NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD. - Opgericht 1883.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN ADVERTENT1ËN:
PER DRIE MAANDEN: Van 1—5 regels 75 Cts.; iedere regel meer 15 Cts. Buiten het Arrondissement
Voor Haarlem e„ de dorpen i„ den om.reV waar een Age,,, gevestigd is M
(Kom aer gemeente; j Achtstuivers-advertentiën van Vraag en Aanbod, van 1 —5 regels 40 Cts. per plaat-
Afzondedijke nummers o!l5 sing, elke regel meer 10 Cts. h contant. Buiten het Arrondissement dubbele prijs.
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem0.45 y L v Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 53.
u de omstreken en franco per post 0.52s Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. Tel. 3082. bs^*?sDrukkerij: Zuider Buitenspaarne 12. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitcnlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 76-78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. Do Verrekering der (per weck) geabonneerden wordt gewaarborgd door „The Ocean" Rokin 151, Amsterdam.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
"agenda-
ZATERDAG 16 DECEMBER.
Hedenavond van 810 uur, Welda
digheidsuitvoering vnr Kinderen, in
de Schouwbuurgzaal de Kroon.
ZONDAG 17 DECEMBER.
Schouwburg', Jans'.veg: N. V. Het
Toone d.
Soe. Verecnigdug: Bioscoopvoorstel
ling.
Schouwburgzaal de Kroon: Bios-
voorstelling.
Brongehouw: Btiosc. "vponstelliintg.
BioscoopYoor gteüiin genCLuema-Pa-
lace, Gr. Houtstraat. Bose. Theater,
Gr. Markt. Apollo-Theater, Bartdjo-
risstraat. Centr. Biosc. Theater, KL
Houtstraat.
Café Flora, Pretoi lapJedn, Schoten:
Sped alatei tenvo orstell big.
BlnmerxJaa!-. Rusthoek, Concert.
MAANDAG 18 DECEMBER.
Protestantenbond: De Middag
hoogte.
Bioscoopvoorstellingen: Cinema-Pa
lace, Gr. Houtstraat. Biosc. Theater,
Gr. Markt Apollo-Theater, Barteljo
risstraat Centr. Biosc. Theater, KI.
Houtstraat 7779.
Stadsnieuws
Muziek.
Gelieel-Onthouders Zang
koor ..Kunst Adelt".
Bovengenoemd zangkoor gaf Vrij
dagavond in de groote zaai der So-
cietei: Vereenigiug, onder leiding
van den heer G. J. Kah, een concert,
waarin als solisten medewerkten do
dames Mi©n Hoeksema, piano en B.
Bertling, viool. Br wordt veel gezon
gen in Haarlem, liet aantal zangvei-
eemgingeu is legio en ais wat Heine
zegt waarheid behelst, dat „uur bös©
Menschen keine Lieder ha-ben'' dan
mag dn oen verblijdend verschijnsel j
booten. Deze aangvereeniging neemt
echter nog een geheel afzonderlijke j
plaats in, daar ze streeft niet alleen
naar een artistiek maar ook naar een
moreel doel. De bo-ren Sonet Goar,
VV legended, Abendiied, Rei&eLed,
Harpsttiigü, Denk aan den avond en j
Oosl M est waren ai'le va-n onzen
grooten stadgenoot Philip Loots.
