ÜMRim iiüLi
TWEEDE BLAD
Zaterdag 21 October 1916
Overzicht.
De Duitócher3 en Bulgaren («nis-
aolüen zijn er ook Turken bij) zijn iN
DE GOBROEDSJA BEN NIEUW OF
FENSIEF begonnen. Dit wordt in 't
It uoslsche svafbericht aldus ver
klaard: „de vijand opende een hevig
vuur en ging tot den aanval over, die
werd afgeslagende strijd wordt
voortgezet-''
s Do Koemceneohe stal be
richt de Dobroedsja namen de
eentralen het offensief over het ge-
hccl'j fronttij werden op den rech
tervleugel en in het centrum terugge
dreven op den linkervleugel trokken
de Roemenen en Russen een weinig
noordwaarts terug."'
Alzoo tocli terreinwinst voor de een
tralen. Belangrijk schijn,', deze even
wel niiet te zijn, wam de Duitsche 6taf
constateert alleen, dat do militaire
bedrijvigheid. aan dit front levendiger
geworden ls.
Vorwoed Ia <le strijd AAiN 'T ZE-
VENBU RGS'CH-E FRONT. Daar ls 't
offensief dor DuiJLschers <in Oostenrij
kers tot staan gekomen. Br wordt nu
aan de grens gevochten over 't bezit
dor pasoan, welke strijd beslissen zal
of de eentralen daar op Roeinecausch
grondgebied zullen kunnen kamen. Do
Roemenen zetten er alles op om dit te
bedotten.
Aan de „Times" wordt uit
Boekarest gemeld „Terwijl op 11
October do aanval der Duitsohers
yleehis van den Buzon-pas tot het dal
der Aluta plaats had, strekten zij den
volgenden dag hun aanval over de
geheel© Karpathen-gren6 uil, van den
IJ zul-pas tot Orsowa* van waar artil
lerie-bedrijvigheid wordt gemeld. Do
Roemenen sloegen echter alle aanval
len jaf, en dreven zelfs op sommige
punten, zooals bij den Prede-a-l-pa» em
het Birzen-dal, do Duitsclicrs eenigö
mijlen terug. Deze algemoeno aanval
op alle punten van hel Noordelijke
Roemoerisolie front bewijst, dat de
Duitechers voornemens waren, snel
roet Roemenië af te rekenen. Duitsch-
land heeft een succes dringend noo-i
dig, om het Duitsche poibliek wat op
te fieuien. Men vertrouwt hior echter,
dat de Roemenen de sterk vefttcdigde
bergketen zullen weten te behouden,
texwijil de geallieerden het hunne zul
len doen om den druk te verlichten.
Do Duilsohers en hun bondgoiiooien
hebben bujkbaair 12 a l-l divisies tegen
Roemenië geconcentreerd, die zij van
andere fronten hebben weggehaald.
Ö.schoon de Roeimenen ruim veertien
dagen geleden terug moesten wegens
do al tc groote overmacht, waren de
Duitechers toch niet in slaat hun doel
te bereiken. Uo verwoede aanvallen
deir lJoiersche hoo-g'laii.dc.ra werden met
ontzettende verliezen afgeslagen. Bij
den Toni'burg-pas werden de Roeme
nen teruggodroven, maar zij bezetten
een krachtig© defensieve linie, en
handhaven zich daar Op flommige
punten, zooals bij den Gitoz-pas, gin
gen zij tot hét offensief over en vviier-
pori de Duitschers over de grens terug.
Op vole punten gangen de stellingen
herhaaldelijk van de eene hand ln de
andere over. Do vindingrijke geeot
der Roemeensohe troepen ls oj> een
mouw strijdmiddel gekomen zij la-
ten brandende tonnen van de berghel
lingen rollen, die grooten schrik on
der de vijandelijke troepen verwek
ken. Ofschoon de Roemenen hun pas
sen sterk bezet houden, kan do crisis
toch niet als voorgoed geleden worden
beschouwd
j Officieelo nieuws van dit Cronl ia
heden spaarzaam. i
Do Duitsche staf meldt„De j
gevechten aan de grenekammen nt-
men hun voortgang."
De Roemeenschc staf meldt
dat de Roemenen verschillende aan
vallen der Duitsohere en Oostenrijkere
afsloegen. In 't Oitrezdal namen do
Roemenen 't offensief cn wierpen de
eentralen op do grens terug (waren oo
daar dan al over? red. U's D.).
Bu de aanvallen bij den Robuberg le
den de eentralen zware verliezen, de
Roemenen vonden meer dan .100 lijken
van Duitechers en Oostenrijkers voor
hun linde liggen. 2 machinegeweren I
worden buitgemaakt.
Over'den strïjicf AAN 'T MAOEDO-
NISCIIiF- FRONT komen uiteenl ooipen-
de berichten.
