Haarlems Oagblao
DË VÜDDENfMHSES
TWEEDE BLAD
VrUdag 19 Septembsr 1916
dat Brallar.u zich aan 'de Entente ver
bonden had of bond. „Nog G dagen
voor do oorlogsverklaring, het de ko
ning xloh tegen onzen gezant aldus
uit, dat hij wET dat de yroote meer
derheid -van liet Roemeenedhe vo>k
den oorlog niet wen6chte. (Geroep
Hoort I Hoort Tegen een vertrouwe
ling vcrtUaoirde hij dienzelfden dag
beslist, dat hij het xnobiJieallebovel
met zou ondertedkenen. Op 26 Au
gustus, dus een dag voor die Rocuneon-
eche oorlogsverklaring, zei de hij tot
dear Oostonrij'ksoh-tHongaarschen ge
zant, dat hij dien oorlog niet
wlklto. (GeroepHoort 1 Hoort 1)
Ik vernield als curiosum, dat
Bratianu op dienselfden dag
den vertegenwoordiger van Oo6-
tenjrijk-Hongarijio verzekerde, dat hij
vastbesloten was de neutraliteit te
handtiaven en dat het resultaat van
den Kroonraad, die tegen den volgen
den dag was bijeengeroepen de waar
heid van zijn woorden zou bevestigen.
(Beweging ln den Rijksdag Nog op
23 Augustus was het den Kntentc-mo-
gendiheden zelf nog niet duidelijk wan
neer Roemenië den oorlog zou verkla,
reik Dat wisten wij uit betrouwbare
bron. Dan ©verijlden de giebourtonls-
Ben elkaar. Volgons mededeel ingon,
doe ik betrouwbaar acht, stelde Rus
land plotseling een ultimatum. Het
dreigde over do onbeschermde Roe-
anecmsch© grens binnen te rukken, in
dien Roemenie met tegen 28 Augustus
ingreep. Ik laat daar of dat ultimatum
met Bratiianiu bekonkeld was om den
aarzelenden koning moe te Bleepen*
Maar de teeirling viel,'1
Brland prees in een van ziin Jong-
redevoeriiMzen roemend
D® Duitsoho Rljkskanso-
lier aon *i woord.
Do Doiltsc'he Rijksdag kwam Don
derdag samen 't Voornaamste van de
zitting was de greote politieke rede
van den R ijkekajnseföer.
In deze uitvoerige rede hoeft Von
Bethmnnn ffollweg veel ter sprake go-
bracht. Allereerst
de oorlogsverklaring van Italië.
De Rijkskanselier constateerde, dat
Italië lang gedraald heeft met de oor-
logsvork'kiring aam 'Duateobtend. Blijk
baar schrikte H terug voor de nood
lottige gevolgen voor zijn. economische
betrekkingen tot Duitechland na don
'oorlog. „Ten slotte echter knepen do
duimschroeven, te eberlc, die Engeland
met oenzolifd'o brutaliteit als bij de
neutralen ook bij zijn bondgenootcn
aanzet." (Wit die iBalkamoiperatles had
den volgent, den Rijkskanselier, in
vloed op Italië's besluit. Om inaet ge
heel in d'o Balkanpoiitiek uitgescha
keld te worden nam Italië deel aan do et0 reuwvuwnuxtci
expeditie van Salomiiki, wat leidde tot; scjhc>onlieid en boosheid van Rn ome
botsingen tuaschen do Dudtsclhers en n::1"*
de Italianen op t Macedianiache front.
Toen ontstond de oorlogsverklaring
van Italië. Tegelijkertijd
sloot Roemenië iich bi}
de Entente aan.
Daarover zei de Rijkskanselier, her
innerend aan 't verdjrag tuaschen Oos
tenrijk-JDongarjji© «n Roemenië. <tat
koning Carol van Roemenië bij t uit
breken van den oorlog, met kracht do
opvatting verdedigde dat ROeitnmië
zich moest aansluiten bij de conitraJe
mogeindhedien. „liet kiwaim den over
leden koning ais een verloochening
vam het bon verdrag voor, de tegen
werping te maken, dat Roemenië van
den OostenrljkrHomgaarschen stap in
Servië geen Icennds had gekregen en
daaromtrent nóel was geraadpleegd.
Maar in den Kroonraad, waar do be
slissing moest vallen, kom do be
jaarde koning zijn meening niet door
zetten tegenover de regeermg, welker
minister-president trots alle beslaan
de verdragen van den aanvang af met
de Entente sympathiseerde."
Voorts gang de Rijkskanselier ver- j
detr 't verloop van do verwikkelingen
met Roemenië na. Nadat koning Ga-
rol aan do gevolgen van de ziolsop-
wLndtëng, gewekt door 't bewustzijn
dat Roeattandft zijn bondgenooten ver
raden bad, overleden 'was, richtte de
Roemeenseiio politiek, onder leiding
van Britiomu, zich er verder naar, om
zich, op kosten van de verti ©ziende
p®irtij in dezen wereldoorlog, te ver
rijken, zonder zelf groot© offers te
moeten brengen. Bratiamu sloot reeds
in 't eerste jaar van den oorlog, ach
ter den Tt»g van zijn souvereln, een
neuüralito! Is verdrag- met Rusland.
