NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD. - Opgericht 1883.
34e Jsargar.g No. 10234
Verschijnt dagelijks; behalve op Zon- en Feestdagen.
DONDERDAG 19 OCTOBER 1S!6
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN AD VERTENTIËN:
PER DRIE MAANDEN: Vim 1 -5 regels 75 Cts.; iedere regel meer 15 Cts. Buiten het Arrondissement
VOO, en de dorpen in den om.rek waar een Agent gevestigd is Ha"iem
(K°m oer genie nej y -A Achtsluivers-adverfenttën van Vraag en Aanbod, van 1—5 regels 40 Cts. per plaat-
Franco per post door Ne c "ni5 sing, elke regel meer 10 Cts. h contant. Buiten het Arrondissement dubbele prijs.
Afzonderlijke nummersU.lo tel, "ni^ b v
Geïllustreerd Zondagsblad, v.oor Haarlem0.45 Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 53.
de omstreken en franco per post 0.525 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. Tel. 3082. Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten liet Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 76-78, Amsterdam. Telephooil interc. 6229. De Verzekering dor (per weelc) geabenneerden word. gewaarborgd door ,,The Ocean" Rohin 151, Amsterdam.
DIT NUMMER ÉESTAAT UIT
ZES BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
AGENDA
VRIJDAG '20 OCTOBER.
Bixscoo p v oorstellingenCinema Pa
lace. Gr. Houtstraat. Buc.sc, Theater.
Gr. Markt. Apollo-Theater, Barteljo-
risstraat.
Schouwburg, Janswcc. Specialito-i-
tenvaarstelling.
O© inbraak En ons
Kantoor.
Nadat jongens .van de vlakte her
haaldelijk aan de voor- en zijdeur
van ons kantoor in de Groote Hout
straat, gerammeld cn er zelfs wel
beitels oi breekijzers op geprobeerd
hadden, zonder succes, wisten de-:*-
waar in den nacht van Dinsdag op
Woensdag twee toffe jongens ovel
den muur in de Peuzelaarstc-.g in ais
tuintje to klauteren en zoo binnen te
komen. De buit, welgeteld vier gulden
zeven en vijftig, viel niet nv;e en do
handvol sigaren van den boekhouder
nog m.nder, want die zijn de Oorzaak
van hun aanhouding geworden. En
dat het broekijzertje paste op de moet
in de opengebroken la doet de deur
(van de cel) dicht.
Lof moet gebracht worden aan den
agent vun politie Koomen, <Lie, con
verdocht personage 's nachts op liot|
W'ilsonsplein aantreffende, hem niet;
liet gaan, maar hem fouilleerde in hot
hulpbureau op 't Leidsclieplein en zoo j
de bewijsstukken vond, dto den boos- j
doener later zoudicui verraden, do si- j
garen cn het breekijzer. Zijn makker
was gemakkelijk te knippen; die had
hij 't Wtomen over omzien muur zijn
voet verstuikt en kon niet meer loo-
pon. Hij boet P. L. S. en moet een
tijdilantg bij ons als looper in dionst
zijn geweest. Om zijn verhoor in de
S medestraat mogelijk te maken,
moest een rechercheur hem van zijn
woning im de Nassaulaan naar hot
bureau ran politie dragen.
De heeren konden moeilijk iets an
ders doen, dan bekennen. Daarvoor
waren de bewijzen te overtuigend.
Bovendien herkende de recherche
aan de wijze, waarop hij „gewerkt'1
hul, al spoedtg Sen ran do daders.
Nieuwelingen in het vak zijn ze
geen van beiden. H. maakte deel uit
van de bende, die twee jaar geleden
avond aan avond cjp roof uitttrok, en
op klaarlichten dag een slordig do
zijn fiosschfn port u.t de kelders van
de Soc. „Trou moet Blyckenhaal
de hij werd voor verschillende in
braken gestraft met ongeveer een. jaar
gevangenisstraf.
Volgens de wet zijn "t evenwel nog
kinderen; nadat ze bekend hadden,
zijn ze dan cok weer aan hun ouders
tei-usrgegejvicn.
OM ONS HEEN
No. 2219
Nabetrachting van tien
Gemeenteraad.
