Runts Dagblad
8e Europeeschs Oorlog
DE YODDENPRINSES
TWÉEDS BLA0
Dlnsdai 24 October 1016
gI—J111
OM ONS HEEN
No. 2221
Bet Doofctommenlnstitout.
slakkere, meisjes en jongens, worden
hier vorpteegd en opgevoed, 't Zijn
bijna, allen kLrwlorea van onvermo
gende ouders en de vergoeding van
zestig gulden 'fljaare, die door ker
kelijke of burgerlijloe armbesturen
veor hen betaald wordt, evenaart
natuurlijk in de verste verte de kosten
van hun onderhoud en opleiding (meer
dan f 500.per kind) niet. Hieruit
moet niet afgeleid werden, dat doof
stommen alleen uit de leringen van de
onbcnüdü.'lden voorkomen, integen
deel we vinden, a© onder al-Ie standen,
maar do armen leveren het grootste
cijfer, omdat de meeste menschen
arm zijn. De ontvangsten zijn dus be
perkt, het Rijkssubsidie ie karig
0000—), een verhooging met f2000
lag in het ploir van den Minister,
maar is door de or is ie. achterwege ge
bleven en de overige subsidies, van
provinciën, gemeenten en particulie
ren, zijn gezamenlijk ontoereikend.
Als ik met den lieer Roorda een
rondgang door de schooi begin, ko
nten we eeret aan om klasse klein
tjes, die zich bezig houdt met fröbe
len. lien paar zijn achterlijk, maar
verreweg do meoeten zien er uit ais
gewone Kinderen -hun zwijgen maakt
een vreemden indruk, Ir. don hoek is
een grootere jongen bozig met eon
etoel te ropureoren, zijn oogen zijn
ölecht, hij ziet ails 'i ware door een
fcoloor en 's avonds, als het donker
wordt, ziet hij bijna mots moer, Iiij is
nachtbltnd. Met <lit eenvoudige werk
wordt hij buiten do schooluren althans
bezig gehouden en kan or Ia tor zijn
kost meo verdienen.
Hier kan geen school gehouden
worden op de gewone wijs, niot al
leen omdat de vermogens verschillen,
maar vooral ook omdat zij naar het
instituut komen op zeer uiteenloo-
pcndön leeftijd. Er bestaat nog geen
leerplicht voor doofs! om men, vandaar
dat. er pogingen worden gedaan in
die richting, maar voorloopig behel
pen directeur en onderwijzers zich
door een indeeling noot bekwaam
heid.
In do kleine klasjes staan de ban
ken in hoofijzervorm, in de opening
staat de ouderwijzer, mol het bord
naa^t, niet aehtior zich, want keert
hij zich om, dan kunnen de kinderen
niet moer op zijn lipton lollen en is
hun aandacht verdwenen. Want de
kinderon leorvn vip het Instituut de
vingerspraak niet, do onderwijzer
spreek', tot hen ruot de lippen en op
de gewone wijze,maar niet overdre
ven articuleoróttd, zij lezen c?e woor
den van zijn lippen af.
Natuurlijk behoortn daar hulp
middelen bij. In de kasten staat bij
voorbeeld alles, wat in de huishou
ding voorkomt, in 't klein; hebben de
leerlingen die mottelion goed beke
ken, dan gaan ze die zien, bijvoor
beeld in do keuken, in 't oorspron
kelijk. Zc-ivecl mogelijk beweegt zich
hot onderwijs in do sfoar van de kin
deren.
do briefkaart van geart
nel la's brief
staat or in keurig loopende hand op
het bord geschreven on ofschoon de
onderwijis-urcn in don morgen zijn,
weten wo, dat do onderwijzer in deze
klasse het hoeft gehad over een brief
kaart en een brief, die voor do ge-
adresseerden belangrijke gebeurtenis
sen zijn geweest. Kon eoldatanpeb,
oen tafel inert, oen kist en oen poes er
ander, wijzen op oen aekèr toeken-
talent van den onderwijzer.
Een spiogel vocnr liet gezicht en een
vouwbeen om de tong goed te leggen
zijn e«n paar andere fliu'lpmwMeLen,
die de onderwijzer niet missen kan.
Hot is wel overhad ig om te zeggen,
hoe moeilijk hot ia deze doofstomme
kinderon geluiden lo toeren voort-
brengen.
Altortod mi.iciilijklied.en komen or bij
voor. Als een leerling liet schijnbaar
te pakken heeft, kan hij het in eens
weer verliezen; 3om3 zegt hij de Mank
op voel to hoogon toon en moet dan,
om zoo te zoggen, lager gestemd war
den. Toch loert hij in het eerste jaar i
omstreeks 400 woorden.
Op onze rondwandaling 'komen we
over een speelplaats, waar jongens
druk bozig zijn met oon bal. J>e heer
Roorda roept oen van hen, een fer-
men jongen, bij zich en vraagt, lang
zaam sprekend on zoo duidelijk mo
gelijk articulerend:
„Wat moet je worden?"
Do jongen leest de vraag van do
lippen af en antwoordt:
„Schoonmaker wil ik worden."
