luiurs Dkhü
TWEEDS BLAD
Zaterdag O September 1816
Overzicht.
Veel forten-nieuws is er herlen met.
Van geen enloel oorlogsfront en
er zijn tooh vele I komt „een foil
van dien dag" Niet dat er niet ge
streden word*uilg©zondierd in de
Salonlkl-etroek donderen overal de
kanonnen en kotmt de infanterie on
ophoudelijk in actie. Maar er zijn
goen successen behaald die met den
vinger otp de kaart zijn aan te wijzen.
't Belangrijkste oorlogsfront is In
deze dagen de Balkan. Over DE VER
0 VERING VAN TUTRAKAN is 't
laatste woordl nog niet geschreven.
Uit Duii'tsohe bron wordt gemeld,
dat Tutrakan. dat de XJnitsch-
Bnl«aaraohe logers bezet hebben, wol
dotreliik een -vesting Is. 't Was
een versterkte nlaats, door een kring
van forton omgeven. Nadat de Roe
menen dit göWed in 1913 oo Bulgarije
veroverd hadden (door de bekende
..militaire wandeling") hadden de
belanorlik versterkt.
Anders luiden de berichten die van
Boekarest uit Londen komen. Die
verzekeren dat Tut raken, een plaatsje
van 8000 inwoners, allecen door
zuunkhveriten versterkt was maar
in geen geval eon belangrijke vesting
genoemd kan worden Verder wijizon
die eivtento-kriingen er op, dat Ln 't
Roemeemisoho operatieplon. voorzien
was, dat de Dobroedsja in een oorlog
met Roemenie 'l eerste operatie-vekl
zou worden en dan zou vallen. '1
Succes is door de Duitschers en. Bul
garen sterk overdreven, 't Heet dat
zij 20000 gevangenen gemaakt heb
ben, maar er waren In- 't betrokken
landsgedeelte niet eens zooveel Roe-
moeiische soldaten.
Voorts zegt 't lloemeemeche bericht
zeer karakteristiek ,;De val van de
Dobroedsja was verwacht, maar 't
is nog een heel andere taaie om den
Donau over le trekken
Hemelsbreed liet Tutrakan, zooals
\ve roods molddien. 60 K.M. van Boe
karest. Over bestaande wegen is de
afstand. 70 K.M. Boekarest la eon zeer
Bt'erko vestiinc omringd. door 18 groo-
te forten en 18 tussch engel eg en wer
ken. die door eetn anoorwec oruder-
1 i nu verbonden ai in. on oijn front van
72 K.M, long te vormen.
Voor de Duiteoh-Bulgaarsch© legers
evenwel aan oen bedreiging van
Boekarest kunnen denken, moeten zo
bi/i Tutrakan den Donauovergang for-
ceeren. Zulk eon breede rivier als de
Donau hier i6, vormt eon, scheidmg
tusschen de twee fronton, die, gelijk
in dezen oorlog al dikwijls gebleken
te. niet woo gemakkelijk over te komen
te en de Roemeniërs zullen bij bet
verhinderen van de poging om de ri
vier over te trekken, stellig op alle
hulp, die, die hun Russische bond ge
moeten bun maar 'bieden kunnen,
kunnen rekenen
Mag me>n de berichten uit Duitsche
bron goloo'ven dan zijn de Rureen
cv onwel ongerust o'ver den gang van
zaken op dit oorlogstooneel. Er
wordt gewezen Oip een beschouwing
In de Djen, waarin wordt opgemerkt,
„dal de Donau ongetwijfeld een
sterke natuurlijke hindernis is, maar
dat men bet forcceren van. don over
gang alleen met behulp van zeer
sterke verdedigingswerken aan den
oever beletten. Zulke verdedigings
werken 'bezi't Roemenië niet. Het
beeft wel een goede rivierboot maar
monitors alleen, kunnen dien overgang
niet verhinderen Do bescherming
van den Donau voreisehl zeer groote
strijdkrachten, daar snelle concentra
ties van troepen onmogelijk zijn.
Elke bedreiging van Boekarest, dat
de basis van den goheelen Ruseiseh-
Rocmeenschen veldtocht is, zou bet
plan van dien veldtocht met één slag
vernietigen. Indien ook Turkije troe
pen zendt, is echter die bedreiging
zeer wel mogelijk."
Aldus do beschouwing in de Djen.
De Russen zullen dus (haar Ier plaatfe
wel hulp aan de Roemenen moeien
geven. Eigenaardig te dat nog niet. is
duidelijk geworden hoever de Russeu
met bun opmarseh door Roemenië
den Duitsohers en Bulgaren lege-
moeit gevorderd zijn,
Zelkor is evenwel dat de Russen al
ten N. van Dobrttsj zijn aangekomen,
want 't Duitsche Btafbericht ver
klaart, dat daar aanvallen der Roe-
meensclie en Russische troepen
zijn afgeslagen. Maar 't blijkt ook
dat daar ter plaatse Tvfrksche
troepen zijn gekomen om de Bulga
ren en Duitschers te steunen want
die worden ook in 't Duitsche stafbo-
i'lchl gonoemd,
De val van Tutrakan heeft in
Bulgarije, in Duitschland en In Oos
temrijklHongarije ven Turkije Is
nog geen bericht ontvangen veel
vrougde gewv&kt, In Duibsohland wer
den do Duitsche en Bulgaarsche
vlaggen zelfs uitgestoken. Ook de
pers in de centraio landen is zeer
verheugd.