\icl kleuicoïtL dezen Woensdag
middag. Van die hesluities. waar nie
mand boJancr in si/elt eu die genomen
moeten worden, om de administratie
in orde to houden- Wil de geinc atc
Bloeniendaa! een voetpad verbroeden,
een slootte dempen Goed. Wenscnt
dn irzerEtclerii een stelser eu een
smalsooor te maken Geen bezwaar.
Ziin B. en W. van nlan. weer good-
koone cokes aan onvermoirenden te
leveren Heal beat Zulke dingen vin
den bii den Raad instemming. Maar
als de heer L. H. Koolho-ven met
zeven eu veertur volgelingen komt
klacen over den slechten tloestand
van liet voctDad aan da Kiev ei! aan.
dun raken we in oost and. dat kan
niet. Wii vinden het oad heel
coed, zengen B. en W. dan. of. in
stadhuistaal ..wii kunnen ten aan
zien van den eeuiten wansch in do
eerste plaats oom erken, dat naar
onze meernnz het uad in voldoend
staat wordt onderhouden.Zonder
een woord van deernis wend het ver
zoek afgewezen en Generaal Bert met
ziin leger aldus smadoliik terugge
dreven naar hunne won ineen, die zii
zeireen vaak niet te kunnen bereiken,
dan ten koste van natte voeten en
kleederen.
Maar als 't hard coreeond heeft,
zal ik er toch cans gaan kijkon Die
Kleverlaan is altiid het twistpunt
tusschen Haarlem en Blocmondaai
ceweest en nu. meer dan ooit. zou zo
een politieke rol kunnen gaan sne-
len. omdat de grensregeling in de
lucht henirt. Wie ovèrdri'.Vcn liter
De Kïeverlaners hun bezwaren -
Of de Haarlemmers hun talent veer
paden-onderhoud? De eerstvolgende
8toi-tlmi zal het loeren, er komen Or
atoilic nog genoeg 1
De bcoihenctuaestie. Dezen keer
was het liistie niet groot pn weinig
interessante©n kastanje dfe dood.
een beuk die blma dood is. ©cn boom
zonder ton dat was sobering cn in
sla». Het bezwaar tegen een acacia
bii de Fonteinlaan was; staat
scheef en de grief teaen een
ulffiua h o r i z o n t a 1 i e. die <lus
ook niet vertïcsaJ od ziin basis rust,
was weer. dat hii te dicht bn andere
boomen staatie kunt het. als boom.
een Commissie toch maar moeilijk
naar den zin maken.
Natuu'rliik waren de 40 iepen aan
dd 'Droef de hoofdzaak van de li iet.
Had iemand daarover een uitvoerig
debat verwacht, dan is hii zeker te
leurgesteld. De heer Van dan Berg
wou ze toewaren en Mr. Bom ai is ver
koos ae niet te hakken, maar daar
mee was dan ook alle oppositie be
keken. ..Verlangen dc heeren hoofde
lijke stemming vroeg de voorzitter.
..Twee tegen", voorspelde do heer
Van de Kaant) sotto voce, wat do zan
gers noemen met halve stem. De
twee opposanten zweaen en de lijst
werd zonder stemming vastgesteld.
Bewoners aa den Dreef hebben den
verhuiswagen afbesteld. Moge!uk ver
laat ons nu de rampzalige, die ziin
request tot behoud voraeten had te
ondorteokenen.
Bii de rondvraag kondigde de
Voorzitter aan. dat de Raad tegen
Woensdag tot behandeling van de
heg routing zal eeroeoen worden. Zie
daar in den striüd om het gezag tus
schen Raad en Dagcliiksch bestuur
een terrein, waaroo de burgemeester
alloonheersoher ishii etell vast.
wanneer er vergaderd wordt, hii toe
maakt wat er ou de agenda wordt «c- j
zet i de wethouders hebben daarin
niet mee te praten en van don ltaad
as heolemdil geen ciuaoErtio. Of de j
oudste dochter van hot. Lu ziin eigen
ooren. gewichtigste Raadslid ver
jaart. ziin. zoon examen doet of zijn j
erftante oo 't uiterste list. do begroo-
Unc moet worden behandeld. En wat
voor een begroeting! Neem eon degen
•met een scneroe uunt. laat daar tea
bord ott ronddraaien, zet daar ©en t
bierglas od cn bekroon dit bouwsel j
met een bromtol, die in «eliikmatice
beweging moet Miiven breng dit,
wondere to overwerk in beweging en
lie hebt een boeld van do gemeente- j
begrooting voor 19161 Dat kunnen
B. en W. niet heioen. "t ligt meer aan
de crisis, maar H is zoo.