Do stom klinkt dof, alsof op bont
geslagen wordt, do toonhoogte ver
andert niet. Do jongen- kan immers
zichzelf niet verstaan! Zoo spreken zij
allen, maar gewoonlijk is het, schoon
niet mooi, heel duidelijk e.n goed ver
staanbaar.
„Zou hij mij begrijpen?" vraag ik.
Waarschijnlijk niot, omdat ik de
gewoonte mis. Van weerskanten moet
er aandacht bij. Als de hoer ïtooada
hem niet moor aankijkt, tor zijde met
in ij spreekt, lean da Jongen he t met
mec*r volgen. Maar nu, naar do rege
len van de kunst, 'tot oog van den'
to&raar in dat van den leerling on
de blik van den leerling aan
dachtig- op 's meestors mond. Lang
zaam maar vlot gaat het gesprok
voort; die jon gen ventielt, dat zijn
moedor te Deventer woont en dat hij
daar oen "baas hoopt to krijgen. Een
zuiver vraag- en anf woordenspel is
het, de knaap gaat niet buiten de
grens nm do vraag geen wonder,
het moet toch altijd moeite kosten,
klanken te vormen, die hij zelf niet
hoort, terwijl hom van buiten niet,
zooals aan ons, telkens nieuwe in
drukken worden aangebracht.
De jongens leeren hior scboenmar
ken, kleermaken of meubelmakt-n.
Menige baas lieeft van het Instituut
een goeden knecht gekregen, als hij
maai* geduld had om wat met hem
te praten.. Terwijl deze leerling met
den heer Roorda spreekt, zijn de an
deren naderbij gekomen en met ver
wondering zie ik, dat ze uit de verte
tegen elkaar de lippen bewegen, dus
van elkanders lippen de woorden af
lezen, zonder dat er etsn klank ge
hoord wordt. Wanneer wo naar bo
ven gaan om dc meubelmakerij te
zien, bevestigt de directeur dezo op
merking en vertelt meteen, dat in hei
instituut de vingerspraak niot geleerd
wordt, dio loeren ze wel van elkaar
en het is er I mm ara om. te doen, dat
ze zich -in do normale wereld
zullen weten te redden, dus leeren
spreken.
't Is druk in do meubelmakerijs
Hior toeren de jongens oen gewoon
ameublement, .maken, waarbij do
moeilijkheid is, dat za liefst telkens
wat anders vervaardigen willen, niot
telkens hetzelfde. Deze vluchtigheid
moet wat geremd worden, omdat ze
immers straks bij hun baas misschien
twaalf maal achtereen dezelfde tafel
nïfteten maken. Do meubelmakers krij
gen oolc vaktoekanen.
De kleermakers leoren, als ze oon
goed begrip Iiebben, jas, broek, vest
en demisaiscm maken zijn ze min
der vlug, dan bITjvon ze bij' den
bi-ock.
In dc stad kunnen er sommigen ook
letterzetten leeren.
Dan brengen we con bezonk aan de
naaikamer. Wol reppen zich de vin
gers aan lift work, maar menig
schalksdi gezichtje kijkt naar c-en
vriendinnetje en met sirelto, bijna on
zichtbare- vingerbewegingen worden
de meeningcu over hot bezoek hean
en weer geseind. Allerlei nuttige on
ook wel keurige dingen leeren de meis
jes hier maken, zoodot ze later in het
huishouden helpen of aioh als huis
naaister vestigen kunnen.
„Niet als dienstbode", zegt de di
recteur, „want je kunt ze niet roe
pen, Je moet zc gaan halen en daar
heelt con. ni©ite-dic1i strririsj© geen
ptoi^ier rn."
Moeilijk gaat het oni oen doofstom
me rekenen te toeren. Hij kan er wei
nig ervaring van opdoen, zooals een
normaal kind, dat vaak iels koopt
en daarbij geld w isselt, dus rekenen
moet. Beter gaat hot met aardrijiks-
kuirrde. Nagenoeg zonder fout ver
telt een meisje, hoe zij. de reis van
G'coniLngen naar Leerdam gemaakt
heeft, wamt als de oudere dat vven-
schen, reizen ze wel alleen.
Het laatste wat ik van 't instituut
zie is do gymnastiekzaal. waar
tes vrite- en orde-oefenimren rnaken.
Jceurie in de ir aat. zelfs inuewikkelde
fieuren. tcewoon op den stok van. den
onderwijzer. Maar zc hooren tooh het
starnuen van don slok niet Neen. ze
voelen het dreunen oo den -vloer en
dat is voldoende.
„Hun hec-lc leven", zoo vertelt mij
de hoer Roorda. ..beschouwen z;j het
Instituut als hun thuis, ze sohriiven
later roe veel cn komen ons vaak
onzoeken."
Een eedenlvStoen in don sevel en
menhre teekenhur of eohUderii aan
de wonden, soms naluuriiik van mi-,
mitievon aard. Itewiist hoe erkente
lijk ze ziin voor vva* hun hier geleerd
wordt.
lk waart de v raav. of ze zich or.se-
lukkis sevoolen onder hun gebrek.
..Niet zoolanü ze hier ziin". is het
antwoord.
Daarna dus wel ia. het is waar,
wii normale menschen hebben weinis
sadidd met andermans gebreken.
,.Wii rekenen bii het heuordeelen van
het werk nooit on hot medoliideri van
de menschen". zoirt mii de directeur.
