die wellicht door de spoelen
de golven reeds was aangeknaagd en
gedeeltelijk ondermijnd. Zoo bleven
de Markers op hun werf dien naar
geestige® stoet staan.na-oogen eu do
booten gleden over de verdronken
weilanden, waar de kinderen van
Stoker en al die andere® in beter
dagen hadden gespeeld, gewandeld
en gewerkt.
Op het kerkhof heeft tocu ds. Klomp
weer gesproken, ditmaal met twee
verzen van Psalm 39 tot tekst, new
rnelijk vers 10: „lk ben verstomd, ik
zal mijnen mond niet opendoen, want
Gij hebt het gedaan", en vers 8: „En
nu, wat verwacht ik, o Ueere, mijn
hoop Is op L"
Zaandam.
De Zaanlandsche correspondent-van
't Alg. Handelsblad schrijft:
Dinsdagnacht is het water in den
Oostzanerpolder 7 c.M. gestegen en is
de waterstand thans Ó.23 A.P.
Dit heeft ten gevolge g©had, dut
weer een groot deel van Oostelijk
Zaandam dat nog droog was is wir
dkirgcloopen. Op de paden is er nu
bijna geen huis meer, dat door 't wa
ter vrij gelaten is. Oo'k de meeste
lumen aan den weg, vooral voorbij
de tweede valdeur staan nu iu het
water. Alleen de huizen, die in den
laatste® tijd nieuw gebouwd zijn en
op hoogere fundecringen staan zij
nog vrij.
Onder de spoorwegviaduct in do
lijn Zaandam—Purmeiend, staat het
water ter hoogte van ©en voet op den
weg. De sjioordijk zelf die door den
polder loopt., wordt aan beide zijde
door het water bespeeld.
Sommige manschen wonen op den
zolder en weten dan met behulp van
een ladder nog uit en in té komen.
Zelfs zagen wij eorv bewoner van het
Kalf met een jol zijn huis invaren,
om te zien of hij nog wat redden
kon.
Ook de katholieke kerk met de pas*
torie aan 't Walk staan rondom in
water.
Het is eon droevig geadcht die uit
gestrekte waterplas, waarboven al
leen hier en daar een watermolen of
wat riet uitsteken. Ook de oliemolens
en fabrieken slaan eenzaom in de
groote plas.
De verwachting bestaat, dat in.den
ecu's ten lijd het water uiog wel wat
zal wassen. Zekerheid best aat hierom
trent echter niot omdat olies afhangt
van weer en wind.
Dinsdagmorgen is men met kracht
begonnen den ringdijk van den pol
der Westzaan te versterken. Behalve
dat de Oostzijde krachtens het be
sluit van de vergadering van de ge
meentebesturen van Zaandam, Koog,
Zaandijk en Wormerver met het
polderbestuur van Westzaan, krach
tig onder handen zal worden genot-
men» wordt ook de Westdijk voor;
en zal hetzelfde geschieden met de
weg door Koog aan de Zaan, Zaan
dijk en Wormerveer en verder met
alle ringdijken, uitgezonderd de zee
dijk dio natuurlijk hoog genoeg ie.
Te Koog aan de Zaan werden op
een afstand van oen halve meter van
de huizen palen geslagen, waartegen
op planken werden bevestigd. De
ruimte tussehen deze planken en de
huizen werd aangevuld met klei. Met
het oog op de staking onder do tinir
merliedie® te Koog en Zaandijk zal
een mogelijk te kort aan werkkrach
ten door militairen worden aange
vuld.
Ook te Zaandam werd Dinsdag niet
do versterking der wegen aangevan-
gen.
IA ui Hi a P a u 1 o vv n' i
Men meldde Maandagavond uit
Anna Paulowna:
In tegenspraak met de verspreide
berichten kan worden gemeld dat de
Zijp© en de Wieringerwaard thans
buiten gevaar zijn. De sluis, welk© de
Jfllj.pe met den Anna Paulowuopolder
bij Oudesluis verbindt, was in jaren
niet dicht geweest. Toen zij nu geslo
ten moest worden om het water uit
den A. P. polder te keeren, kon men
de deuren niet dicht krijgen. Met
vereende krachten werd toen do sluis
met alles wat voor de hand kwam
dichtgegooid. Het gevaar voor on-
dtorloopen van de Zijpe was toen ge
weke®.