Do Vossische Zeitung zegt„Onze
blijdschap ontspruit allereerst uit
zedelijke voldoening, die telkens
ontstaat, wanneer de straf een verra
der achterhaalt,"
Oip 'l O OSTENHt'U K -ROEME EN
&QME PRONT is wel reeds van Rus
sische hulp epratee. In de Karpathcn
ie de vereeniging tusschen. de Rus
sische en Roemoensobe legere tot
stand gekomen. Alzoo dus een ver
lenging en aaneensluiting van 't ge-
veehtefront in 't Oosten
De hoofdmacht van Roemenië blij,ft
blijkbaar in Zevenburgen. Daar heb
ben de Roemenen ook weer eerngo
successen behaald.
Gemeld Is reeds (onder telegram
men in ons vorig nummer) dat
de Roemenen Orsova in Hongarije
bezet hebben. Orsova of Oud Orsova,
iin bet Roemieenscb Iloesjava, te een
stadje van ruim 4600 inwoners ln bet
Hongaarsche eomilaat Krassio Sizö-
reny. liet ligt aan de monding van
de Cecrna üi den Donau en aan de
spoorlijn Tem es v ar—Verclorova en la
oen station voor de stoomvaart op
don Donau. Twee K.M. stroomaf
waarts ligt in den Donau het eilandje
Ada Kalch of Nieuw-Orsowa. Dit ei
land werd ln 1716 door de Oostenrij
kers op de Turken veroverd. In 1788
heroverden laatsbgenoemden ochter
do Jniusschen versterkte vesting.
Toen de Servische vestingen ln 1807
door de Turksche troepen werden ont
ruimd, bleef N'ieuw-Or&owa nog in
handen idor Turken. Bij den vrede
van Sa.n Stefano werd bepaaüdi, dat
de Turken, do vesting ontruimen
moesten, waarop de Oostenrijkers
baar bezetten.
Voorts 'boekon de Roemenen nog
een andor succes. De Oosten-
rijkeche staf meldt, dat thans
aan weerszijden van do spoorweg
Petroseny Dilsa - 'Ilalfoog gestreden
wordt (Dit is 50 K.M. len Westen
van illenmaiiisladl). Ten W van Csili
Szereda (aan de Maros) zijn de Hon
gaarsche troepen voor een aanval
van een numeriek sterkeren vijand
naar hel Hangllta-gebcrgte terugge
trokken."
IDs Oostenrijkere blijven dus mos
steeds terugtrekken. Daarbij ontwij
lten zij blijkbaar ernstige gevechten,
want in de Iloemeensehe berichten
wordt niet veel gewaagd van her
haalden buit of gemaakte gieV.iuigoc.eii.
Op deze wij'zo krijgen de Roemenen
zonder veel inspanning een belang
rijk deel van Zevenburgen Ln bezit.
De Berliner Lokal Anzeigor hoopt,
dat de val van Tutrakan voor de
Oostenrijkers een gunstigen Invloed
zal hebben op den verderen loop van
zaken in Zevenburgen. Voorloopig
ziel 't daar niet naar u:t, want er zijn
geen aanduidingen dat de Roemenen
troepen van Zevenburgen terug zul
len nemen om aan de Donau tegen
do Dui'tech-BulgaarscheiTuikische
legers te et rijden. Daarvoor rekenen
zo blijkbaar op de Ruesen.
Opvallend te de kalmte aan 't
SAiLiONiIKI'PRütNT. Zelfs ln de lan
den dor geallieerden verwondert
men er zich over dat generaal Sarrail
geen offensieve beweging tegen de
Bulgaarsche legei's daar ter plaatse
onderneemt, om aldus den druk der
Bulgaren tegen de Roemenen te ver
lichten. Do Bulgaren hebben bun
offensief reed6 meer dan een weck
geslaakt, maar daarna hebben dc
geallieerden ook zoo goed als stil
gezetenAlleen do Serviërs ziin wat
Ln actie geweest. Nu mold;. I
F ra n s ch o stafbericht evenwel, dut
op hef Stroemafront hevige artillerie-
gevechten plaats hebben, c-venzoo aan
het Donaumeer. Zou dat de inleiding
zijn van meer aotie van de zijde der
geallieerden aan dit front In 't
Engoleche elafbericht wordt ook
melding gemaakt van geslaagde
patrouille-ondernemingen: van t
Engoleche leger aan 't Stroema
front.
Op 'i OOSTELIJK PRONT ts wei
nig verandering. De Duitsche
en de O o et e n. rij k c h staven
noemen, punten op waar de aanvallen
der Russen zijn mislukt, n 1. aan de
Zlota Lepa, ten Z. O. van Bryezany,
aan de Najarofka, in die Kanpathen
en in Oost Galicië, Vooral bij Ilalicz
te verwoed gestreden, dear zijn die
aanvallen der Russen afgeslagen.