Hi? wil daarmee zearscn. dat de kin
deren door eisen kracht hun brood
moBton loer an verdienen.
Dat kan. wanneer liet Instituut
rustte ziin taak voortzetten kan.
Er is acid noodin. Nuttiger zal wel
niemand het v.elen te be3tedcn. dan
voor onderwijs aan stouwers, die zóó
ziin misdeeld en die. zonder dit" on-,
derrkht. zouden moeten voortleven
als lastposten voor de samenleving
en voor zichzelf. Als menigeen zien'
na de lezinsr van 'dTt kort. on onvolle
dig relaas trcrocnen aovoel'de. een
ertft voor dit voortreffolilke dool te
zenden aan den heer Vincent Dyse-
rlnek. Kvveckduin te Ovorveen. dan.
zou daarmee een goed werk ziin se-
daan. En wio er meer van mocht
wilton weten, vindt Dij den sympa
thieker). directeur steilte antwoord op
al ziin vraaen,
..Stolt u voor'', zoo lees ik in het
laatste versla2. gil'. die zelf gazonde
en normale kindoren hebt. stelt u
voor. wat trii zoudt lilden wanneer
men u alleen li«t slaan."
Maar de öhll an tronen in Neder
land liet ziin er velen) zullen de ar
me doofstommen niet ulleen laten
staan I
J. C. P.
Overzicht.
Een nieuw succes dar centra ten IN"
DE DOBROEDSJA. Do D u i 16 o h s
staf judidt: Precies ach', weken na
dc oorlogsverklaring van Roemenie is
COX STANZA DOOR DE (DUITSCHE
EX BULGAAR SCI fl'. TROEPEN GE-
NOMENT
Do B.ufigaaracho staf meldt
nad v!'„In <ie Dobroedsja hebben de
verhouden Duitac-hrtBulgaarecbe troe
pen da vervolging van den vijand
voortgezet. Oin 1 uur 's middags trok
de Bulgaarsohe -ruiterij de stad Cort-
etenza binnen en 'e avonds bereikten
en bezeilen afdcclingen van den rech
tervleugel de Unie Islismc Tcpc— (16
K.'M. ten. N.W. van Gonotama) Alekap
(Akicapa, vlak bij dan spoorweg), ter.
wijl de troepen tan den linkervleugel
de Unie Idris Koejoei hoogtepunt
127 (6 K.'M. tc-n Zuiden van Medijidté)
di> hoogten K.M ten Noorden van
Jionjoes Mamocl hoogtepunt 755
bercttrn Eon Russisch smaldeel, dat
met zijn artUienle uit do Zwarte Zee
aan het gevecht deelnam, heeft zich
teruggetrokken, «in is in Noordelijke
rich t i r«g verd wen en."
Do Russische staf verkondigt:
„fel de Dobroedsja trtéaken de Russen
en Roemenen ónder don aanhouden
den uruk van (ton vijand terug. Zij
bieden echter verbitteixlcsn tegen
stand."
De R o orn e n 6 e h siaf ..De
Roemocrscho troepen zijn teruggetrok
ken unroidd-iliik ton Zuiden van de
spoorlijn 'l .-jemnwovda—Cor.star.za."
Constanza bezet.
Zeker ean belangrijk succes voor de
een truien 1
Constanza (of Kustondsia) is de voor
naamste havenplaats on vesting van
de Dobroedsja aan de Zwaric Zee. liet
13 de hoofdstad van een gelijknamig
district e-n tolt, ongeveer 10.500 inwo
ners. Het is gelegen aan do lijn naar
Tsjernawoeda.
't Duitsche persbureau Korden ver-
n&emt ter Ix voegder plaatse, dat de
uedariaag der ltoeineniërs in de Do
broedsja het karakter a.'inneemt van
c-on ramp. Toen de verbemden Duitsch-
Buigaarechetroepen den spoorweg
Con-stanza-Tsjennawocda lot 10 K.M
waren- genaderd, kon die door het
zwa-ro 8-cechut op voivscboideno plaat
sen onder vuur worden genomen. Do.
terugtocht der verslagen RoomeniBrs
en. Russen word daardoor ten zeerste,
lKmoeiilijkt en tegenstand was onmo
gelijk, aangezien de spoorweg on
bruikbaar word en versterkingen dien
tengevolge niet vlug genoeg konden
worden aangevoerd Voorts werd de
terugtocht dei' Roemenen en Russen
door het Duil<?c 1 i-Bulgnarsuho vlieger-
eskader erg verontrust. Do troepen,
der cenlralen drongen met weerga
loos© volharding op, vooral de Bulga
ren, die zich aan dc spits van het le
ger bevinden.
De „KtZnische Zlg.schrijft o-.^er
dc inneming van ConsLinza, dat deze
haven de cenigc was, v.'aar de Ru;sl-
sche troei>en. die van over zee uit
Odessa of Sewaetopoi werden aange
voerd, konden landon. Met het verf.es
van Constanza is do basis om troepen
ovec zee naar Roemenië te brengen,
verkeken. Dat Mnckonson'a offensief
niet dadelijk tot den spoorweg was
dóórgedrongen, is in de pers der en
tente uitgelegd als oon volslagen mis
lukking en daaraan zijn allerfel be
schouwingen vastgeknoopt. In de
eerstvolgende dag-an. za! blijken, in
welke richting do hoofdmacht van de
Russen en Reemenen terugtrekt.