In den dijk luaaclien den Oostpolder
©n den Wieringerwaard waren twee
openingen. Deze waren gestopt, doch
toon het water opkwam zetten, bleek
de dichting niet voldoend© te zijn
geweest. Met groote Inspanning werd
men het gevaar op beide plaatsen
echter meester.
Twee kinderen, één van 8 en één
van 9 jaar, die men verloreuu w aan de
zijn terecht. De bemanning van een
marimesloep hoorde de kinderen Zon
dagmiddag schrei e® in oen boerderij.
Spoedig werden zij uit hunne benar
de positie bevrijd. Van Vrijdagmor
gen 4 uur af hadden zij zich verbor
gen op liet in een schuur opgeslagen
stroo. Met. tarwe hadden zij hum hon
ger gestild.
Het nog niet overstroomde deel van
Anna Pa ulo wn a p ol dor is door een
deel der inwoners reeds verlaten.
Het vee is naar Koegras gebracht.
Het gat in den- zeedijk vam den
Oost pol der is door het im en uitstrooi-
men van het water grooter en dieper
geworden, waardoor het voorloopig
onmogelijk is het gat te dempen. Men
wil thans een afsluitdijk maken in
den vorm van een lialven ring om
daardoor het binnendringen van het
water tegen te gaan.
Van 18 Januari af mogen alleen in
woners van Anna Paulow na in de ge
meente worden toegelaten, op vertoon
van een bewijs afgegeven door deu
burgemeester.
Nader meldt me®:
Een vletterraan peikle in liet gat
van den zeedrijk Oost polder 5 Meter
water. Thans wordt gepoogd, beide
galen tusschcn Oostpolder en Wostr
polder te dichten.
Naarden,
Maandagavond had te Naarden
een openbare vergadering plaats van
allen, die schade geleden hadden
door de overstrooming van j.l. Don
derdagnacht.
Algemeen was men zoo meldt 't
Alg. Handelsblad in de vergade
ring overtuigd, dat de catastrophe
niet zou plaals gehad hebbeu, als de
z.g. schotbal ken tijdig waren aange
bracht. zoodat de aanwezigen, vol
gens verklaring van verschillende ge
tuigen. de schade meenden te kun
nen en te moeten verhalen op het
Rijk, dat in deze nalatig was ge
weest.
Een commissie werd benoemd, l»--
staande uit de heeren J. A. van d< r
Wal. M. Hietberg en W. Kaptein, die
zich tot den burgemeester zal wen
den met het verzoek, welke stappen
moeten gedaan worden, om een alles
zins gerechtvaardigde schadevergoe
ding te ontvangen.
Uit Eemland.
De waterstand in de polders van
Eeiüand is dalende. Daarvoor is dc
aan de dijken aangebrachte schade
(beter 1© overzien. Langs den Eem-
schen diik zijn een aantal gaten ont
staan. Bunschoten, Spakenburg en
Hoogland zijn zeker uit hun isole
ment verlost. Deze dorpen zijn, zij
het dus ook met moeite, te bereiken
en worden van uit Amersfoort ec
Baarn van levensmiddelen voorzien.
De Spakenburger visschcrsvlool
heeft veel schade geleden. Enkele
schuiten waren door den hoogen
vloed op de huizen gedreven en heb
ben deze deerlijk gehavend.
Slikkervee
Het water staat nu nog heel hoog
in den ondergeloopen polder bij de
Muizenkade. De 139 huizen staan nog
tot het midden van de vensters on
der water. Het water kan niet vveg-
loopen. Er zijn twee gaten in den
dijk. een van 10 M. breed, voor den
watertoren, en een van 20 M. voorbij
dien toren. De schade is zeer aan
zienlijk. Van vele bewoners staat al
les nog in de huizen. Eenigcii hadden
een gedeelte van huil have op den
zolder gebracht. De bewoners waren
in dien angstigen nacht zelfs op de
doken geklommen. Wakkere en moe
dige mannen redden met bootjes ge
lukkig allen. Een paar gezinnen zijn
in de huizen gebleven en wonen er
op den zolder. Veel kippen en konij
nen zijn verdronken de meeste var
kens zijn gered.
De overstrooming
en de in ob i 1 i s a t i c.