Deze composities behooren zeker niet
tot de meest verzorgde werken van
Loots, zij komen mij behalve de
Harpsangh meer voor aie vlacbug
te zij li neergeschreven, zijn eenvou
dig in stemvoering on harmonie, en
maken ook men do pretentie van
grooie kunstwaarde. Het was goed
gezien van den directeur, den heer
Kal;, deze koren op hel programma
te plaatsen, want met eenvoudige
werken moet dit koor zich voor als
nog bezig houden. „Oefening baart
kunst uaaraan moge dit koor voor-
ai deuken. ai een allereerste ver-
eischte is om zich op toe te leggen is
do zuiverheid vooral in do hoogere
eopraan-bggingen. Ook do klank
schoonheid liet wel eens hier en daar
te wenechen over, vooral in het forto
bij do sopranen. Vertier waren bas
sen en tenoren te zeer in de minder
heid, waardoor de onderlinge ver
houding der partijen minder gunstig
werd. 'De tenoren beltenen -dat te
willen verhelpen door aanwending
van groot-ere kracht, een middel dat
altijd te ontraden is. Maar alles
beeft zijn tijd cn ik twijfel niet of
ook dit kooi- zal met ijverige studie
onder leiding van den boer Kalt nog
heel wat kunnen volbrengen. Als
60 h v\erden eerst door mejuffrouw
Bertliug een Ciaccona van Tornasso
VitaM en daarna door mejuffrouw
Mien Hoeksema de zestiende en een
en twintigste prelude in de w-ate in
cis hi. op. 64 No. 2 op zeer verdien
stelijke wijze gespeeld. Mejuffrouw
Berüing
wikkelde techniek en een mooien toon
terwijl ook haar vooTd-racht voor de
toekomst veel belooft. Toch is er een
zekere durf toe noodig de sonate In
a kl. van Schumann die zulke hoogo
eischen aan do voordracht stelt en
cLi© zij later oj> den avond met mej.
Hoeksema ajjeelü© nu reeds in 't pu
bliek ten gehoor© te brengen. De
„Mil leidenschafüichen Ausdi'ück'
te speicn eerste Satz verlangt moer
dan geboden werd; daarentegen
slaagden u© beide volgende Suizen
voel boter. Ook de Ciaccona van V-
ta!i werd zuiver en Kink gespeeld.
Mejuffrouw Hoeksema had ook ^net
haai- soli een welverdiend succes.
Wel had ik een veel matiger pedraai-
giehruik gewenscht. De duidelijkheid
der passages had er zeker wel bij
gewonnen. En wat de wals betreft i
daarbij werd het voorgeschreven i
tempo giusto zeer verenoclitzaamdj
Heeft mejuffrouw Hoeksema or wel
eens over gedacht waarom dit voor-
schrift, wat vertaald niets anders be-
teekeni als hot juiste tempo, niet bij
alle walsen geschreven staat? Mejuf-
frouw Hoeksema maakte or wel oen
aardig toonstuk van, maar 't karak
teristieke van een wals was er met
geen mogelijkheid in te ontdekken, i
Dat neemt echter niet weg dat ook
mejuffrouw Hoeksema zeer goede
muzikale en pianistische eigenschap-
pen heeft. Het concert was -Lruk be- j
zocht en de toehoorder© bewezen door j
een hartelijk applaus hun ingeno- j
menheid met hei geen door koor en
solisten geboden werd.
G. A. MICHELSEN.
„KINDERVOEDING". De vereo-
niging „Kindervoeding" deelde een
warm maal uitMaandag aan 392,
Dinsdag aan 379, Donderdag aan 386
en Vrijdag aan 893 kinderen.
BESTRIJDING VAN DEN HANDEL
IN AFGESNEDEN HYACINTHEN-
BLOEMEN. Bijna allo exporteurs
hebben geteekend het contract ter
bestrljdiig van den handel in afge
sneden bloemen. Van de kweekers
hebben nog een groot aantal het con
tract niet geteekencL
PLECHTIGE BEGRAFENIS.
Heien is door de leden van die wr-;
eeniging van Oud-strijdere der zee-
en landmacht in Ned. In dié „liet Va
derland getrouw" naar zijn laatsic
rustplaats gebracht, hot cverleden
lid der vei eeniging, P. J. Faasem.
De kist was gedekt met de Neder! and-
sche vlag en de onderscheidingsloo-
köiion van den overledene. Voorop in
den stoet ging de vaandeldrager
met de ouifioerëd© banier der ver-
eeniging en onder dof trommelslag
guiu men de stad door.
Het Filmkijkspel
Cifiem a-P a I a c o.
AJs men na acht uur langs 't Cine
ma-Palace in de Groot-o Houtstraat
komt is 't fel-pralcnd licht buiten uit.