Verder meldt de Duitsche staf dat
Duitsche ondernemingen ten Z. W.
van Zielona en ten W. van Schipot
(in de Karpathen) eucces hadden
Waarin dit succes evenwel bestaat
hooron we niet.
De Russische Glaf meldt, dat
tegienaanvallen van de Duitsoheirs op
die Russische trowpon die den linker
oever van de Dom.au bezet hebben,
afgeslagen zijn. Do Russen handha
ven zich dus op "t gewonnen terrein
In de streek van Gniila-Lipa duurt 't
Russisch© offensief voort. De centra-
len bieden hardnekkig tegenstand.
Aan DE SOMME is ook weinig vea-
andering.
De Duitsche Staf meldt, dot
aanvallen dor geallieerden tem. Zui
den van do rivier bij een aanvul met
zware verliezen teruggeslagen wer-
den.Ten Westen van Beng bicven
verschillende van loopgraven in
handen der geallieerden.
Do Engelse he staf spreekt al-
leeai van een welgeslaagde raid van
de Engelschen legen Duitsche loop
graven, waarbij djen Duitschers ern
stige verliezen leden.
De F ra nee lie staf bericht dat
de Franschen bij Verniandovlliers
terrein gewonnen hebben. „Ton Zui
den van do Somme deden de Duit
schers Donderdagnacht een tegen
aanval op de stollingen, die de Fran-
gchen van Berny tot ten Z. van
Chaulnee veroverd hadden, zonder
eecrnig ander resultaat, dan dat zij
zwai'e verliezen leden. Tusschen Vor-
monovillors eji Chautoes deden de
Duitschers niet minder dan vier
moss a-aanvallen, elk door een hevig
bombardement voorafgegaan. Overeu
wisten de Franse hem bet gewonnen
terrein to behouden. Bij dte 400 gevan
genen, Dondei-dag rn-deze si reek ge
maakt, kwamen er nog 200".
Vorder meldt do Pransche staf
dat de Fransehen BIJ VERDUN tus-
sclion de boss dien van Va/ux-Chapitr©
en Chenois door gevechten met hand
granaten tea-rem gewonnen hebben.
De Fianschen maakten 100 gevan
genen en veroverden eenige machine
geweren.
De Duitsche staf erkent 't ver
lies van terrein te N. O. van fort
Souvilfo.
De ..Times" verneemt uit Parijs, dat
de DOEinnen .der Duitsohers, om het
ciroote offensief der Keallieerden tot
slaan te brannon. klaarbliikeliilc mis-
lukkon. Hun tegenaanvallen misluk
ten den een na den ander. Do Fran-
söhen 6taan thans öd den wea Bar-
leux—Chaulnes. een stelling van
groot belang, daar de Franschen
thans Barfoux beheerschem en de
belaneriikste verbnndingsliin der
Duilschera achter het Somme-frout
afgesneden ifi. Het blad schruft
verder ..Dit spreekt hoek deel en
voor het onweerstaanbaar élan
der Fransche infanterie. Het feit. dat
or «evniiicejïön gencanen zi.in, behoo-
rende lot de Saksische divisie, die
mot grooten «ooed van het Aisne-
front af werd aangevoerd, is er een
bevviis voior. dat het Duitscho com
mando verontrust te d'oor de schitte
rende successen, die het offensief
onloverL"
Van 't ITALIA ANSCH-OOSTEN-
RIJKBGliE front zijn ook heden al
leen b«richten ovtr afgeslagen aan-
valLon. Alzoo geen wijziging in den
toestand.
Naar aanleiding van de rnededee
b'ng in het Itahuansche legerber-ciu
over hel slechte weder, «omt een
Stofani telegram dc vele moeïlij'kbe*
deal op met welke de Ilalfaansche
troepen te kampen hebben. Een be
zoeker van het Italiaansche front
zoide onlange: „De eoldaten op het
westelijk oorlogstoonoel klagen over
modder en vochtigheid, de Italiaan
sche echter ondervinden veel moer
moeilijkheden teD gevolge van de
hooge sneouw op de bergen en den
doret, dien zij moeten lijden ln de
door de zon geblakerde vlakten.'
Met de verandering van het seizoen
is de toestand thans geheel en al ver
anderd. Nu hebben de moeilijkheden
weer een ander karakter, Ten ge
volge van de cegene Is de toestand in
de Italiaansohe loopgraven precies
gielfjk geworden aan die in Vlaande
ren en het grootste deel van het wes
telijk front. Ook de Italiaansche sol
daten op de vlakte leven thans in
modderige loopgraven Op het
Kai-6bplateau hebben de troepen te
strijden tegen de moeilijkheden, die
de steenharde bodem, doorgroefd
met gaten en holen, als het ware een
versteende spons, bun biedt, maax
de Alpini zijn er nog het ergst aan
toe. Voor hen begint de winter Lang
zamerhand reeds en zij hebben niet
a Hoen te strijden tegen den vijand
maar ook tegen de ruwheid van het
'klimaat. Bij dit alles komt nog, dat
con groot gedeelte van do Italiaan
sche troepen, uit eon kllmatlsch
oogpunt, aan geheel andere levens
omstandigheden gewend is, dan
waarin zij thans moeten leven. On
danks al deze moeilijkheden echt&r,
aan welke do Italiaansche soldaat
het hoofd moet bieden, wordt het
werk niet onderbroken en evemnin
de loop der operaties veriangwaamd
zoo verzekert T Italiaansche
persbureau.
