NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD. - Opgericht 1883.
34s Jaargang fi3o. 1-020S
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
VRIJDAG IS SEPTEMBER 1818
HAARLEM S DAGBLAD
abonnementen
PER DRIE MAANDEN:
Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd
is (kom der gemeente) met het Letterkundig Weekblad „De
Zaterdagavond"1.50
Franco per post door Nederland 2.
Afzonderlijke nummers0-05
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem0.371/.
n B de omstreken en franco per post. 0.45
Uitgave der Vennootschap Lourcns Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM.
a dvertentiën:
Van 1—5 regels 75 Cts.; iedere regel meer 15 Cts. Buiten het Arrondissement
Haarlem van 1—5 regels Ielke regel meer f 0.20. Reclames 30 Cts. per regel.
Bij Abonnement aanzienlijk rabat,
Advertentiën van Vraag en Aanbod, van 1—5 regels 40 Cts. per plaatsing,
elke regel meer 10 Cts. a contant.
Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 53.
Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem In dit blad is uitsluitend gemachtigd hef Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 7678, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. De Verzekering der (per weok) geabonneerden wordt gewaarborgd door ,,The Ocean" Rokin 161, Amsterdam.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
AGENDA
ZATERDAG 16 SEPTEMBER.
Schouwburg, Jansvveg: Door In
spanning Uitspanning.
Bios co opvcb rstd 1 i:ng enCincnuvPa-
laco. Gr. Houtstraat. Biosc, Theater,
Gr. Markt. Apollo-Theater, Bartel jo-
xiestraat.
Stadsnieuws
Legenden en Uaarlemsche
Straatnamen.
Bii de samen» telling van het cloor
de VereesniahiK ..Haerleon" uitgege
ven boekte over <le Uaarlemsche
straatnamen heb ik niet verschillende
moeiliikiheden te kampen «ehad. Een
der lastigste quaes ties was zeker wol
Biet onderzoek naar de bestaande
lesronden en overlevertratraiverhou
den nan d'e namen van onderscheide
ne straten of stadsgedeelten. Niet
zonder leedwezen immers iemand
die gaarne grasduint in onze nlaat-
eeliike geschiedenis, wordt gehecht
nan tradities kwam ik in de mees
te gevallen tot do conclusie, d'at tus-
schon die overleveringen en de na
men der straten geen verhand kun
worden gezocht, weshalve ik ze niet
onmarn en mii benaalde tot de inede-
doelina van de meer sobere, prozaï
sche historische feiten. liet verblijdde
mii echter, dat or bevoegde lezers
iwaren. die het niet irdhecl met inline
opvatting eens waren en met klein
die lesenden als oorsnrone van eemi-
ce namen bleven" verdedigen.
In een pa&r artikelen nu will rit die
overleveringen mededeelen, daar vele
lleaers er wol iets nieiuws in zullen
vindon.
in het algemeen zij hier nog ge
zegd dat uit Haarlem's geschiedenis
wei een Daar honderd legenden en
volksoverleveringen ziin te «oven, die
een zeer interessant beeld vormen
van de vroegere zeden en gebruiken.
