NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD. - Opgericht 1883. 34© Jaargang No. 10283 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. VRUDAG 10 JUOVEMBIR ISIS. HAARLEM S DAGBLAD ABONNEMENTEN AD VERTENTIËN: PER DRIE MAANDEN: Van 1—5 regels 75 Cts.; iedere regel meer 15 Cts. Buiten het Arrondissement Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is V I Haarlem van 1—5 regels 1.—, elke regel meer 0.20. Reclames 30 Cts. per regel. (kom der gemeente)ƒ1.50 - -ïï-i ^JNr K Bij Abonnement aanzienlijk rabat. Franco per post door Nederland2.— Achtstuivers-advertentiën van Vraag en Aanbod, van 1 —5 regels 40 Cis. per plaat- Afzonderlijke nummers„0.15 J 1sin& e,ke re£el meer 10 Cts. contant. Buiten het Arrondissement dubbele prijs. Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem0.45 ffe»Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 53. de omstreken en franco per post O.b., IntercommunaalTelefoonnummerder Redactie600 en der Administratie 724. Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. Tel. 3082. Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12. Telefoonnummer 122. Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA Warmoesstraat 76-78, Amsterdam. Telephoon intcrc. 6229. De Verzekering der (per weck) goabonneerdon wordt gewaarborgd door ,,The Ocean'' Rokin 151, Amsterdam. DIT NUMMER BESTAAT UIT ZES BLADZIJDEN. EERSTE BLAD. AGENDA ZATERDAG 11 NOVEMBER. Schouwburg, Jansweg: Door In spanning Uitspanning: Uitvoering. Soc. Vereerriging: Sempre Crescen do, Concert. Zijlwog 24: Museum voor Ouders en Opvoeders. Bioscoopvoorstellingen: Cinema-Pa- lacc, Gr. Houtstraat. Biosc. Theater, Gr. Markt. Apollo-Tbeater, Barteijo- risstraat. Centraal Bioscoop, KI. Ver een iging. Bloemendaalsche Brieven 25. Als een eocde Pers (en nu spreek ik nog uit den tiid. dat alle Perzen ontwikkelde menschen warenl ais een troede Pers. zeg ik. zich boos maakte, dan zei ie niets en trine zien er eerst 24 uur op beslapen en... dan was z'n boosheid over en zeide hii weer niets. Mi»™ lezeressan en Tezcis zullen misschien dcaiken. dat i:k ook zoo n oude Pers ben. maar ik heb het nu al een week ecrorobeeid om de laatste raadszitting met rust te laten en noo in m'n boosheid niet heele- maal over. Daar schriif ie nu al eer.i- «o maanden in de krant, wiistom tal van zaken, die anders en beter kon den en ook aoedkoooer. denk ie. dat ie collctra's Ie biivallen Absoluut niet. En waar wil ie om mooier kö- loeenhedd hebben dan bii een bo.tnoo_- rting. om nu eens de nunties op de i to zetten Overal worden er dagen en d oer en aan verpraat en hier slik ken ze de betrrootinsr. zoo mn^"- tus- schên ander werk door. Misschien kom ik later nog on tal van onder werpen terug. on dit ootrenblik zou het eeeai nut hebben en kan ik de raadsleden niet wakker kinisren. mis schien Inkt het me dan wel bii de kiezers, méér belangstelling te wek ken. Ei moet meer leven in öebrcu- werii komen en niet gezwegen wor den als sureken plicht is. Daai heb Ic t nu met die verheu ging van het wethouders-salaris. Ik zeide het reeds. het gaart niet om de personen, 't traat ook niet om die honderd dod voor elk. maar was het nu bepaald noodle? Ik weet vrii ze ker. dat de Raad er niet vóór was, maar liet niet durfde zeggen. om neen oersoonliike gevoeligheden