De Soldatenkrant schrijft:
Geen ongeluk zoo groot of er is een
geluk bij. Indien id© noodlottige over-
stroomang, die een deel van Noord-
Holland teistert, niet toevallig in
mobilisatietijd zou zijn gevallen, dan
zou de romp nog veel grooter afme
tingen hebben aangenomen en ernsti
ger gevolgen hebben gehad.
Onze gemobiliseerde troepen ln de
geteisterde gebieden hebben nu da
delijk getoond uit wat hout de Hol-
iandeche soldaat gesneden is. Hier
en daar is door de militairen met
Schier bovenmenschelijke krachtsin
spanning gewerkt om doorbraken te
voorkomen en te stuiten, om zwakke
punten In de waterkeeringen te ver
sterken. Overal hielp men de ver
schrikte bevolking bij de redding van
have en goed, leidde men het vee
weg, bood hulp waar menschenlevens
in gevaar verkeerden. Uit alle be
richten en verklaringen blijkt, dat
zonder de hulp van onze soldaten
die nu oreral spoedig bij de hand
waren de verliezen in alle opzich
ten veel gTOoter zouden zijn geweest.
Reeds goeden invloed oefent door
hun ordescheppend en kordaat optre
den, hebben onzo miliciens en land
weermannen zich bij dez© ramp uit
stekend gedragen en daarvoor verdie
nen zij de hulde en dank der natie.
Eene hypothetische
verklaring van
den watersnood.
De Daily Mali schrijft, dat J. J.
Shaw, van het West-Bromwich Ob
servatorium, verband zoekt tussehen
de vier volgende verschijnselen:
le. Aardschokken in de Midlands:
2e. groote aardv erschuiving in het
Rhymney-dal in Zuid-WaJes;
3a. overstroom in gen van rivieren,
en doorbraak van de oevers van het
Grand Canal In Ierland;
4e. de overstroomingen ln Nedvr-
fand.
Shaw wijst er op, dat er Donderdag
j.l. drie aardschokken werden waar
genomen, wier centrum van intensi
teit vermoedelijk Ln Oost-Indlë lag.
Het is zeer wel mogelijk, dat er ver
band bestaat tussehen de vier re-
noemde gebeurtenissen, want het ie
bekend, dat aardschokken in één deel
van de wereld, schokken in ande-e
deelen ten gevolge hebben, wat aan
een verstoring van het zuiver even
wicht van den aardbol moet toege
schreven worden.
Een vriendelijke
opmerking.
Een allerbeminnelijkste opmerking
van groote menschlievendheid en nog
grooter gevoel van medelijden blijk
geven, vindt het Alg. Handelsblad in
de Daily Mail.
De Daily Mail schrijft:
„Afdoender dan de maatregelen
van de Nederlandsche regeering en
de zorgvuldigheid van de Nederland
sche douane-ambtenaren zullen de
groote o verst room ingen in Neder
land zijn, voor liet voorkomen van
het invoeren van vet en vleesch naar
Duitsch! and. Het vernietigen van
duizenden stuks runderen en scha
pen, te zomen met de groote schade
aan landerijen toegebracht, zal lij
delijk een einde maken aan de werk
zaamheid van Nederlandsche smok
kelaars van levensmiddelen
Stadsnieuws
Huiskerk op de lagere
Bchoien.
Men schrijft ons
W erken eu denkeu en leeren
[is leven
Wie hier niet werkt, is zijn
[plekjen op aard',
Wie daar niet denkt, is zijn
[leven niet waard,
En om te leeren is 't leven
[gegeven.
Leeren eu leeren is de ceuwi-
[ge taak.
Die noch de knaap, noch de
[grijsaard verzaak'.
Deze regelen van De Genestet zul
len wel niet alle personen in de ge
dachten hebben gehad, die zich
Maandagavond opmaakten naar de
school voor U. L. O., letter A., aan
het Klein Heiligland,' om daar nog
eens, als in vroeger jaren, op uit-
noodiging van het hoofd dier school,
den heer E. ten Broeke. op de school
banken plaats te nemen en te luiste
ren naar de wijze woorden, die de
meester zou spreken. Maar een feit
is het toch. dat de overgioote meer
derheid van die menschen cr prijs op
stelde, dat de kinderen van elke
aangeboden gelegenheid om te lee
ren. moeten prof i toe ren, en aldus de
woorden van De Genestet. zij het
ook misschien onbewust, tot de hun
ne maakten.