De directie doet er nl. het hare toe,
om zooveel mogelijk de zoozeer nood
zakelijke liiehbeperking te bevorde
ren; een daad, die op prijs gesteld
moet worden. Want t is mi eenmaal
zqo, dat een bioscoop, die binnen tij
dens de voorstellingen de lichten
dooft, buiten een zee van lach" noodig
heeft om aandacht-trekkende reclame
te maken. Dat men dasondanks do
buiten-lichten zooveel mogelijk
hluscht, Ls oen bewijs van goeden
burgerzin. Hiet nieuwe programma
van doze week bogriait met actuali
teiten. In zekeren zra behoortdaar
ook toe het dorde hummer: Do plech
tige begrafenis van den aviateur-ko-
pitein Bolcko, dj© na ©en kort maar
stoutmoedig optreden als Duitech
vliegenier, bij een luchtgevecht den
dood vond. De film brengt versohil-
Ind» tooneeteai uit de plechtigheid op
het doek. Drama's zijn er ook weer
op 't programma. „De Circus-ratten
Hot geheimzinnige huis" is een dub
belnummer, waarin de historie van
Peg van den circus wordt uitge
beeld. Wij houden niet van dezo
films, die oen aaneenschakeling van
misdrijven en narigheden vorm on,
maar t publiek dat d© lot-de-laatete-
ptaats-bezette zaal vulde is van een
ander oordeel en juichte reeds toen
de aankondiging der film op 't doek
werd gebracht. De sensatie druipt
er af. „Hoe de handlangers van Half
bloed door het riool ontsnappen",
luidt een van de ondertitels. Hij ls
karakteriseen-end voor deze film,
waarin een meisje ter nauwernood'
ontsnapt eerst aan de muilen van
wilde dieren in wier nabijheid zij
wordt vastgebonden, dan aan den ver
stikkingsdood in een koffer, waarin
een bandiet haar opsluit. Mem ziet
de martelingen van het meisje in de
kist. Een opluchting moet het voor
naieve zielen zijn, ais zij zich maar
goed voor oog en houden, dat het
meisje daar in de kist het filmspel
tier benauwenis heeft gespeeld, terwijl
de zijwand van de kist was wegge
nomen, omdat anders do opneming
niet geschied kan zijn. Vaisohe rniun-
tors, een eircushrand, diefstal van
con gewichtigen brief vormen het
overige deel van deze periode do
zer misdadigersfthn. Een verade
ming is de grap van Gribouille, die
een methode uitvindt om olios veel
vlugger te dien geschieden, mam-
zelf het slachtoffer van zijn systeem
wordt
Groote Markt.
Als hoofdnummer eaat ..Üc weg
der tranen", een snoot filmwerk,
waarin de Iwkende artiste Hell a Moiu
de hoofdrol eneelde. Het i9 een dra-
ui i arische geschiedenis van een zan
geres en haar echtgenoot, die eerst
van elkaar soli^jjen. maar. na veie
avntiuren en oenroevineeu die
..den wou der tranen" vonnen
zich toch weer veizoenen. Zii is een
wereldberoemde zangeres in Ameri
ka. hii een mislukte oo de levenszee,
die wil inbreken in de woning van
mi riike. Toevallig dat die ritkc ziin
eigen vrouw is Als verzoener treedt
hun kind on een aardig knaanie..
De heer Wessels geeft bii deze film
een nriizenswaardiae explicatie. Het
orkestie zo ivf voor een verdienstelij
ke muzikale illustratie.
Eenig© vrooliike films brengen wal
afwissebpg. Zoo ls veel gelachen «rn
.De nieuwe gouvernante". In do/e
komedie treedt een minnaar van een
ioiwre dame hi vrouwenkleeren on als
gouvernante van de dochter. De va
der van het meisie wordt verliefd on
de mooie gouvernante. Daarvan trek
ken de jongelui nat tij om vader zóó
in het namv te brercren. dat hii. om
aiin figuur te redden, toestemming
«Beeft tor «L- verloving der ioneolui.
De zaal woe Vrüdasavond uitver
kocht.
A p o I I o"r heater.
Hier was 't ook stampvol. Het ei
genaardige was dat de bezoekers zich
hier vermaakten met de geschiedenis
van een meisje dat voor jor.«gen
speelde. Juist het omgekeerde dus!