Over GRIEKENLAND'S HOUDING
heerseht nog onzekerheid.
Vole arts een bericht in de Duiteche
bladen ziiin de besprekingen, die
noodzakelijk aan de mobilisatie van
Griekenland moeten voorafgaan, nog
niet beëindigd. Wol spreekt men al-
tremeeai van een nieuwe mobilisatie.
De eemec- officieelc- aanduiding be
slaat evenwel noc slechts in bet wei
geren van verlof aan reservisten van
het platteland-
Verspreid nieuws
VERLENOING DER ZITTINGS
PERIODE VAN DEN DUITSGHEN
RIJKSDAG. Bij de beraadslagin
gen, die onlangs tijdens de aanwe
zigheid van den rijkskanselier en
den minister van Binnenlandeohe
Zaken in het hoofdkwartier htóbben
plaats gehad, is, naar de „Tag" me
dedieelt, ook db verlenging dor ziir
tlngaperiode van den Rijksdag tor
sprake gekomen. Binnenkort kan
een dedbobrelltend voorstel verwacht
worden, doch hei is niet zeker of dit
tijdens de korte Rijksd'agizfilbtmg :m
S<vptenibor of in do langer© m No
vember zai ingediend worden. Dit
zal grootendeels van het verdere
verloop van den ooriog afhangen.
Vermoedelijk zal de zittingsperiode
tot den 12en Januari 1818 \erlengd
worden.
KAVALLA. Do „Manchester
Guardian" schrijft: „Kavalla, op
welks forten de Engeische loanoimen
thans vuron, te veiveweg de meest
schilderachtige stad' aan d© kust van
Macedonië. Een forsche hoogte, ge
kroond door een middel ecu wach
kuatoel, om den voet der grijze to
rens do huizengroepen, rose, vit en
blauw, mot hier en daar koopeitjes
of slonk© minarets, vormen het mid
dengedeelte van hot beeld. Do vroo-
lijk gekleurde huizen zijn verspreid
langs de steile hellingen van de rots
en over den vlakken grond aan beide
zijden. Een statig Romelnsch aqua
duct doorsnijdt het daL daarachter
en loopt naar de heuvelen op den
achtergrond. Door een hollen weg
tussctiéü de heuvelen loopt de weg,
waarlangs d© krakende ossenwagens
trokken, beladen met tabak, die Ka-
vaJla zoo welvoi'end maakt liet is de
aloude Egnatiaansche weg (Via Eg-
naïiana), die een vijftien kilometer
verder langs het vroegere jPhilippl
lioopt De naam is nog in het Turkseh
blijven voortleven als „Filibijik",
inaar de stad zelf bestaat niet moor.
W ei vindt men er een massa over
blijfselen verspreid staan. Do graf-
sloenen van een Turksch kerkhof in
de omgeving zijn alien gemaakt van
marmer, dal eftns Vóór don bouw van
de paleizen van -Phillppl Is gebruikt
en nog Steeds staat er <5© i-omp van
het amphitheater. Hot volk dat daar
thans woont weet niets van den groo
ten veldslag, die oen eind© maakte
aan die RiOmeinsch© republiek, waar
in Brutus zich op zijn zwaard wierp
on het lot onderging, dat hem reeds
in een visioen te Sardis voorspeld
was: ,,Wij zullen elkander te Phllippl
weerzien".
IN OVEREENSTEMMING MET
BEiLGIë. Onder d;t opschrift
schrijft „Vrij Belgie „Uit Frankrijk
ontvangen wij een propagandakaart,
uilgegwen door do „Ligue des Pa-
triotes", die het Duitsoh grondgebied
aan den linkeroever van den Rijn
gelegen annexeoren wil. Een lezer
drukt er zijn verontwaardiging over
uit, dat Maurice Barrès in bedoeld
etuk verkondigen durft „Geen
Duitsch gezag meer op den ünker-
Itijnoever. Wij zullen er alles Inrich
ten ino vereenstemming met Belgio',
alsof België voor dergelijk© annexatie
plannen gewonnen was. Het kan
natuurlijk onzo bedoeling niet zijn
ons le mengen in een discusele over
de Fransche oorlogsdoeleinden, maar
het worde hier uhdrukkelijd her
haald, dial België geen oorlog voert
ojn Duitscji grondgiebied te annexe©-1
ren dat is in elk geval de opvatting
van de overgroot© meerderheid onzcM'
landgen ooien."