IWii zuilen ons echter bepalen tot
hebreen is vermeld in. dton titel- boven
deze biidraee en bezinnen met
BAKENES»
Deze naam ia steeds de lieveling
'geweest van hen. dio bii het bescihrii-
von der locale geschiedenis tevens
het verleideliik maai- zoo gevaar
lijk terrein! der etymologie betra
den. Hier kon geschreven worden van
Bacchus en Bacchus-feesten. van wil
de zwiinen. van oerwouden en
eeuwenoude eiken, van Noorsdhe go
den. ia van wat al niet meer 1
Kraantjelek en Aerdenhout werden
er wel eens bijgehaald, maar wat
nood 1 Vast immers stond, dat in
overoude tijden Hiaafrlefm omringd
was door oen ontzaggelijk groot
woud. zoo dicht, dat men van Hille-
«oin tot hier over de toppan der
boomen kon looDen. In dit bosoh werd
god Bacchus bijzonder vereerd en
«een wonder, want ziin heiligdom
bevond zioh aan den voet van een
hoog duin den interen Blinkert, Uit
eon der eeuwenoude reuzen-enken .al-
'hier siinelde voortdurend water,
waarom men die plaats ook Kraantje
lek noemde. Dat d.e Bacchus-veroc-
rine zich tot nabii Haarlem uitstrek
te. is zeer goed aan te nemen, vooral
als men weet. dat deze wijngod nog
een tweeden tempel had in den
Haarlemmerhout, En even goed laat
het zich verklaren, dat men daarom
ook het bosoh. od welks terrein later
hot stadsgedeelte Baliones sou vor-
riizen. den naam «at van Bacclnis-
bosch. Maar wel wat al te dwaas
.klinkt het slot der legende, dat deze
naam later door liet spraakgebruik
werd ve'randerd in,Bakenes, ter-
wiil de bewoners -Haarlemmers wer
den genaamd!, als wo-nende bii Haar
lem
Een andere overlevering luidt, dat
in overoude tilden in liet woud rond
om onze blad vele eikenboom en
«roeiden. Onder deze boomen liet
mon de baken (dit ziin wilde zwiinen)
weiden. DaaTOin noemde men dit
woud baken-nes. waait nes betee-
kende een moerassig'e plaats. ALs be
wijs wees men dan ou de 'hier aan
wezige Valken-, Raven-, Vrouwe- ca
Bannesteeg. want de valk en de raaf
waren heilhze vowels, die bii de Scan
dinavians gewijd waren aan Freya
«n Odin. Ter eere van Freya werden
als zoenoffer in het naiaar koeken
«obakken. in den vorm van zwiinen.
Daarom bestond nog eeuwen lang te
Haarlem de gewoonte, om op Var
kenmarkt dergelijke koeken te ver
vaardigen
WARMOESSTRAAT.
Do overlevering aan dezen straat-
haam veï'bomb-n, jg ook wel der
moeite waard om medegedeeld te
worden. Zij werd mij verteld door
dien heer J. B. A. Saeajs em ik geloof
niet dat genoemde lieor l>oos op mij
zal zijn, zoo ik haar in breeder kring
bekend maak.
Het ie wel haast vijf eeuwen go-
leden, dat nabij eeji molen-werf te
Haarlem hot lijk. vau een man werd
gevonden. Hij was door een messteek
vermoord en nu vond men naast dien
molenaar, die op het grasveld vóór
don mol.en zijn middagstaapje deed,
een bebloed nies.
De molenaar werd als verdacht van
dien misdaad gearresteerd, en de ju
stitie veroordeelde hem, ofschoon hij
bezwoer onschuldig te zijn en dat
liet mes naast hem gelegd was, ter
wijl hijsliep, liet vonnis luidde:
„ophanging tot er de dood op volgt".
Den dag, waarop de terechtstelling
zou plaaits vinden, was de Groote
Markt vol nieuwsgierigen. Op hot
oogenbl'iik, dat den onschui-digen mo
lenaar de strop om den hals gedaan
werd, kwam zijn knecht schreeuwen
de on met een doek zwaaiende nan-
loopen en drong zich met geweld
door de meuigle lot vóór het scha
vot. Men schorste een oogeublik de
terechtstelling en nu vernamen de
rechters van don knecht, dat deze
den waren, schuldige kende. De
knecht was nl. op reis geweest, toen
do moord had plaats gevonden, en
bij zijn terugkomst herkende hij liet
bewuste mee. Dit was niet het eigen
dom van zijn meester, maar van een
berucht persoon in Haarlem. De ju
stitie begaf zich dadelijk naar de wo
ning van den aangewezen misdadi
ger, die juist middagmaalde. Toen
hij die rechters bij zioh zag binnen
komen, begreep hij, dat zijn misdaad
aan hel licht was gekomen en dat de
dood hem wachate. Van angst en
schik braakte hij het pas genuttigde
voedsel nl. w a r m e moes
uit, waarom de straait den naam
kreeg van Warmemioesstraat, dooi
den volksmond later In Warmoes
straat veranderd.
De molenaar werd terstond in vrij
heid gesteld en mocht drie wenschcm
doen, als vergoeding van het door
stane leed. Een dezer wenschen was,
dat de Baan ten eeuwigen dage een
speelplaats zou zijn voor de IIaar-
lemsche kinderen.
