NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD. - Opgericht 1883.
34© Jaargang No. 10289
Verschijnt dagelijks, behalve cp Zon- en Feestdagen.
DONDERDAG 2! DECEMBER 1918
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN AD VERTENTIËN:
PER DRIE MAANDEN: Van 1—5 rege,s 75 Cts-J iedere regel meer 15 Cts. Buiten het Arrondissement
Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is 1 i Haarlem van 15 regels 1.—, elke regel meer 0.20. Reclames 30 Cts. per regel.
(kom der gemeente)7 1.50 Bij Abonnement aanzienlijk rabat
Franco per post door Nederland2.Achistuivcrs-advertentiën van Vraag en Aanbod, van 15 regels 40 Cts. per plaat-
Afzonderlijke nummers 0.15 jJ 'Ht sing, elke regel meer 10 Cts. k contant. Buiten het Arrondissement dubbele prijs.
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem0.45 f: Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 53.
de omstreken en franco per post 0.525 Hrt? il W\
intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en eer Administratie 724.
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. Tel. 3082. Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiiln en reclames van buiten liet Arrondissement Haarlem In dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 76-78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. Do Verzekering der (per week) geabonneerden wordt gewaarborgd door „The Ocean" Rokin 151, Amolerdam.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
AGENDA
VRIJDAG 22 DECEMBEIR.
Schouwburg, Jansweg: Feteivoofr-
blik
een pot met pieren heelt gezien houdens de belooning) over "de poll-
Welnu, dat was het en niets anders, tie, dan moet hij de wetten en usan-
De buigemeester lungeerdc daar dan, ces trachten, te veranderen, maar niet
Er zijn menschen, «Le wollen, da., het zij met allen eerbied gezegd, als den burgemeester vervelen met hin-
Meerenberg niet meer Meerenberg zal ketting- of hamerpier, de heer Modoo derlijke propaganda,
heeten, maar een anderen naam krij- zou zich dezen middag weer oen Gelukkig leverde de heer Naglzaam
die de baritonsoli accompagneerde,
hebben aan den vleugel schitterend
spel geleverd.
Kuenen met het nieuwe lid, die wel uitspreekt, zal de burgemeester zich
veiwonderd zal zijn geweest over eindelijk wel daarnaar voegen,
zoo'n vergaderzaal hij stelle zich Zal dus iedere laatste Raadsuergu-
gerustde gewone zaal, op het dering van "t jaar Mr. Bruch met
I Prinsenhof, is óók naar, maar zijn eedgenoolen plechtig opstaan,
1 grooter. zullen deze vijf zich, gelijk wijlen! Instituut voor
j Achter een neerhangend groen Cato in zijn toga, ernstig in hun u z i e k
koord zaten zes of zeven mensclien colbertjes hullen en tot den Raad Door de leeriineen van liet Instituut
op een bank en daartegenover een zeggen, gelijk Cato „Carthago de- voor Muziek aan. den Zijl weg hoek
1™8 mensch op een luiiderbiuikie r lendn- zei tot den Senaet „wij R„,chave8rttoat, onder dr«<Se m
«tolling: ÖOo Opvoering Jus SuItoBii. geheel stelde de publieke tnbune «^ener moet een commissie ssn mevr()uw w. de Voor-De Lnnge en
Uioscoop voor stellingen: Cinema-Pa- richting vijf pers- advies komen 1 r den beer P. de Wanrdt. werd giele-
I.. r-„ tt I, n:ntvrot-rt DiGnscncii. Anders hooi ik Mr, Biuch giaag retpavond in «te V.\ ftnyjivt i rie.
lact., Gr. Houtstraat Kosc. Theater, Als de lezer zich nu uit eigen be- zijn betcog is helder enjtlaar, puntig telt Verceni-ring" een uitvoering ue-
Gr. Markt. Apollo-Theater, Barteljo- weging kon voorstellen, waar dit en toch niet onaangenaam. Dezen ceVen ri:© "fStesains
risstraat. Centr. Biosc. Theater, KI. alles op leek, zou hij mij een oogen- keer pleitte hij voor een onjuiste heeten n« tor+uicavler^ w-rxfevr. w»,?