VREDESBEMIDDELING DOOR
NEUTRALEN In de „Forthnigh
tly Rovieuw" wordt beweerd dat
•president Wilson bomiddelingsplan-
non overweegt en nog dozen zomer,
op zijn laatst in den herfst, een
vvapenstiIsland lot hc-i houden xan
vredesbesprekingen zal voorstellen
Aan het voorstel van den Arnerlkaan-
echc-n president zou klem worden
bijgezet door een. gemeenschappelijke
verklaring van alle met de oorlog
voerenden handeldrijvende neutrale
landen. De regeering le Washington
hoopt een 'blijv&nden vrede te ver
zekeren door de neutralen uit le
noodigen waarborgen te geven togen
toekomstig© oorlogen. Amedcka al
leen kan 'bij ihel sluiten van een
eventuoelen vrede elechls een be
perkte rol spelen, want terwijl alie
andere landen aanmerkelijke verlie
zen hebben geleden door belemme
ring van den handel en stijging san
de prijzen voor levensmiddelen, en
terwijl zij m het voortdurende gevaar
verkoeren in den oorlog meegesleurd
le worden, is alleen Amerika van
dezo nadoelen verschoond' gebleven.
Hetzelfde blad 'beweert, dat reeds
vroeger van ilolkmdeche zijde bij de
Amerikaansche iregeermg stappen
gedaan zouden zijin om den last van
don oorlog voor de neutralen lichter
te matten. Wileon zijucrijda heeft er
echter belang 'bij om zijn positie nog
vóór November, dua vóór de presi
denlsverkiozmg, door bevorder mg
van den vrede sterker te maken. Hij
heeft de sympathie van de Duitsch-
Amerikanen verspeeld en ook de
Entente-vrienden kijken hem wegens
tot Engeland gerichte nota's niet ai
te vriendelijk aar. Mocht het hem
echter gelukken, den vrede, of ten
minste een wapenstilstand tot stand
te brengen, dan. zouden alle partij
twisten over zijn persoon ophouden.
TEGEN LUCHTAANVALLEN OP
ENGELAND. Voor een van do
Londenscb© politierechtbanken had
dezer dagen zich enn vrouw te ver
antwoorden wegens het onvoldoende
bedekken van bot licht dal uit, haar
woning scheen. Uit het proces-ver
baal van den politic-agent, dje haar
bekeurd, blc-ek, dat heit licht zicht
baar was geweest in den nacht waar
op de jongste Zeppelin-aanval g©-
scliiedde. De rechter nam in aan
merking, dat de beklaagde een arme
vrouw was en de vrouw van eetn sol
daat te velde, en hij legde haar dus
een lichte boete op, maar hij gaf er
•dl© waarschuwing bij dat voortaan
overtredingen van dien aard, streng
zouden worden gestraft. Onachtzaam
beid was geen excuus en nu de lan
gere en donkerder nacht en weer kwa
men, was het ieders plicht te zorgen
dat foder lichtverschijnsel, dat een
Zeppelin van nut zou kunnen zijoi,
werd! gedoof of zorgvuldig bedekt'
gehouden.
RUSSISCHE MIJNEN IN ZWEED
SOH/E WATEREN. STOCKHOLM,
8 Sept. (W. B. „Nya Dagligt Alle-
konda" wijst er op, dat het Russische
mijnenveld zich oj» Zwoedsch soeve
rein gebied bevindt. Voor de Alattda-
zee geldt n 1. het etaateverdrag van
1810, dat bepaalde, dat de grens
tusschen Rusland' en Zweden midden
door de Alandeze© naar de Oostzee
gaat. Zoo heeft Rusland dus op
Zweedsoh gebied mijnen gelegd en
moet Zweden dus protosteeren indien
het dit gebied niet een buitenland-
6che Mogendheid voor oorlogsdoel
einden ter becliikking wil stellen.
DE ZWEBDSGHE ILARINGVIS-
SOIIERIJ. Uit Stockholm wordt
gemeldTusschen de Zwöedsche en
Engc-lsche regeering te een overeen
komt getroffen, waarbij de Engel-
sciic re-geering zich verplicht, tegen
zekere concessies van Zweedsche zij
de, den invoer van hoogstens 150.000
ton IJelandschè haring^ In Zweden
voor rekening van de levensmidde
len commissi e niet te verhinderen.
Voor het overige tracht de Enge'sche
regecring minstens 150 000 ton Noor-
weegsche haring voor invoer in Zwe
den ter beschikking te houden.
Stadsnieuws
De Grondwetshendening.
Vrijdagavond heeft in de Loven zaal
van de Soc. Veireeniging e©n debat
plaats gciiad tusschen do heoren A.
II. Gorhard en Prof. Dr. B. D. Eerd-
mans, tol en van de Tweede Kamer,
die resp. pro era contra liet voorstel
der Regeering tot wijziging van Art.
192 van d© grondwet zouden behan
delen.
Op uitnoodiging van de afd. Haar
lem van Volksonderwijs waren on
dermeer aanwezig: Mr. D. Fock,
oud-minister en lid dor Twee-
do Kamer voor Haarlem, Mr. M.