ANEGANG.
In oude tijden «Londen aan het
Spaarne, ter hoogte van de Lange-
en Korte Veerst-raat, verschillende
veerhuizen. Hier werden de schepen
gelost ep geladen. Voor liet vervoer,
der goederen gebruikte men gewoon
lijk ezels, die des morgens uit de
stallen in rijen naar het Spaarne
werden gelend ou wel langs den weg,
dio de Groote Hou 1st raat met de
Korte Veerst-raat verbindt. Dit was
in den Bourgondöschen tijd, toen de
Haarlemmers zich nog schaamden
voor hun schoone moedertaal eai vele
Fransche woorden gebruikten, die zij
dikwerf zelf niet begrepen of to on
pas gebruikten.
Aanvankelijk noemde men genoem
den smaWen weg het ezel pad of cze-
iongang, maar omdat diit zoo leel'ijk
klonk, verfranschto men dien naam
in ane-gang. Die naam nu is behou
den gebleven, als een waarschu
wend voorbeeld eu daarom verander!
de gemeenteraad hem niet weer in
Ezclengangl
W. P. J. OVERMEER.
ZWËMSQ-DOOL Do temperatuur
van het water in de Zwemschool aan
d-e Ho uitvaart was heden-54 graden.
PERSONALIA. De hear W. Weu-
slng te Haarlem Blaagdle te 's Gra-
venJiage voor hol voorloopig machi-
nislendiploma.
D-e sepgautan K. Hoorn, M. H.
Landman en C. Visser van. het In
structie-Bataljon zijn overgeplaatst
bij het 10e Regiment Infanterie.
ST. JOZEFSGE'/.F.f .LEN. De
feesten ter "oleszenheid van het vijf-
iarhr bestaan van de afdeeling Haar
lem dei- St. JozefSKezellen en van het
12W)-j-arig priester-jubileum barer pre
sident. nater Carninada. zijn verloo-
pon zooals wii aancekondicd had,dep.
Nadat de jubilaris ingehaald was im
de versierde zaal van het Vereeni-
iriiivs«ebouw in de Jansstraat, hield
de vice-di'esident. Pater C. J. van der
Valok. een toespraak, waarna ver
schillende geschenken aan den presi
dent werden aancrdbodcai. Van de Ge
zel ten-v ereentitrin tr kreet: hii een ver-
«uld zilveren kelk. versierd met de
verschillende emblemen der vereoni-
«ina van d'e zelntricen twoe koperen
lusters, van de parochianen f 500 ten
bate van het ««bouw. enz. Nadat Mr.
'Boinons eeui feestrede 'had gehouden,
dankte Pater Comb) ad a in treffende
'bewoordingen.
JUBILEUM. 20 Sept,, is de heer
C. Rolido 25 jaar chef der firma Peek
en Cloppenburg te Haarlem. Tevens
herdenkt de firma op dien dag hel
25-jarig beslaan hunner zaak te
Haarlem.
Een LceHs-huIde.
A'ten schrijft ons: Toen enkele wc--
kon geleden hei stofCülijilc overschot;
van onzen beminden etadgenoot Phi
lip Loots maar die laatste rustplaats
wa6 geleid-, was reedt» bij onkelen zij
ner vrienden het denkbeeld gerezen
lor eere van dozen groolen kunste
naar en als hulde aan zijn nagedach-
tenus een Loöts-concert to geven. Dit
denkbeeld is gisterenavond werkelijk
heid geworden. In eene gecombineer
de- vergadering van hot bestuur der
Kou Liedertafel „Zang en. Vriend
schap" en van de Coneertvereeniging
„Haa-r)em's MuziekÏ-Önp6" ie besloten
een concert te geven, waar uitslui
tend wenken ran LooUi zullen worden
ten gehoore gebracht. Reeds is Ln
overleg met de hoeren Roeske en
Kri-ens, alsmede mot die dames Her
in in-o Schollen (zang) en Sepha Jain-
sou (violiste) en -den lveer Wiiilem Aoi-
dri essen (piano) een programma sa
mengesteld, dat de noodigie afwisse
ling aanbiedt en zijne kunst in ver-
6chiilcnd genre het mooist -doet uitko
men. Op hoogvan prijs mogen we het
stellen dat de genoemde solisten unt
eorbied voor hun al'ler vriend', den
eenvoud!ge-n en hum zoo sympathie-
ken kunstenaar, terstond bereid wa
ren belangeloos em op de meeat wel
willende wijfee hun he medewerking
le verrieem-on. Il-et concert ia voonloo-
pig hcpaand op Dtineda^ den 31 en- Oc
tober a.e. Daar mede een comité hl
wording is met liet doel do nagedach
te-nis van den zoo vroeg ontslapen
kunstenaar to -huldigen door het ptoail-
sen van -een 'eenvoudig monument op
zijm graf, zal de opbrengst van dit
concent daarvóór zijm -bestemd. Graze
kuirastoi innende stadgienooten zijm der-
hülve door diet beaoeJten van di't con
cert, dal aam hooge eiechen der knust
zai voldoen-, in do gelegenheid het
denkbeeld te verwezenfijken een blij
vende huilde te brengen aam de nago-
d-achterais van onzen braven, sympa
thieken en voor de kunst in ons va
derland zoo hoog e taanden P-hiilip
Loo'is.