„Na den val van Pnzemysl achtte Bra
tiamu den tijd gekomen met onze te-
genstamdera het eens te worden over
't Judasloon". De onderhandelingen
mislukten, omdat Rusland zijn eigen
ontzaglijk landbezit met de Boekowi-
na wil vergrooten. „Na de doorbraak
bij Gorlice 'begon Bratiamu te twijfe
len of hij wel op hot rechte paapvi had
gewed. Do nog gaande gehouden on
derhandel in^an met do Entente be-
gonniKn duidelijk tot staan to komen,
want sleede was het de militaire toe
stand düe de RoeimeeaiiSChe politiële be
paalde. Toen ln dit voorjaar luet Rus
sisch© offensief begon en daarna de
aanvallen aan de S-omme, meende
Bratiamu do ineenstorting van de
centrale morondheden reeds te zien.
Nu was hij besloten, aan den ver
manden lijkenroof deel te nemen."
Midden Augustus werd Bra ti anu 't
met de geallieerden eens, hij behield
zich echter voor "t tijdstip van Roe
menie's ingrijpen zelf te 'bepalen en
stelde diit afhankelijk van zeker© voor
waarden van militairen aard. „De ko
ning van Roemenië had ons tot dat
tijdstip herhaaldelijk nadrukkelijk
verzekerd ondier alle oimstandigiheden
neutraal! te zullen blijven. Op 5 Febr.
legde. do Roomoensolie gezant te .Ber
lijn, op last van den. koning, togKïnaver
mij de fpnnioele verklaring af, dat de
koning de neutraliteit van Roernemië
wilde handhoven an zijn regeeriing in
staat was dat besluit door te voeren.
(Geiroep in <tcn RijksdagHoort I
Hoort 1) Bratiamu verklaarde aan on
zen gezant, dal hij zich bij de verkla
ring van den konmg volkomen aan
sloot, (Levendig geroepHoort 1
Hoort 1) Wij lieten ons daardoor niet
misleiden." De Rijkskanselier ven
ule's ontreden." (Geladh in den Rijks
dag). 0
De Rijkskanselier vervolgde ..Se
dert het begin van den ooTloo maakte
Roemenië, geliik ik zeide. zijn roof-
nolitièk uitsluitend afhankeliik van
de beoordeeluuz van den algeineenm
oorlogstoestand. Roemenië zal zioh
daiarbii militair evenzoo misrekenen,
als het in aeaneenschan met do En
ten te-vrieiid©n reeds thans zich noli-
tiek verrekende. Men hoouto immers
inat vertrouwen. dat 'hiot inwriiiuon
vain Roemenië den afval van Turkije
en Bulcariie van ons na zich ao-u
eleeocn. Maa'r Turkiio en Bulgarije
ziin niet Roemenië en Italië. (Geroep
Zeer goed Vast. onverbrekelijk is
bun'hondstrouw. Od do slagvelden
van de Dobroedsla behaalde de«ze
schitterende overwinningen." (Leven
dig bravo-treroeo in den Rijksdag).
Hierna richtte de Rijkskanselier
den blik
op de oorlogsvelden.
..Sedert beein Juli duren aan de
Sommo haast zonder- onderbreking do
verbitterde aanvallen EnRdsoben
en Fransohm voort. Het genreon-
aciiatmelirko croote offensjuf van de
'EwUmitc-ktcers. latiisc te voren aaarge-
kooidkrd. beiron. Thans moest het ge
lukken thans zou het front der tre
il ato Duitsdbers worden doorbroken.
Frankrijk en Belaië wo'rdieii bevrijd,
de oorloff over den Rijn naar
Duitsohland worden overgebracht.
Wat zesefhiiedüe Wel behaalden do
Franse-bon en Encolschen voord eo-
len. wel iziin onze eerste llniee deuiiao
kilometers achteruit tredronzron. Ook
zware verliezen aan menschen en
materiaal hebben wil te betreuren.
Dat Is bii een in zoo eeweldise ver
houdingen incezflt offensief omverniii-
deliik. Maar wat onze tegenstanders
hoonten en nastreefden, een door
braak in arooteffi stiil en het oorolien
van onze stellingen in hot Westen,
gelukte hun niet. (Bravo-KeroepV
Vast. en onzebrdken staat ons frohit.
.Zwaar eav hard is de striid daarbui
ten .aan de Somma Norc is de einde
daar niet to zien. De striid zal ver
dere offers kosten, noz een and,ore
ioomaraar. nou een ojider dom motren
verloren cao.n. maar er door komen
ze niet. (Bravo-ceroen). Dat waar-
borc-en onze asnvoerinc en do on-
Keövenaarde daoneiheid van de tree-
Den van alle Duitscbe Stammen. (Lul
de bravo's
Over t Oostelijk oorlogBveUL zei de
Rijkskansoiier ..Ook hier zuilen de
gevechten voortduren. Maar even ze-
kor zal wel hier worden stand gehou
den, dank zij den onrergelijkel ijken
lic-jdenrnood van onze Legers".
Vervolgens wijdde van BoUunann
Holilweg 't oog naar den Balkan.
