Hmrlem's Dtu
TWEs£DE BLAD
Zaterdag 14 October 1916
Stadsnieuws
Het Filmkijkspel
G r o o t c Markt.
Als je weer ©eina m 't bioeooopzaaltje
aan do Groote -Markt komt, treft het
je, hoe aardig toch dit theatertje is
ingerichtJanrnMer maar, dat 't zoo
•Ineengekiemd ligt tussdhien De Kroten
en 't gebouwtje. Vaal do Hoofdwacht.
Zoodat de kans tot uitbreiidJ oig wel
verkoken is. Wist de directie erg be
treu n. Wauit, zei die ilileer Sohotzer,
't is eigenlijk <to hoLft to Itiloin. Dat
is nu geen oxptoilaiiitaiibluf, maar
ocblo waaifoeM. A lis je ei- binnen
gaat, terwijl de vteorsteM'Lüg al aan
tien gang is, meet je gids in U d'onkar
met r'n electrise.)i zaklantaarntje het
heele zaaltje afspieden, of er nog een
plaatsje ie. 't Eersto deel vóór "t groote.
nummer heb 'k Vrijidugavond niet
gezien. Daarom schrijf *k vat» "t pro
gramma af, dat de Voorstelt ing be
gint met Ouverture, Natuurbeeld, ©an
comeoietje: Dwalen is mcin&chcliijk en
een Amerikaanscho klucht: Ham cm
Bud als zwagers. „Het" nummer van
bet nieuwe programma heet: „Leven
om leven", oen drama jjw vijf afdeelin-
gen, con boeiende geschiedciniis van
een intrigante, d'ie een bankdirecteur
iii haar netton verstrikt. Pakkende
scènes volgen olkanr op. De bankdi
recteur trekt zich uit zijn zaken terug
en neemt zijn geld uit do casderno-
wing, waardoor de machtige Volks
bank zijn betalingen mwt staken. Do
overgebleven corfnpagnon tracht de
xaak overeind te houdon en reist naar
hot buitenland, om zijn relaties daar
te bewegen kapitaal te verstrekken.
Inmiddels toovert do töm ons andere
tafereelen voor 't oog. De intrigante
wil zich van den bankdirecteur ont
doen en op een jaclrtpartij wordt hij
door een schot getroffen. 't Is de
vrouw van don compagnon, di© de
gelukzoekster doorziet en door zich
als verpleegster aan to dienen, weet
te voorkomen, dat do gewonde door
een minnaar van de intrigante wordt
afgemaakt. Het ontmaskerde paar
wordt midden in don nacht uit het
huis gejaagd en sterft in de wintersche
koudo in hut borgland, waar het ver
dwaald. Vooral in hot laatst geniet die
kijker fraaie kijkjes in het wLnten-
huadschap.
Do bezoekers behoeven niet met ern
stige gedachten aan „Leveal olm Le
ven' naar huis to gaan'. Do voorstel
ling eindigt met een grappig ding:
„Do erfenis van EMsnibeth Spaalk",
een aardig filmpje, waarop do erfge
name niet d!a verwachte Iwliijke tante
is, maar oen lieve jong© vrouw, die
het hart stoelt vatn al (ie ruwe Man-
tan uit hot vorre westen, die do
vrienden van emfoompjo zijn. geweest.
Waartoe dit alles leidt, ga men, zelf
oans zien. En wat ei' von to vertol-
lep is, doet de hoer Wieissels wel. Die
geeft bij de plaatj osop-'Ldcek weed"
een amusante woord-illustratie.
A p a 11 o-t h a t e r.
Wat wiji verleden: week van de film
In de Bartel jorisstoaait vertelde», gdldt
ook voor doze week, 't Programma
hoeft zooveel succes gehad, dat het
ook doze weelk wordt gedraaid en wel
bi twee voorstellingen per avond.
Cincra a-P a 1 a c e.
"t Programma dat deze week draalt
Je weer zeer bezienswaardig. De hon
derdon belangstellenden die Vrijdag
avond daarvan voor 't const genoten,
bleken daarvan ten volle overtuigd,
getuige 't dankbare applaus.
'4 Succes, de clou van den avond,
was naturlijk weer de Stingaree-film,
de ventere avonturen van den Austra
lische» etruikroover. Nu werd op 't
doek afgespeeld hoe hij cenigo hulp
predikers te pakken nam cn ze'.f als
zendeling optrad om daarna z'n gc-
lioor van alle overtolligheden revol
vers, horloges en vooral geld te
ontdoen. Do politie maakte dadelijk
jacht op hem, vuig hem ook, maar
natuurlijk hij ontsnapte op even
brutale ale gen-.ale wijze. De inspec
teur die hem gevangen had werd
daarop zetf gevangen, terwijl Stinga-
ree in 't inspectexu-spakjo 't politiebu
reau binnentrad om z'n vriend uit de
cel te verlossen.
Do Stingareo-film is nog niet uit,
weken-lariig kunnen de bezoekers nog
genieten, want „De dubbelganger" is
een vervolg op dit werk
Ook d© andere nummers waren
boeiend. In 't bijzonder 't drama ,,'t
Geheimzinnige huis", een geschiede
nis van oen tragische liefde.
Om „Klatergoud", een film die in
beeld bracht dat een mooi meisje uit
die uitgaande wereld' nog geen goede
huisvrouw is, word druk gelachen.