De heeren Nagizaam eu Puppe
soimkten er van. Begroeting behan
delen? En de aldcolimsvcisiugeu zuil
.er nos niet en lint antwoord van B.
cn W. «lus ook noc niet en zelfs het
eoineentoversiag ontbroekt 1
De Vooradtter zei. dat de afdelings
verslagen en liet antwoord 's avonds
zouden uitgaan. Het cemeenieveralBg
was toch niet onmisbaar voor de
beiiondeling van de bee rooting.
Meteen kregen we een uitlegging
hoe hot wei kwam. dat het gemeente
verslag ovoriarin uroLct te worden
de ambtenaar was in het voorlaar
ziek geweest en de mobilisatie bad
noa andere krachten aan hot Stad
huis ontroofd. Maar. in alle beschei
denheid gevraagdwas er nu nie
mand. die dat gemeenteverslag m
elkaar kon zetten? 't Is toch maar
rangschikken cn samenvoegen, meer
nieL Of raakten de inenschen. die
niet gewoon waren aan die ingewik
keldheden der bii lagen, aan 't duize
len van al die enkele letters, dubbele
letters en sterretjes
Tloe 't ook wezen mag. do hoeren
Nagtzaam en Poddo bleven ontevre
den. dat zo nu de begroeting moeten
behandelen zonder de noodjge (.©-
gevens. 't HielD eeen zierde be-
crootin» wordt od Woensdag a.s.
behandeld en wie daar gcesi plezier
in heeft, mag weabliiven.
Natuurliik was liet ailarbelaanrriik-
,6te in dece vergadering liet schriivcui
van Regenten van het St. Elisalrotlis
Gasthuis waarin zii. na hun stand-
mint uiteen" gezet te hebben, aankon
digen dat zii hun ambt neerleggen.
Dat wil zees'an viif van de zeven
hoeren Mr. A. W. Tlióne, Jiir. F.
Teuiug van Berkhout. Mr. P. TjoCnk
Wiilllink. II. M. van J luminal au
on Mr. S. Ik Veniiriig MöiiieSK.
de twee anderen. Mr. J. N. J. E.
Hearkens Thiissen on de hoer H. vivn
den Borg. vonden geen vrijheid af te
treden, omdat zii in do eigenaardige
uositio voi'keeren. dat zii als Raads
lid tot ïesent van het gasthuis be
noemd ziin. Wil dat dus zeggen, dat
de Raad de wonderlijkste besluiten
kan noiiïon. zonder dat doze Jicorcxi
voor het regentsauiht kunnen bodan
ken Dan liikt hun Dositie veel op
dei van schipbreukelingen, welke zich
ou een rots hebben vastgebonden en
elko oo hen aanstormende stortzee
gelaten hebben te ondergaan Een
nlozieiiffe toestand is dat niet.
De beschouwing van Reuen ten ;s
helder eii openhartig. Voor wie rood
lozen kan staat er een erkenning in.
dnt een fout is begaan nadat >lc
Gasthuis-directrice was afgeschaft en
wol.deze. dat toen niet dadelhk de
functie van alleen-besturend genees
heer-directeur is ingesteld. Er ziin
toen twee geneesheeren-dirccteur
benoemd en. zooais het altiid gaat
bii een meerhoofdiir bestuur, er was
ceon leiding, geeu alom tegenwoordig
hoofd. ..waarin'', zezrt dc brief met
stoute beeldspraak. ..alle draden van
het omvangrijke eestichtswerk sa
menkwamen." Het staallle. dat Re
center. daarvan noemen, is zeker
overbluffend. Een der eenecslicei en-
directeur heeft gezegd, dat hean kort
te voren was gebleken, dat ongeveer
een iaar al eeai holanuriik tekort aan
vaste vcmleeesters bestond! ..Alsof
zooiets voor een geneedheoi'-diTocteur
die waa-rliik de leidinc heeft, zoolang
verborgen had mogen blijvcü 1"
schrijven Regenten.. N'eeji. zeker niet.