op te wek ken Het wachten was nu maai' op collega Laan. die had ei- in een vori ge vergadering al een balletje van oDsrcirooid van dat 't ..niet traan zou" en als die nu maar voet bii stuk ce- houden had. dan zou het ook niet gegaan ziin. docli toon hii z'n mond hield, zwegen de overigen alsIk vul het. woord aniot in. om het land niet in trevaa* to bremzen I En toch. niet allen zwegen nee, col Ie tra Dc Roo. die anders om den dood n.iot zoo scheutig is. wou er notr eon scheme on doen en implaats van f 100. f 250 verhooging Keven. Wat kan ddAr achter zitten Laten we er niet, het ertrste van denken en hopen, dat. het alleen maar geschiedde uit svrnoatlide voor z'n valctrenootende eene wethouder boort toch het water den Kfond uit de andere grossiert er 1n en hii zelf. hii baadt er straks in Een echt wartcrballet dus. waarvan de Raadsleden de mop niet inzagen, anders hadden zo 't voorstel natuur lijk wel aaneenomen. die goeierds. Het verheuKt me. dat de huizen in BloemendaaJ. die sredoclteliik eeamo- veerd moesten worden voor weg- verLreedinK. niet gekocht ziin voor den enormen vraasoriis. Zeker, men rnan niet verlangen, dat ze aaneobo- den worden beneden de marktwaar de. doch do Timczetanen moeten er toch ook too medewerken, dat de ge meente niot méér behoeft te betalen, dan men aan een particulier zou durven vragen. Waarom was er niet'één collega in don Raad. die een aopekio opKOoide om een bod to docu naar hot gedeelte dor Schaoenduinen dat te koop staat? De eigenaar vjaatrt geen priis. waciit biedingen afkan de gemeente dan ook geen bod doen. en was het ceeu znak geweest, om daarover eens te vragen naar dc meening van B. cn W. Luxe- of faanasie-nriizen zijn uit. don bocze. doch als later het erode eebrek aan grond in gemeentelijk l>e- zit zich nog meer zal openbaren, dan ■hot, nu roods dikwijle doet. d'an moge veen verwilt de gemeente treffen, dat zii niof, gonoogd heeft, tegen een aan nemelijk bod eigenaresse to worden van dat mooie terrein. Een woord daarover in den Raad gesproken, zou mot svrnnathle door do meeslo inge zetenen ontvangen ziin. Maar. mis schien werkt men in stilte er reeds aan. en krii-fron wn 't bericht als Sinterklaas-surprise 't Zii zoo I ..'t 14e". Stadsnieuws DE LLAARlLEM'SCHE REDDING-S BRIGADE. Het Reddingswezen in vrodes- en oorlogstijd, het tijdschrift van den Kon. Nat. Bond voor Red' dingsweoen enz., staat de eereplaats in haar November-nummer af aan een opstel over do hulpmiddelen van de llaarlemsche Reddingsbrigade voor drenkelingen, geschreven dooi de le secretaresse. Mevr. N. J. Meije- rinkRijk. Het artikel is vooizien met afbeeldingen varf de reddings baak, een sempost met redxbinglijn en de sleep dreg in combinatie rnet bet hijschtoesteJ. De heer Dr. M (ijnlioff} schrijft het volgende na het betoog van de se cretaresse over het werk der brigade idat voor Haai leut genoegzaam be kend mag worden verondersteld): „Wij plaatsen deze bijdrage gaar ne. met een gelukwensch aan de Haarleinsche Reddingsbrigade voor hetgeen zij in samenwerking met het Gemeentebestuur door hare ijverige bemoeiingen reeds bereikt heeft. Toen ik in den jaargang 1913 van dit tijdschrift in enkele opstellen objectieif de ervaring van hot buiten land weergaf, zooaJa ik dj© op een studiereis voor de Maatschappij «tot