Do D u i te c li o staf verklaart: „Na
aanvankelijk succes i6 de aanval van
de Serviërs in de bocht van die Tserna
tot staan gebracht. Ton N. von den
Nidza Planina en ten Z.W. van het
Doirnn-meer mislukten gedeeltelijke
aanvallen van de geallieerden
Do Fran6Che staf: „Aan den
linkeroever van de Tejerna hebben de
Serviërs 'en noorden van Rrod ver
der oprukkend, een schitterend succes
op de Duigaren behaald. De hoog
vlakte en het dorp Velyisolo werden
door de Serviërs in stormaanval ge
nomen en belangrijke Bulgaarsehc
strijdkrachten werden op de vlucht
gedreven. Do Bulgaren leden zocr
zware varliezen. Do Serviërs vermees
terden in deze gevechten drie kanon
nen en vele mitrailleurs. Zij maakten
een honderdtal gevangenen."
Router maakt melding van 4 ka
nonnen die de Serviërs veroverden en
7 machinegeweren, benevens 140 ge
vangenen cn voegt daaraan tce „De
Jongste Servische successen zijn een
duidelijk bewijs voor den uilnenion-
den geest, weWea de Serviërs bezielt,
terwijl de Bulgaren verslappen in hun
tegenaanvallen, waartoe de Bulgaar-
sche leiding steeds versche 'roepen
aantrekt, die echter onder de demora-
llseerende werking van de Servische
trlillerie wijken."
OP T OOSTELIJK FRONT hebben
de Duitschers en Oostenrijkers eenji-
g© voordooien beihaald
Do Duitsche staf meldt „Ten
Z VV. van Swistelru'k.i, op den Westc-
lijken oever van de Na-mjofka. bo-
stormden 'Duitsche bataljons een be
ta n-grij-ko Russische stelling op con
hoogte, met do daarop aansluitende li
nies en sloegen pogingen tot herove
ring bloedig af. Dé Russen Heten hier
14 officieren en 2050 man en 11 ma-
clvinegieW'ercu in Dudtech© handen.
In het Zuidelijke gedeelte van de
met aneouw bedekte Bósch-Karpathen
werden de Russen van den top vain
don Mont Rusuhü geworpen.
Voor do door de Duitse hers genomen
stellingen, ten N. van Siniawka, aan
d en Btochod, mislukten versohei den o
aanvallen van de Russen met groote
vonliezen."
De Russische staf bericht
„Ten noorden van Klselin woedt eon
verbitterde strijd. Ten noorden van
Koerapotniikl deden de Duitsohers en
Oostenrijkers vergeefs hevige aanval
len. Zij deden ook met sterke strijd
krachten een heftigen aanval op eau
sector van de Russische stelling zui
delijk van Soeistelnikide strijd
duurt hier voort. Ten zuiden van Dor-
nawatra. namen de Duitechers en Oos
tenrijkere het offensief en vielen de
Russische posities aan. Ten noorden
van den berg Moenielos verdreven
Russische troepen eentralen van een
reeks hoogten waarbij zij vier mitrail
leurs veroverden cn gevangenen
maakten."
Blijkens dat olficieele nieuws *tjn
de Duitsohers en Oostenrijkers dus
aan 't Oostelijk front een offensief
begonnen.
't Russische offensief -ls blijkbaar
geheel tol staan gekomen.
Ook AAN DE SOMlME ©enig succes
voor do Duitechers.
De Duitsche staf bericht „Bij
rogenaoh&ig weer bleef do wederzij <1-
echo nrtil'lerieatrijd op beiae oevers
van de Sommc levendig. Een aanval
ontrukte aan de Engelschen het groot
ste gedeelte van de op i8 October in
hun handen gebleven loopgraven ten
W. van den weg Eaucourt VAbbayc—
Leburquc.
Achteraf wordt gemeld, dat de En-
geLschen zioh bij dien taaisten grooten
aanval van -©enige door ben zoo go-
roemdo pantserauto's bedienden. Drie
liggen er door t Duitsche artillerie
vuur vernield voor de linies."
De Engel sc he staf maakt mol
ding van mislukte aanvallen der Duit
echers tegen de Stuff- en Schwaben-
redoutes.
Do Fransche staf wijst er op,
dat vooral in de streek van Sailly-
Saillise! groote activiteit van de ar
tillerie heorsehte. ln Lotharingea eloe-
gen de Franschen gemakkelijk ecu
coup do main of op kleine posten in
do 6treek van Bizanges.
Tot zoover de staf berichten, die ook
heden bevestigen, dat de Duitechers
aan 't Sommc-tront meer aanvallend
gaan optreden.
Reuter6 correaxmdeint bij het Fran-
echo hoofdkwartier vertelt in een be-
sclirijivlng van den Franschen sprong
voorwaarts ter verovering van Ablain-
co'urt, Boven t en de Chaulnesbosschen,
een en ander over de vernieling van
een toren, welke den Duitschers tot
observatiepost diende. De toren was
van stevig gewapend beton en gaf toe
gang tot zoo'n Duitech onderaardsch
fort, zooals de Duitschers de Belgi
sche en Fransche burgers overal laten
bouwen. De Franschen sohoten een
enkel 400 mM. projectiel af, waar
door do toren geheel vernield werd.
De bezetting, twee officieren en
-twin-tig man, werd op slag gedood
door <len ©ohok zij waren geheel on
gekwetst, Met een dergelijk schot
werd een groote fabriek volkomen ver
nield; 800 overlevenden van de bezot-
tlng werden gel teel versuft en onder
den indruk gevangen genomen. U-et
z.ware kanon wordt Lhans geacht hot
hoofdwa-p-ou van bet offensief to zijn
het gewone veldgeschut wordt al loon
spervuur te leggen.