Do Rhone-gHètscher is een prachtige
n ai uuiropnemiing.
Tenslotte zij' nog gewezen op de Ac
tual iteiten-revue, die ook inu weer
moest oorlogsbeelden gaf. Die kiolcjes
over de artillerie en de verwoestingen
door bombardementen aangericht zijn
heel interessant.
PERSONALIA.
Bii de examens voor vriie- en orde-
oef enineen ziin te Amsterdam itte-
slaagd de iheeren H. Grüter, J. A.
W. van 't (Ffoff en J. Koster, allen te
Haarlem.
Voor Wiskunde M. O. (akte K. 1)
is te 's-Gravenhaee •sreslaae'd de heer
A. Bouwers, te Haarlem.
Voor het studiejaar 191G/17 ïfi
mei. II. Gaarlaifd. ie Haarlem, be
noemd tot student-assistente van den
buitens ewoon hooMeeraar dr. J. van
tRoes. bii diens ondierwiis in de histo-
loeio aan de universiteit van Am
sterdam.
NED. VEREENIGING VOOR HUIS
VROUWEN. Vrijdagmiddag is in
een der zalc-n vaj» ..De Krooneen
ontilbare bhe^-komst cchoudcn. waar
Mei. G. A. Groot, van Rotterdam,
er,rak over de Nedcrlaiulsdie Veree-
nhrïtór Va- Huisvrouwen. Na een
ooenineswoord door MavrOUw T3noL-
SVeJirbein. ving Mei. Groot haai- le
zing aan. met on te merken, dat onze
tiid cekonmerkt is door oen drang
naar vc'reenieinc lal van voorbeel
den zim daarvoor te noemen en uit
dien drang is ook de Vereenigmg
voor Nederlandscho Huisvrouwen
etóbuven. Dit is zoo vreemd niet. All
er één wezen desiderata, heeft, is het
iwcl de vrouw, die in den loop der
tiiden ook eoteerti moet hebbcm. zich
aan veranderde toestanden aan te
o assen Haar plaats van absolute
heorscheresse is gewiizicd van belce-
kenis. Het huisgezin is een kring jde-
worden van verwanten, die in de
weinige oocenblikken. die zo aan den
huiseliiken krina kunnen wijden, een
rustice orr.eevin -- en kalme, sfeer be
hoeven. De positie dor huisvrouw is
er daarom nilet etemakkeliikei^ on ge
worden Haar eanscho ncrsootiliilv-
hoi.I wordt ceeischtwat alkaVakter-
oieenschannen. wat al kracht od het
gebied van geest en gemoed worden
van haar vereischt. Danrbii dient nog
jeiovoeetcJ. dat zii od de (hoogte behoort
Hiö ziin van de vragen van den dag.
Met open oo(g en ontvankelijk ge
moed moet zii liet onzen moeders en
err ootmoed ei-s onbekende en onont
gonnen gebied betreden. Hygiëne,
warenkennis, wetltenkennis. boekhou
ding. een overzicht in haar finan-
cieelen toestand, kuninis van belaa-
llngsvstomeai ziin zakendie haar
niet, onbekend niocïen ziin. Ze moet
een inzicht kriilzen iïï het vralagsl.uk
der coöperatie, in tal van paedagoei-
selia kwesties en wat al «iet.
Er doen zich dan ook heel wat
maeïliikbeden voor. nu zoo veel van
de huisvrouw Keëischt wordt, en
thans bliikt (het. dat. om deeJe moei
lijkheden te overwinnen, vereenieins
noodig is.
Op 23 October 1912 had in Den Haag
een veixraderinz van vrouwen plaats.
Svaar het coed recht van huisvrou
wen-organisatie duideliik bleek. Daar
hoorde men. hoe bijvoorbeeld in Oos
teuriik waar de vtouw weinig tc
zeggen had. de regeering na één jaar
reeds do bulD van een hui6vrouwen-
verooniging inrien tecen het ODdrii-
vcji der nriizcn voor IcvrnsmiddCle»
Groot-gromibezittci-s c. a. bohccrsrii
ton daar den iinn der k\ensmiddck-i
en voorden dien geweldig od. tot eon
actie, door de Vrouwenverconüt.iiiK
oo touw gezet aan deze ODdriiving
een nind maAkte.
In Decetribor 1912 werd. wn terug
te koeren tot de Nederlandsche ycr-
eeniging var. 'Huisvrouwen, reeds
een algemeenc vergadering gehou
den on een bestuur geconstitueerd-
afdeelinven weiden gesticht, kleine
cnxrroote. In de laatste week wea-den
tiwee niemwe nfdeehng.m ongenomen
Wat kan nu zoo n afdool mg eigen
lijk doen? Spr. liaaldo do Rotterdam-
scho toestanden aan. Daar werd o.m.
het dlonstlxido-vi'aagstuk besiwoken
en men zoekt thans naar een bevre-
iliyendo oplossing voor beide par
tijen. 't Vraagstuk van de wascli
werd onder do oogen gezien en do
mogelijkheid van gemeentelijke was-
Eclnerijen besproken. Een utopie is
dot niet. Hamburg en andere, steden
hebben diergelijke inrichtingen reeds,
trouwens er zijn gemeen lelijke gas
fabrieken gekomen, ook gemeenitelij-
ko wassoherijon, kunnen als gemeen
telijk bedrijf wordon gote'zigd.