DES.ERTEUR, Dc milicien W.
II. J. L. van B. van het 24e Res. Reg.
Inf. die van zijm korps gedeserteerd
was, heeft zich weder vrijwillig hiji
het 10e Reg. Inf. aangemeld en is
onder geleide weder naar zijn korps
gebracht.
'GEV. VOORWERPEN. Terug te
bekomen bijH. Bijzijg Zoeteetraat
2, een Xaibriekspennimg. Wed. A -Bos
nia, Jan Steenel raat 57, een jongens-
pet. P. Jongeling, Bakkerstraat 3D,
een bamboe-hengel. E. N. Solhorat,
2d-e VooruLtgangijtraat 38, een houten
la t. Bureau van politie, ecu rijwiel en
nog steeds is a-an het bureau gedepo
neerd een damesporiemonn-aio met
ee-nig geld. J. A. van der Horst, Ge-
weerslna-a-t 31, Heem-slede, een dames-
portemomnale met inhoud J. Bouw
man, Waldeck Pyrmontstraat 39, een
h unci en-zweep. J. J. Del los, Duven-
voo-rdestraat 100, een duif.
(Zio vervolg Stadsnieuws op pag. 2)
Uit de Omstreken
UE-ElMiSTIüDE Op Bos oh on
Vaart, l'n ons Raadsveielag- vimd't
mem iets medegedeeld ointren-t een
adres van den heer A. J Torley Du-
well. Het voJg-eiide kan hieroinürent
nader worden medegedeeld. In Bosch
en Vaart ligt n-ogai wat terrein zoo
laag, dat het hel grootste deed vam
het jaar onder water staat en la-si
veroorzaakt aam de omw on einden om
versohilfende redenc-n. In adressen
aan den Raad ou bij nnonde van som
mige Raadsleden zelf-ie op dezen min
der gawemec'liten toestand gewezen,
totdat bij Raadsbesluit die poli-tiever-
Oidening aamgevuld werd met een
straf bedreig iaig tegen eigenaars enz.
van terreinen, welke door hum lage
ligging gevaar liöpen, onder water te
komen s'taan, zander dat de eigenaars
zorgden, dat hun gromden opgehoogd
werden. De bepaling was er nu, maar
de tenuitvoerbrenging er van nog
ii iel I We leven [,n zulk eeui bijzorade
ren tijd, dat liet onredelijk zou
geweest, zijm, nieteeaöige considera
tie te be toornen tegeuaveir sommige
eigenaais, die eon belangrijk bedrag
aan groud tem koste zouden moeten
leggen, welke voorlo-opig toch niet rem-
deert. Natuurlijk werden ide eige-
naars ineermafeu aangeschreven,
doch resulifcatem bleven- uit. De buurl-
bewoneirs waren echter niet zeer in
hurt gchik en verschillende adressen
zijm maar den, Raad gezonden, waar
in om veihetorimg van den pta-a'ksölij-
ken toestand werd gevraagd, totdat
de heer Torley D.uwoll, een deir om
wonenden, im niet zeer heuscJie be-
wbo.rdiragen, zooale gisteren in den
Raad werd medegedeeld, zijm mee-
Jiing aam 't Gemeentebestuur kenbaar
maakte. Uit het verslag is gebleken,
d-at na een geheime vergadering be
sloten i6, B. en W. uit te noodigen,
stappen te doon, ten einde verbetering
in don toestand op Bosch en Vaart te
brengen.