Maar laten wij niet bij het eind
beginnen.
De gymnastiekzaal der school van
den heer Ten Broeke was Maandag
avond geheel gevuld (er waren zelfs
zitplaatsen te weinig) met ouders
van leerlingen der drie 4de klassen
toen de heer Ten Broek© te acht uut
de bijeenkomst opende en na een
woord var. welkom zijn blijdschap
er over uitsprak, dat zooveel ouders
aan zijn roepstem gehoor hadden ge
«even, om te zamen het actueele
onderwerp ..Huiswerk" te bespreken.
Reeds uit deze groote opkomst
cludeerde spreker, hoe noodig het is.
dat douders, mëer dan tot dusver,
contact zullen krijgen met het onder
wijzend personeel, om over de op
voeding der kindoren to spreken. Hij
stelde zich dan ook voor. nog meer
van zulke bijeenkomsten uit te
schrijven.
Ivorens tot liet bespreken van het
eigenlijke onderwerp over te gaan.
gaf de heer Ten Broeke-den aanwezi
gen een kijkje, hoe het onderwijs op
verschillende scholen is geregeld,
er. om zijn woorden te verduidelij
ken, schreef hij de verschillende ge
gevens op een bord. Zoo begrepen de
aanwezigen, voor zoover zij hei ten-
iste nog met wisten, dat de school
voor gewoon lager onderwijs bestaat
uit 7 klassen, de Opleidingsschool uit
6, de scholen voor U. L. O. uit 7 en
M. U. L. O.-scholen uit 9 klassen.
De overeenkomst tussehen de scho
len voor U. L. 0. en M. U. 1- 0. (II)
bestaat nu hierin, dat het onderwijs
op deze beide scholen tot en met de
7de klasse precies gelijk ie, want
daar wordt, behalve de gewone vak
ken, ook de Fransche taal onderwe
zen. Maar na de 7de klasso krijgen
de leerlingen van de M. U. L. 0.-
scholen nog onderwijs in de Hs'.e en
9de klasse, waar zij onderwezen wor
den In Engelsch, Duitsch en Wis
kunde. Dus dit laatste moeten de
leerlinge® der U. L. O.-scholen mis
sen.
Reeds deze omstandigheid achtte
de heer Ten Broeke een argument,
om den kinderen der U. L. O.-scholen
het huiswerk niet te ontnemen.
Tot dit punt van zijn rede geko
men zijnde, deelde spreker mede,
dat een belanghebbende vader een
adres ingestuurd had, met het ver
zoek. dit op deze bijeenkomst voor te
lezen en aan de aanwezigen ter
onderteekening voor te leggen. Dit
adres behelsde een verzoek aan het
Haarlemsch Gemeentebestuur, om
aan dc school voor U. L. O. een 8ste
en een 9de klasse toe te voegen, op
dat ook deze kinderen onderwijs
kunnen ontvangen in Engelsch en
Duitsch. De heer Ten Broeke ver
klaarde, dit adres met hart en ziel
te willen steunen, want hij acht het
zeer gewenscht. dat de leerlingen
zijner school, wanneer zij de hoogste
klasse hebben doorloopen. zich ver
der kunnen bekwamen in twee ver-
volgklassen in hun eigen school,
opdat zij niet. zooals tot duSver her
haaldelijk geschiedt, overgeplaatst
behoeven te worden naar een
M. U. L. 0.-schoolwant het over
plaatsen naar een andere inrichting
van onderwijs is nooit in het voor
deel van de leerlingen.