„In de laatste maanden is liet
giroota plan op den Balkan verder
gerijpt: biet viervoudig veitaiid te
doen uitieeueipa-ingen; de verhiiwJj n g
tusscllien Duitflchliaiwl en het oosten
te verscheuren; Turkije, Bulgarije em
Oostenrijk-Hoiigai-ijö, de een na den
andor, neder te worpen om dan de
volte kracht op DuItschJanü alleen
le kunnen richten. Haast een jaar
lang werd ais voorbereiding hiej'ioe
een givxn leger in Salomki geree'd
gehouden. Nieuwe divisies kwamen
Meibij: Fransche, Engelscho volken
uix oe geheele wereld werde-n mdt
Russen, Serviërs, Italianen en tan
klaavdë dat men in Berlijn op do slotte ook Porvugeezen samen gedrild.
hoogto was van de politiek van Bra
tianu, maar de koning, van Roemenië
die gewanrM>buwd werd, verklaarde
herhaaldelijk, dat hij niet geloofde,
Het vormad van Roemenie sloot
keten en wederom vraag ik: walt
Is bereikt? Do positie, van onze trou-
wo, dappere bondgenoot/en is «nge-
schoEL Ooatenrijk-IIopgarik fa;r - kracliten. me', middelen die do ocne
met ons aan het (kiateliik front van 1 inbreuk -.ogen hot volkenrecht op <V>
liet Kara.ag-moor tol ZeveDl.
do Turken strijden in GaJicic. Duit-
sche, Uulgaarscho en Turksclie troe
pen sloegen do Roemenen in de Do-
breedsja ou etrijdon gemeenscliapps-
lijk Ln Macedonië, liet plan van do
Entente in Dob roede Ja en Macedonië
een besüseanden slag toe te brengen
is in de geboorte al getroffen. Ter
wijl hot leger van Saloniki het niot
vorder bracht dan zwakke offensioio
bewegingen, trelckon Duixscheis, Bui-
garen on Turken in de Dobroedsjo.1
nooi-dwaoirie, in jilaats van gelijk do'
vijanden dachten do Russen en Roe
menen Zuidwaarts.
In liet geheel dus is do toestand
zoo: Aan het S<wnmcfrorvt enkele suc
cessen van dien vijand, die aan don
locstand in zijn geheel genomen niets
veranderen; overigens welgeslaagde
afvoer van allo vijandelijke aanval
len eoi daarmee dus het dwarshoo-
men van de i>«ix>cjlingeri van den
vjijand; op don Balkan mislukken do
vijandelijke planncoi".
Do oorlogsbedoclingen.
De Rijkskanselier vervolgde „Zoo
caat de vroeseJiiko oorloa voort.
Steeds nieuwe volken storten zich in
het bloedbad. Met wolk doel De
oorloirsbedoeliiu;eii. die de vijanden
steedfc minder on-bemanteld verkoiftl'i-
e-en. laten treen misverstand moer
toe landhoef. vcrnial.iabicr. Ik sorak
hier steeds weder er over Konsltm-
ti.nooel den Russen. Elzos-Lotharin-
eren den Fmnsdhen. Trentino-Trie-dt
dan Italianen. Zovenlbiirtren den Roe
manen. Sedert den eersten daiz was
ons de oorloc niets andere dan de
verdedicrintr van orts recht op leven
en vriiheid. Daarom konden wij als
eersten en eëniaan onze bereidwillig
heid tot
vredesonderh a ndeli ngen
uitsDreken. Ik soraik od 9 December
1915 en daarna herhaaldelijk, dulde-
lirk cenoctr daarover. Asrjuith en
Cecil kunnetn miin woorden niet uit
de wereld beloon door de bewerLn«.
dat Duitsohland wem of alochts on
duldbare voniedieronde vredesvoor
waarden 'had 'bekertd gemaakt. Wij
'deden heit on&e. Of waatrt iemand Jiet
te vCrianireii. dat wii hed'en aanbie
dingen doen,, nu de tegenstanders,
als Briand onlangs deed. den thans
bo sluiten vrede als zwakheid voor de
nagedachtenis der doodan kenmerkt?
Zii aet ten den oorloc voort, omdat zij
hunne utopische oorlocsbedoelingen
hooen te kunnen begeiken. Hun ver-
Aiveringslust is de schuld, dat dage
lijks de bencen liikeai zich opstaijc-
len. De Franscho ministor-Di-eeident
zeide in een
andore doen voVen. Daarom is En
geland onze mees*, egoïstische, ver-
bktieritsto cn hardnekkigste vijand.
Een Duitsch a'.aatsman, die er voor
zou terugschrikken legen dezen vijand
elk bruikbaar, den ©oriog werkelijk
verkortend strijdmiddel te lKaigen,
moest worden opgehangen (stonn-
achtige toejuichingen, handgeklap in
het huis en op do tribumas). ik hoop
diat gij uit mijn woorden de mate
van tegenzin en verachting beseft,
die ik gevoel Logen do steeds opni auvv
vorapred,de bewering, dat uit onbe
grijpelijke toegeeflijkheid, verander
de begeerte tot toenadering of zelfs
uit overwegingenddo het daglicht
niet Irunnen zien, niet aMe strijdmid-
zoo krachtig mogelijk worden
gd (bravo geroep).
..Toen wij ln Augustus 1914 het
zwaard mocston trekken, wisten wij
dat wij tegen oen machtige, bijna
overmachtig© conütio buis ren haard
moesten verdedigen. Een vurige, tot
dien onbokon<le en vaak verborgen,
vaderlandsliefde vlamde in alle har
ten op. Thane na twe© jaar strijden,
worstelen, ontboron on eterven, welen
wij -beter dan ooit tevoren, dat er
eieobts één parool voor ons is -, „vol
houden I overwinnen I" En wij zullen
overwinnen. (Bravo). Den vorigen
winter begon zich kleinmoedige bo- j
zorgdheld to openbaren of wij met;
ütibo lavensMiiliddiclen zouden uitkomen.