Redding van Drenkelingen had loeren kennen, koesterde ik do hoop, dat dit voor de daartoe in aanmerking komende plaatselijke Comité's en Vcr- eeniigingen een aansporing zou zijn. om die ervaring ook in de waterrij ke gemeenten van ons land in praktijk te brengen. Het blijkt nu, dat do llaarlemsche „Reddingsbrigade voor- Drenkelingen" op energieke wijze hot voorbeeld geeft en daarbij tevens blijk geeft op nuttige wijzo partij to hebben getrokken, van wat de erva ring in verschillende steden van het buitenland ons geleerd heeft- Zij beeft reeds moo-i werk verricht. Daar voor brengen wjj haar hulde eu ho pen, dat haar voorbeeld in vele an- deie gemeenten gevolgd moge wor den en dat zij zelve van vele zijden den steun zal mogen verkrijgen, dien zij zeker verdient". COMITé VOOR O. EN O. AF DEEL ING VOOR DE FORTEN. Hoewel bovengenoemd Comité reeds den 29sten Augustus LI. met een uit- voerir" voor de militairen te Half weg het 3de winterseizoen aanving, is Donderdag de wintercamnatme be gonnen met een uitvoering, gegeven door de Viiie Club od fort Vijfhuizen. Dat er ontsnar.nimr booaaJd noodig is voor dv"> in de forten oneesloten be zettingen. bewezen de eemobiliseer- don door hun bravo's en handgeklap na de openingsrede door den voor zitter van bovengenoemd Comité voor de Forten, waarin 'hii hun be loofde. zooveel hot in het vermogen van het Comité was. voor, gepaste ontspanning to zullen zorgdragen. En nu do uitvoering. Wel was de Vriie Gluib door ziekte van een harer hoold-noteurs genoodzaakt geworden, hert. mogramma eenigszins te veran deren en implants van ..Het Familie- kind" twee kleinere blijspelen op te voeren, maar -toch bewezen de lach buien. die telkens weerklonken, dat de tooreolwerkon in den smaak vie len. Ook zong meiuffi. Jo M. Ploeg man iu de nauzc eenige mooie liede ren en was meiulfr. C. Liebregs weer als altiid bereidwillig, om door haar opgewekte pianomuziek de goede stemming er in te houden. De hoer Holman, een der medewerkende le den. gaf tevens noe eenige voordrach ten ten beste, die evenals de liederen van mei. Ploegman mot luid applaus beloond worden. Het was een aoed geslaagde avond, dien het Comité kon noteeren bii de 119 reeds door hem georganiseerde on ts na mii nc-avonden Hedenavond is er Scdrée Yarié od fort Licbrug. CONCERTZAAL „VEREENIG1NG Zondag 12 November, half 3, ma- tinée, door het Orioest der Concert- vereenJging „Haarlem'e Muziek korps", Directeur Ch. P. W. Kriens. (Volgens overeenkomst met de Ge meente. Programma :1. Marcoh uit dc Cai- navalsuite, Anvray. 2. Ouverture „Eg- mond", Beethoven. 3, Prélude de Déluge, Saint-Saéno. Vioolsolo de heer Fenverda. 4. Grande fantaisie do fopéra „AiVkv', Verdi-Coemen. 5. Ouverture „Frau Meisterin", Suppc. G. Fantaisio do l'apéra „La Bohcrae", Puccini. 7. Romance voor fluit en hoorn, Titl. Do hoeren Sclimid't en van dor Kwast. H. „Ueber alles", Wateor, Waldtcuifel. KRIJGSRAAD. De krijgisraad tö 's-Gravenhag© hoeft F. C., milicien- ziokendTager, afkomstig uit Haar lem, die ie recht stond wogena diefstal in do chambrée te Laren, vrijgespro ken.. Muziek. Soirée Musicale van don heer E. A. Cats. Gisterenavond werd in d© boven zaal van de Sociëteit Vereenigmg een concert gegeven door den violist den hoer Cats met medewerking van mejuffrouw Fanny Gei