Op T ITALIAANSQH-OOSTBN-
RIJKSGILE FRONT vielen slechts
plaatselijk© acties voor.
Over ALiBANIë meldt de 11 a 15-
aansche staf, dat de Italianen in
de Iskorlschc bei gen ten O. van Pre-
nleti Ljaskowiza aan den weg Jan-
mnaKorlza 'te beheerschende hoog
ten bezetten. (I^askcwizo of Leskowtk
ligt ten noorden van de Vojoesarivier,
ruim 50 KM. vlak ten oosten van liet
reeds vroeger door de Italianen bezet
te Tepeieni.)
Versppdid nieuws
DE STRIJD AAN DE SOMME.
D© con-espondent van do „Liberté"
berioht, dat de verovering van Sahlv-
Sall!leed bat grootste succes is voor de
geallieerden sinds den val van Com-
bles en Thiepval. In den loop van den
hevigon 6trijd om het dorp poogden
do Duitschcire tui-et minder dan twin
tig maal om de. Franschen uit hun
nieuwe stellingen te verdrijven, waar
bij zij ln massa aanvielen, met ge
bruikmaking van gif tag© gassen cn
vlammenwerpers. De „poiluehiöl-
dien eebter etand, en toen de Duit-
scliors ten Slotte uitgeput waren, de
den do Franschen een aanival en-ovcr-
won-nen alle hinderpalen, welk© de
Duilsohers liun in den weg legden. Do
strijd: om het dorp zal een dor gewel
digste ©pusodes uit clen Sommes.ag
blijven. Een slaloMcier schatte hot
aantal mitrailleurs; dat het dorp ver
dedigde, op ruim 150. De waarde van
d© verovering van het dorp is, dat
thans het St. Pieirre Vaastwoud in den
Plank kan worden aangevallen.
GENERAAL v. KLUCK GEPEN-
SIONNEERD. Generaal v. Kluck,
laatstelijk bevelhebber van het eerste
leger, is gepensionneerd. V; Kluck,
van wien men na den Marnes tag,
waarin men na de ijlmarschen door
Bo.gië en Frankrijk, op den uitereten
■rechtervleugel van het Duitsche leger
stond ©n de bedreiging van hel Parij-
eche leger moest verijdelen, mei veel
meer hoorde, werd in den stellmgoor-
Jcg op hel Wcsifront tijdens een in
spectie van de voorste loopgraven
door con granaatkartets ernstig ge
wond, zoodat hij in het vaderland go-
nezing moest zoeken.
IDE DUITSCHE KEIZER vertoeft1
thans aan 'j Westelijk front.
DE NIEUWE DUITSCHE ONDER-
ZEEëRS. Een redaGteur van „Af-
tenposten'' to Christiania heeft kapi
teins van getorpedeerde schepen over
hun wederwaardigheden ondervraagd. I
Hem werd medegedeeld, dat de niou-
wo Duitsche' onderzeeërs die in do
IJszeo ojxu'ccrcn, van buitengewoon 1
groot typ© zij.n. Zij hebben inrieihtin-1
geil voor draadiooze tecgra-phic aan
boord, waarvan de antenne aan dok
autoiriafiscli boven en onder water
werkt. Met behulp van deze telegrafie
slaan do onderzeeërs met elkaar voort
durend in verbinding.
DE DUIlKBOOTENOORLOG. Hef
D©on6che stoomschip „Eos", varend
mol ijzererts naar Rouaan, ls door een
Dal teelten onderzeeër in den grond
geboord.
Vorder wordt gemeld, dal 'it En-
golscho eloomscliip „Penylan" ge-
zonikxm ie.
In de Zwarte Zoo boorde een Rus-
sisolie onderzeeër twee Turkscbe
eloonischepen m den grond.
DE KRIJGSGEVANGENEN IN RUS
LAND. Havas seint uk Washing
ton: In d© World verklaart H. de
Fierce, dio tweo jaar in Rusland
doorgebracht heeft ccn de gevor^en-
kami>cn in opdracht van het Ameri-
kaanscho ministerie van buitenlond-
echo zaken te bezoeken, dat hij 30.CHX)
Duitechers cn Oostenrijkers heef', be
zocht. dio goed behandeld worden en
even goed gehuisvest en gevoéd wor
den als do Russische soldateD.
Het Wollf-bureau te Berlijn
zendt liet volgende ambtelijk bekend
gemaakte, bericht:
„Een uit Russische krijgsgevangen
schap teruggekeerde, uitgewisselde
krijgsgevangene heeft voor een krijgs
raad onder cede de volgend© verkla
ring afgelegd:
„Do bewakers behandelden ons
ruw, 6loegen ons met vuisten en met
riemen, waar zij ons maar raakten.
Ik zelf werd door een bewaker met
de hundi in het gezicht geslagen, om
dat ik vroeg te mogen urineeren.
Dergelijke mishandelingen om dezelf
de reden, waren bij mijn kameraden
aan de orde van den dag.