De „Nou© Freto Pres.se" zegt over
den vat van Constanza„De verove
ring r-"B3i dezo groote Roem&e-nsclte
zeehaven hooft do politieke- lieteekenis,
dat hot plan, om over Roerneansch
grondgïjlïied een inval te doon, in Bif'-
garijo en do heerschappij van Rus
land over Turkije langs don weg over
land la verzekeren, onder do tegen
woordige omstanxllgheden als mislukt
moet worden beschouwd, IJo over
winning bij Comdarrza heeft con der
belangrijkste oorlogsongmerkon van
Rusland on do entente den bodem in
geslagen on bowl jet dat do middolrij-
ken een kracht kunnen ontwikkelen,
die de entente hun niot had toogeschTc-
ven. xoaaif1 waaraan zij nu we! moet
geioovem"-
Wolff eeint uit BerlijnAlle bladen
geven uiting aan hun vreugde over de
Inneming van Constanza. Ztj wijzen
op de boteekemis, wolk© deze stad, de
voornaamste haven van Roemenie,
voor don. Invoer van oorlogsmateriaal
bezat, vooral door de spoonvegon, die
van daar uitgaan. Algemeen verwach
ten de bladen nieuw© gunstig© vorde
ringen van hot Duiteoh-Bulgaarsohe
offensiöf tegen Roemenië."
IN ZEVENBURGEN is het offen
sief der centraton in do laatste dagen
zeer veel geluwd. 'I Duitsche
stafberieht van hedon constateert'al
leen. dat de toestand niet veranderd
is en dat bij de gevechten bij don Pre
dealp as 560 R< -c-menen gevangen ge
nomen werden.
De Roemccnsche staf noemt
verschillende punten op waax de
Duitsche re en Oostenrijkers aanval
len deden dio roislukton. o.a. in het
Uzuldal bij Orsova en bij Prcdeal. In
de dalen van de Oriux en de Slawic
zijn do centralen bloedig teruggesla
gen. I11 de streek van Dragoalavele
is de i>erg Prisaca door de Roc-menen
hernomen. 3 machinegeweren zijn
veroverd. Bij don ScaTepas rijn Duit-
schers en Oostenrijkers afgeslagen,1
122 gevangenen werden gemaakt en
3 machinegeweren veroverd,
Uiit Krcuistadi. wordt aan de N.
R. Ct. geseind:
„Zevertburgien is thans geheel door
'de Roemenen ontniimd. Ten Zuiden
van Kronstadt v&rdodigcn zij hui)
grenskammetiin den Tdrzburgcr
pas zelfs vole IC.ML op eigen gebied
in de richting naar Kimpo'img. De
zer dagen hol) ik dezen pas tot de
Roemeenschc p'aals Bicuz bezichtigd.
Het verwonderde mij, dat do Roeme
nen zulke sterke punten in den pas
bijna zonder slug of sloot habf>en
ontruimd. De ceno hoogte 11a de an
dere toch verspert den pas en be-
heersclit over groote afstaaiden alle
wendingen van liet nauwe dal. Dezo
hoogten waren bovendien door de
Roemenen met talloozc verdedigings
werken voorzien en hior en daar zelfs
met ktoine gepantaorde torens. Een
omvattende beweging van eon Oo3ten
rijkuche afdeel ing l>ergtroepen beeft
de Roemenen in den Törzburger pas
op de vlucht gedreven. Wel was de
omvalt in gst roop \eel zwakker en
minder gevaarlijk dan in den Rood en
Toren-pas. muur de Roemenen wa
ren blijkbaar zenuwachtig geworden
9ver de flankbewegingen van hun te
genstanders. Ook bin ik in den Pre-
cteal-pas geweest, waar de ceutralcn
da plaats Prede.-u reeds onder vuur
hebben, 3 1/2 K.M. ten Noorden van.
Predeal ben ik tusschen do artillerie
en do infanterie der centralen uren
lang toeschouwer geweest van de zeer
hevige vuurvoorbereiding, dio door
Ge Roemenen werd beantwoord. Na
zware beschieting word oen lioogo
berg door een aanval der infanterie
genomen, torw,jl de zware mortieren
do Roemenen in Predeal met oen ver
nielend vuur overstelpten. Do Roe
menen verdedigc-n hun stellingen
daar taai".
Een bericht uit Russische bron
meldt, dat do felste strijd OP 'T OOS
TELIJK FRONT govwrd wordt in
d© streek van Darnu W'ntra, U v©r-
oenigingspunt van do Russische en
Roemoerischo legers. De centraton
stelten alios in "t. werk om (loze beide
legers to scheiden. Opnieuw zijn in
deze streek versche Duitsche f roepen
aangevoerd. Tot hoden heeft de aotïv
der centraion cvemyel goon succes
gehad, 't Duitsche 'offensief wordt
!>elemm©rd door '1 slechte weer, in
dit dool van dó Karpathen ligt. tie
sneeuw nl voeton hoog!
De Duitsoho staf ineldt, dat de
Russen thans geheel -ran den Weste
lijken oever van dc Narajofka verdre
ven zijn."