hart, pianiste en den violoncellist, den boor Ber tram II. Drilsma, beiden uit Am sterdam. De avond werd geopend met een hier nog geheel onbekend work voor piano en viool van den ons onbekenden componist Philippe Jamach, een werk dat voor de uit voerenden wel do moei to van het instudeeren loont. Want hoewei een werk da-, nieuw is cn gelijktijdig veel oorspronkelijks bevat voor den toehoorder niet altijd voldoende is t© volgen on de schoonheden daarin eerst bij nadero kennismaking hem eon ongestoord genot kunnen ver schaffen, toch kan ik zeggen dat deze sonate reeds nu hooge waar deering bij de toehoorders ten deeJ viel. Dc thema's meest zijn H meer motieven dan lang uitgespan nen thema» die 't werk bevat, zijn melodieus, do harmonién zijn vaak nieuw en meestal schoonklin kend, de rhytmiek is afwisselend, zoodat aHes bij elkaar genomen do belangstelling voor 't werk steeds levendig blijft. Wel is er hier en daar een niet natuurlijk streven morkbaar naar 't buitengewone, niet alleen in den modiilatorisehen gang. doch ook in den rhytmiek, zooais in den vierden satz, die met. do 5/4 maat intreedt en voortdurend in maatsoort verandert. Doch zooals ge zegd, 't werk verdient bekendheid en wij zijn er den hoer Cats en mejuf frouw Gelbart, dankbaar voor dat zij ons 't werk hebben doen hoor en. Dc zeer moeilijke pianopartij werd door mejuffrouw Gelbart uitstekend ver tolkt. Toch zal menig toelioca-der te recht iels anders verwacht hebben van deze sonate „voor viool en pia no", want uü deze rangschikking dor woorden maakt men de gevolg trekking dat deze sonato een solo- stuk is voor viool met begeleiding van piano, of anders gezegd met een ondergeschikt© pianopartij. Dit nu is hierin absoluut niet 't geval, haast zou ik zeggen t tegendeel, en daar om behoorde er te staan „sonate voor piano en viool hetgeen beteo- kent dus voor deze beide instrumen ten. Aan aezo definitie houden zich allo componisten behalve Schumann in zijn duo's, die d© zelfd© fout ais do heer Jainach maakt. Begon deze concertavond met een zeer modern werk dat van don toehoorder do giootsto oplettendheid eischt, zij eindigde met het trio in d-mo'I van Mendelssolui, een werk dat de glan^ der nieuwheid reeds lang verloren beeft, en dat alleen nog belangstel ling kan wekken als er door een sclut'torende uitvoering ,als "t iware nieuw leven wordt ingeblazen. Dat dit altijd geschiedde kan ik niet zog gen, hoewel do uitvoering zeer ver zengd was, wat 't meest uitkwam in 't finale dat mot brilliance werd ge spoeld. Buitengewoon schoon (klonk daarin vaalt de violoncelpartij en ook de hoer Cats gaf in dit werk veel to genieten. Behalve deze beide en semble-werken speelde d© heer Drils ma eon nocturne van Riffaud en een Zigeunerlanz van Jeral. Kon men in do nocturo den praebtigen toon be wonderen, dio d© lieer Drilsma aan zijn instrument weet te ontlokken, bi de Zigeunertanz toonde de beer Drilsma ons zijn grooto technische vaardigheid. De concertgover do heer Ca's speelde als solonummers de R'. manco in G van Beethoven, Ave Maria van SchubertWilbeiiny en een Hougaarsche dans van Brahms op hoogsi, verdienstelijke wijze. Aan sentiment ontbreekt het dezen vio list zeker niet, en dat hij over een nespec'-abl^Jechniek beschikt getuig de vooral life Hongaarsche dans die met veel