Ecu geniesoldaat, wi-en beide boe
nen waren afgezet en die met hooge'
koorts lag, viel s nachts uit bed. Een
door ons geroepen bewaker zag den
man liggen, maat' ging na een gebaar
van .verachting gemaakt to hebben
weer weg. Do geopereerd© bleef 1 1/2
uur op den grond liggen. Onze pro
testen bleven zonder uitwerking.
Sommige pleegzusters mochten al
pogingen doen om verbetering to ver
krijgen, maar bdjvcnüe verandering
werd niet verkregen.
Mijn wonden warjan bij aankomst
reeds vrijwel genezen, maar do be
handeling der doktoren en pleegzus
ters was ovenzeor ongevoelig en
wreed. Een zuster die bij een gewon
de een koorts van 41 graden had. ge
constateerd, zeide: „Gut, Gerraanski
kaput".
Een andere zuster, die Duifsch
sprak, weigerde het verzoek van een
soldaat om aardappelen te mogen
hebben, met de volgende woorden:
„Was, wollen Sio noch Kartoffeln
essen, Sio gehen ja doch bald tot".
Herhaaldelijk heb ik gezien, dat
pleegzusters naar do verpieegden spo
gen, b.v. wanneer de zieken in kooit»
om zich heen sloegen of niet wilden
eten. Do dokter was zeer plichtver-
ge ten. Hij stride het aanleggen van
een nieuw verband nog uit, als reeds
de etter door het verband heen en
in hol beddegocd drong. Het trok do
aandacht dat de operatics meestal
oou doodoijjken afloop hadden. Ter
wijl ik or was bleef van zes of zeven
goam-pu teerden er s.echts een in le
ven. Eert kameraad vervol-de mij, dut
sinds September 1914 in bet geheel
Slechts (trio er het leven hadden af
gebracht. ln mijn lijd.stierf el-ken dag
ten minste één man in bet, hospitaal,
waar 250 man werden verpleegd".
WINKELSLUITING IN ENGE
LAND Van Maandag 30 October af
j zullen allo winkels te zeven uur moe-
I ten worden gesloten, behalve des Za-
i tordügs, waarop het sluitingsuur ne-1
gon uur zai zijn. Dez© verordening is
door hol ministerie van binnenland-1
sohe zaken uitgevaardigd ten einde
licht cn ltcden te doen besparen. Uit
gezonderd van do bepaling zijn cou- j
rantemvinkete, winkels voor den ver
koop van verceh toebereide levens- -
middelen, drogisterijen, voor zoover
het Ix-treft den verkoop van genees-
middelen on be.ucodigdheden in geval
van ziekten. Kappers mogen tot acht
i uur open blijven. Hote:s en restau-
rants vallen niet onder de bepaling,
GOUD VOOR IJZER. Overal
wordt thans in Duitschland gcud :il-
i gezameld, en iedereen werkt mede,
om het .in d.o „Guldaukaufsteilerk" te
brengen. I-n die goud-oauiroop-gelc-
genheid in het Pruisische Huis van
AilgovaardJgdon kwam naor de
1 Voss. Ztg." meldt, een kaïner
heer der kroonprinses Gecilie en
bracht namens haar een grooten voor
raad gouden sierad-en, armbanden, Itet-
tlngen, broches enz. ook óe du-mee
van don hofstoet der kroonprinses
hebbou haar gouden sieraden geofferd
„op het altaar nes vaderlands
Skmcnfand
TWEEDE KAMER.
Grcndvyetsherzienlns.
Voor dat wij over 't gisteren go-
voordo debat nailer spreken, een
paar kort© me-dodeelinge.il. Do Ka
mer heeft besloten, aansi.. Dinsdag bij
den aanvang dor vergadering de eind
stemming to houden over den Indi-
schen Volksraad en een paar kleine
wetsontwerpen te behandelen.
Wat nu 't grondweta-debat betreft,
gisteren hebben, na den heer Tyde-
man, daaraan nog deel genomen de
hoor Gerhard.
De heer fydenian betoogd© in hel
vervolg zijner rede, dat aan
uitsluitingen bij h« algemeen
kiesrecht niet genoeg aandacht was
gewijd en de Mjn iussclien al of niet
zodntijk en geestelijk-defecten niet
juist is getrokkeu. Evenwel, de stot-
ooni van zijn beschouwing was dat
ons land rijp 's voor het algemeen
mannen-kies recht.
Inzake do evenredig© vertegenwoor
diging aanvaardde hij d© leiding der
R Ogee ring. Elk stelsel heeft bezwa
ren. Hij zag zeer wel in dat de rad
draaiers, do besturen der kicsvcrocni-
gingon, die over de volgorde der can-
didaten beehsscn, te veel invloed kon
den krijgen cn hij zag ook 't gevaar
én van het kiezen van personen, <lie
speciale belangen diienen; eigenlijk
werden do kiezers gedegradeerd;
maar er stonden voordeden tegen
over. vooral dit: dat elko stom waar-
dio zal vorkrijgen cn 't politiek leven
er dus door zal worden opgewekt.