Rotterdam kreeg ook een cocipera-
tiove keuken, die aJ aardige winsten
ging afwerpen. Die inrichting is het
troetelkind dei- afdeeling-, docii daar
mede was noen niet tevreden; allerlei
artikelen, die men niet zoo dikwijks
noodig heeft, zijn voce- een luttel be
drag in. huur te vorkrijgon. Ook oen
Bureau van Advies is opgericht, waan
goed© raad en voorlielumg oj> huis
houdelijk gebied worden verstrekt. T
Klt^ediiigvraagstuk werd behandeld,
evenzo o de vrt-desidéo.
Ten slotte is opgericht een volks
keuken, waar tegen zeer lagen prijs
zoor goed voedsel verkrijgbaar wordt
gosteld. Op 't oogenblik is deze keu
ken slecht3 op Kralingen, maaj waar
schijnlijk zat do stichting van meer
dergelijk© keukens deze proefneming
volgen. Ook de andere afdeeüngen
doen nuttigen arbeid. Zoo circuleert
in ll»lv«?rsum eon 1 eespoitefcu iHo, Den
Haag heeft een Commissie van Raad
geving tn zgke daenstkwesties, Leeu
warden organiseerde een tentoonstel
ling van vrouwcnkleeding'enz.
Na dieze mededeelingèn drong de
«pr. nogmaals aan op aairaluking bij
deze Yoreamging. Ook te Haarlem
is voor ecu afdeehng neg werk ge
noog to doen.
Applaus volgde op deze rede, waar
na t<in debat ontstond naar aanlei
ding van oen opmerking van Mevr.
Gravin Van Heordt tot Eversljergen,
dat het hier ter stede zoo moeilijk js,
een goede remplagante te krijgen,
wonnd^r de düensltbicide afwVzrig os.
Moj. Groot zeide, dat men doze moei
lijkheid tc Rotterdam niet kende en
dat zij verbetering lo Haarlem ver
wachtte, wanneer een afd. van do
Verecnigiuifg van Huisvrouwen zich
eens voor deze zaak wilde inspan
nen.
Verschillende dames uitten ltaar
meening ovea* het dionstbodenvraag-.,
stuk. i
Daarna wend een afdoe ling gesticbC
43 dames gaven zich als lid op. Die
vciligiendo dames verklaarden zich be
reid voorloopig deel uit te makten van
het bestuur: M'ova-, Bounders, Mevr.
W. Til. II. Meijeriiik—LeemanMevr.
D. Hark oma—Broers, Mevr. Klinken
berg, Mevr. M. F. Riltsema—JSra-
mei-, Moj. C. Poorter eai Mevr. C.
F. do VeerSybrandï.
Binnenland
UITVOERVERBOD VAN IJZER EN
STAAL. Bij Kon. Besluit van 13
Oct. is, met ingang van dien datum,
verboden de uitvoer van ijzer ©n staal
en hunne legeeringen in eiken vorm,
met uitzondering echter van deze ar
tikelen, voorzoover zij gebezigd zijn
als verpakkingsmateriaal. De Kroon
behoudt zich voor dit verbod tijdelijk
op tc lieffon of in bijzondere gevallen
daarvan ontheffing te doen verlee-
STAKJNG OPGEHEVEN' - Do sta-
1.i:i:t aan Vrjc»tev<viii te Amster-
u.nn is opgeiieren. Do eischen der ar
beiders zijn ingewilligd. Heden wordt
de arbeid liervat.
ARTIKEL 192. Do Telegraaf
meldt: Wij kunnen meededen, dat
het denkbeeld, om ook aan art. 192
additionec-io artikelen to© t© voegen
(waarvoor dr. Kuyper thans niet zoo
veel felheid pleit) indertijd reeds een
onderwerp van gedaclitenwisselmg
heelt uitgemaakt in do Brovredigings
commissie. Daar was d« meerderheid,
waaronder vorscliitlend© rechtsche
leden, er echter tegen, ©enerzijds mot
het oog op allerlei practische Imxzwo-
ren, anderzijds wijt men vreesde, dat
anders de lieolo revisie in gevaar kon
worden gebracht. Voorts kunnen wij
nog borichtan, dal zelfs in do anti-
rovolutioiuiatro ifract.io niet al te le
den liet denkbeeld steunen. Onder hen
öio er overigens tego,, zijn. behoort
db heer de Savornin Lobman,
HET DUITSCHE GEZANTSCHAP.
Tegen hot eind© dezer maand wordt
de nieuwbenoemdo diplomatieko ver
tegenwoordiger .van Duitgchland te
's-Gravenhage, dr. Rosen, in do rc-
sidentio verwacht. Hot gozantschap
wordt thans tijdelijk beheerd door
den gezantschapsraad, den lieer Von
Stumm.