bravour werd uitgevoerd. De pianist© mejuffrouw Gelbart, loondo In do ensemble-werken als ook in de begeleidingen der solo- nnmmers volkomen beheersching van haar instrument. Groote vaar digheid en schoono klankontwikke ling kenmerken haar spel. G. A. MICHELSEN. KAMER VAN ARBEID. De ver kiezing van 2 lederinpaf/roons vaai de Kamer van Arbeid voor do Bloem bollenteelt t© Haarlem, Schoten, Vel- scn, Heemstede, Bennebroek en Bloe- m en daal, zal plaats hebbon op Dins dag 21 JNovember a.s. en do ©v-enttu- oete herstemming op Donderdag 30 November d.a.v. Ifet stembureau zal ziltiaug houden op het Raadhuis, van des voormid- dags 8 tot, des namiddags 2 uren. PERSONALIA., Voor d© akte vrije- en ordeoefe ning is to Amsterdam geslaagd mej. A. C. Rietdijk t© IJmuidcn. STUKKEN VAN DEN RAAD. Presentiegelden voor de Raadsleden. Bii de behande ling der gijiieöntebegi'ooling voor 1917 is door den Raad de' post ..Presenrtjeeelrlcn der leden van den Raad" ad f2200 met celiik bedrag verhoogd, ten einde moceliik te ma» ken dat. mot ingang van 1 Januari 1917. aan elk raadslid voor eene bij gewoonde zitting f 5 kan warden toe gekend. In velband hiermede stellen B. en \V. voor. aan Gedeputeerde Staten der orovincie Noord-Holland voor t_- stellen Met ingang van 1 Ja nuari 1917 het presentiegeld" voor ieder van de leden van den Raad der gemeente Haarlem te willen vaststel len oo f5 voor elke zitting. Vrouwelijke leden in het bestuur der Arbeids beurs. Door het bestuur der Ge meentelijke Arbeidsbeurs alhier is de n «dewerking verzocht van B. en W._ om te ven'kriigen. dat voortaan ook vromvel iïkc leden in dat bestuur zitiinz hebben, teneinde meer voor lichting t.» kunnen heblien bii de be hartiging der belangen van de vrou wen-af deeling. Tot dat einde wordt uitbreiding van het aantal leden met een tweetal geweaxscliL Onder overlegging van de ingeko men stukken bieden B. en W. de na- voleando aanbevelingen aan A. voor één lid-werkgeefster: 1. Me vrouw A. M. L. Braakman—Spek- schoor. 2. Mevrouw C. J. Schwevtzev- Van 'Beekum. en 3. Mevrouw P. J. van Asceren-Piiner. allen te Haar lem B. voor één lid-werkneemster 1. Mei. J. A .Versélewel do Witt Hamer; 2. Mei. V. C. van Wcndel de Joode, en 3. Mej. M. Barendregt. allen te Haarlem. pre LEVEN SM LDDG LEND7STRI- BUTIE. Dooi den Ifaariemsclien Bestuurdersbond is. zoo a Is wii reeds eerder meldden, oen Bin-eau onge richt. waar klachten betreffende de distributie enz. kunnen worden uit gebracht. Dit bureau is tlians uitse- brei'L Men heefr nameliik in verschil lende wiiken nersonen aangewezen, bii wie men klachten over de hand having der Driizen in kan brengen, ondat deze dan door het Bureau on derzocht en ter kenm'6 van het Le- vensniiddelenirureau worden ge bracht. Binnenland HET SUEZ-KANAAL. Te be- afinnen met het etoomscluD Knwi. het welk 17 November van Rotterdam naar Java vertrekt, zullen alle eche- Den weder via het Suez-Konaal vareu zoo meldt hert N. v. d. D. DE LEIDER DER VRU-LIBERALE KAMER-FRACTIE. De Kamer fractie der vrii-liberalen heeft Drof. mr. A C. Viescr van IJzendooni tot voorzitter gekozen. ONS BUITENLANiDSCH BELEID. —In het voorloooig verslag der Twee de Katmer over de besrrooting Van Buitenlandsch e Zaken wordt ge meld Men bracht hulde aan den Minister voor de wiize. waarop hij ook iin