Doch, kiesrecht als een opgelegde
faucties beschouwend, actilte hij stem
plicht comeouentio van evenredig©
vorteeoiiwoordiging; niet om do kos
ten van de verkiezingen, maar om 't
opvoedend karakter van het kies
recht, waardoor do politiek ophoudt
iets gemeens te zijn, was hij vérór
stomplicht. Ook op <ie gekozenen -
getuige de ondervinding in België
zou het E.-kiesrecht opvoedend wer
ken.
Ten aanzien van het vrouwenkies
recht, wilde hij, met de Regeerlng,
den slagboom opheffen die de vrouw
buitensluit; liet was een teeken van
vooruitgang in onze beftchavings-ge-
schiedents, dat beeef der onbillijkheid
om vele, ook -hoogstaande vrouwen
die 't begceren, hot stemrecht te ont
houden. Maai-, wegneming van de
belemmering en dadelijke toelating
zijn twee. Spr. meende dal 't staats
belang en do eischen der maatschap
pij vorderden niet verder te gaan dan
't voorstel der Regeering. Spr. was 't
anders niet eens met den hoer Lob
man, om Juist de gehuwde vrouw
uit te sluiten, die immers in den re
gel verstandiger is dan de ongehuw
de. Da; sommige partijen 't vrouwen
kiesrecht nog niet willen, was voor
spr. geen inoiiel, gelijk voor de Ro-
geering wél; maar, ondanks haar
manifestaties ©n at zijn er uitzonde
ringen, de vrouw en massa sclieon
nog nic; voldoende voor 't kiesrecht
geschoold. Voorshand» ga men dus
niet verder dan tot wegneming der
beletselen.
De verdere discussie liep gisteren
ln hoofdzaak of uitsluitend zelfs, over
art. 192. De heeren Gerhard, de Sa-
vornin Lohman, dio voor de tweede
maal 't woord voerde en Van der
Voort van Zijp behandelden dit on
derwerp. 'Noch als verrader der
openbare school, noch als cleri-
caal, naar hij zeide, maar als
daad van recht, reeds vóór 40 jaren
door do socialisten in de Groninger
motie geèiacht, verdedigde d© heer
Gerhard de financieel© gelijkstelling;
't was een historische noodzakelijk
heid en een eiech van den vooruit
gang. Dit toonde hij aan door een
retrospectieve beschouwing der zaal:
van 't volksonderwijs sedert 1795,
teen reeds de finaucieele geüjkstel-
linc werd belichaamd en den eisch
der gelijkvormigheid \an alle volks
onderwijs, onder de zorg der over
heid voor de deugdelijkheid en voor
't weren van alles dat schadelijk ken
zijn.
in 't Calvinistische tijdperk was
uit den aard der zaak, ook de open
bare schobi van die richting, maar
,na de afscheiding van België werd
de neutraliteit van het onderwijs ge
decreteerd; de strijd bleef nog thans
voortduren, vooral tcsen do briemme
ring der bijzondere schooi. E^rst in
l&tó werd 't onderwijs vrij cn voor
werp der aanhoud enne zorg der Re
geering cn in 1857 werd dit beginsel
nader en voor goed bevestigd.
lniusschen verzuimden do liberalen
de consequentie te aanvaarden van d©
inrichting der school als uitvloeisel
van do nieuwe Staatsregeling; de
neuuraliteit, paedagogisch begrip,
werd en bioef een politiek strijdpunt.
De on derwij zea-s echter "onthielden
zich er v-au, politici, godsdienst
leeraars en journalisten streden or
over. Voor dien onderwijzer bleek de
neutraliteit een vaag en zinledig be
grip, dö toepassing onmogelijk 2011-
der zo.fverloochening.
To ojitkennen v-ei evenwol niet r.at.
tegenover de bijzondere katholiek©
en protestantscho scholen de open
bare neutrale in zekeren zin waren
de scholen der modernen; de plicht
om zich van godsdiensügo leerstel
lingen te onthouden, maakte 't ver
mijden van allen godsdienst tot ge
woonte; zoo werd 't negatief begin
sel dor noutraliteit in d© proctijk iets
positiefs, do uiting ccner nieuive,. 1©-
vcns'beschouwing, waarbij de rich
ting dio do macht heeft, '1 karakter
dex school bepaa.t Daarom Jiad spr.
vertrouwen m do toekomst, ook van
de socialistische partij.
Doch hij wen scli te, in 't volte go-
loof aan de superioriteit van zijn op
vatting, d.e van anderen te eerbiedi
gen en dus ook aan de clericalen ge
legenheid te geven hun stelsel tem
volle te ontwikkelen, doch onder over
heidszorg voor de deugdelijkheid van
't onderwijs. Maar dan ook was hij
een voorstander van fmancieete gc-
lijkstcllung voor aliio richtingen, dio
in 't belang van het onderwijs zal
zijn. Missci 11 en zouden er eerngo
openbare scholen door verdwijnen on
veel bijzondere c-pkomon. Goed, mits
het onderwijs er met onder lijdt en
dat geloofd© hij niet in zajin vertrou
wen -m cl© vrij© concurrentie en in de
puedugoguscho wijsheid van de
opeubaro onderwijzers. Integendeel
voorspeld© hij, zonder terughoudend
heid, dat z. i. over 20 jaren de voor
standers spijt zulten hebben vaai do
fmanicie©!© gelijkstelling van het bij
zander onderwijs.