,,'t Parmantige meisje' is de ge
schiedenis van een jonge dome wier
vader door speculaties ten onder
gaat Zij zal nu voor moeder den
kost verdienen. Dat gaai evenwel
niet zoo gemakkelijk als meisje- Toen
ze dat eenmaal ondervonden had
kleedde ze zich als jongen en, word
melkknecht en ten slotte piccolo bij
een rijke familie De zoon des huizes
kwam evenwel achter het geheim
van picolo en 't duurde ndöt long of
picalo was met hem verloofd. Alle
zorgen waren nu vergeten!
Van de vele andere films noemen
we a's heel mooi: „Zijn loopbaan",
een dramatische schets en ook do
weroldrevue met interessante oor
logsbeelden.
De heer Smits geeJU des© week
zelf een explicatie. Die is, dat weet
men, uitstekend'.
Kleine Vereeniging.
In bet Centraal Bioecoop-Theatcr
in de Kleine Vereenisine werd een
nieuw mrorounma vertoond, met als
hoofdnummer de film ...Aballino. de
Rooverhoofdman". Te voren genoot
men van aardige natuur-tafereeien
in Madras. Toen vokrde ..AbaülLiho".
Met snannintr werden de lotgevoMen
gevolgd van Rhoda. de onwillige
heluster van den rooverhoofdman.
Hoewel die liefde van Rhoda voor
haar weldoener, den riiken dichter
Clavman. niet door dezen beanitwoonl
wordt, offert zli toch aan het eind
Ivan het drama haar leven voor den
beminden man. Dat is een zeer boei
ende film. Na de komische films
..Gestrafte snoeoers" en ..Twiedeü
en een Zenuelhi" votede het werke-
liik zeer mooie zeedrama ..Een ro
mance van de kust", dat ook de aan
dacht van het oubliek zeer aesnannen
houdt Het is. of men zich veralaatst
voelt on de woedende zee. waar de
heldin van liet drama in levensge
vaar verkeert, maar eind el rik door
haar verloofde gered -ordt Hiterna
werden actuede Taneo-dansen ver
toond. waatna tot slot een blij roei
afgedraaid wrd. getiteld ..Een
schaking met hindernissen".
Een avond vol mooi kiiksDel 1
por uur en oj) een van den Christel.
Bostuurdcrabond om dat uurloon te
verhoogen met 1/6 van den toeslag, die
In de laagste loonkhiese wordt toego-
kend. In hun prae-advies doen zij op
merken, dat n. i. liet sneeuwruimen
meet worden beschouwd als een soor;
van werkverschaffing en dat hun in
dezen gedachtengaaig het steüen van
eischen aangaauwo mnimuni loon
door de belangh«d)benden ze!f in;s-
p.aatst schijnt.
Tot heden werden patiënten w.cr
toeetand verpleging in 'jen gefiticm
eisoh: en die niet in staat zijn de kos
ten daarvan geheel of gedeeltelijk te
voldoen, in 't Gasthuis opgenomen,
wojureer de behandelende genees:ieer
dal noodzakelijk achtte. B. en W. zijn
oclrter loi de meening gekomen, dat
voortaan dezo opneming niet zal moe
ten geschieden don na uitgebracht
advice van een der gemeeme-gonees-
kundogon on willen niet alleen dezo
opneming, maar ook de z.g. „spoed-
upmeming op gelijke wjjz© gebracht
zien onder' controle van het gemeence-
boetuur. In dien geest doen zij den
Raad voorstellen. Zij slefien voor oen
wijziging aaai te brengen in de ver
ordening op t gasthuis en tn die op
de geneeskundige armen verzorging.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Terug te bekomen bijG. van Delden.