Welnu, dat Is gelukt, en door den veel
overvloediger oogst van diil jaar zijin
wij in een veel boteren toestand dan
verleden jaar."
Voorts merkte de Rijkskanselier
nog op„In doae dagen heeft het Duit-
sohe volk wedör gelegenheid door onze
ooriogsleoning to bewijeen, dal het tot
eik offer bereid ie en vast gelooft aan
onze overwinning. Ik weet dat wij
ons ook hierin kunnen verlaten op de
strijders achter het front, dat ieder
'Duitscher, die zijn vaderland lief
heeft, het als eeoii ocjnepliöht beschouwt,
door het afstaan van zijn beschikba
re geld onzo strijdmacht in haar reua-
aohitig© taoik to soli ragen en. daardoor
bij; te dragen tot 'bespoediging van de
overwinning. Mot opoangelklemd'e tan
den, moair nnet wijdgeopende harten
en handen zullen wij achter hen 6taan
één man, één volk 1 (Btnavo-geroep).
Tenslotte wees de Rijkskanselier op
do taak die rijksbestuur wacht na
den oorlog, „dan zullen de sterkon uit
alle elanden met vreugde deelnomen
aan de werken des vredes, zoo goed
ais thans aan den bloedigen strijd".
D© rede lokte aan t eind een storm
achtig applaus met toejuichingen in 't
geheele huis en op de tribunes uit.
an ziin laatste redevoe- De Rijksdag is verdaagd tol 5 Octo-
hinsen. dat Frankrijk streed voor
een vasten, duui-zamen vrede, waar
bij intennationali? overeenkomsten de
vriiiheLd der natiën eiken aanval be
schermen. Dat willen wij ook.
Duitsohland hesriiermein voor altaid
toeren eiken aanval. (Bravo-KeroeD).
Maar meent Briand. dat do donltboel-
den. dia de viiaiulen. voor den oorlocr
tot hun bond te zamen brachten do
Fransche rovanclie. de Dolitiek van
den RussiscJieri veroveringslusit. de
Ensrelsobe insludlijut cn drang naar
de wereldiheers chanoildat haat-
bqr.,
Van d® oofiogsvelden.
Na de successen der jongste dagen
Ja er AAN DE SOM1ME voor de gealli
eerden geen nieuwe tonreiiiwinet van
heleekenls 1© com-'tatoeren. D© ver
overde stollingen werden verelerkt en
alleen dc Eiujdscken wisten hun Unie
lusschc-n MarLinpuich en Gueudecourt
vooruit te brengen. Dok zijn posten
opgericht ten W. cn Z.W. van Eau-
oourl i'Abbaye. Do Engelse he verliezen
gedachte» vermettelnrnweiuichen.laatst© dagen zijn. naar de Engel-
^d°,rfin,acn- dl? hun DoUU,;'^ scire staf itretót. betrekkelijk germg
ii iet slechts lilden oor loc. maar ook :'en niet mc«r dan tweemaal
32, Z°r£>a,J!,e0 e?LI£?enl a,:d het aantal gemaakte govaiig«n,n.
dat zoo de bodem wondi bereid, waai-
uit internationale overeenkomsten
kunnen onblooien^ die de vriiheid.
eer. waardigheid der natiën, de ea-
menwc-rkiiw ln dieust van mensche-
liikheid en redeliikheid waai-borgen?
fi>f meent Briand het ernstis:. dut
ihooae ideiaal door een vernictiKinfiS-
joorloa te kunneji boreikcix. waarin
ide iaatete leuad van Frankrijk op de
iverwoeste 'Slatrveidcn van Verdun on
de Sorarae verbloedt
Hterna bespru.k de Rijksiltanealier
in 't bijzonder die oor 1 ogsbcdoelin geii
van Engeland ©n over
Do Duiteche staf behandelt in
't bdrichl van Donderdagmiddag
hoofdzakelijk nog de gövechien ran
Woensdag.
„Tussclien Anore en, Somme her
nieuwden d© En gelachen en Fran*
scheri, na ©en, do toldusver opgeda
ne orvaringen bijna nog overtreffend
voGi-bereidingsvuui-, hun krachtige
aanvaBon. Op hot grootste gedeelte
van liet slogfronl sloeg do door arbl-
terio en vliegers oiuïeralleunde, oiir
wrikbare Duitsche infanterie (onder
I bevel van do generaals Sixt.
i min,
uuui, v. Hügel en v. Schenk) de ge-
ingeland s wereldheerschappij. aUieerden zegoviorend af. Bij Thiep-
„Wat dat land zich wii toeeigen©» vaJ u.„ 0. van Eaucoure. Abbayo
uit den goboopreu buit in hlc.n-Azié, i kwam de ^^iu.u-de strijd nog met
wat het zich wil toeeigenen aan ko- tot een einde. Bijzonder hevig waren
-.^D-Itn' Jf®1 ^kfuis hog m h- i op de bnie MoivalBoucnavesnvs
auister. Maar hot wil uieei De Eri- j ondernomen oanvalLji, die de geal-
gelschen laten er geen twijfel over i|eerjea ZOm>er t© letten od des bij
beslaan, wat zjj van Duiischlana d(,Tl ^rsten kennelijk mislukU-n
stormloop geleden voi liezen aan doo-
den 6ü gewonden, tegen den avond
herhaalde. Binnengedrongen afdee-
llngen zijn daduiijk uit de Duitsche
ianno terug-gewoi-pon.