zal het lezend publiek zaacen. Maar
(nog erger hoe kan in een gasthuis
oen gioot tekort zoolang bestaan
De ncsitie was dus zoo. Directrices,
althans de directrices Van Heukelom
en Metelerkauip. bahec'ridon goed
toen od grond van nieuwere begrip
pen en inzichten do geneesheeren
directeuren werden, nam dat beheer
in dualiteit af. Was toen dadelijk
die céne directrice door tén directeur
vervangen, dan zou het waarschijn
lijk wal goed ziin gegaan. Zoo ie. als
ik het eood bearriiu. de meeniivz van
Regenten en ik hoon nu maar. dat
we daarover «een debatten kriieen
tusschen hen en een der doctoren of
beiden. Er is in deze zaak misschien
al veel te vesl geschreven en zeker
ook te veel gen raat. in t ouenbaar. en
vooral achter de deuren. Bovendien
is dit historie en de hoofdzaak is
hoe raakt 'de zaak uit de impasse,
waarin het onverstandig© Raadsbe
sluit haar zoo vastgewerkt hoeft, dat
ze nu klem zit. Eaal ons ook hopen,
dat Dr. VVesterman «iet «aat twisten
over de vraag, of hii de nuttige nood
zakelijkheid van een geneesheer-
directeur den heel en dag aan hït
Gasthuis beoordeclcn kan. Een chi
rurg. die opgaat in ziin modisoh
work, is daardoor allicht niet de beste
raadgever en naar miln meoning is.
m het stuk van R©aenten duidelijk
aangetoond, dlat een directeur waar- -
liik den heelen dag nuttig werk m
dit Gasthuis kan doeD.
Van de flnancieele nuacstie zewtde
bestóiouwing niet veel. In en vooral
builen den Raad is dèdr zeker veel
le veel van gezegd dc rnxifuzaak w as
het niet. behoorde het althans niet ie
ziin. maar biina ieder, die er over
sureekt. heeft het voornamelijk over
de uitgaven, die de voorgestelde rege
ling eischte.
Gcliik de Parthen. die bij het
vluchten nog niiJen op hun tegen
standers richtten, zoo geven de Re-
centen aan het slot bedekleliik te
keirnön. dat de Ruud misschien reeds
lansen tiid hun heewaiwau wensolue
hei Raad besluit zou dan ecu wel
overwogen manoeuvre ziin geweest
om hen tót aftreden t© nopen. Ach
neen. daarmee wordt aan T Raads
besluit te veel eer gedaande Raad
wou de öotiten wel toreken. maar de
kosten met betalen, hii heeft ge
meend. dan Dr. Van den Heuvdi ucJi
wel schikken zou en aanblijven, en
dat Regenton, na wat ïnuuDorens.
zich wel bii de zaak neerleggen zou-
den.^De bom is verkeerd getJii-on-
De vraag is wat nu 1 De heer
Van Ifeossum lieclt, door zijn infor
matie bii de rondvraag, het antwoord
t an den voorzitter uitgelokt, dat er
noc gelegenheid zal ziin om dc zaak
te bespreken. Indien zii bevredigend
wordt opgelost. zaJ verstandige voor
bereiding. die misschien tol nu toe
wél Wat te kort is geschoten, onmis
baar ztotL Natuurliik znu verschil
lende ooloseingön denkbaar, die
voorloonic maar liefst aan de ver
beeldingskracht van den lezer over
gelaten worden en waarin slechts
twee duuren zeker ziin het bcltoud
vaoi Dr. Westeiman en de henoe-
irnne van ziin uitwon enden assistent.