DE HUISHOUDING ONZER OPEN
BARE LICHAMEN Aan. rede
door Prof Mr M. W F. Treub, gehou
den bij de aanvaarding zijner colle
ges aan de Ilandetehoog^cliool te Rot
terdam, onücenen we nog het onder
staande
Prof Trcub ging na. hoe de huls-
houdingen onzefi- openbar»- lichamen
in don loop <ler tijden, zolfe bij onge
wijzigd gebleven wetgöving, yroote
veranderingen hebben ondergaan en
hoe de schommelingen van haar in
vloed op" liet economische Ieren van
niet minder diepgaande beuvkonts
zijn geweest. Vooral bij de steden is
dal duidelijk nawijsbaar. Na er aan
te hebben herinnerd, hoe voorhem de
steden voor het economnselie leven,
om zoo te zeggen, alles waren, wee«
de hoogkseraar er op, hoe langzamer
hand de meemng de overhand kreeg,
dat elk© invloed van dc openbare li
chamen op handel en nijverheid uit
den booz© was en zoovee. mogelijk
moest worden uitgeroeid. Scherp werd
dit uitgedrukt door Thorbeck.-, die in
Let derde vierendeel der negentiende
eeuw zijn onuitwischbaren stempel op
de Nederlandsche etaatkund. heeft
gedrukt Na 18-18 verminderde allengs
de inviced van den SUia'. cn van <lc
gemeenten op do volkshuishouding.
Naarmate dit ideaal verwezenlijkt
werd, kwamen zijn zwakke krachten
meer naar voren cn bleek hot allengs
minder oon onvermengd goed te zijn.
De reactie liet stiet lang oj> zich wach
ten vooral na de grondwetsherzie
ning van 1887, hoewel niet in rocht-
streekscli verband daarmede, werden
staat er, gemeenten allengs meer ge
drongen naar het op ziel» nemen van
werkzaamheden, liggend buiten hun
roeping als rechlsvereonigingion.
Steèdls verder traden zij sedertdien het
terrein van het handels- en bedrijfsle
ven binnen. Hot znaken. van havens,
kanalen, land- en spoorwegen en in
het algemeen Van jnrichtingvxn 'tot be-
vdrdering van handel en verkeer werd
niet zonder eenlgo inconsequentie
zelfs in do gilanspcriode der Staat
kunde van die non-inierventiiein geacht
binnen die grenizen van de Staatstaak
te liggen. Maar zelf optreden als han
delaar of industrieel mochten, staat en
gemeente niet:
Iloe andere ie hot sedert de laatste
dcoeavni&n der 19e eeuw geworden. De
open'bamo Mchamen hebban niet alleen
el-oeds moer regelend mooien lngrij'pen
in het handels- en bedrijfsleren, maar
nu eens hier dan weer daar brachten
de omstandigheden ze er toe, zeif6 nis
ondei-nemcrs van bedrijven op te tire-
den. Spr. herinnerde daarbij aan het
staatóbedrijf van post en telegraaf,
waarbij op het laatst der 19© en hel
begin der 20© eeuw nog kwamen
staatsspoorwegen, staatsmijnen, ge-
meentegasfabrieken, -trams, -waterlei
dingen. -telefoon ©a. wolk© sympto
men van grootore sociaUseering der
moderne maatschappij nog In aantal
en beteekenls zullen toenemen
Spr. ging vervolgens na, hoe de ge
meentebedrijven op de gemeentelijke
huishoudingen op zeer verschillende
wiize hebben ingewerkt, In de eerste
plaats hebben zij do kapitaalbehoef
ten der gemeenten vergroot
Alenu trad de hoogteeraar in een
beschouwing betreffendo de gronden,
waarop ec-n openbaar tichaam be
paalde bedrijven binnen dgen ©xplo:-
tat.esfeer trekthet monopolistisch
karakter, het tegengaan van kartel
vorming onz. Ook komt het voor, dat
van staatswege bedrijven, die geen
monopolistisch karakter hebben, tot
wettelijke monopolies worden gestem
peld Als daarbij geen andere bedoe-
luig vooizit dan daarmede inkomsten
te verkrijgen voor den fiscus, boboo
ren zij tot de minst aanbevelenswaar
dige middelen daartoe. In de latere ja
ren worden ook wel wettelijke mono
polies in het leven geroepen niet so
ciale doeleinden (alcoholmonopolie in
Zwitserland, opiumregie in Indic),
waarbij dan tevens voor de schatkist
ren zoet winstje wordt behaald. Tot
de zo categorie behooren ook eenjgs-
z-iiis de spoorwegen der Duitsche sta
ten, met name de Pruisische spoor
wegen, bij welker „Versbaatlichung"
militaristische overwegingen nog
meer meespreken, dan handels- of fi
nancieel© motieven
Prof Treub wees er dan verder op,
hoe zonder de baten uit de gemeente
bedrijven in verschillende gemeenten
hot percentage der inkomstenbelasting
nog heel wat hooger had moeten wor
den opgeschroefd dan nu reeds het
geval is cn herinnerde voorts aan het
verschil van gevoelen, dat beslaat
over de gemeentotijike bedrijfspohtiek.
Vervolgens schetste hij, hoe in al onze
groote steden de gemeentebesturen
sukkelen met geldverlegenheid, het
geen zijn oorsprong vindt in de wet
telijke afschafImg der plaatselijk© ac
cijnzen bij do wet van 1865, welke een
grofite béle-ntn»ering voor Let Liunen-
landsch vorkeer vormden en welker
afschaffing tot de ontwikkehng van t
ia lal zeker niet we mag heeft bijgedra
gen, maar weJker opbrengst niet al
ken groot was, doch bij toeneming
der bevolking m aantal en in wei-
uuir-, automatisch steeg, ook per
hoofd der bevolking, In piaate hier
van kregen de gemeenten 4/5 van de
opbrengst dei- Rijks Personeel© belas-"
ting, waarvan bij de wet van 1885 oon
vaste uitkeering kwam, waardoor de
financiën eer gemeenten nog meer
van dea wal m de ©loot kwurnen.