BLOEMEND AAL. Donderdag
avond werd in het Hotel Welgelegen
alhier bij inzet geveild het heerenhuis
aan den Bloememdaolschen weg, vroe
ger'bewoond door wijlen Dr. D. Bak-'
kea\ De belangstelling vco-r derze vei
ling was groot. Het perceel word
eerst opgeboden tot f 18100 en daar
na gehoogd met f 900 em f £000, zoo
dat liet thans staat op f 21000. De -vol
gende week Donderdag heeft de toe
slag plaats.
HA ARLEMM-E RLIE D EAar d-
appels mv o -o r z i e m i m g. Door
den burgemeester dezer gemeente
zuilen zoo mogelijk 5000 H.L. aardap
pelen worden aangekocht, ten einde
die voor de in gezeten en beschikbaar
te stelten.
SLOTEN. Door de politie alhier
zijm twee personen (zwervers) aange
houden cm Ier beschikking der justi
tie gesteld, wegens diefstal van ko
peren gewichten uit winkel® alhier,
em in het aangrenzende gedeelte van
Haarlemmermeer. Zeker met het oog
op de booge waarde vam -het. koper
thans, werden aldaar den laatstem tijd
herhaaldelijk gewichten gemist,
IJMUIDEN. Do S-t.-Ct. bevat de
statuten van de Naaml. Vennootschap
Logger-Mij. „Wilhelrnina", te IJruui-
den. Het kapitaal es f 50.000, geheel
geplaatst. Tot directeur Ss benoemd
de heer J. Visser Ilz.
ZANDVOORT. Aanbeste
ding, D-oor den architect J. A. Van
S't-raaten alhier werd Donderdagmid
dag ondershands aanbesteed het bou
wen eener villa aan don Boulevard j
Paulus Loot. Inschrijvers waren: S. j
Slagveld, Zandvxx»rt, 1" 3-1.225; C. Sie
gers, Zandvoord, f 30.250; Alberts en
Zn., Amsterdam, f 29.235; Van Em
merik, Haarlem, f 29150, A. Kopc-r te
Zand/voort, f 28985; 11. L. van Zeyl,
Zandvoo.l1, f 27.944; F. Zwaan, Zand-
voort, f 25.344; IJ land en Borst, Am
sterdam. f 25.330; L. ten Broéke, Zamd-
vtoort, f 25.200.
ductievermogen van het bedrijf moe
ten worden gesteld daarin dosver-
ei-scht zou kunman worden voorzien.
GENERAAL COLTJIOFF. Te 'e-Gra'
ven-hagie overleed; in dcai ouderdom
vam 7l jaren, dc gep. gieneraaJ-mi-ajoor
der infanterie P. C. Colthoff, officier
in de orde ran Orange-Nassau.
tipari en Wedstrijden
Binnenland
EERSTE KAMER De E ere/te
Kamer d'er Siateai-Goraeraal zal a.s.
Dinsdag na de opening der nieuwe
zitting een openbare .vergadering
iioudeo des namiddags te 31/2 uur.
HET PERSONEEL AAN DE KEM-
BRUG. Vragen van. den heer Van
der Voort vam Zijp betreffende den
geest onder het personeel der Rijks-
werklieden op de werkplaatsen aan
de Ilembrug. Is de Minister bereid
aam de Kamer mede te deel en wat de
oorzaak is, dat onder het personeel
der Rijkswerklieden op de werkplaat
sen aan de Hém-brug een minder
gunstige geest heeirscht? Zijn er klach
ten ter kennis van den Minister ge
bracht; is naar de gegrondheid dlier
klachten een onderzoek ingesteld; en
wat is van dat onderzoek het resul
taat? Ingeval die klachten gegrond
zijn gebleken, welke maatregelen rijm
door den Minister getroffen ten einde
verbetering in den toestand aan to
brengen?