Toch komt nu ©en zaak op den
voorgrond, die in den laats ton tlid
herhaakleliik in deze rubriek ge
noemd werd. maar waarover ue Raad
zicli niet scheen te bekommeren dc
verhouding tusschen gemeente cn
gasthuis. Is (heit. zal zeker gevraagd
worden, afgescheiden van de ouaos-
tia van directie, niu niet de tijd. om
die verhouding te -regelen, kort en
goed het Gasthuis to steinwlen tot
een gemeentelijk© instelling, zonder
ziidelingsclie of rechtet'roeksclio par
ticuliere karaktertrekken Regenton
znn nu van de baan. heb iik al hoo-
..Men kan al zoo met zekerheid aan
nemen. dut het SI, Elisabeths Gc}.-
huis door ©enen humor werd có-
sticlit en aan eenc corporatie of aan
de stad in vri-.-u eigen is opgedragen,
o mier voorwaarde van personen te
verplegen
De eicenliik© stichtinss-acte is
©venwel niet Ie vinden. En de uit
spraak van Mr. Enschedé is blijk
baar niet voldoende gevonden, want
In 1866 komt JMr. H. Gerlimgs. toen
gemeente-bibl iorhecarisin een bro
chure tot dezo slotsom
..Zoo mist man aJle fundament, om
den eigendom der stad o» te bouwen
en komt ©r van zelf toe. om uit het
bestaande gebruik af te leiden, dat
het aan e e n e corporatie v an
eastJiuisiueesters is opge
dragen."
Dr. H. D. Kruséman. die in 1900
'over hel St. Elisabeths Gasthuis e©n
"u.itvoanicQ nota bii don Raad inzond,
hecht niet veel aan deze ouaeslie van
eigendom. ..Mits", zoo schrijft hij,-
..de vrucliten der gasiihuisbeziittingen
óp de meest doelmatige wiize ge
bruikt wonden voor liet doel. waar
voor dezen als giften van weldadig
heid. door de schenkers ziin gegeven,
d -iv. z. tot verpleging van onvermo
gende zieken te dezer stede
Het stuk van Dr. Krusoman had
o. a. tot strekking, oncei-ostheid uit
te soreken over het steeds klimmend
bedrag van het gemeentel!ik subsidie.
Het vokrende iaar scheen hii tot ze
kere hoocte te ziin bevredigd; althans
in het Tijdschrift voor Armenzorg
van Maart 1901 vind ik in een artikel
van ziin Iiand de mededeoling. dat tor
maal regelen genomen ziin. waardoor
men meent
..dat kn hot belang der gemeente
een eind gemaakt Is aan den oiige-
wen&chten toestand, waarbij liet
.Gasthuisvoor zoover het handelin- j
afen betrof, moes ton deels optrad als
ware het eon onrllculieie instolling.
maar daaroutegexi. voor zoover ziin
eigen inkomsten te kort schoten, als
ware toot een gemeentc-inatelling.
ziin vele weldaden liet bekostigen uit
de gemeentekas.
De maatregelen waarop Dr. Krusé
man luer doelt waren, dat het Bur-
aerliik Armbestuur voortaan de pa
tiënten zou aanwiizen. cLc kosteloos
of tegen verminderd tarief zouden
worden verpleegd dat aan het Col
lege van Regenten loden, uit aen
Raad te benoemen, werden toege
voegd en dat de directeur of direc
trice. do cenees- en de heelkundige
voorlaan uit een door Recenten in te
dienen voordracht doo>- den Raad
zoudien worden benoemd.
Is nu evenwel hiermee verkregen,
dat de gemeente Haarlem naar wel
behagen met het St. Elisabeths Gast
huis kan doen wat het verkiest, zoo
als tie gemeente lean handelen bn-
voorbeeld mot haar schilder! iien-
museum. haar stadhuis of haar
scholen
Ik geloof, dat verscliilleud© perso
nen. ook onder de nu afgetreden Re
genten. daar geheel anders over den
ken en dat dus de auoestie der ver
houding tussahen de Gemeente en het
Gasthuis nog altiid niet definitief ie
opgelost.
J. C. P.
De beklaagde beweerde dat do foto's
gectaleerd waren, omdat... de offi
cier niet wilde betalen.
De luitenant stelde d© zaak even
wel ainiers voor. He; waren proeven
die dtoor beklaagde gemaakt waren
en die niet aan de eiscben voldeden.
Do fotograaf had zelf aangeboden
kosteloos nieuwe foto's te maken,
maai- van opnieuw poseeren is door
omstandigheden niet gekomen. De
berekende prijs van f 5 was veel te
hoog.
Het O. M. eischic tegen den fo
tograaf 4 gulden boete.
Mr. lEeBcma trad ais verdediiger
van lieklaagdo op. Hij vroeg vrij
spraak op grond dat niet heklaagde,
maar zijn vader de zaak drijft.