Soutmanetraat 18. ponemonnaie met
kniroud. W. V. Bek hout, Breestraat 30,
!iand6cboe8':. W. Schoenmaker, Da
Gostafitraat 42, band van een kinderl
wagon. J. v. d. Weijden, Bmnemveg
39, Heemstede, portemoninaie met in
houd. R. v. Lunenburg, Koningstraat
6, gewicht. W. van Nijb, Tugelastrnat
27, Schoten, portemonnaic met in-1
houd. Van EokJrout, Kerkstraat 20, j
bankbiljet. R. Smit, Do Cicroqstrant
107, abonnement N. Z. H. T. M G-
\V. van Ee, Zo overvaart 18 a, R.-K.
btukboekje. M. Horeman, Hoeren-
singel 33 iw, een want. N. v. d. Peet,
Nic. Beetsstraat 2, heerenportemon-
naie met inhoud. N. Valbrecht, Voor-
ungangetraat 19, kaarten met knoo-
pen. J. Kuit, Rijpstraat 19, hand
schoen.
tZie vervolg Stadsnieuws op pag. 2)
int de Omstreken
I HALFWEG. Onze ©lootrieche
straatvertiohting, geleverd door de
Dieckrkche Spoor, zal voortaan maar
brandeai tot des avonds 11 uur.
IIAARLEMMERLI DDE. Een per-
ceettje tuingrond ©n weiland aan den
straatweg bij Halfweg en bèhoorendo
aan de gemeente, groot ruim 3/4 H.A.,
het vorige jaar verpacht voor f 165,
hraout nu voor het jaar 1917 f 250 op.
Binnenland
DE EERSTE KAMER.
Behalve de geldleenin<? van 125 mil-
lioan heeft de Eerste Kamer Vrijdag
ook aangenomen het wetoontvaerp
aangaande de instcKing van den
Volksraad voor Ned.-lndië nadat mi
nister Pleyte eemige opmerkingen van
de hoeren Colijn en Van Kol had be
antwoord. Nadat verder een reeks van
kleinere wetsontwerpen was afgehan
deld, ging de Kamer uiteen tot Woens
dag over acht dagen.
GEMEENTERAAD. B. en W. ad-1 TWEEDE KAMER,
viseeren afwijzend op eenigo adtreeson De Kamer zette Vrijdag voort de be-
om 't minimum-loan van de sneeuw- handeling van het wetsontwerp tot
opruimers vast te stellen op 28 cents heffing van rechten van registratie.
Het amendement van den heer Van
Doorn, waarvan wij reeds in ons vo
rig nummer melding maakten, is ten
slotte door den voorsteller ingetrok
ken, nadat Minister van Gijn de toe
zegging had gedaan, dat periodiek In
't bedrijf terugkeorende verkoopingen
van dv verplichting om van notari's-
tussclienkomst gebruik te maken, zul
len worden vrijgesteld. Vorder werden
nog een paar kleine quaosties behan
deld. Tot de hoofdquaestiede belas
ting op pandbrieven, ls de Kanier nog
niet gekomen.
Bij de regeling van werKzaamheden
heeft de Voorzitter meegedeoid. dot
de volgende week waarschijnlijk «on
Gomi -Generaai zal worden aange
vraagd en gehouden over het bij
eenhouden van onze weermacht. Op
voorstel van den Voorzitter is befikjti n
dat bij de bespreking v an Hoofdstuk 1
van de Staatsbcgrooting allee zal wor
den uitgeschakeld wat raakt pereo-
neclheiangen. Overweging is toegezegd
om te houden eon avondvergadering,
opdat de Kamerleden de Jevensmidd-j-
leiipodiuek kunnen bespreken.
Dan is nog besloten dat Donderdag
na de pauze de tweed© lezing van de
Grondwetsherziening a3n de orde zal
komen. De Kamer hoeft nog veel wo.-k
voor den boeg. Vóór Kerstmis moeien
nog behandeld worden de Successie
wet en de Hoofdstukken 1 (algemeen©
heechouwing«n\ II (finaneiën der
StaatPbeg3"c»otlng voor 1917], beoevena
de Middelen we;. Do res: der begroo-
ting wacht tot Januari. Na hot Kor st
reets 6iaat in de eerste plaats do
Huurwet op het work programma dor
Kamer.
DE OORLOG.