Antwoord van den heer Bosboom,
Minister van Oorlog. In een ad-res
door het oGmité van de samenwer
kende organisation van personeel in
rijksdienst, gericht tol den ltaad ran
Ministers, worden als oorzaken van
een onder do werklieden aan de
werkplaatsen aan de Ileuibrug be-
staamd-em minder gunstigen geest ge
noemd:
a de onvoldoende Icon regelingb.
het onoordeelkundig müitairistüsch op
treden van bedrijfschefs in deze bur
gerlijke omgeving; c. de overmatige
lamgu arbeidsdag"; d de slechte wijze
waarop het vervoer geregeld iec.
het slecht geregelde stukwerk- en toe-
iagestelsefl f. het gemis van eemige
medezeggimgschap hij de bepaling
der tarieven, enz. g. de slechte hy
giënische en veiligheidsvoorschriften
en bepalingen h. het willekeurig toe
passen ram het boetestelsel1. het
ontbreken van een scheidsgerechtj.
het gemis van een positieregeling van
het losse personeel, waaronder geacht
moet worden d'e onbillijke pensioen-
storting, het ontbreken vam eern ziek-
teuilfleeerimgsregeling, vim een rege
ling betreffende het ontslag, verlof,
geneeskundige huilp en d-oorbetaJing
der Christelijke feestdagen. Door eem
eerstdaags te benoemen commissie zal
een onderzoek worden ingesteld maar
de gegrondheid der in den laatslen
tijd door het personeel der Airtillerie-
Inriohtingen geuite klachten nopens
den toestand aan dio inrichtingen,
alsmede naar de wijze waarop in
aanmerking genomen de hoogte ai-
schen, welke in het belang van hel
land, in de tegenwoordige buitenge
wone omstandigheden aan het pro
KEGELEN. - De Kegelclub „Men
heeft ze niet aan een touwtje", te Am
sterdam, treeft ter gelegenheid van
haar 20-jaria bestaan een «root inter-
ïmtóonaal kceel concours van 24 Sep
tember toll 2 October 1910. Vele prij
zen. zooals zilveren lauwerkransen,
takken, medailles, «ouden kegels en
eem zilveren beker, ziim uitaeloofd.
Zolfs de dames zullen zich kunnen
oefenen i'n de keeeiBDOrt.
GYMNASTIEK. - VAARDIGHEIDS-
PROEVEN NED. GYMN. VERBOND.
Zondae 17 September a s. wordt
to Amsterdam vanwetre het Nederl.
Gymnastiek Verbond «-etesenheid ge
neven lot het afleggen van verschil
lende vaardiffhci&sraioeven. zoowel
voor tu'rnsters ais turners. Deze exa
mens. welke gehouden worden in do
"lumbal aam de Nieuwe Passeerder-
■straat en on het terrein van den
Amsterdamscheu Turnbond aan liet
ValeriusDlein. omvatten voor de da
mes verschillende oefeningen aan do
toestellen, een Vriie- of stokoefening
od- en eene vriie oefening van de
olaats. een evenwichts-oefening.
hoog- en verspringen en baleooien.
158 daanee meldden zioh aam, waar
onder uit Kemnemerland 34, name
lijk van Conoordia. Bato en Ger-
mania alhier resp. 9, 7 em 1. van
Turn lust te Beverwijk 6, IJmuiden 6
en O, S. S. te Zandvoort 5. Voor de
vaardtgheidsoroeven le «raad man
nen schreven in 40 turners on voor
idem 2e graad 130. waaronder van
Gixico'rdlia en Bato alhier resp. 10 en
7. vam Tumiust te Beverwijk 11, van
IJmuiden 2 en Hoofddorp 4. Deze
proeven bestaan uit oefeningen aam
de vier hoofd toestellen (paard. rek.
brug en ringen), oen vriie- ol staal
oefening. hoog- en verspringen, pols-
hoog en Dols-versurlnaen. kogelstoo-
ten. speerwerpen, klimmen. 100 M.
hardloop en en gewichtheffen. Verder
moeten de dames met goed gevolg
een. marsch van '20 K.M. binnen 5 uui
en de heer en een marsoh vam 35 K.M.