Daaibij komt neg, dat het Rijk de ge-
u enten niet kan en mag vrijlaten
t lastingon te heffen naar eigen m-
D© hoogleeraar, nagaande, hoe de
bedoeling van -de wet van 1897, de fi-
nancieeie verhouding tusschem Rijk
Geuieeivten regelende, om aan dc ge
meenten een uitkeering uit *s Rijks
kas te verzekeren, -welke even elas-
;h zijn zou als de accijnzen waren,
evenals de pogingen, om oenige ver
ruiming te brengen m de ten deze te
nauw© grenzen van de gemeente'.rjike
autonomie, nog steeds hebben ge-
fan. d, meende, dat de ontwerpen tot
venruiimmg van het belastinggebied
der gemeenten en tot nieuwe regeling
van die financieel© vorhoud.inig van
Rijik on gemeente het zittingsjaar
1916/17 in geruster» slaap samen zul
len doorbrengen- Na in dit verband
eoii'igen tijd stilgestaan te hebben bij
de gamieentelijike antonoraie, consta
teerde epreker dat deze antuescheu
veel verdier gaat dan die der provin
ciën, die gielieel werden teruggebracht
tot een administratief onderdioel van
den Staat met nagenoeg uitsluitende
bevoegdlheid aangaande de zorg voor
wegen en. waterkcoring en het toezicht
op polders en waterschappon.
Prof. Treub ging daarbij na. hoe dc
provincies haire wieken wijder kun
nen uitslaan, door zJch de zorg aan te
trekken van de voorziening van wa
ter, gas cn electricateit voor verschil-
lendo gemeenten, die daaraan bolioef-
1c hebben. Do provincies zullen, door
dien weg op te gaan, hel tijdperk van
verdrukking en verschrompeling als
zelfstandig openbaar lichaam met ei
gen belangen cn eigen behoeften te
boven komen cn den rationeelcn uit
bouw onzer staatsorganisatie vol
tooien Dit gefldt ook voor het inter
communaal personen- en goederen
verkeer do Iocaa'Ispoonvegen en de
intercommunale trams behoorden in
de provincie haar natuurlijke verzorg
ster te vinden Als zij met goed voor
bereide plannen kunnen komen, zijn
ook onzo provinciën wei genoegzaam
kredietwaardig om .niet tevergeefs te
Onze Lachhoek
ONMOGELIJK.
Willem stond op liet punt te gaan
trouwen, en zijn vrienden getrouw,
de vrienden gas en hom goeden
raad die hierop neerkwani; „Vergeet
het'"
Maar Wrilem wa« niet van zijn
plan af te brengen.
Och kom! antwoordde hij. Er
is niets tegen het huwelijk als men
het maar op dc rechte manier opvat.
AJ dat gopraat ovei- huwolljkstwisten,
moe.-lijkhedeu onz. is maar onzin.
Men kan toch leereu /.iel) naar elkuar
te schikken! En er is toch een ant
woord op icdero bewaring.
Zoo? bromde de reeds laug ge-
trouwdo man; maai' !k zeg je dan,
mijn jongen, dat er een bewaring is
in het huwelijksleven, waarop je
nooit m staat zult zijn to antwoorden.
Zoo! En wat is dat dan?
Wol, als jo vrouw zegt: Wan
neer de Itoodliign zich dat kunnen
permittoer.cn, dan kunnen wij liet
ooik! Pirobeei- daarop nu een ant
woord to vindemi
luilcn aanMoppen om het leenings-
gold, dat zij w»r zirik© productieve
uitgaven van nood© hebben. Ten slotte
beslreed de hoogleoraar de wijdvcr-
brotdo meening, dal er een natuurlijk
bolangenverechLl, een natuurlijk© be
langenstrijd t usee hen den staat en zijn
burgore zou zijn, or ©.a. op wijzende,
„dat de oorlog, die bijkans geheel Eu-
'ropa in lichte iaaio heeft gezet, voor
al in de oorlogvoerende landen heeft
geloerd, hoe krachtig vooral de uiting
van het gemeenschapsgevoel, dat zich
aan ona 'telven als vaderlandsliefde
openbaart, wel is. Maar ook in landen
als Nederland kwam di'., toen men op-
het gevaar voor tich zag. »an n
den krijg mfeegosloept tc worden, aan
het licht op een wijze, die e ken twij
fel aan de l-'-©konis van den
e-*icbapezin buitensluit He'. ;s dui
delijk, zo. prof Trcub o.a., dat hoi or
ganisme, hetwelk »oor dc algcmocaie
botangen van land ©n »olk opkoint,
ciongoed ais dc vndeviducolc huishou
dingen moet krijgen wat het noodig
hoe.'", om zijn roeping tc vervul ten
Lonofzijdo k&n bet algemeen wc'./iji»
godijcai als het den cnkelmgcn
in het volk met goed gaat, doch aan
den anderen kant zou het den enke-
c-u nice kunnen welgaan, a'.-. de
it niet bij machte zou zijn voor die
)tere, brcodcrc cn Jioogc-ro i>e:aii-
gon te zorgen, zoneter woik© bescha
ving en vooruitgang niet mogelijk zou
den zijn.