der de kwestie van het huiswerk
besprekende, deelde de heer Te®
Broeke mede. dat hij over dit ac
tueele en hoogst belangrijke onder
werp met het personeel van zijn
school had gesproken. Het resultaat
dat de eene helft het huiswerk
beslist wilde afschaffen, en de andere
helL het daarentegen wilde handba
ll. Maar spreker achtte het va®
belang, hieraan te kunnen toevoegen,
dat de onderwijzers, die voorstanders
au het huiswerk ware®, de meeste
kinderen hadden. De heer Ten Broe
ke schaarde zich aan hun zijde. Hij
zei, dat het huiswerk, dat de kinde-
n van dc vierde klasse meekregen,
betrekkelijk zeer gering was. Dat
waren over 't algemeen slechts en
kele woordjes Franse li, welk werk
hc-e' gemakkelijk thuis kan verricht
wordenhij oordeelde zelfs, dat zij
dit niet kunnen missen. Wel was bij
niet blind voor de bezwaren, die aan
he. verrichten van huiswerk verbon
den zijn. want daar had liij vele
aringen van opgedaan. Zoo was
liet hem gebleken, dat het werk, het-
elk dé kinderen Zaterdags mee
naar huis kregen, doorgaans hot
slechtst was. De heer Teu Broeke
schreef dit toe aan bet feit, da;
kinderen dan over zóóveel vrijen tijd
beschikken, dut zij het werk van het
eene uur naar het audere verschui
ven, bü zichzelf denkende, dut het rui
z/oo'n haast met had, met het gevolg,
dut er dikwijls voor het goed ver
richten van hun werk haast geen
tijd overbleef. Daarom zou hij voort
aan den kindereu op Zaterdag geen
werk meer mee naar huis geven.
Deze mededeeling verwekte ap
plaus.
Hierna stelde de heer Ten Broeke
voor de aanwezigen de gelegenheid
open. het onderwerp te bespreken.
Vooraf las hij eerst nog eenige be
richten voor van verhindering van
enkele ouders, om de vergadering bij
te wonen, maai' tóch hun meening
over het huiswerk wilden kenbaar
maken. Al deze ouders war
sliste voorstanders van huiswerk.
Kén schreef zelfs dat. wanneer het
liuiswerk eventueel mocht worden
afgeschaft, hij naar een ander mid
del zou uitzien, om zijn kinderen
gelegenheid te geven, ook thuis h
kennis wat te verrijken.
Na de voorlezing van deze brieven
voelden niet minder dan 32 personen,
zoowel dames als heeren. het woorl.
Dc eerste spieker was tegen huis
werk. Hij wilde liever de kinderen
na afloop van hun schoolwerk de
lucht insturen, opdat zij zich flink
lichamelijk kunnen ontwikkelen.
Wanneer het evenwel niet anders
kon. dan vroeg hij. om de kinderen
nu schooltijd slechts lichamelijk
werk te laten verrichten, zooals gym-
nustiek. huisvlijt c. d., maar in géén
geval geestelijk werk.
Deze spreker werd door den heer
Ter. Broeke beantwoord, zooals deze
dit dan ook al de andere sprekers
deed. Er scheen bijna geen eind te
komen aan de rii sprekers. Eerst
voerden vier vaders het woord, waar
van één zich tegen en drie vóór
huiswerk verklaarden daarna vier
moc-dérs, die er ook vóór waren. De
negende spreker verklaarde zich voor
matig huiswerk, maar de tiende
was een zeer beslist voorstander
deze vertelde o. a., dat zijn kind vier
maal per dag van Zandvoort naar
Haarlem en terug reist, zoodat ziin
jongen heel wat minder vrijen tijd
heeft, dan de kinderen die in Haar
lem wonen. Nochtans doet, de knaap
zijn huiswerk, zonder daartoe aan
gespoord te moeten worden. Deze
vader achtte hel huiswerk, mits niet
overdadig toegepast, zeer nuttig voor
de kinderen.
No. 11 was beslist tegenstander
van alle huiswerk. No. 12 er vóór
No 13 was er vóór, maar wilde pas
met dit werk zien begonnen, als de
kindei en in de vijfde klas komen.
No. 14 was ook vóór huiswerk, maar
maakte er bedenkingen tegen, dat
bijna uitsluitend Fransch werk mee
gegeven wordt. Gaarne zou hij zien,
dat de kinderen ook huiswerk in de
Nederlandsche taal kregen.
De heer Ten Broeke oordeelt het
juist heel goed, dat dit werk bijna
uitsluitend uit Fransch bestaat, want
de Nederlandsche taal wordt x i.
op ziin school zeer voldoende onder-
N'os. 15, 16, 17, 18 en 19 waren er
vóór No. 18 vond het zeer goed, dat
de kinderen bij het verrichten van
hun werk ook eens een uurtje aan
zichzelf worden overgelaten dat
geef. hun eenig zelfvertrouwen en
kweek. ..selfhelp". wat zij in hun
laie. leven dikwijls zeer noodig heb
ben.
Nos. 20 en 21 waren er weer tégen.
Nos. 22 en 23 vóór. De laatste zou
gaarne zien. dat behalve op Zater
dag-, ook op Woensdagmiddag geen
huiswerk gegeven wordt.