Eindelijk zei de spreker nog dat
meat zich .over hot grondwetsartikel
te druk maakt; niet de wet beslist en
de meerderheid zal steeds in de
grondwet lozon wat zij verlangt.
In vel© opzichten sloot zich de lieer
Lohman bij 't historisch betoog van
don vorigon spreker aan. Ook voor
liein was de hoofdvraag of de volks
school zal blijven onderwerp van zor;
der overheid. Er moest een macht
zijn die die zorg op zich nam; de kerk
kon 't met, omdat zij, geen naastin
gen kun non de heffen, het -geld mist;
de katholieken en protestanten kon
den ook samen geen scholen oprich
ten; derhalve moest de overheid het
doen, want ook liet volk kan hel niet.
Do overheid had tc waken voor
heid van 't onderwijs en aansluiting;
ook bij het bijzonder onderwijs; an
ders kreeg men een. cliaoa
Terwijl de staat, na opheffdng van
d© Calvinistische staatskerk, de taak
der opvoeding van de jeugd mede op
zioh genomen had; dat was aanleiding
tot strijd ook 11a do afscheiding van
België do dwang door de school
bepaald© godsdienstige richting wok-
te, ook bij Groon, verzet en haat; man:
nu men de bevoorrechting, die lan^
hooft bestaan, zou opheffen, zou ook
de haat verdwijnen. Do leiding van
't onderwijs blljve, ook bij iiinanci-
géJijtei-rilmg, bij d© overheid, doch
met vrijheid voor de ouders 0111 de
riohting te bépaten en te zorgen dat
d© kinderen in hun geloof worden op
gevoed. Dat was de beteekenis van
bet nieuw art, 192 voor hen; g
godsdienstige propaganda door
school. De vraag of er moer openbare
e£holen komen, is bij financtteele go-
UjkateBlng, onverschillig, al hoopte
hij duit men geen overbodige scholen
zou stichten; bet is alleen om volle
dige wrljibeld te doen. Maar gelijke
waarborgen te eischen ©n voorwaar
den te stallen, scheen onzin; het ei
genbelang zal meebrengen dat men de
bijzondere school even goed maakt als
te openbare; maar de bijzcadena kan
oiot onder de macht (wel onder de
kfld/.ngj van de overheid staan; daar
om z-.jn gelijk© waarborgen niet mo
gelijk. Men zou dan ook art 59 dar
».-J»oolwet moeten opheffen en dat wil
de spa-, niet De waarborgen-quaestie
■ae er eon van woorden. Men was
met het voorstel der Regeering op,
goeden weg. En de vrees dat
later do meerderheid het eenmaal
aangenomen art. 192 niet eerlijk zou
uitvoaren, achtte hij een verachtelijke
vorondersteliiDg, ook bij k aan den
dag gekomen rechtsgevoel van ons
volk bij do oppositie tegen do beyre-
digingHvoorstellen.
Dez© waren door eerlijke mannen
voorgedragen en zouden door hen
worden nagekomen. In die oommis
ei© trouwens was n:et. zoozeer gestre
den over de vraag of de bijzondere
school wel genoog sou verkrijgen,
maar of de openbare nu raiet door d©
bdjzondere zou worden verdrukt. Men
mocht met vertrouwen den Loop der
zaak ln do toekomst afwachten; men
had niet te doen met „groote Mo-
gèriKlhodien" die elkaar zoeken te
misleiden.
Do zong voor goed onderwijs stond
voorop, had ook vooral gewogen bij
Dx. Bos, den voorzitter der bev-redi
gin-gscommissi©, wiens heengaan spr.
nu meer dan ooit betreurde.
Ten slotte bracht spr. hulde en
dank" aan de Regeeviug voor haar
moedig voorgaan, haar steun en lei
ding ln dez<\
De rede van den heer Van der
Voort van Zijp, in den aanvang moei
lijk hoorbaar, sloot zich grooiendeels
bg de overigen aan.
De anti revolut-onnaire fractie wil
de öJlcrmaist trachten de herziening
doen mislukken, maar de vraag is
of de tegenpartij 't mogelijk zal ma
ken art 192 te aanvaarden, al hoeft
de partij 't voorstel gunstig ontvan
gen (de hoer Roodiiuyzen wees even
wel op d© „Standaard"!. De Beweging
m onderwijzers- en vrij-liberal© krm
gen had onrust gewekt. Al werkte de
partij van spr. gaarne tot de ver
zoening mede, nu men zegt dat 't op
de uitwerking aankomt was er be
zorgdheid wegens gemis aan tege
moetkoming van do overzijde. Al bo
tuigde ook spr. den Min. dank voor
liet voorstel, hij betreurde dat add-i-
tionneole artikelen en zelfs een be
paling nopens de invoering der uien-
wo regeling ontbreken. "Boch zou
zijn partij geen omendemeait-cn voai--
steillen.
D© spreker brak hier zijn red© af cn
zal di.e Dlinsdö-g te half 12 vooi-tzet-
11a do 2de lezing over die ln-
sell© Volksiviad-weL en twee kleine
wetjes: ruiLng vau grond van 't do
mein te ZwoAuwe en vrijstoMing van
suooesslorecht voor een sclienkuig van
kunstvoorwerpen duor den hpea' Ot-
tema aan de gemeente Leeuwarden.