De Ruasisclic staf verklaart
„Pogingc-n van <1© centralen om de
Boldiu'ka. con zijrivier '.an dc S'.yr,
ten Noorden van Brody over te trek
ken, zijn door Russisch vuur verijdeld.
Aan dc Narajofka in de streek van
SwïsteirJki en Skomoroghi te de strijd
m hevigheid afgenomen."
Op 't MAC E DON ISCH E FRONT
blijit 't spannen.
De Bulgaarse he siaf 2ueidt
„In dc bocht van de Tserna zijn de go-
vechten nog niet afgelonpen. Bui-
gaorsehc troepen, versterkt mot Duit
sche bataljons, zijn in de richting van
de dorpen Brod en Slivnitsa opgescho
ten."
DePraneche staf „In de bocht
van de Tserna hebben <te Bulgaren
don 19on verecheidene lievig© tegen-
aanvallan met aanzienlijke strijd
krachten op do Servische stellingen
ondernomen. Do verwoede strijd heeft
den heeton dag geduurd en is geëin
digd met een volkamen overwinning
voor de Serviërs, die overal de Bul
garen hebben teruggedreven en hun
zeer zware verliezen terugbracht. De
artillerie -bij Bakry iheeft do Sorvische
infanterie kjanhtdudig gesloinvd en de
Buigaarsche gelederen door flank-
vuur geteisterd."
D© AMveortocho correspondent van
de „Daily Tdlograph" seinde De
Onze Lachhoek
Adritian: Geloof je in Vooiteé
kens en droomen?
Arnold: Je zeker.
Adriaan: Je moet WQtcm, dat ik
gisterennacht droomde dat je mij
zestig gulden wou leenen. Waar is
dat een toekan van?
Arnold; O, dat is oen toeken dat
je droomde.
Je spreekt heel goed over het on
derwerp, dat je lïot meest interes
seert, 2oi het brutale juffertje.
En welk onderwerp is (lat dan
wel? vroeg de man bogeeflg naar c-en
compliment.
Je zelf! zei het brutale metejo be
daard.
Serviërs hebban Vrijdag het dorp Ba
doveatai vermoeelerd, getogcei bij de
uitioopers van de Tsoeki-heuvofe, op
8 mijlen ten Zuidooetcn van Monas-
tir. Geschut, op do hoogt© ven Dado-
ventsi opgesteld, kan de vlakte van
ftlonafiiir Ixslriikcri, achter de Bni-
gaarsche 0retorkuigon '.usschen Ko-
•nali on Monastir. D© linie, die de
Serviërs bij hun opmarsch naar Mo
nastir thans bozot houden, loopt van
Boef, eeai dorp op 6 mijlen ton Noor
den van Fiorina, naar Konali on van
daar naar Badovont.sk D© Bulgaren
hebben aan him bee Ie linie, van de
Wardar tot Monastir, versterkingen
ontvangen Kr zijn daar twee Duit
sche regimenten aangekomen. Aan
het Stroeana-front hebben de goaiiieer-
den Turlcecho krijgsgevangenen ge
maakt, waaruit blijkt, dat daar ook
Turksche troepen meovcchton.
AAN DE SOM.ME worden de ge
vechten onafgebroken voortgezet.
De Duitsche staf verklaart:
„Met onverminderde kracht werd Zon
dag de geweldig© artillcriestrijd op
den noordelijken oever van de Sornrne
voortgezet. Van middags tot diep in
dsn nacht vielen tu-ssehen Lo Sara en
Les Boeufs de Engeteolien en in aan
sluiting aan hen tot Rancourt de
Franscheri mat zeer sterk© strijdkrach
ten aan. Do dappere Duitoohe infan
terie, voortreffelijk ondersteund door
sralterie ©11 vliegers, t-locg in haar in
elkaar geschoten «te-'ltngen alle aan
vallen bloedig af. Altoen ten N.W. van
Sailly drongen de Fransciien in het
sni3sto overschoi van de loopgraven
van de voorste linie bij een mohtelij-
ken aanval.
Ten Z. van dc Sonimo gelukte het
'sooJitcnds dc voonvaarivche Duitsche
beweging in het noordelijke gedeelte
van het Ambostoxeh ten N. van Chaul-
nes. Zondagnacht !s dear, volgens het
bevel de verdediging, zonder stoornis
door de goallieerden, naar een ten
O. van het ©tuk bosch voorbereide
stelling overgebracht."
De F r an s c h e staf„Do Fran-
BOhen hebben Zondagavond een plaat-
setijke ondernoming uitgevoerd, die
volkomen is geslaagd. Na een korte
artüteriatisclic voorbereiding hebben
de Frmsche troepen in ét'n enkelen
stormloop den gcheelen hoogterug 72S
ten Noordwesten van Sallly-SatUscl
genomen.
Duitsche aanvallen ten Z. van den
spoorweg bij Chnulaea zijn mislukt.
Sinö3 21 October zijn bij Chaulues 450
Duitschers gevangen gonomon:
De Engelsche etafMaandag-
namiddag hebben do Engelschon tij
dens oen operatic op den rechtervleu
gel van hun front, ten Zuiden van de
Anere hun linie ton Oosten van Ouen-
dicourt en Lesboef vooruitgobracht.