De Qlommersdtyfc'
Reuter seint tat New-York Dc cor-
rermcinicail in Den Haac van dc As
sociated Pies©" liceft ccn ondciliioud
cell ad met ministor Loudon over het
in der> crond boren van dc Blommcrs
diik. De minister zeide ..Ik kan niet
coioovon. dat het in don crond boren
van de Blommciwdiik door dc Duit-
sche reaccrinc zal verdedied worden
na de ontvangst van het riinoort te
dezer zak© van don Nederlundschen
irezant t". Wjushiiwrton. De (Noder-
Janidsdhel roecorimtr is od het mint
een nota naar Beirliin te zenden, om
onilvoldernnj/ tc vraaen over het doen
zinkwn van het eraanschiu. De han-
.dchviizc (van den Duitsohan duik-
boot-commandant) kan niet anders
Verklaard worden dan uit een ver
keerd bccriiDcn van orders door een
heethoofdiuen dmkbool-comniandnnt
(frannantc staaltios ziin eerder voor-
ceko-men). die. bemerkende dat d©
ludinv uit eraan bestond en dut bel
schio Kirkwall zou aandoen, mec-
doomnfloos bet in id en arond boorde,
zonder ©r acht oo te slaan, dat het
uraan Was iseconsicneerd aan de Ne-
dcri.mdachc icarerinc. Als Von Tir-
niiz aan het hoofd van dc Duitsche
receerini! (had "©staati. zou het te
bocTiioen znn maar ik kan het niet
zreloovcn van Von Betlunonn Ifoll-
wec ei» ik verwacht, neen ik ben
zeker, dat Buihseiiland don Iduikboot-
commandant Z3l desavoneeren en
schadevereoedme aanbieden voor
dez© absoluut niet te rcohtvaardden
daad. Eonic ander antwoord lijkt mij
onmoïnliik."
Haarlemmer Halletjes
*>EN ZATERDAGAVONDPR AATJE.
Voor do Rechtbank Is een zaak be
handeld togen een waker van den
nachtvciligheidsdienst, di© op zijn
rond© bloemen gekaap! had. Dat gaat
niet aan. Bloemen plukken mag heolo-
maal niet meer: het licdjo „sah ein
Knaba ein Röslein stelin" is lang ge
leden geschreven, want tegenwoordig
mogen knaapjes niet maar ongestraft
roosjes plukken en wanneer in onzen
tijd een viooltje op eon weid© staat
en een lief meisje^het afplukt, dan
volgt ©en nijdig proccs-verbaai cn
niet con onsterfelijk liedje op het feit
van een vermaarden componist An-
diero tijdon, zelfdo bloemen, maar
andere zeden, 't Mag nu eenmaal
niet, noch m openbare parken, noch
in particulioi'c tuinen. En daarom
hoeft do nachtwaker er verkeerd aan
gedaan, dubbel verkeerd zelfs, omdat
bloemen en planton in den nacht aan
zijn hoed© zijn toevertrouwd.
Als wo dit zoo overpeinzen, dan
moeten wo toch meteen denken aan
do hooge eischen, die gesteld worden
en rnooten worden aan handhavers
dor openbare ordo on bewakers dier
publieke veiligheid. Neem een gewo
nen agont van politie. Hij mag in
gKcn geval eon soheef gezicht- togen
iemand trekken, of er komt een klaoht
tegon hem iri. Een under Tijdt nog
eens zonder licht, hij nooit, rooken
op een Vbrboden plaats zou hem bui
tengewoon kwalijk genomen worden,
als zijn vrouw een kleedjo ging klop
pen na bozotton tijd, zou de heelc
stad er van overeind staan, hij moet
altijd bedaard wezen, bclocfd cn
waardig, kortom hij moet, al doet zijn
likdoorn hom hclscho pijn, tact heb
ben. T a tl W©ot u wat dat is? Dut
i a'(ijd het jiiifito woord zeggen en
de juisto daad doen moot. Professo
ren kunnen daarin vaak tekort schio
ton en van Kamerleden zul niemand
Lot vorgon of verwachten. Wel van
a8ont van politic. Als ik het goed
mzie, zou ledcro jong© man dio dc
wereld met hom- gevaren en bezwa
ren binnentreedt, eerst een halfjaar
potitie-agont moeten wezen tot vor
ming van zijn karakter. In elk geval
zou hij leeren, hoe weinig redzaam
zijn medemenschen dikwijls zijn en
welke onbenullig© vragen te kunnen
doen. Ook zou hij kunnen letten op
woningen, die neiging tooncn tot ver
zakken. zooals die nu pas in Schot©i»
voorgekomen zijn. Gelukkig zijn dezo
huizen, om het gewichtige woord nog
eens te gebruiken, met zooveel tact
verzakt-, dat er geen ongelukken bij
voorkwamen. Althans wanneer we er
«iet bij rekenen, dat de bewoners
na
dp
herstelling twee kwartjes per
week meer zullen moeten verwonen.
Is deze opslag-zou ik willen vragen,
wel billijk? Moet de huur tegelijk met
den vloer worden verhoogd? Zou ©l*
niet veeleer reden zijn, om do bewo
ners ©en jaar voor vijftig cents des
weeks min der te laten wonen, om
dat zij hebben vertoefd in een huis,
dat toch klaarblijkelijk (ik zal het
gemoedelijk zeggen) niet al t© best ge-
bouwd was?