binnen 7 uur hebben afgelegd. Voor
den persoonlijken wedstrijd ziin 22
turners ingeschrev-an. waaronder uit
stekende krachten, als Juc, SSÖfienke
(Alkmaar), kornpioon Bondsfeest 1911,
Joh. M. Flemer (Den llaagj, le-p'rijs-
winner vau den personeel en wed
strijd op 5 Maart 1916 van liet Gewest
Noord-HollandW. C. Best-e. a. In
den v ereeni a in as Wedstr i i d in esta-
feltenlooD (4 maal 100 M.) komen 14
ploeson uil. o. a. Sparta en Concor
dia te Haarlem. IJmuiden en Hoofd
dorp. Deze N. G. V.-dag staat onder
hoofdleiding van den lie ei" J. II. Lui-
tius. voorzitter der Technische Com
missie van het Ned. Gymn. Verbond',
tet ziide gestaan door die noodige lei
ders. huiul eiders en iury-ledon.
Voetbal. HAARLEM—II. F.
C. Nico Bou/vy zal Zondag niet me
despelen. Een kleine blessure is oor
zaak, dat hij met 't oog op de komen
de wedstrijden, as. Zondag rust
neemt. G. Sijpesteyn vervangt hem,
doch diens rem platan t op den vleugel
is nog niet bekend.
Pers-Overzacïrt
GRONDWETSHERZIENING. Do
Nieuwe li o t t e r cta m e c li e
CL schrijft o.a.: „In de memorie van
antwoord over de voorstellen tot
kiesreebthervorming noemt de R&-
geering de invoering vam algemeen
atom recht ,,eeme politieke noodzake-
lijkheid". Het is eene noodzakelijk
heid, omdat het eone re-chtvaardig-
lieid ie, en het Is eene politieke nood
zakelijkheid, omdat de willekeur van
het bestaande stemrecht eene voort-
dlurende bron van onrust en politieke
desorganisatie is. Nu lazen wij dezer
dagen ln het Alg. ILbl. dat onder den
invloed van den ooriog de beknigsteb
hng voor het algemeen stemrecht
hier te Sonde vrij wel tot het nulpunt
gedaald was. Dit Is best mogelijk.
Wij zijn in de laatste jaren door zoo
veel onrecht, zooveel weerzinwek
kends omringd, dat onze huiselijke
ongerechtigheden vanzelf daarbij
aan belangrijkheid inboeten. Doch
Laten we dan nu van deze omstandig
heid partij trekken. Juist omdat de
vokkebeLangstell ing mede zoozeer
naar allerlei andere zaken wordt ge
trokken, is de tijd voor kiesrechther
vorming bovenal gunstig. Er is nu
rondom het algemeen kiesrecht eone
rustige sfeer, ala wellicht nimmer
opnieuw daarom heen komen zal, en
dit is voor de totstandkoming van de
herziening uitermate gewonscht.
Vfant men vergde niet, dat de oor
log, hij moge dan voor het oogènbllk
hier te lande de publieke be langs, di
king voor het algemeen stemrecht
naar den achtergrond hebben gedron
gen, meer heeft gedaan. Ilij heeft
de onhoudbaarheid van elk, op da
tegenwoordig geldende begrippen ge
bouwd, stelsel van beperkt kiesrecht
in schelle kleuren ons voorgehouden.
Hij heeft aangetoond, dat. de natio
nale gedachte in alle kringen cn la
gen der maatschappij Leeft, en be
wezen, dat, als liet moet, nagenoeg
allen zonder onderscheid bereid wor
den gevonden voor het land in do
bres te komen met lijf en goed, cn
dat het dus niet langer aangaat in
tijd van vrede aan een deel van die
allen, die bezield zijn met dcnzolfdeii
gec-st, op niet in de werkelijkheid
wortelende overwegingen eiko zelfs
indirecte medezeggenschap in het be
stuur van den staat te ontlioudeei.
Het is dan ook geen toeval, da'.
in Engeland juist gedurende den oor
log de beweging voor algemeen kies
recht is toegenomen. Is de belang
stelling voor het algemeen kiesrecht
hier te lande, naar liet schijnt, ge
daald, dan kan dat dius ook zeer v.
zijn, omdat, voor verre de moesten,
die zich lang tegen het algemeen
kiesrecht hebben verzet, dit een over
wonnen standpunt is geworden".