De EngeUchen veroverden /neer dan
duizend meter Duitsche loopgraaf."
Een correspondent van Reutor'fi
Agentschap in het Franschc hoofd
kwartier schrijft: „Men kan haast
niet ontkomen aan de gereigtrekking,
dat er in DuitsoMand zoowel aan ar
tillerie-materiaal als aan matxehap-
pen gebrek :s, wanneer men een blik
werpt in de waarschuwingen aan in
fanterie- en batterij- commandanten
om toch zuinigheid mot het geschut en
de munitie te bvtrachton, waarschu
wingen, die voortdurend worden aan-
getiüffen en bij de op gevangenen of
gesneuvelden gerendon bescliciden."
Ook lieden nog geen lK.augtijk
nieuws van 'l ITALIAiVNSGH-OOS»
TENRIJKbCHF. front, 't Ls of daaz
dc winterrun reeds ia ingetreden 1
De Daily Telegraph tenieemt via
Rome, dat IN MONTENEGRO EEN
OPSTAND UITBRAK, dio begon on
der de bevolking van liet district Kri-
wosijé en zich snel uitbreidde over
het geheetc gebied van Montenegro
en llerzegowina. Do Oostenrijkwhe
garnizoenen waren verminderd, ter
versterking der troepenmacht aan do
Italiaanscho «n Roemccnsche grens.
He't schijnt, dat in drlo garnizoenen
do troepen door dc opstandelingen
vermóórd werden, ^torsterkingen voor
de O oston rij 1(3 oh 0 zijn gezonden uit
Dalamatie cn Pola, om den opstand
te onderdrukken, wnt ocJiter '.ct dus
ver niet gelukte.
„Och," zoi een van onz© vrienden,
..dot) me 't plezier on plaats een Meina
aanbeveling in de couranrt voor het
doofstommeniiu'-'.ituut te Groningen,
want het heeft geld noodig cn we zou
den dus in Haarlem wel wat meer le
den kunnen gebru kom" D© tijd leek
trnj venwel niet gunstig 't was
Juli, dus vacant:©tijd zoodat ik het
maar liever uitstelde*, en intussohen
eens naar liet instituut ging kijken,
dm er wat moer over te schrijven 'dan
«en simpel berichtje, liet redsje gaat
precies op één dag lieen .en terug
'8 morgens 9 uur uit llaantom, half
twee te Groningen, ruim 7 uur uit
Groningen en 'ogen middernacht weer
in Haarlem torug.
Het Instituut staat op de Ossemcuk-t,
©en groot plein, dat oon beetje van
den haoMwog af ligt, J© komt er langs
twee Iramüijmen, van do Groninigsdhe
gemcentotram, in twee soorten wa
gens, eon met ovwlonigsche en een
mei dwarse banken De wagons zien
er uit, alsof de verf m '.t Noorden héél
duur is. Allervriendelijkst werd ik
door dc-n directeur van het instituut,
den hoor P. Roorda, ontvangen, die
mij veel voutdid© van de.n Jinanoieelen
toestand van do stichting en boven
dien con verslag zond van de vergade-
J'ing dor contriibueerende I'eden in
Juli van dit jaar gehouden het zou
heel gemakkelijk wezon, hlorult veel
cijfers aan te haten, maar dian wordt
dit beloog niet gelezen en wordt zijn
dool gemist. Alleen dus cDlthot jaar
1915 was financieel het ongunstigste,
dat de stichting beflefiflfle, want niet
alleen werd een som van 6591.06, die
in dat jaar aan legaten en giften werd
ontvangen, lolanl apgeslorj't door de
dageïijksohe onkosten, maar boven
dien moest nog een som var)
5794 8912 van hot bestaande kapi
taal afgenomen wondere Te zomen this
7 12385.95 12 Dat heet interen
en interen beteekemt achteruitgaan.
Er is dus geld noodig tot bestrijding
van do groote jaarlijk^cho uitgaven,
'e meer omdat door de hoog© prijzen
ft'an do levensmiddelen, gevreesd
wordt, dat 1916 nó>» grooter verlies op
leveren za!.
Daarom is ta hopcr., dat phllantro-
pen in Ilaarlom en omstreken willen
steunen, wanneer zij het hier volgen
de gelezen hebben
Ais ik een regelmatig©, volledig© be
schrijving wou geven van wat er om
gaat in do oude heerenihuiaem op de
Össemarkt, dio, met nieuw bijge
bouwde schoollokalen, voor liet Doof-
stcmffreen-Tinetitunt gébruikt worden,
dan schreef ik Idcht oen krant vol.
r Daarom moet-ik mij' tot enkele grepen
I bepalen. Het was Henry Danrte-1 Guyot,
die in 1790 het Instituut stichtte en
zijn naam wordt nog op verschillende
wijs in de stichting herdaciht en g©-
oord. Twee eeuwen vroeger, in 158-i,
1 kwam voor het eerst ee>n monnik, Po-
<Lro de Ponca (oolc genaamd Bonet) op
do'gedachte nnn do ongelukkige doof
stommen onderricht, te geven door het
vinger- alphabet, dat door den abt de
PBpêo werd verbeterd. D© t'Epé© voor
al heeft voefl oor deze arme misdoe1-
don gedaan, ziin naam kennen ze al
len. Hij was do eerste, die doofstom
men tot een school vereenigde
D© litteratuur orer.de doofstommen,
die zeer uitgebreid ls, maakt ook ge
wag van Amman, den schrijver van
Surdu3 loquens (sprekend© doov©) in
1692 versohenen deze onderwees eenl-
ge doofstommen door het gesproken
woord en het aflezen van de lippen.,
o.a. het dochtertje van den Haarlem-
schca koopman Koolnert.