IN JLOGGER BEROEP. J. G, te
Haarlenuncrmeer, is in hooger beroep
gekomen van het vonnis der Arrond.
ReclRbank alhier, waarbij hij ter züke
van ijelcediguig v an een ambtenaar in
functie, is veroordeeld tot 110 boete of
10 dagen hechtenis.
EFF ECTENV EILING In de
Dinsdag te .Amsterdam door de Com-
miseu-bank gehouden effecteniveiling,
werden om. <io volgende prijzen be
steed 1 4 Obl. Coöp. Broodbakke
rij en Verbruiksvereeniging „De Een-
draoht" le Haarlem, 52 1 aand. Mij.
tot verbetering der huisvesting voor
Mimcnaogtoiidton te Haarlem. 20 1/2
©n 1 aandeel in de renteiooz© geldl<»-
ning alnl. l-laariem Mij. tot bevorde
ring der Toonkunst 31/2.
GEVONDEN' VOORWERPEN.
Terug to hekomen bii mevr. wed.
J. F. Melnors. Kenaupark 26. een kat;
II. Koopman. Assendelvorstraat 47.
ecu zmeeo II. G. Lindeman. Park
etraat 7. glassnlidei-; A. Wesselius.
Gasthuislaan 141. een tuindersman.l;
G. Jordaan. Baljuwslaan 24, een oor
knopje 1'. de Graaf. EssCh'ildersLraiU
46. een zilverbonE. Boon, Amagaus
10. een kinderpoi-temonnaie met in
houd L. v. d. Wetering. Maerten
van Heemskerkstraat 13. een hondje
G. Steffens. Lange Vlami'-Utstraat 4.
een lorgnet in étui J. Reemer. Hee-
rensiiigcü 73. een armband Bu"reau
van Politie een Dortemomiaie met
inhoud, een kinderschoentie. en een
kindorrince4ie.
(Zio vervolg Stadsnieuws op pag. 2)
ren
Maar ho© is het eigenlijk met die
verhouding tusschen Gemeente en
Gasthuis
Ons antwoord zal niet anders dan
©en korte opmerking kuamen ziin. om
dat de zaak nogal ingewikkeld is en
dus vriiwat lectuur veroorzaakt heeft.
In 18Ö) hoeft Mr. A. J. Enschedé, op
uitnoodiciaig van den Raad. een lijvig
ranoort oven- hot Gasthuis samen
gesteld. een boekdeel van 20 vel
druks, waarin hii tot deze conclusie
Wssit (bae. 03/
Stadsnieuws
Kiekjes Tan het Kaniongerecht.
Woensdagmorgen word een lange
reeks ldo.no zaakjes behandeld waar
bij niets bij zonder voorviel, 'i Waren
de gewone delicten; loopen op verbo
den grond, jagen zonder akie, rijden
zonder licht, houden van varkens
zonder toestemming van 't gemeente
bestuur, verkoopen van sterken
drank zonder vorgunnmg, baJdadig-
held. enzuovoSrt.
Eigenaardig is, dat in 't najaar
steeds vele bekiaagden komen wa
gons overtreding van art. 461 Wet
boek van Straf recht, het bekende ar
tikel: loopen op verboden grond. Dit
zijn dan meestal badgasien die aan
't strand niet genoeg hebben on
gaarne wat in de duinen dwalen..
Gewoonlijk volstaat dó Ambtenaar
van 't Opeiiibaai* Mumster..© met het
vragen mui liohto geldboeten.
Ditmaal zijn een 40 tal badgaston
uit Wij'k aan Zee bekreund wegens t
bcwaixlieion van een particuliereax
weg.
De Ambtenaar van 't 0. M. eischte
do lichtste boete, namelijk 50 cents,
omdat gebleken is, dat deze badges
ton de dup© gewonden zijn van eon
badcourant, die esn wandeling op
dien be wusten weg had aangeraden,
hoewel er borden stonden met „Ver
boden toegang".
Een fotograaf in lJnuuden was ge
dagvaard wegens overtreding der
Auteurswet, hot ebalctoren van Rir-
trettóii zonder toestemming.
't Bleek, dat do fotograaf foto's ge
ëtaleerd liad van een luitenant
izijn gezin.
Binnenland
TWEEDE KAMER.
Grondwetsherziening.