AARDAPPELEN. Naar de Vrijx.-
Deenocraat meldt, heeft het lid van
de Tweed© Kamer de heer Koster
aan dan minister van landbouw de
volgende vraag gesteld: „Is de minis- j V"
ter !>©.'©id don landbouwers verlof te
omstandigheden zal hun opkomst
niet nog ln dit jaar moeten plaat»
hebben. Zoodra de tijd van indiensh
etcliing zal zijn bepaald, zal nadere
bekendmaking volgen.
VERBOD VAN UITVOER. - Ver-
boden l» do uitvoer van aloxide, alun-
diim, amaril, carborundum, corun
dum en all© gelijksoortige slijpmid-
delen in eiken vorm.
DE SCHADELOOSSTELLING DElt
KAMERLEDEN. Minister Cort van
der Linden heeft bij de Tweede Ka
mer oen nota van wijziging ingezon
den betreffend© het ontwerp grond
wetsherziening (kiesrecht). Hierin
wordt do financieel© positie van do
leden der Tweede Kamer nog meer
verbeterd, dan oorspronkelijk" reeds
werd voorgesteld. Niet alleen toch
zulle» zij voortaan een schadeloos
stelling van f 3M0 ontvangen, met
vergoeding van reiskosten en recht
op pensioen, maar de minister heeft
nu bovendien nog bepaald, dat zij f 5
presentiegeld krijgen voor iedere ver
gadering van de Kamer, welke zij bij
wonen. Hij hoopt, naar hij in de tóe-
lichting schrjft, hierdoor het absen-
tism© tegen te gaan.
Sportpraatje
Veel 1» er dez© week niet te bepra
ten. In de sportwereld en 6peciaa! do
Haarlemsch© te weinig belangrijks
voorgevallen en al even "weinig van
imporlantie in. t vooruitzicht.D© voet
ballers hebben deze week ruimschodts
gelegenheid gehad, om te rouwen over
den afgoloopen Zondag, toen geen van
beid© HnarJeansche clubs kans zag,
tenminste één puntje te veroveren.
„Men moet den dag n-iet voor den
avond loven" Wie weet hoezeer II F.
C. ©n Haarlem zicli herstellen, n-u de
©oral© maand- van 't seizoen zoo wei
nig euoc.ee heeft gebracht. In die hoop
wachten w© U. V. V. dan ook morgen
maar af te Schoten en II, F. C. krijgt
do beste wenschen mede.
Haarlem—U. V. V is nooit bijcoru
der voordeelig voor de thuisclub ge
weest, Of 't n-u ook wear verliezen zaJ
worden Dan kom', de teatsie plaats
voor Haarlem in 't zich!, die fatale
laatste plaats, waarvan de bezetter 't
volgend seizoen én de water-on-
moik eerst© klasse ineecpeelt. D© nieu
we eerste klas<e, waar ik E. D. O nog
eens in zie verdwalen. D© club van
den Doodweg hooft tot nu toe beidon
©eisten klateere een lesj© gegeven.
Morgen heeft z© 'n zwaren dobber, liet
gaat dan tegen Ajax. dc inacbug©
club uit dc Watergraaiemeer. Wint
E D. O. dezen wedstrijd^dan hebben
zo ©on prachtkans, om in de cc-is'.e
klasse te komen, e©n resultaat, dat
ieder 6teKig de hard ploeterend© club
zal toewenfichc-n.
Naast E. 11 O. korfbal; Haarlem te
genwoordig. Van de Leidsche Vaart is
de H. K. C. naar den Doodweg ver
huisd, waar Zondag de officieele ope
ning plaat© had. In pure feeststem
ming behaaido de ciub haar eerste
overwinning op 't zwakke O. S. C A.
Mog© 't goed© voorbeeld van haar
buren ook Haarlem wat hooger op l
ronglljstjo bircngen dan tot uu toe H
geval ls.
Dat is '-t voornaaimstc.
Over do Hockeyvcreenigingon lean
nog niet Veel gezegd wroi-<lcn', daar dé
Amstorda-msclio Hockeydag vermoede
lijk con met geheel juist beeld heeft
gegeven van d« kraolltsverliouiiingen.
D© competvtiowcdstrijden die morgen
beginnen, zullen meer stof tot 11 abe
trachten g©ven.
Sport en Wedstrijden
Korfbal. WEDSTRIJDOVER-
ZICHT. Haarlem I lieeft Zondag weer
een wedstrijd op ©ig©n .ierrein, dit
maal tegen Exccteior, dat evenals
Haarlem verleden jaar nog tn dc- 2de
klote© uitkwam. Verleden jaar hebben
vercenigingon elkaar driemaal
j ontmoet, waarbij Haarlem twee ke>ïr
geven dio aardappelen, welke voorho{ Q^v.^pit hooft moeten de! ren.
dc consumpvo zijn afgekeurd, aan d© Ecblcu is Haarlem op haar nieuw©
aardapjteifabrieken of docgerijen af terrein met onfortuinlijk begonnen
te leveren, teneinde groot verlies
voor deze landbouwers es» schade
voor do volksvoeding te voorkomen?