D© combinatie doof ©n etom is niet
maar toevakig, hei eene vloerit uit het
andere voort. Wanneer een jong kind
doof is, due geen klanken kan opoan-
gan, zal het ziel) ook niet, als normale
kinderen, inspannen om die Manken
na to zeggen, Primaire stomheid be-
Btaot dus bij overigens normale Icin-
deivn niet, ze komt altijd uit doofheid
voort en wanneer onderzoekingen dat
niet bewezen .hadden, zou d© ervaring
op het GronLngsche instituut dat aan-
toonen. Daar zijn namelijk enk©!© kin-
"deren, die normaal geboren werden en
dus hebben keien spreken, totdat eon
ziertcte hen doof hooft gemaaktdaar
mee verloren zo ook <te spraak, maar
toen ze op hel Instituut verschenen on
spreekles kregen, kwamen oude her
inneringen weer boven cn viel hot üvun
gemalelortijkor, k tenten voort te breen-
ge.", -lm hunno medek-eriingen, die
dat nooit hadden gedaan. Zoo zijn er
ook graden van doofheidsommigen
hooren nog Iels, dc meest'cn ©venwel
totaal niets.
Honderd drie en taclitig van deze
Feuilleton
door
GEORGE HARTWIG.
{Emmy von Koepel 1)
30)
Gii maakt mii augatie. Cora.
Wat kan dat fcewdcst ziin
Tot ïiu lo© heb ik altijd veel
'achtimr on vriondscha» voor u cro-
voehl cn daardoor deed ik miin best.
uw liefde ook cwËUa te beoordeelen.
itinz (1e kunstenares voort,
maai- ulotscline ziin mii de sdiellen
van dc oocron ce\ uilen en bevreemdde
het mii, dat u nooit over uw vrosse-
ro liefdr^creschiedenissen spraakt.
want u zult mii toch niet willen wira-
Jttaken, dat ik uw eerste liefde bon?
Gccrtro was blijkbaar niet od deze
Woorden voorbereid a owe ©91.
Ik smeek u. Cora-liéf. hoo komt
vii nan zulk een kleAiMreestifl» opvat
ting vroeg hij. Ik liarketn u
niet meer. w -nt van n lind ik hot
mm;.-}, dergelijk© dingan verwacht, die
trouwens ook tot niois loiden.
Dat. te ere e.n antwoord op mijn
♦rr.fiz. Ik ver!anz oprechtheid vanu,
want ik zou Iicl afsohuwdiik vinden
als L'c later van uw ontrouw over
ruled nloost worden, '/.es mii nu eens
eerliik hebt cii te voren noz. nooit
bemind
Cora'ï'icD hij laonigszina
anzstiz uil.
Bii ceen. c-nkcl metoie verwadi-
liitsen doen ontstaan, verwaditin-
cau dio niet voldaan werden
Het ze-laat van Luoie verrees piot-
seline voor ziin oozen en Georsro
slooz de oozen nóer.
Corn. 7tol hij daarop. als
ik u beken, dat ilc te voren mijn hart
al eens Wee schonk, dan weet ik daar
bij zeker, dat dit ©an dwalinir is ce-
weest.
Dim go hebt toch destijds dat
meiQj© bomind
Ik dacht het Ilij durfde Lucia
niot geheel .vertooohenen.
Maar stel nu eens, dat v.w vorige
geliefde niet kon deuken, dat u het
later een dwaling -zou noemen, dat zij
er zeker van achtte te zijn, dut u het
ernstig mot haar meende 1
Hij was niet op zijn gemak on te
gelijkertijd hoos over haar, zijns in
ziens, ongepast ondervragen.
Ho© ter wereld komt u op die ge
dachte v was zijn wedervraag. Maar u
kunt volkomen gerust zij-re Dat mcigjo
heeft evengoed als ik ingezien, dat
het eon dwaling is geweest.
Inderdaad had hij dit uit dc koele
houding vaü de boid© dames Stcmau
meereen te mogen opmaken.
En weet je dat zoo zeker, George?
Ik verzeker je daarentegen, dat zij jo
aiiijd nog c.on liefheeft als vroeger en
kwijnt van smart, sedert go haar zoo
snood hebt veria ten.
Ik was niet aan haar gvbenden.
zoi lui kortaf.
Missch.cn niot formeel, maar
toch kon het uiAejo wel gerechtigd
zijn p.vwl het a's zoodanig (e be
schouwen ©r 1 li3t bewustzijn, (tot ik
v. licht do 'ct.uld ben van uw ver
wijdering, huuiart mij moor dan ik u
zeggen kan. Zy.-s mij dan in hcmols-
naam hoo u hot heeft durven wagen
mij te vragen uw vrouw te worden,
nadat gö Luc Stöh bét recht had
giegévon te verwachten, dat ge het
haar zoudt doen.