In liet vervolg van ziin reeds ten
deelc door ons vermelde rede gaf de
hoer De Savomin Lohman Woens
dag te kenaion. dat hii de politieke
noodzakoliikheid der invoerin," van
het algemeen kiesrecht erkende. En
hii meende ook. doof daartoe meó te
werken, ih den geest der Ghristeliik-
Historieclie beginselen te handelen en
Overeenkomstig ziin in 1887 en 1898
geuite zhecaidncen het was de con
tinuïteit der anU-revolutionnaire be
ginselen. Wel streed men aan die
ziide vouiheon voor het huismans-
kiesreoht. maar hii de wét-Van Hou
ten was dit losgelaten ook met de
wet-Goaman Boreesius was spreker
meëgegaan en thans zijn stem aan
het algemeen kiesrecht cevende. bleef
hii in de historische' liin en in dio
van Groen van Prinsterer ook. Want
de vaststelling der grenzen voor het
kiesrecht was reen besinsel. Spreker
had zich nooit tesen algemeen kies
recht verklaard, doch enkel tegen de
ovorbrenginc van het "«zag der Re-
crvrlng en haaf organen hii de kie
zers.
I t och caf hii toe. dat de invloed
der kiezers groot kan ziin en daarom
nroeet men met de toekenning van
het kiesrecht voorzichtig ziin. Nu
was hot volk allengs zeker voor uit
oefening van het kiesrecht bekwaam
gemaakt Men kon niet meer van
©en chaos of een bemde spreken. En
als er uitbreiding moest komen, dan
kon het moei li ik anders ziin dnn al
gemeen kiesrecht, behoudens zekere
uitzonderingen. Nieuwe criteria voor
!het kiesrecht waren moedliilc- te stol
len. Intussobeai moot de Volksverte-
coiiwoordigi^g onafhankelijk blijven
va.n den volkswil en van partii-invloe-
den. Het recht, niet de volkswil moet
bil de S tuten-Generaal richtsnoer
bliiven. bii algemeen zoowel als be
perkt kiesrecht. Voor touismanskies-
reoht kon snreker veel gevoelen: toch
was het geen anti-rcvolutionnair be-
felnsel. het was ook bii Tab's wet
verlaten huisnifuiskiesrecht liet ook
anderen dan gezinshoofden toe
was dus geen organisch kiesrecht
meer. Soreker gaf dus toe. dat er bij
de huidige ontwikkeling van ons
volk niets andens overbleef, dan aan
alle mannen boven zekeren leeftiid.
en met uitsluitingen, door dc wet te
bepalen, kiesrecht te geven. Wat de
vróuwen betreft hoewel zii voor dc
wet ui 'l algemeen geliik ziin mei
mannen en alleen het huwelijk
daarin zekere wiizigine hrenzrt. en
i. i. let:en vrouwenkiesrecht iu be
ginsel niets oleil waar hii de vrouw
©ven verstandig en zelfstandig achtta
als de moeste mannen oji ujiis stel-
lendr; op haai- medewerking od z-m
menig gebied (alcohol- en prostitutie-
bestriidtoia. vTodes-bovordering en
werken tot verzachting van lüden:
toch vond ook de heer Lohman intaf
algcnieene medewerking m de poli
tiek niet in Staatsbelang. Slechls aan
de ongehuwde vrouw wilde hii k
reclït geven, niet uit vrees voor on
min in 't gezin, doch" om hour plich
ten voor het gezin. Desnoodig kon
men dan don gehuwden man tiidens
het leven ziiner vrouw twee stemmen
ggven voor de gegoede vróuw, die
zich kan doen vervangen, was h.,-;
bezwaar niet zoo evoot. maar de
werkmansvrouw diende «lot aan
haar huiseliike plichten tc worden
onttrokken. Overigens wiJ.dc spreker
aan de ongehuwde en on zichzelf wo
nende vrouw neen stemplicht opleg
gen. Maar soreker wilde lied de uit
werking der materie aan den gewo
nen wetgever overlaten, ook om in
tweede lezing voor art. 80 geen ge
vaar Je scheppen. Wat betreft de
evenredige vertegenwoordiging was
de beer Lohman laneen tiul van
meeoiirar geweest, dat zii kwallik met
dc beginselen ziiner nartii was te
riimen. En nog adïUe hii de daar
aan vertoefden cevaren van overdre
ven invloed van kleine groepen, door
aansluiting niet denkbeeldig. Tod'
vond hii het goed. dnt de 15caeering
dien wee opging, want hii zag r;r
thans een stap in de goede richting
in. mits vorarezeld van stemplichtde
'overheid kon die in het belang der
geineenschnn. geJiik andere verplich
tingen. onlcmgen. als middel om de
nodeelen van partii-prouagaaida door
.geld te kooien. Ten slotte vevdedisslo
>do spreker noc de stelling, dat de
kiezer liet recht moet hebben, zich
voji de kiezerslijst tc laten afvoeren.