BEPERKING VAN LEVENSMID
DELEN IN ENGELAND. Lord I>e-
voiiDort. de ..Food-centrollerzeide
in het Hooceilniis.. dat uit de statis
tieke ceerevens becint duid©1 «ik le
worden, welke voorraden voedings
middelen aanwezte eiin. Ziin rvicron
eal altoos ziin de vnedinesmiddelen
in het land komend, zoo te verde
len. dat iedere oemoon een seliiko
kans zal hebben een voldoend aan
deel te fcriisren. niet meer en niet
minder. Voorta zeide h«i dat het ce-
bmik van eanotmlddden. die het
karakter van weelde hebben, en duw
niet beslist noodkr ziin. veel mo.-.t
wnrelen venninrienl. biivoorbeeld iiet
mitabitiik van suiker. Buitengewoon
banketba.kkez-6-werk on Gesuikerd ge
bak mocen niet meer worden toorrc-
Btoan. Men ziet noc steeds allerlei
_buitensu.M-ice en kostbare dingen,
met suiker gemaakt. terw»M ander
nersonen eeen suiker kunnen krii-
een. Dit moet oohouden en zal oo-
houden want het is duidel»k en.
»oo niet. dan moer. hel duideliik wor
den gemaakt, dat oen aleemeene ver
mindering van gebruik van de voor
raden levensmiddelen noodte is. Dat
kan mrootendeels vriiwillis gebeuren,
maar velen weten rwet dat dit alles
noodiu is. Daarom zal het noodze-ke-
lllk ziin. na aflouo van het volledig
onderzoek, verplichte onthouding 10
bevolen Hii eindigde met de verkla
ring. dat hii er nadruk od wemscht-
te leggen, dat ieder, die buitenenori:.'
met voedsel omgaat of oorvrt zich
daarvan meer te verzekeren dan noo
dig is naar ziin ootdeel zich schul
dig maakt aan hoogst onvaderlands
lievend gedrag.
Vau Kaast ea Kunstenaars.
.\o. 99.
Ho; comité Nederland—Frankrijk
heeft in de zalen van het Panorama-
Mesdag to 's-Gravenhage een belang
rijk© ten toons leUing van moderne
Frauscbe schildierkuna; doen inrich
ten, die, daar ze ook te Amsterdam
vertoont zal worden, hier nadcro
besprek tug verdient. Doch niet hier
om alleen; quantatatief bezit zo ©r
tevens d© voreischte belangrijkheid
voor, terwijl d© vertegen woo rdigdo
kunstenaars tot een richting lismo
ren, die, lil'Holland weinig gekend,
niettemin voor d© appreciatie onzer
eigen kujifiiprestatics van uitiK-.nend
gewicht is.
Vooraf ga een woord ever do ten
toonstelling als éénheid, huur samen
stelling ©u haar totaal waarde. Ze
geeft ©en beeld ©ener bepaalde rich
ting uit de Fransch© kunst van na
1880 ongeveer; die van het impres
sionisme en het neo-impressicai i sme.
Een totaalbeeld der huidig© kunst
productie Ls dus niet gezocht: al wat
buiten die beid© opvattingen, de
laatst© jaixm vooral, best reef d is,
onfbreek I; ltet modernste d©r onuf-
hankefijkon zoekt men er en tot
vei er gema.kzuchtig©ix genoegen ver
moed© lijk vergeefs. Waar het r.u
verder voor de hand ligt, dat in dezo
voor kunsttransporten zoo riskante
tijden geen ernstig verzamelaar zijn
schotten voor bruikleen reizen
In het buitenland wil afstaan, heeft
men zich tof. den Parijschen kunst
handel moeten wenden (of heeft deze
zich misschien welwillend beecliik-
baar gestel dj en de voornaamst© de
zer huizen hebben zach juist de bo
venbedoeld© richting aks specialiteit
gestaid. Als eigenaars van 9.4 procent
dar geëxposeerde werken staan don
ook in don catalogus, d© firma s
Du randRuc-b, d© Bernheims Druet
en Rosenberg genoemd en als v.o
dat gezieai hebben weten wij ©ngeveer
waar Abraham d© mosterd haalt.