Ik weet niet, of do politie tc pas is
gekomen aan de gebeurtenis op den
Koninginneweg, maar zoo ja, dan
moet ze maar eens in Engeland den
beroemden Sherlock Holmes te leen
vragen om dat raadsel op to lossen.
Een bawomer van een huis aan dien
weg zat, zoo luidt het bericht, des
avonds in zijn &öit© te schrijven, toon
hij op eens een onbekendeu man in
zijn nabijheid zag. Toen hij dozen te
gemoet liep, ging do man den tuin ii»
en verdween. Als w© denken aan d©
Soliotonsche woningen, vragen we
onwillekeurig: zou d© onbekend© mis
schien ook verzakt wezen? En don
afdoeaidcr dan dio woningen, welke
tooi» niet onder dern gromd verdwenen
zijn. Heeft men in den tuin gegra
ven? 't Is toch niet denkbaar, dat do
man als ©on andere Munchhausen
zichzelf bij zijn haren (had hij haren)
over de schutting heeft getild? Kan
het ('t was dezer dagen volle maan)
't mannetje uit do maan ook geweest
zijn? Ik zeg nog eens: haal Sherlock
Holmes,, want hier is een professor
noodig, daar kan oen gewone llaar-
Jatttsch© oolitieagem niet bij.
Misschien kan hij dan meteen een
midde. aan de hand doen, om de iieve
straatjeugd te beteugelen. Licht
verbeeld ik mo dat, maar 't lijkt me
toe, dat dio in den laatsten tijd weer
lastiger ©n brutaler wordt, dan ooi;.
Het verdwijnen van een aantal red
dingshaken door den lieer Meijerink
vermeld, is er een treurig staaltje
van, des t© orgcr omdat dit aan een
kind het leren heeft gekost. Een an
dore inzender doet aan de hand, dat
het publiek de bntddadigheden die
het opmerkt, onmiddellijk straffen zat
'k ben er voor in theorie, maar 't
gaat niet in do practijk. De kwajon
gen, in zijn nekvel gepakt, gaat
schreeuwen als een mogc-r varken,
do huurt loopt te hoop en kiest partij
voor den jongen, zoodat de bestraffer,
wanneer hij wijs is, 't veege lijf haas
tig bergt en zien voorneem!, d© hand
having van orde en veiligheid voort
aan maar liever aan een ander over
te laten. i
Er is wel oon middel, om aan al
die ellendig© streken eon eind te ma
ken, maar dat zullen we nooit toepas-
Bon. t, Is to eenvoudig. De politie
neemt don boosdoener dadelijk mee
naar don alleen rechtsprekenden
rechter, dio onmiddellijk de zaak be-
handett, dadelijk voiuiis velt, dat de
overt reder dladelijk ondergaat. Kan
bet simpeler? Juist daarom gebeurt
liet niet. Wanneer iets niet ingewik
keld is, niet lang duurt en geen aan
leiding geelt tot allerlei schrijven cn
wrijven, dan is er geen aardigheid
aan. Iloovcel jaar wordt cr over dien
alleenigen rechter al niet gepraat! Wel
nu, hij is er nog niet en komt er ook
niet. Inmiddels bekrassen de kwajon
gens deuren, hinderen voorbijgan
gers, kapen reddingsbaken en doen
kattekwund op duizend manieren.
Ook wordt ©r een Tuchtunie gesticht
om daar ccn eind aan to maken,
maar zonder zichtbaar resultaat, zoo
lang dezo urne geen afdeeling kan
oprichten onder de kattekwaders ze ut
en die passen er voor, ©m begrijpe
lijke redenen.
Juist op dit ©ogenblik kon»! ©r een
Jongen voorbij mijn raam. die tegen
do ruilen tikt en „pwmelikkerroept:
als ik opsta loop: liij weg cn jouwt
mo nog uit op den koop toe dus
doe ik of 'k niots merk, maar kook
inwendig, daar hij 't woord telkens
steeds surrender herhaalt. Willen w©
even pausreizen, totdat het hen» be
haagt. heen t© gaan?
Sommig© menschen vergelijken de
gemeente huishouding wol oens met
©en particuliere, maar zij kunnen nu
toch opmerken, dat cr weS wat ver
schil bestaa:. Stel jo komt bij eon
vriend en vraagt: „hoo gaat liet u?"
Hij trekt ©en bedroefd gezicht en ant
woordt: slecht, ik ben gvcot© fi
nancieel© moeilijkheden Zul jo dan
anwoorden: „dat spijt n»o erg, maar
och toe. leen mo eens ©ven hondord
gulden!" Dat zou op bitter© ironie lij
ken, niet waar? want do vriend zal
zeker geen honderd gulden, misschien
zelfs geen honderd centen in huis
hebben. Mot anilcro woorden: als een
particulier in financieolen nood ver
keert, heeft hij geen geld in kas.
Nu de gemeente maar neen,
Iaat ik' het nog oven over den vriend
hebben. Vol medelijden zeg j© tot
hem: „vertel me eens, hoo wil jo doen
om het huishouden te blijven drij
ven?" „Wel", antwoordt hij ,,)k heb
een rijken oom en daar'verwacht ik
duizend gulden van; gewoonlijk wil
hij van mijn geldgebrek wel niets
weten, maar dezen keer heb ik ecu
.andoeul ijken brief geschreven, 'k
•Hoop maar, dot li ij nu afschuiven
zal".