NEDERLANDSCHE HEIDE-.NLéAT-
SCUARPIJ. Onder vooraitierscliap
on Jhr. Mir. G. L. M. II Kuys de
Bec-renrbiouck werd Vrijdag te Alk-
c©n overwinning onzer stadeonocfen
is dan ook volstrekt niet uilBesicten
Haarlem I komt uit met 2 invallers
voor Schuyt en Koper. Haariem II
heef', dientengevolge ook 2 invallers,
n.1. P. Majoor cn F. Bongere.
Haarlem U speelt te Purinerend tc-
gen B. E P D© vorig© ontmoeting
maw tt, SSSMmTKt^iim dozo.twaalftjü'iei. .1
gehouden vea d« Nodertwxisclie Hei-1 g-i'l* w>l 'ttnm «oMw, to J«
toMMMMWii. D® directeur «r «p <-iEoii vo.d wei een
Mnuiecit&ppii, döhdei J. P. van Land-
-huyzcri, hield een voordracht over
„dio mouw© belasüngen en belaslmg-
ontworpen ia -verband met den bosch-
bouw".
D© uftredeitd© commissarissen, d©
heeren F. B. Löhnis, F. L. S. F. ba
ron vim Tuyil van Serooskcrken van
Zuylcn cn dr. P. Welienbergb, wer
den- Iterkozen.
De voorzitter deelde nog mede, dat
liet zoogenaamde gricven-rapport
zeor waarschijnlijk in het begin van
liet volgend jaar op een buitengewo
ne vergadering te Arnhem kan be
handeld worden, tegelijk met eenige
statutenwijzigingen, dié noodig zul
len zijn mede in verband met het
feit, dat de Maatschappij op 8 Augus
tus 29 jaren heeft bestaan.
TRAGISCH EINDE. De heer VV.
P. Reiisscn, adjudant op het fort
Schiphol, herdacht Donderdag zijn
•W-jarigen militairen dienst. Te mid
den der feestviering werd d© jubila
ris omvol en na eenig© oogenblikkm
gaf hij den geest zo© meldt 't N.
v. d. D.
BEDWELMING DOOR GAS. In
©en woniiiG aan het Prinseneiland te
Amsterdam waren drie kinderen, ge
durende do afwezigheid der moeder,
bezig niet het speieu mei de guskre
Waarschijnlijk konden zij de kraan
niet-weder sluiten; zij geraakten al
thans door liet onta nap pende gas be
dwelmd. In bewusteloozon toestand
worden zij vervoerd naar h©t Binnen-
gastlruis, waar Jiet don ganeosbeer
gelukken mocht de levensgeesten dor
kleinen weder op t© wekken,
LANDSTORM. Do Minister van
Oorlog brengt ter kennis, dat nog
niet kan wordéh. bepaald wanneer d©
in 1888 geboren personen, di© tot don
landstorm bohooren of daartoe cp of
na 1 November 1910 komen te bohoo
ren, in workelijken dienst zullen wor-
dc» gêatcld. Behouden» onvoorziene
kleine overwinning zullen behalen
Van Advcrido komt Zondag aüeon
tweed© twaalftal uit tegen Avanti te
Amsterdam Daar du voor beide
twaalftallen de cw-rete wedstrijd van
dit seizoen ie, valt over den uitslag
weinig te zeggen.
Uit de Omstreken
BEVERWIJK. De Centrale Raad
van boroep inzak© de Ongoyallenwet
te Utrecht deed uitspraak in de vol
gende jukon Hooger beroep van de
Rijksverzekeringsbank tegen de uil*
«praak van den Raad van Beroep te
liaarlein, houdende bo vestiging der
beslissing van de Bank, waarbij is
herzien en mot ingang van 6 Januari
1916 beëindigd d© rente ad ƒ0.19 per
werkdag naar 15 pCt. invaliditeit,
toegekend aan D. Hvrachtrijder te
Beverwijk, echter uil een wat de
herziening betreft en, me-', vernieti
ging der besllsjing voor het overig©,
aan getroffene met ingang van 6 Ja
nuari 1916 ie toegekend een rente van
0.13 jxr werkdag naar 10 pCt. inva
liditeit, zulks ler zak© van ©en onge
val, waaruit hij heeft overgehouden
6©üi?o beperking in de beweging der
rechterhand D© Centrale Raa i beves
tigd© do uitspraak.
Hooger beroep van J. P., smid, te
Beverwijk, tegen dc uitspraak van
den Raad van Boroep te Haarlem,
houdende bevestiging der beslissing
van de Rijksvcrzokcrn?r-l>abfe, waar
bij hem ingaande 24 Januari 1916
voorloopig e©:i rente is toegekend van
10.69 per werkdag naar 40 pCt. inv:,
Ier zak© van een ongeval, waardoor
hij twe© leden van den middelvinger
der rechterhand mist en dc kracht in
di© hand is verminderd. Do Centrale
Raad bevestigd© d© uitepvaafc. Hooger
beroep van J P-, boven bedoeld, tegen
do uitspraak van den Raad van Be
roep i© I Ia a Hom, houdende bovesti-
ring der beslissing van de Rij-ksvc-rz©-
k<>rint',"bank, waarbij hem ingaando