In klein o godeoJjon van de stelling
ten N.W. van Rancourt en ten 0. van
Uouohavesnes konden de gea'lieei--
don zach liandhaven".
De 'Doiitsoliers achten de gevechten
'bij Thiepval dus nog niet geéindigl,
Hebben de Duitsehere nog hoop <3c
Engelschen deze plaats weer te kun
nen ontnemen?
'i Frans ene persbureau Ha vos metdt
nog „De Duiischere deden geen aan-
x-ailen in de richting van hei voor-
iiaame-le aanvabfront der geallieer
den. Een hevige aanval der Du 'tsohers
om de omvatting van Monit fct. Quen-
tin en Puroime van 't Noorden uil te
vertragen, word in wanorde afgesla
gen. Nadat dé 75 m.M. kanonnen en
dj machinegeweren waren begonnen
wiilen maken. Als natie moeten
vernietigd worden, wij moeren mili
tair w<s.!i->oo3 wortlen gemaakt; eco
nomisch moeten wij verpletterd en
dooi- de wereld geboyccit wordlen; tot
aJlboos dnirende orianacht dienen wij
to worden veroordeoliil. Dat ia hot,
Duitsiihland, dat Eugeliaind aan zijn
voouan wil zien. En als dan geen
Duiteche concurrentie meer te roe
zen is, als Frankrijk is doodgebloed,
als all© oorlogvoerende bondgenoo-
ten op financieel on economisch ge
bied heereixdienst wor Engeland vol
brengen, wanneer 3e nou ral© Euro-
jiecische wereld zich moei voegen
naar ieder gebod, rekening mooi
houden mot iedere BriHsoiie „zwai-te
lijst dan zal» over liet machteloc-ze
Duitschland liec-n, de droom der En-
gïslsche weirekïficoi-scluLppij werkelijk
heid worden. Voor dit doel sü'ijd En
geland mot een in zijn geseliiodenis
voorbeeidolooze insjianning van
dc aaY/vallers te Kêötokêrf, kwamen de
Franeche troepen uit de loopgraven,
cn gingen den aanvallers over het
open terrein tegemoet, een dezon In
een gerecht van man tegen man met
de blank© wapens en met handgrana
ten overhoop te werpen, terwijl het
epcpvuur de aankomst van reserves
trélclle."
Er komen van Engetsche en Fran-
eche zijde nog NADERE GEGEVENS
OVER DEN VAL VAN OOMBLES EN
THIEPVAL.
D© militaire medewerker van de
,,Time8"zegt dat in brieven bij Duit
se!)© gevuugerion en dooden gevon
den, het lijden van de Duitschors
aan de Somme in helle kleuren wordt,
geschilderd. „Er blijkt uit deze brie
ven dat de Duitsche verbindingsloop-
graven vaak lot vier, vijl miilen ach
ter het front zijn vernield, dat de
Duitsche versterkingen en aflossin
gen aan het front moesten kruipen en
in vele geval en zware verliezen loden,
dat dc loopgraven onder voortdurend
vuur staan, dut vaak de onderstan
den 22 voet diep onder don grond
worden vernield en ©en groot aantal
mannen levend, wordt begraven, dat
in behoeften aan voedsel en waler
n.ct gemakkelijk kani worden voor
zien, dat de uitwerking van onze gas
bommen vreesel'ijk is, zelfs ver och.-
er het front, dat holen, en kwartie
ren door ons geschutvuur wordc-n af
gezocht dag en nacht en dat d© vlie
gers der geallieerden den Duitechcrs
goen rust geven. Een Duitse li er
schat de verliezen aan
ij n 2 ij d e op 80G0 A 10.000 p o r
dag.
il«x werk van irze staf is zoo
ïrvolgt de Times'' door en
door goed geweest. Wij hebben een
merkwaardig gebruik gemaakt van
loopgraaf mor tieren en mitrail
leurs. Onze artillerie van alle kaliber
heeft getoond bij geen enkele in be
kwaamheid achter t© staan. Onze in
fanterie blijft opgewekt, onverstoor
baar en vol élan irn alile omstandig
heden. De samenwerking van ail'le
wapens, oc«k het vliegerskorps, waa
uitermate good1- Dit offensief heeft do
verdienste het sterkste leger van den
ij and bert te grijpen en. eens flink
door elkaar t© schuddon. Afgezien
nog van de diensten die het bewees
aan Verdun, aan de Rtisaen, aan da
Itaiianen en Roemen iëra, toont het
offensief dor Brilsche legers iloze
zelf, dat zij in staat zijn de sterkste
Du tache legers in hun stellingen aan
te vallen en d© baas te worden. Wij
wieten dat we de Duitsehers konden
•erslaam, maar voor we de noodiige
en munitie hadden, konden
langdurig offensief beginnen,
noch to on en dat oniz© legere bereid
zijn tot elk offer en ons volk en staat
deze met g-cl ij km oad'i gh e I d te dragen.