De heer Ten Broeke zal dit verzoek
nader onder dc oogen zien en stelt
zich voor. om gedurende de zomer-
panden den kinderen ook op
Woensdagmiddag geen werk mee
naar huij te geven.
Nos. 24 en 25 vóórNo. 26 £dslist
tegen Nos. 27, 28 en 29 vóór. Dc
laatste vond evenwel iets onbillijks
in het huiswerk, omdat de kinderen,
wier ouders Fransch kennen, sterk
bevoorrecht ziin boven hen, van wie
vader en moeder die taal niet
machtig zijn. Overigens verklaarde
hij zich vóór huiswerk.
No. 30 was een twijfelaar en was
noch vóór, noch tegen, maar Nos. 31
i 32 waren er weer vóór.
Aan het einde van de zeer belang
rijke besprekingen liet de heer Ten
Broeke nog eens een eindstemming
houden en verzocht hun, die zich
tegen alle huiswerk verklaarden, van
hun zitplaatsen op te staan. Dal
aren er slechts vier. Hieruit consta
teerde de heer Ten Broeke, dat de
overRrcote meerderheid dus vóór het
behoud van het huiswerk was, mits
dit matig wordt toegepast en wan
neer rekening wordt gehouden met
de gen aakte reserve betreffende den
Woentdag- en Zaterdagmiddag. Hij
dankte de aanwezigen nogmaals voor
hun tegenwoordigheid en animo,
waarmede zij aan de besprekingen
hadden deelgenomen.
Een der heeren dankte hierop na
mens.de vergadering den heer Ten
Broeke voor het uitschrijven van
deze bijeenkomst en voor zijn zeer
duidelijke uiteenzetting van dit be
langrijke onderwerp. (Applaus).
de ouders heengingen, tee
kenden zij allen het voornoemde
adres aan het Gemeentebestuur.
OV-ER HOUTSNEDEN.
In de rotonde van hot Museum voof
Kunstnijverheid heeft D nsdagrnidaag
de heer Huib Luns ee® causerie ge
houden orer de houtsnijkunst, 't be
langrijk drel uit de graphische
kunst, in vroeger tijden, welke kunst
de laatste jaren weer naar voren is
gebracht door verschillende artisien
in den lande.
De causeur besprak eerst de plaats,
die de houtsnede in de graphische
kunst inneemt en Ewam daarna op
de geschiedenis er van. Bekend is, dat
het beginsel ee® cliché i® hout te
snijden, reeds ten tijd© van de Egyp
tische beschaving bestond. Voor Ne
derland brak echter het tijdperk,
waarin de houtsneekunst haar top
punt bereditc, eerst na de HervoYming
aan, doch in later tijden aisebte men
van het materiaal te veesl em de hout
snede raakte in aanzien achteruit.
Tegenwoordig echter blijken velen
ingezien te hebben, dat de houtsnede
voor den teekenaar tal van nieuwe
perspectieven geopend heeft Een van
de goede zijden is, dat de houtsnede
zich aanpast bij alle tijdperken. Ook
dient als een voordeel te wonden
aangemerkt, dat de teekenaar zelf
zijn cliché's maken moet na vooraf
gaande studie en vergelijking met «le
uiting van den kunstenaar, wiens
schepping in andere richting ging-
Na nog met een enkel woord gerept
te hebben van het te bewerken hout,
de beitels en de gutsen, eindigde do
heer Luns met het vervaardigen van
een paar afdrukken van vooraf ge
sneden cliché's
De heer Von Saber, secretaris van
het Museum, dankte den spreker met
enkele hartelijke woorden.
D© causerie was neer belangwek
kend.
Jammer, dat het volstrekt onmoge
lijk was, wanneer men iets te schrij
ven had, ter plaatse zijn werk te ver
richten.
lii hot veel le kleine zaal
tje, waar men naai' verkiezing in
een bijna bloedwarme temperatuur
of achter eeu tochtende deur kon ver
toeven, stonde® de meerendeels vrij
jeugdige toehoorders als haringen m
een ton. Te veel warmte, te veel toe
hoorders cn te weinig licht maakten
©en verblijf iu de Rotonde niet tot «le
aangenaamste bezigheid, die men zicN
kan denken.
(Zie vervolg Stadsnieuws Pagina 3\