We gaan dan tevens bedenken dat
de Par ij sofa© kunstmarkt reede een
paar jaren stil ligt en. de vreemdelin-
gi©!i->l.u©voe|r er jdoor d© ©orlogsonv
staaidighedon ©rvibroekt, terwijl het
geheel natuurlijk is, dat vandaar uit
pogingen gedaan worden oni d© neu
tra!© landen, waar oorlogswinsten
gemaakt zijn, te bewerken. Dan lezen
we heel aandachtig het prachtig
voorwoord in den catalogus van den
knappen Temps-redacteur Thiébanit
Sissera, waar.n zoo veel vriendelijks,
aan het adres onzer zeventien d'eeu .v-
scii© schilders gezegd wordt, en wc
snuiten oneen neus, of roepen bravo
of doen iels anders neutraais en gaan
dan rustig de qualiteut inspeoteeren.
Waartoe echter ©en goed deel der
bezoekers niet in staat is omdat ver
gelijkingsmateriaal ontbreekt en dio
Franschö kunst van nè 1880 in Hol
land ik zei het reeds woimtg be
kend is.
Dit over de éénheid en d© samen
stelling. Voor iemand die in Parijs
en den kunsthandel d&nr, thuis is,
valt een samenvattende waardcering
niet moeilijk. Er is veel, maar geen
keur: er ie zeer veel belangrijks,
maar nog veel meer middelmatigs en
d© pieten, de gros bonnets, die de
richting gemaakt hebben zijn niet
zóó vertegenwoordigd, dat ze in een
omgeving als d© onz© dadelijk het
pleit winnen kunnen. Tegenover de
onkritische ophemelarij der van kri
tisch inzietit verstokenen, hlijve men
nuchter: des te zuiverder het genot
als men tot wuardeering van het wer
kelijk goed© gekomen is. Kunstbeoor-
deeiing blijv© ernstig werk, waarbij
toast-ternien uit den boozo zijn.
Nu do aard dor onderneming dius
gekenmerkt ls mos© een schetsmatig
overzicht volgen van do richting die
hier in verschillend© stadia wordt
voorgesteld.
Na de romantiek van een Delacroix
(bij ons ©en Ary Scheffor) en de
kinds<3haps?<childers van Barbizon
komt ©en zin van realiteit der Fran
sch© kunst binnen dio als symptoom,
onder andere dingen, het plein-air
meebrengt. Corot, Dauhigny enz
maakten hun studies buiten, hun
schilderijen thuis, op hun atelier, an
men kan moeilijk tegenspreken dat
er op die wij zo groote kunst gemaakt
is. Doch er zijn vele wegen die tot
dat doel voeren: ©en volgende gen©
ratio vond het atelier-schilderij ver
werpelijk, bracht juist het werk zoo
ver ©enigszins doenlijk, direct in het
buiten tot voltooiing en trachtte den
adem van het „buiten" er zooveel mo
gelijk in vast te houden. Met. geheel
nieuwe klourtheorieën gewapend gin
gen zij den „at-eVier-toom" hunner
voorgangers te lijf. We krijgen de
blauw© schaduwen op zandige wegen
omdat pbveisch zuiver, een schaduw
onder bepaalde omstandigheden
blauw en niet zwart is, we krijgen,
verder gaand, het ontleden ven het
licht in rijn samenstel ende be6tan-J-
deelen en het in beeld brengen daar
van door het nevens elkaar {Rellen
van stippen eikaars aanvullend» kleu
ren (pointillism©) en het n«o-impres-
sionisme is er.
Nu li,2t het voor de hand dan tus-
schen dén eenvoudig meer realistisch
zijn onderwerp aankijkenden schil
der en den uitersten consequenten
aiippetear een groot aantal tosschen
yornxen te onderkennen zijn, die e4k
hun aanhangers heblxen onder de ar-
beldaode kunsteaiaars. Liever dun
hier echter over theorieën te gaan
door borduren, willen wij van enkele
der voonaamste kunsienaare dier
generatie hot een en ander meede©-
len en ons daarbij houden aan het
geen thans in Den Haag, straks in
Amsterdam te zien is.