het sinds de indiening dei" vorige ben-rooting ven-loonen iaardik- wiils onder zeer moeiliike omstaindie- heden de rechten van Nederland had verdedigd en tevens de door de onzij digheid opgelegde plichten had we ten te vervullen. Men vertrouwde.dat hii on dezen weg zoude doorgaan, in den seest der fiere verklaring in de Troonrede die men met groote in stemming had vernomen. EEN NIEUWE BEURSWET. De ..N. F. ai Kap." meldt, dat e«n nieuwe Beurswet od komst is. Het concept is reeds gereed. FABRIEKSSPIONNAGE. De N. R. Ct meldt: Te Dusseldorp is we gens fahrieksspionnag© gearresteerd Corn. Dirk Verwoy, een Nederlander die fcedert het ui-lbreken van den oor log op verschillende voor het leger wérkende ijzerwerken ne Hamborn, Lübeck en Bcnrath werkzaam is ge weest. Men vond in zjijn bezit teekc- ningen van de biuggenliouw-ondcme ming Flender te Bcnrath betreffende te bouwen nieuwe fabrieken, weike teekeningon hij zich wederrechtelijk had toegeëigend. TOELATING GLAND ESTIENEN IN DEN A. N. D. B. Jlet bestuurs voorstel tot toeiahng der z.g. clan- destienen tot 'het Ihlmaatsalrap van den A. N. D. B. ia met groote meer derheid aangenomen. Intotaal wer den uitgebracht 3161 stemmen, waar van 2959 voor, 176 tegen en 26 blanco. VERDACHT VAN SPIONNAGE. Do heer B. Barend?.. Ericelsche vice- consul te Delfziil. die eenige maan den geleden door dn Duit6chers ge arresteerd en in Beriiin gevangen ge zet word. is naar een intorneerings- depót bii Berlijn overgebracht, zoo meldt het, Atg. ITbld. TWEEDE KAMER. Grond wetsherziening. Bet debat over de herziening van art. 80 der Gromhvet en d© talrijk© daarop voorgestelde) ■anuendemciatien is in vollen gang. Een groot deel van dc zitting van gisteren was gewijd aan de toelich ting van die amendementen. Volgens het regeeringsvoorstel zal hert nieuwe art. 80 aldus luiden.- „Hct recht om da leden der Twee de Kamer te kiezen, wordt toegekend aan de mannelijke ingezetenen, te vens Nederlandei's of door de wet als Nederlandscbe onderdanen erkend, d e den door de wet te bepalen leeftijd wcik<j.niet beneden drie cn twintig ja ren mag zijn. hebben bereikt en aan de vrouwelijk© ingezetenen, die aan gelijke voorwaarden voldoen, indien er voor zoover de wet haar daartoe uit hoofde van niet aan hei bezit van maatschappelijken welstand ontleen de redenen, bevoegd verklaart. De wet bepaalt, in hoeverre d»e uit oefening van het kiesrecht wordt ge schorst voor de militairen benedtec den rang van ofheier bij de zee- en de landmacht voor den tijd gedurende well en zij zich onder de wapenen be vinden. Van do uitoefening van hert kiesrecht zijn uitgesloten zij, wien dut recht bij onherroepelijke rechterlijke uit spraak is ontzegd; zij, die rechtens van hun vrijheid zijn beroofd en zij, die krachtens rechterlijke uitspraak wegens kran-kzunniigheid of zwakheid van vermogens, de beschikking heb ben verloren of uit die ouderlijke macht ontzet zijn. Aan onherroepelijke veroordeeling tot een vrijheidsstraf van meer dan één jaar of wegens bedelarij of land- looperij, zoomede aan meer dan twee, binnen een door d© wet te bepalen tijdperk vallende, onherroepelijke uitspraken, openbare dronkenschap vaststellende, verbindt de wet tijde lijk of blijvend verlies van kiesrecht. De uitoefening van het kiesrecht is verplicht volgens