In verband mot 't Vrouwenkies
recht schrijft de N. R. Ct. nog: ..In
dien het ooit mogelijk zal zijn, den
oorlog te voorkomen, dan zal het
moeten zijn doordat in het bestuur
der staten de invloeden gebracht
worden van nieuwe elementen, dio
daar tot algemeen© schade te long
zijn gemist. Wij mogen hier een stuk
udt de memorie van antwoord ei-
toeren„Het kau ook den sloot
slechts ten goede komen, indien dc
bijzondere eigenschappen die dc
vrouw van den man onderscheiden
dienstbaar worden gemaakt aan de
publieke zaak. Evenals in een goed
huwelijk de verschillende eigenschap
pen van man en vrouw rtkamk-r
aanvullen, het huishouden en hef
gezin beter en krachtiger maken da»
waar of man of vrouw ontbreek-
mag hetzelfde van het Staaishuis-
houden worden verwacht. De samen
werking van rnan cn vrouw wordt
juist door ongelijkheid een bron van
kracht. Do kritisch en tot organise
ren aangelegde geest va» den mon
vindt een tegenwicht in het intuïtief
vermogen der vrouw, in haar ge
moedsleven waarin de groote begin-
eelen van godsdienst en menschel ijl'-
heid een hechten steun vinden". Mis
schien blijkt dit alles ten slotte ook
maar utopie, maar ons dunkt, na de
ondervinding van he: lieden hebben
de mannen geen reden, om irotscb
to zijn en de proef niet ie wi ne
men.
Des te meer verwondert het daarom
dat de Uegeorlng, die schreef als wij
aanhaalden, tegelijk met bet stuk,
waarin die woorden te vinden zijn,
eene iyota van wijziging op haar oor
spronkelijke voorstellen tot grond
wetsherziening heeft ingezonden,
waarbij juist ton aanzien va» bet
vrouwenkiesrecht con stap terug ge
daan wordt. In het oorspronkelijk
voorstel werd aan de vrouwelijke in
gezetenen kiesrecht toegekend „voor
zoover de wel haar daartoebe
voegd verklaart". Wij en anderen
hebben daarin gelezen eene ami'
uitlegging scheen ook nauwe! ij .ts
mogelijk dat over de invoering
van vrouwenkiesrecht bij de grond
wet zou worden beslist. Er zon vrou
wenkiesrecht komen, alleen bleef liet
onzeker, hoever het zich uitstrekken
zou. Het gewijzigd ontwerp kent nu
echter vrouwenkiesrecht nog slechts
toe „indien en voor zo over, de wet
het zal brengen, en beslist dus in het
geheel niete, dan tl at vrouwen k re,
recht niet, zooals volgens de geM
de grondwet, zal zijn verboden. Dat
is inderdaad weinig.
Practisch zal deze terugtred der
regeering evenwol niet veel betteke
nen. Het vrouwenkieercht zal ook
hier te iande komen; het zal zij:; b
trede doen binnen kort. Hei is maar
de vraag of wij zuilen "voorgaan of
volgen. Fierder zou zijn, indien wij
vóórgingen en het rondweg in de
grondwet als een ojiafweodbaren
„eisch van den tijd", eene „noodza
kelijkheid' erkenden, dan dat wij
nog eerst weer eens de kat uit den
boom gaan zitten kijken, hoe of men
elders zal doen
De Rotterdammer (a=-r.) over
stemplicht: Een enkel roomech-ka-
tholiek orgaan moge zich gunstig
over stemdwan« hebben uitgelaten
het gevoelen der rechterzijde wordt
daardoor niet weergegeven.
Althans de onlirevoiutiona: ren
mootén er niets van hebben en be
danken gracleuseiijk voor het genoe
gen, hun bereid.
DE ZUIDERZEE-DROOGLEGGi NG«
D e T ij d edhrijift o.a.„Het plan I»
op dit cogenhlik nog to meer sympa
thiek, omdat hel getuigt van onder
nemingsgeest en durf en omdat het
een toekomst opent voor ta! van
werkkrachten, die zich eon uitweg
wlfion banen en niet te ver van jjOüJc
wijlen. De uitvoering is oualhanke-