De volgende sm-ekcr v an Woens-
,dac. de heer De Beaufort, wees od
de kaltn'te. die. Ln tecanstelling met
1887. hii de beraadslaging heerschte.
Toen waren nog weinigen, thans
schier allen vóór het algemeen kies
recht. Hii betreurde, dat de Rcgeerjuv
geen wijziging had voorgesteld op
het stuk der troonopvolging. Dorii
men moet met het gebodcuc tevreden
ziin. Het algemeen kiesrecht achtte
soreker ou het iuiste ooconbük voor-
gedragen. niet evenredig© vertegon-
wcordicing als correctief, zóodai eeen
verlorein ge at en dc minderhe
den tot haar recht komen. Ook spre
ker vond het algemeen kiesrecht 'een
staatkundige noodzakelijkheid want
de groiisliin der wet-Van Houten was
niet deugdelijk meer de maa'sriian-
neliiko toestanden ziin veranderd.
Men moest intusschen zorgen, dat
Plutus. die onder het bencikt kies
recht het heft in handen had. dit niet
langs een omweg behield. Daarvoor
biedt de Regeer int: correctieven aan.
Hii betreurde evenwel, dat daarlni
ook niet is de uitsluiting van wan
betalers der belastingenIn dezr. was
'hii het met de Receering oneens.
Stemplicht of althans dc plicht om
ter stembus te gaan was alleen
coed om ©en einde te maken aan liet
ophalen der kiezers, doch ook niet
meer. Ten aanzien van het vrouwen
kiesrecht vond hii het standpunt der
Reeeerinc juist en een blijk van
waardeering voor hetgeen de vrouw
prestoeren kan. -Maar hii vreesde, dat
een plotselinge te croote uitbreiding
van het getal kiezers verwarring zou
stichten.
Omtrent art. 192 herinnerde dc hcor
Do Beaufort aan zijn vroegere verdc-
dig!P€ van volledig© betaling der kos
ten van hel bijzonder onderwijs door
don Staat Ilad hij tegen dc v-ct-Mac-
kay gestemd, dan was 't alleen om 't
goails der noodige waarborgen. Maar
na die wet is de weg aangewezen van
flnancieele geijksteding. Spr. vreee
de geen gevaar voor dc- neutrale Staate.
6chool, die in Katholiek© en Prolcc-
tontsclie streken noodig zal blijven en
onmisbaar.
Er zullen voor 't bijzonder omler-
wijs vvoarboi^en moeten zijn voor ©en
goed gehalte. Ook do vooreind errs pui
len dat in 't eigen belang der schooi,;
eischen. Daarom zou spr. met de her
ziening van art. 192 medegaan, doch
verklaarde hij zich bereid alle wijzi
gingen te overwegen in t belang der
openbare school, al vond hij dat per
soonlijk overbodig.
Derde spreker was de heer Troel
stra. Hij wees er op dat de beide aan
hangig© voorstellen (a'g. kiesrecht en
onderwijs) in aard en strekking vcr-
sahdlen Toch en daarom was dit
oogtonblak in onz© politiek ren groot
historisch moment, waren beiden
resultaat van 't proces der politieke
ontvvikkeüng van ons volk, fede*t
1848. proces van reactie legen 't op
treden der liberale bourgeoisie, dac,
recht der bijzondere school erkennen
de, Jrnar niet financlee'. steunen wi
de; in dit opzicht was wal wij ihane
beleven ren overwinning ven 't ideaal
der vTijheid. De bourgeoisie hail door
den census aMe macht in handen;
langzamerhand ie dia afivd)ro4:;-.«.-W s