Slingetnborg, lid vati Gedeputeerde
Staten van Noord-Kolt'and, d© wet
houder L. Mod'oo, de Raadsleden
Nagtzaanii, Differs, Schram, Klein,
Koen, Gro&ivendiaal, Bregonjo e.n v.
d. Kamp, do arroradiesemenls acltool-
opzicner te Haarlem, de heer Boes,
voorts de heer Klaas do Vries,
Dr. A. Borgman, Directeur dor Han-
dels-H B. S. enz.
Ongeveer half negen opent de lieer
A. A. v. d. Voort dte vorgaderiu
Hij wijster op dat onder de Gron..-
wetswijzigingen die van arts 192 ze
ker ©en belangrijke plaats inric&mL
Spr. vestigt d© aandacht op de Be-
vrêdigings-Commissie, liaax* arbeid
en de resultaten daarvan en op do
verschillende wetsvoorstellen
Ten etod'e de noodige voor
lichting te vernemen van een i go
vooraanstaande figuren, waren ge
noemde spirekere uitgenoodigd. Spr.
zegt hun voor hun bereidwilligheid
dank.
Art 192 der Grondwet liusdt: Het
openbaar onderwijs ls een voor
werp van de aanhoudend© zorg
dor Regecring. D© inrichting
van hot openbaar onderwijs wore1:,
met eerbiediging van ieders gods
dienstige begrippen, door de wot
geregeld. Er wordt overal in hot Rijk
van overheidswege voldoend open
baar lager onderwijs gegeven, liet
geven van onderwijs ls vrij, behou
dens het toezicht der overheid, en
bovendien voor zoover hot middel
baar en lager onderwijs betreft, be
houdens het onderzoek naar de be
kwaamheid zedelijkheid des on
derwijzers; het een en ander door do
wet te regelen. De Koning doot van
clen ataat der hooge, middelbare en
lagere scholen jaarlijks een uitvoe
rig verslag aan de Statcn-Gcneraai
geven.
De heer Gerhard krijgt t eerst hot
woord. XJi't zuiver practische over
weging zal spr. zich niet inlaten mot
de wetsontwerpen der Commissie. De
ze hebben slechte een academische
waard© en toonen slechts aan, hoe
de toestand kan worden, daar liet
d© vraag is, of zij er komen
zulten. De korn van alles ligt
ten slotte hierin, of mem ©r voor
of tegen is, dat financieel bij-zender
en openbaar onderwijs geliijkstelling
zullen verkrijgen. De rest kan men
franje noemen. Do gcsciiiedems, dio
aan 't grondwetsartikel 192 vooafgaat
wijst in d© eerste plaats op een Cal
vinistischs school in de Republiek,
een instelling zonder ©enige vrijheid.
In de 18e eeuw was dat onderwijs
een peil gedaald zoo Laag. dat wij dat
Haanemnier Halletjes
EEN' ZAT LHUAGAYOND-PRAATJE-
Dc menschep, m hun schromelijke
eiganwii'sheld. willen, ai til d de natuur
verbeteren of aanvullen. Schiet er.
zou ie zeKsreri. «een levend hout rc-
noea uit den «rond in onzen Haar
lemmerhout. dat zii er zooveel dood
hout tussaben zetten 'l Ik spreek van
de tallooze borden. Liefhebbers van
statistiek, dio veel tiid hebben, moe
ten deze leeliike dinaen maox' eens
«aan tell on. ze zullen tot een «root
cijfer komen. Achter de Buiten-
societeit staan er drie «azelliiK bij
'elkaar, eefot een blauw bordje
HENDRIKLAAN, daai e&n wit met
«roon: TEN STRENGSTE VERBO
DEN BLOEMEN EN PLANTEN TE
(PLUKKEN en eindelijk een: VER
BODEN VOOR ALLE MOTORRIJTUI
GEN. Dit laatste is rood en een won
der van sti.il. want het bestaat uit
een driehoek en een hark Natuurlijk
kan dat niet toevallig wezen, maar
heeft een «ewichtige symboliek© bc-
teekenis. Dc driehoek is puntig, het
beeld van scherpte, het hart vertegen
woordigt do goedheid, ongetwijfeld
heeft de wetgever hier tot de bestuur
ders van ..alle motorrijtuigen" wallen
zegeen ..ik kan begriinon dat dit pad
u toelacht (hart), maax- betreedt het
ïiict. want ik zou u in t algemeen
belang moeten straffen (driehoek), of
om het korter te zeggen „Straf is
niira handmaar lieflijk mijn ge
moed."
Ditzelfde bord vinden we oolc bij
den incang van den riiiwe» naar den
Kleinen Houtweg één verder de
waarschuwing tegen het plukken
twee dan een lichtblauw bord met
het woord RIJWEG drie. en een
blauw bordje ORANJELAAN vier.
Het gaat. zooals we zien, met dien
borden-aanplant crescendo, want bij
den zoogenaamden Kleinen Hout.
tegenover de SDoniaardslaan. is er
nauweliiks ruimte genoeg, om ze
allemaal to bergen. VOETPAD. RIJ
WIELPAD. RIJWEG. RUITERPAD,
ZUIDERHOUTLAAN en het bekende
vertod war Woemeu en planten. 1
Somen zes. Daartegenover bij de
Spahlaardslaan een zelfde serie mot
don naam EMMALAAN, totaal
zeven.