Do correspondent Philip Gibbs
seint uit het Britsch© hoofdkwartier:
,,Voor de eerst© maal in den strijd
aan het Westelijk front was de vijand
gedwongen een stad op te geven zon
der ©r in te vechten. Do Duitsehers
hebber» met vertwijfeling gestreden,
maar erkennen nu, dat de dood on-
vermijdeiijk was als ze bleven. Zoo
konden de Britten onmiddeHijk Mor-
viJ en andeie dorpen binnentrekken
en de Dui'.sche bezettingen, te voor
schijnt kofhend u.t de ondergrond-
scJie Bchu.;j,xaalseii, gaven zich in
troepen o\c-r. Zij waren versuft door
Lot vreeselijke Britsche granaatvuur
en omtmoedigd door rle niet falende
regelmaat, waarmee de Britten, sedert
1 Juli sterkte na sterkte vermeester
don. llun geloof in de Duitsche oor
logsmachino-is nu vernietigd en thans
vroezen zij de Britsche troepen, die
ze vroeger m'nachliten. Zi) zijn ver
baasd over de wijze, waarop de Brit
ten aanvallen, onverschillig voer ver
liezen, en ver wonderen zich dat man
nen, die een jaar geleden nog geen
soldaten waren, nu de gelijken zijn
van hun best© troepen, zoowei
kanonniers als infanteristen.
Een Duitsch ofLc.er, dia zich met
een geheel e compagnie overgaf toen
de Britsche troepen Morval binnen
trokken, betuigd© hun zijn lef toen
hij gevangen werd genomen. Uw sol
daten, zout© hij, verbazen me door
hun koelbloedigheid. Zij. waren kalm
en koelbloedig zelfs in oogenblikken
waarin de meeste soldaten, het hoofd
zouden verliezen. D© officier
eveneens getroffen door d© hem be
wezen vriendelijkheid en Hoor het
feit, «Uit hij geen spoor van haat bij
hun vond, nu de strijd eenmaal over
was. „Zij vroegen mij," zeide hij-,
„of ik dadelijk heen veilde gaan of
wachten tot liet spervuur was geëin
digd. Dat was vriendelijk van Iicil
Toen gaven ze me te eten en noemden
me „ouwe jongen", alsof ze mc vroe
ger hadden gekend".
De Duitsehers zijn dankbaar voor
IK VRAAG U!
O, het is zulk zwaar werk om
«Tul tan tics voor slechte betalers te in
nen.
Gister on kwam ik aan ilo kauicr von
dien jeugdigen losbol Maaseok. Ik
klopte dringend op de deur. Een soort
van huisknecht der*! mij open.
is mijnheer Ma ais*'k thuis?
Ja, mijnheer. Kom binnen, mijn
heer? Ik zal hem zeggen dat u er is.
Goddank, eindelijk zal ik toch
eens geld zienl
Pardon, m.ij.nliecr, zei d© knecht,
maar ik vrees dat hior een misver
stand in 't spel is. Als man tegenover
vraag ik u of het waarschijnlijk
Is, dat Mijnheer Maassok thuis zou
zijn, aJs hij ook maar eenig geld had?
Ik vraag u!
Onze Lachhock
do wijze waarop we hen behandelen
vele van deze mannen toonen diy»
ook ridderlijkheid in de wijze waar
op ze tegenover de gevangenen zich
gedragen. Op den weg ontmoette ik
twee mannen, een Engelsch soldaat en
oen Duitsoher, die nevens elkaar
voortstrompelden naar d© verbaavl-
plaats. Beider hoofd was verboorden,
do een kon slechts inct eon oog zien,
do ander met het andere oog. De En-
gelscliman zeide: di© vriend tracht
te me ©en oog uit te stompen met zijn
vuist, maar ik deed hem hetzelfde met
mijn elleboog em nu gaan we vriend
schappelijk samen. Twee andere man
nen kwamen aan: „Dit is Old Bill",
zeide de Engelsche soldaat, wijzend
op den gewonden Duitsclicr. Waar
ik ga gaat Bill ook. Ik heb hem ge
wond en meegenomen. Vooruit Bdl,
ouwe jongen".
Reuter deelt nog medi-:
„Do Engelsche aanval <p Thiepval
verraste den vijand volkomen. Een
god rotte van de bezetting was naar
Coinblcs gezonden ter oiwleretouniing.
D© EtigeLschen vielen Thiepval tege
lijkertijd van drie zijden aan; voor-
da|t de Duitsehers eigenlijk wisten
wat er gebeurde, bestormden de Brit
ten do buitenwerken en bereikten het
cenitrum van Thiepval. Toen legde de
Britsche artillerie spervuur achter
Thiepval om het aantrekken van re
serves door de Duitsehers te belt*ten.
De Duitsche offirieren poogden tever
geefs hun door oen pan.ek bevangen
mannen te verzamelen. Het gros van
het garnizoen gaf rich zonder weer
stand te bieden over. Een Fransche
gonioofficier verklaarde, dat Thiep
val nog sterker was don Conibles,
daar het een geheel omleraardsch©
stad was met tot vijftig voet diep
uitgegraven galerijen in drie verdie
pingen, waar de verdedigers volko
men veilig voor het bombardement
waren. De menschon en de munitie
weiden met liften naar boven ge-
bracliL Door inididel van deze liften
warcai do Duitsehers in staat om bij
vroeger© aanvallen op Thiepval den
geull.eeretea zware verliezen toe te
brongen.