Zoodia zij (len naam van Lucio
irxnute, giC'.-.p hij haastig haaf hand.
IIoo weet 11 haar naam? Wie
bracht u hem over? vroeg hij.
Beken allharw, dat go jo zwaar
bezondigd Echt aan dit lieve echepsri
tje, hernam de IcunslonaTce,
En daarvoor->noe<*t Ilc bij u ko
men om mij deze bekentens af te
persen, liet u mij hopen, dat u gehoor
zoudt geven aan mijn bede, riep hij
driftig uit.
Dwaas die go zijl I kunt go één
woord in mijn brtofjo nanvvijzon, dat
1 j© hel recht geelt dit te zeggen. Het is
uw eigen onstuimige Gwa'ashcód, dio
u dit deed vermoeden, llalt ge Luc:e
Sternau blijv&n heminnon dan v.ace
u dez© tolourstelMng bebaard geble
ven. Het is veel verstandiger,
indien u poogt de blauw© oogen van
uw vroeger© geliefde te drogen, da:-,
te t-rachten in de mijn© iets te zoeken,
dat vooru daarin nooit za'. ko
men.
Cora!
Ik lam li deze nederlaag niet be
sparen, nu ik van uw verleden onder
richt ben geworden, zei vs. do sclioa-
dars ophalendmaar wel zou ik u
mijn vriend A-hap Wij-ven «hen kon,
ato gij tot Lucia wederkeerde,
v.ai.t daar :s uw geluk, daar al
leenMaakt n mijn goon compliment
voor mijn zienersblik, mijnheer von
Harem:: rstein, zonder lets van Luoie
Stcrnau af te weten, boschroef ik haar
u to voren roods ato de vrouw, die u
paete en nu ik haar ken
Kont u I.ucle S'. cn.au? riep hij
uit, haar buiten adem ma snel. end,
te-sn zij het gordijn, dal de beide ka
mers scheidde, oplichtte en iemand
toewenkte,
Hier, zei Cora, hand in hand met
Lr.cto terugkwread, hier 18 degene,
die alioon recht heeft op uw liefde.
Lucie, ging zo daarop voort, ziich tot
het diep 'blozende jonge meisje wen
dende, dezo jonge man wilde ©ons do
proef nemen of zijn genegenheid voor
u wel do ware was en indien hij zich
dus kan zuiveren van zijn echukl aan
u, kunt u overtuigd z.ijoi, dat niets ooit
onsehuldig&r is geweest dan zijn ver
houding tot mij, maar mannen kun
nen nu eenmaal niot zonder droom
beelden loven on Goors© von Ham-
merstein nog minder dan ieder an
der.
Zij kuste he; 1;lozer do metoje op
bet voorhoofd, gaf Goorg© met een
scheJraschen glimlach <1© hard c-a ver
dween.
Haast stonden nimmer tweo men
schen meer ontdaan tegenover e.kan
der dan 5.5.) GéOl'go on Lucie. George
gerooide- zich op dat ooger.lriik schul
dig ©11 Lucie had zich in dc andera
too nier nnuvvoHjke kunnen bebecr-
schon, toen zij besprerde waarom
Cora tiaar gevraagd imd dien morgen
bij tiaar te komen.
•Haar ©urate opwelling was om Eet
salon te verlaten, maar dc angst cn
do ontroering ontnamen haar daartoe
de kracht, ttü kon niét c©U3 de hand
opheffen om haar exhaamrood te ver-
lrerge.ii
Maar, al was Gf.org© ook nog zoo
iiigonomon geween met Cora Ronard,
ivwom nu nochtans, zoodra hij Lucio'6
üef gelaat uanischouwde, do tijd hem
voor den groet, waarin hij mot haar
zoo golukteig was gev.ocêt, vandaar,
dat hij reu dan ook mot govow haar
toefluisterde
Moeten we elkander zoo terug
zien
Ik wist niet wat ores te wachter
stond, stamelde zij.
Neen dal begrijp rk, anders
zoudt g© niet gekomen zijn. antwoord
de hij. want hot is en blijft (och een
gewaagd spet dat hier gespeeld word.
Cora Ronard had geen recht zoo te
handelen en het gcioft inij meer dan
ik u kan zegg©n, dat gij getuige waart
van haar laatste gesprek met mij.
Dit behoeft u geenszins te pijni
gen, want ik hc-L> geen woord daar-
4-an verslaan, gaf Lucie hom zacht (en
antwoord.
- En tooh grieft mij dit alios moer
dan ik u zeggen kan. Was ik maar
gestorven, ©ver dan u dit aan te
doen, zuolr.te de jongo man.
Kom Eol gaat wel weer voor
bij en dan zurtt u ook \Tede vindon
niet 11 zelf, hernam liét meisje, wier
tronen nog steeds vlooiden. Niemand
kan u verder helpen dan God alleen
en de tijd, dio alios verzacht, ©n ik
verzeker u, dat mijn besto weoschen
u op uw verdoren levensweg zullen
vergezellen, voegde zij ér op hartertij-
icon toon aan toe, terwijl zij zich naar
d© deur begaf.
Hij volgde haar aarzelend.
(Wordt vervolgd.)