Ik denk. zonder overdrijving, dat
on dit ocgenblik het aantal horden
ln den Ilout ln d,e tientallen loont.
Waarom niet verschillende wenken
op één bord onder elkaar gezet, zelfs
al moest 't prachtstuk over de motor
rijtuigen dan worden opgeofferd I
Als iemand denkt, dat ik dit maar
(zóó zeg, dan heeft hij 't mis. Er is
een bijzondere reden voor. Niet ten
onrechte klagen stedelingen over de
voorrechten van wie in de omgeving
wonen voor hen bloemen, vogelt,
planten, hoornen, voor do stedelingen
oracblgeur. karrenceraas. tram-
gebel en niet eens borden. We komen
langzamerhand in den Ukl van de
becrootinc. zoodat er alle gelegenheid
te ©en soon uit te trekken ©in ook de
etad met borden met goede wenken
te beschenken. Hieronder worden er
eeniige in zeer eenvoudigen vorm
Klmmers de eenig wax'e) geteekend
Buitengewoon
geschikt tn de
nabijheid van
bewaarscholen
HEBT GIJ UW
BELASTING AL
BETAALD
Dit laatste midden
in de stad. 'ln de
buurt van belas
tingkantoren (kan
dc-s avonds ver
licht worden).
Dan een derd© kennisgeving,
plaatsen bii de drïnkföntelnen
WATER IS NIET ALLEEN
VOOR INWENDIG. MAAR
OOK VOOR UITWENDIG
GEBRUIK UITMUNTEND.
Natuurlijk ls dit denkbeeld nog
voor veel uitbreiding vatbaar, maar
het is niet meer dan heleefd. de uit
werking aan het gemeentebestuur
over te latenallerlei variaties, zoo
als verrO'lbare wenken, wenken op
auto's, desnoods een geschilderd ver
zoek od het breedste gedeelte van de
paarden der «emeenterolniging blij
ven aan de verbeeldingskracht van
het Stadhuis ove'mc-laten.
Wanneer de Bloem endaalsalie
tram. van het Prinsenhof werk ko
mende. onder het viaduct doorrolt
■en het StationsDlein opschiet, dan
heeft de wagen in den regel een nei
ging om. wegens beletselen, die in
ziln weg komen, even te blijven staan
voor den uitgang van het station.
..Aha", denken dan allerlei passa
giers. dl© den Kruisweg opmoeten,
„hier kunnen we gemakkelijk uit
stappen." Maar juist ais ze daartoe
aanstalten maken, gaat, de tram
verder. Volt het heele Stationsplein
over en komt pas in de buurt van
den Stations-ingang tot staan, zoo
dat \erreweg d© meeste menschcn
een heel eind terug moeten loopon.
Daar ik. zooals de lezer wed weet.
met een onderzoekend/en geest be
gaafd ben. vroeg ik onlangs aan een
conducteur „Zou het niet nraclisch
wezen, de trom to iaien stilhouden
bil den uitgang van 't Station?"
..Dat zou het zeker", zei hij. ,,'t Is
ook vroeger zoo geweest. Maar als
do wagen daa'r stilhoudt en er stap
pen veel menschen uit en or moot
ook no« eon gebrekkige dame uit
ivordcn geholpendan scheelt dat
gauw oen minuut en komen de hee-
ren. die den trein moeten halen, net
precies te laat."
Verwonderd keek ik hem aan. Hij
blikte noch bloosde, stond blijkbaar
voor de feiten in. De Blojeauendaal-
sche ingezetenen, die «eregeld naar
Amsterdam reizen, etaan dus zóó
laat en. dat één minuut oponthoud
van hun tram hun den trein doet
missen.
Is dót de invloed van het buiten
leven I WH stedelingen stelden ons
dat toch andere voor. Ik althans heb
altild gemeend, dat zoo'n Bloeinen-
dalc'r 's move ens om een uur of vijf
met een energieke beweging de de
kens van zich afgooit en opstaat.
Vrooüjk neuriënd
„Hoe genocgeljik rolt het leven des
gerusten landonans heen..."
steekt hij ziim hoofd ln de kom en
wascht en Plast ale een stadsmensch
niet durft deuken. Is hii voorloopig
aangekleed, dan beceeft hij zicli naar
do kinnen, spreekt den liaan vrien
delijk toe en onderzoekt, of dc kippen
niet getroffen zijn doör een van de
vele ziekten,, dio het pluimvee kunnen
kwellen vervolgens wandelt hli zijn
tuin eens rond. waarin hli alle bloe
men bii name kent. telt d© peren,
appelen en perziken en houdt daar
aanleekoni.ng van. Nu maakt bii een
klein wandelingetje i'n de buurt,
steekt een. piin on en begeeft zich
daarheen waar letterlilk Iedereen te
voet gaatvervolgens hakt lui wi>t
hout om zïin buikle op normale ron
ding to houden (niet te veel. omdat
het hout zoo duur is) én begeeft zioh
•aan 't ontbüt. waarbij hij zijn ooh-
teiKlhlad leeeL N,u leat hij de laatste
hand aam zijn toilet, draait zün kne
vel ©o. oefent nog even voor den
SDioKcl den glimlach, die hom het
6ueces in zaken heelt gebrachthalf
welwillend, half gebiedend, half na
denkend en half vastberaden, en
wandelt dan rustic naar de tram.
die hem tien mimiten voor ziin trein
vertrekt., op 't Stationsplein afzet.