Combles werd om elf uur 's morgens
genomen. De vaJ van de vesting
werd met luide hoeras begroet, liet
plaatsje biedt het mc-est tragisch©
schouwspel, dat -denkbuar is. Een
officier zedde: het is geen stad meer,
het is een knekelhuis. Men kan geen
stap meer doen zonder tegen li.iken
te s too ten; stapels dooden liggen vau
eenige dagen her langs den weg. Hoxu
dea'don doodan. ea gewonden liggen
ln de kelders erx onderstanden. Do
ki ijgsgevangemm zijin totaal uitgeput
slechts menschel ijke ruines.
Zij verklaren haast geen voedsel lo
hebben gehad ea ontzettend honger
te hebben geJeden.
De Duitsehers waren te Laat met
hun terugtocht en met het weghalen
van de daar opgestapelde voorraden.
Het grootste gedeelte van de kanon
nen cn mitrailleurs, welke Combles
verdedigden, is in bezit der geallieer
den; de buit is aanzienlijk. Van Thiep
val zijn 1300 krijgsgevangenen geko
men; anderen zijn nog onderweg, in
verschillende plaatsen xn Noord-
Frankrijk huldigden d© inwoners do
soldaten en improviseer don conicér-
ten, waar met geestdrift de Maisc.1-
lais© werd gezongen.
Uit het Engelsche Hoofdkwartier
wordt nog gemeld: Door den aanv„l
der FranscheI. op Combles op 26 Sep
tember was die plaats voor de Du:t-
ecliers onhoudbaar gewerden. Van
gevangenen hadden de Engeischen
vcn.omen, dat dc Duitsehers van plan
waren Combles gedurende den nacht
te ontruimen, daarom richtte de ar
tillerie gedurende den nacht sper
vuur op do terugtochtslüuo der Duit-
schors ten exnwe tc voorkomen, dat
de Du:tschers zouden heen gaan. Van-
Feuilleton
door
GEORGE HARTWIG.
(Emmy von Koepel 1)
18)
i Itii mine nu rti een hoek van de
sofa zitten stak een eicaar od on liet
alles door de ueuaoliten sraaau Daar-
on ureeD hii één van de couranten,
die od de tafel lanen, en becon te
liaen vermoedelijk oiri rich t© ver
strooien. tot bii eensklans. haastiKW
dan men hot van ziin flexmiatlek ka-
tx-akter zou verwadlilon. odsdixuut om
de vokrende advertentie noa eens
over t© lezen ..ln d;e Iicmdisitraat No.
10 wordt téKon Mlliiken prijs geld
laaneetbodeii."
Wlmaors haalde ruu een kaartje uit
iden zak en veitreleek het adres, dat
klaarou stomlJ met dat van «1e adver
tentie.
Dat moet die kerel zijn I Mem
ia a het hem aan. dat hii een cauw-
diel is. zei hii. Mijn kansen
BtiUren due niuimerkeliik.
Ilii wierr» ziin suraar wee. reindde
den kneaht. kleedde zich niet de
meesfe zore en fine toen de deur uit.
i Nauweliiks 3iad hii d© Pioteïwtraat
/bereiHdt. of hii zaa ee*ii cedaont© voor
Bidi onduiken. düe niemand andere
dan lAuaust Schleicher kon ziin. van
daar dat hii tot driemalen toe ln ziin
keel schraapte.
Eimdeliik keerd© de aangeroc-pene
ziki Bladtresohoreai eezioht om.
WiKtrera wachtte tot de Koldsolxio-
ter ondendanic don hoed afnam en
vroetr hem toen
Ala lk mi] nidt vergis, is u
Ilii deed alsof hii niet od den naam
kon komen.
Aucrust Schleicher. gaf de an
der enddrdaaus ten antwoord.
Wel. mijnheer Schleicher, die
Duitoche namen ziin niets voor mij.
Wilt u mil eon dienst bewijzen
Met veel genoegen.
U zei mij onlanfcs in het Cj/ous,
dat u hier eoed bekeoul is.
Ja zeker, mijnheer Wiggers.
Kuivt u mii dan een verti-ouwd
makelaar noemen V Ik moot geld op
nemen. diat lit cisteren met wedden
verloren (heb en miin crodiot-brieven
hliivan ditmaal lanz'e'r uit dan tro-
woonliik.
Schleicher keek hem blijkbaar aan-
eenaam verrast aan. zeccende
Hel zal mii een croote er-r zijn,
•zelf n daarmee te heioen. milrihecr
tN'iöcers. Wel is w&ar ben ik niet
rijk. maar toch
Vnflieu duizend mai'k heb ik
noodic. heriuun de Amerikaan.
ViiFtien duizend, dat is een groo
ts som. zei August Söhleloher.
Noem mij dan maar een anderen
makelaar. antwooixle dc Amen-
kan n oneeduLd'icr. teiwiil hii een
bankbiljet van honderd dollar uitzijn
portefeuille nam. Ik hc-b niet lan-
tr«r tiid. sir. en zal nu even dat pa-
oiortie caan wissel on. Adieu I
Wacht u even. miinheer Wig-
«eis. rieD dc woekeraar hem na
t— Ik zal u het geld. wel beaorgen,
maar ik heb hét natuurliik niet bii
inii.