rogels door de wet te stellen". Door de heeren Troelsiia c.s. is voorgesteld den ïeettijd der kiezers op 21 jaren t© bepalen, omdat die overeenkomt met hert burgerlijk recht en voor dc politieke opvoeding van ons volk van belang is. De heer Van der Voort van Zijp lichtte eon gewijzigde redactie van ai. 1 toe, door de Commissie van rappor teurs ter verduidelijking aanbevolen en wel in dezen zin: „De leden der Tweede Kamer wor den rechtstrceksch gekozen door de mannelijk© ingezetenen, tevens Ne derlanders of door d© wet als Neder- la/ndsche onderdanen erkend, die den door de wot te bepalen leeftijd, welke niet heneden drie en twintig jaren mag aijvii, hebben bereikt m door de vrouwelijk© ingezetenen, diie aan gv lijko voorwaarden voldoen, indien en voor zoover d© wet haar, niet uit hoofde van aan liet bezit van maat schappelijken welstand ontleende re denen, klesbovoegd verklaart". De heeren Schaper c.e. stelden voor in de volgende bepaling, ter vervan ging in de slotalinea, stemplicht fa cultatief to maken: „De verplicht/mg om van het kies recht gebruik te maken kan door dc wet worden opgelegd.'1 Al was er voor alle partijen icis voor stemplicht t© zeggen, er zijn ook bezwaren cn de wet moet hier beslis sen en vriji»ekl geven; de bepaling blijv© buiten do grondwet, vooral als men ook de vrouw toelaat; voor haar Is kiesplicht nog n»et rijp. De heeri-Snoeck Hehkemans m de Visser stelden twee, door den eerste toegelicht© omendemtenten voor, nl. om de uitsluitingen aan te vullen met de volgenden: le. „Zij, die don door hen verschul- digden aanslag ion een of meer der Rijks directe belastingen niet bebbm voldaan"; cm 2e. „Zij, aan wie of aan wier gezm in het burgerlijk jaar, voorafgaande aan de vaststelling dc-v kiezerslijsten, tengevolge van arbeids- scliuwhöid of wangedrag, onderstand werd verleend door een gemeentebe stuur of door con instelling var. wet- dadighetd". Wde uit onwil niet uit onmacht, want daarmee houdt do fiscus vol doende rekening zijn aandeel in de kosten der gemeenschap niet betaalt, of wie, door arbeidsschuwheid of wangedrag, niert dus door ongeluk of tegenspoed, niet voor zijn gezin werkt, maar de gemeenschap er voor laat opkomen, hij mist het plichtg? voel cn hot besef van saamhoorigheid die noodig zijn om als burger invloed uit t© oefenen op den gang over za kon. Mode namens eenige andere ledeat verdedigde de heer Heer es 't amend, om do woorden „indien en" uit al. 1 te doen wegvallen cn aldus do invoe ring van het vrouwenkiesrecht niet van de latere wet afhankelijk te ma ken, doch imperatief in de grondwet in beginsel op te nemen; niet om te zwichten voor manifestaties, maar omdat het recht is cn de deur niet slechts voor de vrouw meet worden ontgrendeld, maar geopend. De heeren HugenhoHz en Sannea stelden voor de uitsluiting voor de militairen beneden den rang van of ficier, facultatief gesteld, geheel te schrappen op rechts- cn practiscbe gronden; het gold feitelijk alteen een 1000-tal ongehuwd© vrijwilligers bij de zeemacht In den loop der beraadslaging stel de heer Mondeis nog voor om, subsi diair, als 't amend. Schaper c.s. werd verworpen, do geheel© bepaling no pens stemplicht, te schrappen. Hij ontwikkelde theoretische en practi scbe bezwaren er tegen; hij ontken-ia den plicht om een publiekrechterlijk