De Yooriooper der modernen is
Edouard Man et Deze is nog geheel
een tijdgenoot van de iwnantiel doch
is Lu werk en opvatting van hen eterk
onderscheiden. Hij schilden meester
lijk© ©Ul.evens. eenvoudige gegevens
zonder fraai bedachte compositie: een
enkel bos asperges, e*r.\ stuk aaiigo-
snedon ham: en geeft in zijn „Dejeu
ner sur l'heibo" een op een mollig
grastapijt gelegerd gezelschap van
ar Listen en modellen, bezig hun ont
bijt, te verschalken. Onconventioneel
in hoog© mate, zoowel wat dc pose
betreft als liet naar buiten in hot.
volle daglicht brengen van zijn mo
dellen, waarbij zich ook de gelegen
heid voor doet. naak: figuur in zuiver
bu it en licht te schilderen. Manet
brengt ook een andere noot in d©
moderne kunst van Frankrijk: dc
kleur der Spanjaarden. Grijpen hij
de Barbizouners kleur en viae veelei
op oud© Hollondsche meesters terug
en Is Delacroix moeilijk denkbaar
zonder de oude Italianen, bij Manet
Ls het de donkere pracht van Goya s
zwoel palet, dio in nieuwen vorm
herleeft. Francesco d© Goya, de
Spaansch© meester, die in 1&18 te
Bordeaux overleed (ui het Frans
Halsmuseum is een schitterend por
tret, door hem vervaardigd, te be
wonderen) heeft op Manet en zijn
krhig groot© nawerking geoefend cn
liet is van belang en hoogst boeiend
in Manets litho's zelfs, die zoo zéér
modem zijn, den ouden meester van
Saragossa terug te vinden.
Van Manet is mij m H.JIand geen
specimen bekend, men heeft indertijd
verzuimd dien kunstenaar bij ons t©
introduceer»» i on d© Hoilandsclic
smaak te veel bij d© Barbizon-school
en die omgeving vastgehouden. Nu
ie het te laat. Manet's werk ls in
liet buitenland in musea en groote
collecties onder gebracht, verstrooid
en komt er een enkel maal oen be
langrijk werk vail hem ir. den han
del dan ie het voor Hollandschc beur
zen meestalafblijven.
De verzameling in Den Haag bevat
één Manet die echter mijn Inziens
niet representief is, al bevat het werk
de rivier bij Argenteuil voorstellend,
veel moois. Edouard Manet sterft in
1883 op oven vijftigjarigen leeftijd; hij
was dus een tijdgenoot van «n be
reikt© ongeveer «x-nzoMdcn leeftijd als
onre Anton M' ava
Om hem heen cn tn zijn geest wer
kend kom: thans een phalanx van
anderen: en van dezen is de voorraad
groot en kan men in den Haag vol
doende genieten. In de eerste plaats
Claude Monet !pas a. u. b. op, zotter,
met die Manet's en Monets; verder
Pisarro, Sialey, Mantra, Lebourg on
verdere epigonen, krek als we dat
bij onze Haagscbo school ook ver
toond kregen: ton paar uitmuntend©,
origineel© goeeten en dan langzamer
hand naar beneden toe, groc van de
gnoe etc. De eerste drio zijn echter
van belang in dit verbond en over
hen zal het volgend kronlekje hande
len waarna we ibvn als afges'-ot-.-n
groepen Renoir en Degas, de pure
C Lil listen, en Roden en zijn kring
reken zullen.
Voorloopig zij althans de aandacht
er op gevestigd da: men thans werk
te zien kan krijgen van Gauguin,
Céranno, Lautrec, zelfs van Matisse,
zoodat zij het dan at geen keurvor-
zameling, cr g©'©zenheid te over s
om onz© kennis in die richting to
verrijken.
Om nog even op Manet terug te
komen: over liem bestaat natuurlijk
een uitgebreid© litteratuur: een fijne
studie over zijn kunst werd echter
door wijlen Van T&chudi geschi
die ik ten zeerst© aanbeveel (ze ver
scheen bij Caeairer en kost, me n
ik, drie mark).
J. II. DE BOIS,