Maar vlug dan. sir. Ik wacht
niet lang.
Dat behoeft ook niet. Tegen ge
wone ranle?
Well. 6ir. maar vlug wat.
Sdhüeidher dacht even na. Uil had
niet zooveel ceJd Ids. maar toch wil
de (hii dc-ze kans om zaken te maken
niett laton ontsnaoocn. Geopeii zou
henn wel willen helpen, dacht hii,
vaindaar «lat 'hii zei
Wilt u hier ©veai op mij wacllx-
tcn. miinheer Wiutrera Ik hob u
reeds ©raoed. dat ik het geld niet bij
fnii heb en thuis zelfs ook niet zulk
©en croote som. Ik moet er dus een
gedeérl-3 van zelf oonemen. heteeen
de rente vërhoozen zal.
Wie Woont er in «l.t huis
vroea Winners, toa» de ander
een v.oninc met ecu hcoge bIocd
bleof staan.
Een rijke zonderling, dien ik
iuist wilde vragen, mii het ontbre
kende aam te vullen. antwoordde
de woekeraar.
Wissers stelde nu voor. dat ze
samen naar binnen zouden aoan.
maar de amldr. wiea «iit olan .eedns-
zins beviel, bewewde. dat het in hu»s
géó tochtte, «lat Wigge re er bepaald
zi:n cezondliftid aan zou wacen. en
raadde hem. beueden te wachten,
waarin de Amerikaan, na lang dra
len. berustte
Alois GenDcrt. een gebrekkig man
met een bleeko geJaatskleur eui
sneeuRVvit haar. zat met ziin rug
naar de deur toen ziin bezoeker de
kamcY Inkwam.
Dac. miinheer Gepoert, xei
deze.
De oude man keerde zich zóó haas
tig om. dat het zwart fluweelten ka-
lotie biima van ziin hoofd viel.
lk kom u Iets vragen, mijnheer
Getmext. begon Schleicher, een
vriend van mil. een goed vrietnd. ait
ln de knoei. Hii moet vijftien dui
zend mark hebben. Ik kan ze hom
niet geven want ik ben arm. maar
u. miinheer GeoDert. hebt ze wel lig
gen. Leen het hem. Ik zal het bcwiis
ODmakens en bliif u oorsoonluk borg
voor de stiDte terugbetaling.
Ja. het Is treurig als men in liet
nauw zit. zuchtte de griisa&rA
maar waarom sniimren do mon-
ariu-n ook zoo roekeloos met hun grid
om. Bt ben echter altixd bereid om tc
helDen.
Schdeucher greeD nu een pen on
«chri^of het acoeut. dat hii daarna
tec-kand© om dadeliik daaxhii de
bankbiljetten, die de zonderting hem
•Ortclde. in den zak te Btekou.
Gcnocirt keek terwiit onophoudelijk
naar de wvxelbare eierschalen, die od
den grond verspreid lagen en waar-
hil ccwoon was Droeven te ne
men.
- Pas od. dat u ze niet stuk trapt.
r:cD hij angstig tut. zoodra Schici-
oher van ziin stoel oostond, Dozc
schnJen ziin ai half genrcDareerd. Ze
komen zoo iuist uit mijn laborato
rium.
Hii ïaawtc er oen Daar van op.
maar vóórdat de heer Sdbfleicher hok
rikn gehuichelde bewondering lucht
kon gievitntsmg d© deur larïazaan)
onen en veiseheen de Amerikaan in
de omlijsting daarvan.
Lk kom al. rion de woekeraar.
iDe elersclxalen vielen hem uit de
handen, zoodat zii braken, ondanks
de uliranischc toebereiding.
0 wee rioD Geppert uit. den
woeikeYaar ten deele verwiitcml. ton
(iet-Ie droevig aanziende. Ze znn
toch niet zoo eterk als ik wel daclit.
- zuchtte hii.
i Adieu, mijnheer GeopertGaat
u moe. miinheer Wüggcrs? riep
Schleichor. dio reeds od den dremDel
stond.
Ziiax nieuwe vriend koek hem niet
cons aan. doch scheen nu belangstel-
te koeeteren voor de eierschalen,
vandaar dan ook. dat hii eensklaps
o ernstigen toon vroeg
Wat ziin dot voor dingen
Wet. gewone eieiachulen. ga
toch mee. miinheer Wiegors. ant
woordde Schleicher.
Met ziin vraag hail dc Amerikuan
echter het hart van GoDDcrt Gastolen
en e eze liet hem nu een ledig ei zien.
waarv&n het omhulsel iiog gaaf wo*.
ZnA u maar. Jxrt is gobecl loeg.
met dun inhoud daarvan voed ik mii.
zei hij.
Well. eir. dat vind ik hoogst in
teressant. hernaan Wiggors, de
eierschaal aandachtig beschouwend.
Daaroo kfeek liii. tot irroote or gemis
van den lencmt\dliUg©i) woekeraar,
miar nl hetertn or in do kamer te
zien was.
Er was dan ook heel wat te be
wonderen. Er lagen bergen niet eier
schalen. doe door «ien U.:er GeDDOrl
daar in tüen iaar tiids eerat waren
uitm-hlBzeai en daarna coverfd an bo
schilderd. en daarnaast «^?n hoon van
een eigenaardige. ledomdiLtec grond