Zoo doel d© particulier. Nü do ge
meente. Die schrijft op haar begroe
ting een ontvangstpost van zoowat
drie en een halven ton van Oon» den
Minister uit Den Haag. Oom. hooft
nog wel niet gezegd, dat het ito<?d is,
maar de gemeente hoopt er het lietfto
van. En wat de kasgelden he treft,
Burgemeester en Wethouders hebben
pas de kas bij don ontvanger opgeno
men en aanwezig gevonden: f18».039.40
Honderd vier en tachtig duizend, zes
honderd negen en dertig gulden ik
verwaarloos dé centert. Toch zou tk
geen van <1© ingezetenen durven aan
raden. don ontvanger te vragen om
een teening: d© gemeente leem wel.
maar ként niet!
Hiermee is. dunkt mij. aangetoond,
da: ren particuliere huishouding an
ders te dan die van de gemeente.
Zooals ook een soldaat ander? is
■dan een burger en wel om verschil
lende redenen, onder anderen, dat do
eerste veel tc groeten hoef; en de
tweede weinig; in 't voorbijgaan doe
ik opmerken, dat d© soldaat salueer:
en do burger groet; verder dat do
militair de uniform groet, symbool
van den hoogeren rang en do burger
den persoon. Het is dan ook volkomen
juis; gezien, dat nu do militair, vol
gens de laatst© order, wanneer hij
met verlof en in burgerkleeding is
den meerdere niet meer behoefi to
groeten.
Daar het verschil tusschen het sa-
lueeren en het groeten zoo groot is,
zou 't kunnen wezen, dat oen burger
van het militair saluut geen verstand
heeft cn er dus ook niet over kan
oordcelen. Zorgvuldig onthoud ik mo
dan ook van een oordeel; war© dat
zoo niet, dan zou ik kunnen vragen:
kan het militair saluut niet wa: in
gekrompen worden? zou de discipline,
die natuurlijk noodig is, er werkelijk
onder lijden wanneer do militair©
groet» boperkt werd bijvoorbeeld tot
oen cor bow ijs voor de hoofdofficieren?
Niet omdat aan de lager© rangen de
moeite van liet ealueeren moet
worden bespaard, maar omdat door
do mobilisatie die militairen zoo talrijk
zijn, dat het salueeren bijna een prac
tised© onmogelijkheid wordt en zoo
aanleiding geeft, tot veel quuesUe», dl©
vormoden konden worden. Zooals ge
zegd: ik onthou me van een oordeel,
muur wel mag ik vertollen van een
jongen luitenant, die mol zijn meisje
do Spuistraat in Den Haag doorging
en voortdurend en 2onder ophouden
groeten meest, omdat van den ande
ren kant ©cu stroom van militairen
uit lagcro rangen aankwam.
Toen het leger nog op vredessterk-
to was, had het satureren gc©i» l>e-
zwaar. Nu is het wel lastig, voor oen
meci-dene zoogoed als voor den min
dere.
Maar, ten derden mate, als burgoi
pas; liet my niet om te oordeeten.
We! over iets aildbrs, 'lat helaas
in 't bijzonder voorkomt in de bur
germaatschappij. „Mij dunkt", zei
een plüiosoof van mijn kennis, op
recht menschen vriend, die gren
kwaad van hen hooren kan, „n»ij
dunkt, dat onze oud© aard© niet meer
zoo regelmatig draai', als vroeger.
Misschien moeten d© bouten en tap
pen wat worden nagekeken. Ze
schokt, ze schokt zichtbaar.
„Ho© zie je dat zoo?vroeg ik.
„Wel, er zijn in den laatsten tijd
veel meer menschen, die hun «ven
wicht niet goed weten te bewaren?'
Waarschijnlijk heeft mijn vriend
di: hot nieest waargenomen in de
buurt van herberg©!:, maar dat hoi. ik
hem maar niet verder gevraagd. Ieder
een kan do stichtelijk© rijtoeren
zien, di© dcor drie ©f vier kerels,
schreeuwend en lollend, soms met •.-en
harmonica in en buiten dc stad ge
houden worden; het is niet om stads-
of natuurschoon, maar om d© her
borg©» t© doen, wan; bij elk kroegje
op don tocht wordt aar.geiegd. Het
duurt niet lang of do harmonica
zwijgt, de kerels-zakken tegen do por
tieren aan en de koetsier, d© eemge
die nuchter bleef, rijdt het gezelschap
©rgons heen waar 't zijn roes kan
uitslapen waarheen wcot ik niet,
misschien wel naar den mesthoop.
Van rijtuigen gesprokon er deed
zich een aaruig klein tooneeltje voor.
Langs ©en dorpsweg rijdt e©n tilbury
in©!, twoo mannen er in dio ecu le
vendig gesprek voeren.,'t Paardje
loop: flink. Daar komt reu café in
zicht, waai-vau het licht door d© rui
ten op den weg straalt, 't PaardJ©
houdt in, wil blijven staan ..Voort
Keesjo", zeg: do bestuurder, maar A
dier begrijpt blijkbaar niet, wit blij
ven staan. „IIup Hoesje", spoort de
koetsier weer aan, maar eorst na
do derdo aanmaning loopt Kcesjo
door, zijn paardenhoofd stellig van
verwondering vervuld.
Hier pinch; hij immers altijd halt
te houden!
FIDELIO.