Dit had ik verwacht: de waarheid,
door dien conducteur zoo wreed ont
huld. te teleurstellend. Ze zal mij
inlusEchen liiot beletten, er op te
blilven aandringen dat bii den Sta
tions-uitgang een vaste halte koont.
Dorneliincen moeten dan maar vroe
ger ore taan en zich niet verbeelden,
dat zii. evenals stedelingen, tot het
laatst© nippertje in hun bod mogen
bhivtn liggen. Ik heb ©en jong-
mensöh geleend. d;e 's morgens uit
z'iin bed. op een hoocc verdieping,
den trein kon zien aankomen. Als de
trein Santpoort verliet, kon bii net
nog op tiid aun het Hahrlemsche
station ziin. Zoolets verwacht je niet
van een plattelander en eerlijk ge
zegd beseeu' j© het ook niét, We moe
ien de soorten een beetje uit elkaar'
houden, anders komt er al gauw de
grootste verwarring.
„Natuurlijk ken jii al 'do Verschil-
lende vogelgeluiden uil elkaar zei
een stedeling tot ziin broer, die od
een villa in Bloemendaal woonde.
..Welnee', antwoordde d© broer.
„Wat zou ik daaraan hebben, de
vogels zinnen er toch niet undors
om
Zoo «aait hetde echte buitenman
sterft uit. die aan de manier waarop
ziin ezel met zirn kop draaide, kom
zeccon of het gauw zou gaan rage
non en al de geluiden m de natuur
kende, ook het kloon en od do iizoren
Dan. waarmee ziin vrouw, hoever hij
ook van huis verwijderd was, hem
liet weten, dat het etenstijd was.
Toch ziin er overal, ook in de al ad.
geluiden waar ie wat uit hoore'n
kunt. Als in de verte een kruiwagen
aankomt, lijkt die. met zün kraken
en dreunen, eerst op een trommel
slag. maar als hii nadert hoor je er
duldellik een vragend verwiit in.
namelijk dat -. zie-je-nou-wei-daar-
heb-ie-het-ai.
Wie 1 niet gelooft, moet maar
goed luisteren. Op welke vreeeeljjke
gebeurtenis dat verwijt betrekking
heeft, weet ik niet. maar wie hot
eenmaal gehoord heeft, kan er niets
anders moer in verstaan.
Het doet me denken aan een land
man. pas gekomen uit een ver ver
wilderden hoek. waar zelfs nog geon
stoomtram bestond, die zich bij zün
gastheer in de stad beklaagde over
het «teren van do stoomfluit van do
treinen. „Geen wonder", zei de
stadjgnan. ..als ze jou buik vol
pompten met water en er dan oen
vuurtle onder aanlegden, zou jii dan
niet schreeuwen
liet papier is duur. iedereen weet
dat. zoodat deze courant kostbaarder
is dan ooit Te oordceten naar dc
proppen, die nog maar altijd od
straat zwerven, trekt zich overigen©
het publiek van deze duurte niets
aan. Of de menschen zich wat bi»
perken in. hun correspondentie, heb
ik niet vernomen. „Beste vader",
schreef ©en sludoerende zoon, „het
papier is zoo duur. 'dat ik cteze
maand maar op een briefkaart laai
weten, dat ik «ózond ben en geld
noodig heb. U ziet trouwens, dat een
tel of kaart daa'r «root genoeg voor is.
Uw liefhebbend© Willem.
Vervolgens schreef tiii een brief
van twaalf bladzijden aan zün ver
loofde. waarvan vier in versmaat,
wat wea ens de halve regels bijzonder
schadelijk is.
De Danierduurte schijnt dus betrek-
kellik te wezen, zooals véél betrekke
lijk ls. Het aantal circulaires Der
post echii.nt nog niet hard te vermin
deren. Wel heb ik opgemerkt, dat de
Bond voor Vrouwenkiesrecht, of-
©ohoon ziin orgaan een maandblad
is. onder deze duurte gebukt gaatik
lees nameliik in het laatste nummer
„Wegens de duurte wordt dit blad
tiidoliik od ander papier gedrukt.
Voor de aldeelingebesturen wordt
echter nog het betere papier ge
bruikt,"
Dit doet denken aan de huisvrouw,
die 's middags aan lafol tot de familie
zeat „die perziken, eten wii op. ln de
keuken behoeven ze daar niet van tf
hebben."
Vroeger zei een leerling, die niet
toé een hoogere klasse werd toe
gelaten „ik ben gezakt
Later zelden de kameraden: „hij
is gestraald".
Tegenwoordig verklaart ite familie:
..onze iongen doubleert ziin klasse".
Dit eohoono woord lijkt bUna od
een succes.
FIDELIO.