opgelegde functio te vervullen. Zenie partijen alleen hebben organisatie door d© wet, de strafwet nog wel, noodig tegen onbcnuIligncLd en on verschilligheid harer volgelingen. Tegen het thuis blijven is geen dwang te verdedigen; het is ook maar oen vertooning, waut 't gaan naar do stembus is geen pracstaüe, geen waarborg voor vervulling van di© stemplicht. En dwmgrt men er toe, dan moest men ook d© consequentie aanvaarden en voor verzuim van ar beid vergoeding geven. Eindelijk droeg d© heer Van Nispen nog een uitvoerige verdediging voor van een amend, door hem en den heer Bcumcr voorgesteld, om de ge- heelo bepaling nopens het vrouwen kiesrecht te schrappen. Vooral tegen- er het amend. Heeres c.s. ontwik kelde hij bezwaren tegen invoering van 't vrouwenkiesrecht, actief cn passief; do vrouwen beg ee ren het geenszins algemeen en al ware 't zoo 't zou niet zijn ui tiet Staatsbelang; het ie onnoodig; op de belangen dei- vrouw wordt bij de wetgeving vol doende gelet; man en vrouiv zijn niet gelijkwaardig, omdat hun roeping verschillend (die der vrouw niet min der gewichtig) is. Ook tegen 't pas sief kiesrecht pleitte hij, omdat de vrouw, uit haar aard voor dc- zwak ken opkomende, ons parlementair stelsel zou bederven. En eindelijk v-recsde hij er verstoring van in hof gezinsleven. Dit wat de amendementen betreft. Het verder debat bracht den heer Van Hamel in 't vuur. Deze verdedigd© met klem de opneming zoowel van 't vrouwenkiesrecht als van den stem plicht in de grondwet eu niet-overla- tïng aan den gewonen wetgever van zulke groote begnnselon en onaf wijsbare consequenties van alge meen stemi"echt en evenredige verte genwoordiging; niet uit partijbelang, ir als middelen van poldteke op voeding. Daarentegen bestreden de heeren Duys en Kleerekopcr liet voorschrij ven van stemplicht bij de grondwet; zij zagen er slechts een hulpmiddel voor de liberalen in om de thuisblij vers naai" de stembus te krijgen ea geen waarborg voor een zuivere weer spiegeling van den volkswiL Zii wil den geen dwang. Beiden bestreden overigens do amend. Henkemans—De Visser, als gericht tegen de armen; want de rij ken die zich niet goed gedragen, ga#li vrij uit; alleen als men bedeeld wordt, treft de straf. Dat zou tot casuïstiek en inquisitio leiden en herstelde liet mammon-kiesrecht. Zoo was het ook met do belastingwanbetalers, die niet enkel gevonden worden onder dege nen die hun aanslag niet voldoen, maar ook onder de velen die r.tet aangeven wat zij den fiscus sclruldig zijn. De administratie moot niet over ontneming van burgerrechten, be slissen. En daarenboven: betalen dc armen niet f 40 per hoofd in indirect© belastingen? Men halc den factor va» welstand niet weder langs eon, achter deur binnen. Dit laatste argument woog ook hij den heer Da Beaufort, die het wan- betalof.'M .innend, afkeurde. Door den heev Troe 1st ra werd nog de vraag geopperd of niet noodig wa re duideiijk vast tc stellen dat meer voudig kiesrecht is uitgesloten en ieder kiezer slechte één stem k3n uitbrengen, rechtstreeks en geheim. Ten slotte kwam do heer Lohman nog aan 't woord, ter bestrijding van 't amend. Heeres, maar evenzeer van dat van den heer Mondeis. Hij zal zijn rede heden vervolgen.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1916 | | pagina 1