Houtstraat 7779. blik van verlegenheid besparen zoo zaak. Als de Raad niet meer wil, dat „jaaio én vioolsnet nn kam
niet' dan vraa8 >k of hij wel eens de buigemeester oppermachtig is (bc- JïïSte «SJÏEï*
een pot met pieren heelt gezien houdens de belooning) over de poli- iintr vc-ocal <fe mlkcevord. rde '©w
UO naam Maerenberg Weina, dat was het en niets anders, tic, dan moet hij de wetten en usan- linL «v-en Wifk van ©,-n ernai kun
Dp hn.t-PiïUMKïtpr fnnir«.nlp rl.inv <lt»n ,r.,.onJo.op „;.at iinS«n ga««n O-ljk \an e--ll groOi kllll-
neai. Zij traden meerendoel-s aan bet
eind van den avond op.
laj L. HHffeverae Sneer .MMmuto, %Z
I -x -i k Jongepier het komische element in de zaak m b
te Santpoort" genoemd worden. wa3 natuurlijk het laatst aangeko- door te spreken van een betrokkene,
Naar hun oordeel is Meerenb&rg in ™?ïl ]j!: ®n Langepier de heer Wol- die ook zijnerzijds voldaan moest
gen oi eenvoudig weg: „het gesticlrt levendige gaspier toonen,
- deji. wa3 natuurlijk het laatst
do «nrknktani nnn nnnanmenn,mo uil zak> die dc riizi8st-e statuur bezit; wezen met de over hem uitgesproken
spieektaai een onaangename uit- de j0U1.na,isten; met hun eeuwige straf. O, theorie Weet dit Raadslid
msten noemen we Mej. M. E. Heehuy-
eeiij die het 3de deel Rondo van
het concert in Bes van Mozart verlolik-
met hcMeoi mooien aanslag. Haar
critlek, vervulden de rol van kwaaie dan niet, dat een gestrafte nooit ïfel 8s'??1 aP'P,la"® 1,011 d00!> '^e0?ldf
_imk .p Jkvr. C. van Styruni mot hot Iste
drukking geworden en zij verwachten
klaarblijkelijk, dat wannoer d» pier. Toch waren ze tevreden, want tevreden''is"ö\e"r"zljn"* vonnis'Wat
naam maar vordwijnt, ook de be- voor 't eerst van hun leven konden verwacht wordt van commissien van deel Aheguo con luoco van het
teekenis van hot gesticht aal worden zij den heet Lasschuit goed ver- advies en scheidsgerechten is niet, ccncerf m van Mendelssoluu, dat
vergeten. staan, omdat hij vlak voor hen zat; dat zij straffen, hoe humaan en I0°veei vingensiugheid vereischt en
ls hierin niet de oude dwüiD« terug' bovendien genoten zij van velerlei billijk ook, maar dat zij vrijspreken. aan.eicUng goeft tot avootjes amokli©-
te vinden uit den tll-d toen vernleewd ruSzlcht werden verrast, omdat Slechts zeven Raadsleden, de vier tej' b)J '««rB-nseui. Jkvr. Van bty-
InTn J, ZZiZT «S de heinde stemmen kwamen van wethouders, de heeren Rlbbius, Van rum is daar ecu or al lang overheon
woiden te Meeienbong aJs een soort onbekende kanten. Slooten en Van den Berg, begrepen eri liel uitstekend epel hooren. Bijiim
van schande werd beschouwd? Wy Natuurlijk kwam de kolenbespa- dat zij tegen de motie moésten stem- smetteloos was het spel van Mej. E.
weten nu, zou men zeggen, toch beter: ring aan de orde. De Haarlemsclie men de anderen zonden den burge- d<-' 111 Bun do van KoeUioven, dat
het is ons nu niet vreemd meer, dat Handelsvereeniging verzocht, vree- meester de motie thuis Ze ligt al in oorspronkelijk bedoeld is ais 3de deel
de hersenwerking gestoord kan wor- zende dat mettertijd anders nog de prullemand j van 1101 concert m Bes. De jonge vlo
den evengoed als die van longen, strenger maatregelen tegenover den liete Mej. E. Giel het voor haar leef- i
maag of lever-, waarin niemand iets -middenstand genomen zouden wor- Het belangrijkste van de heele tijd veelbelovend epel hooren. Na
vernederends ziet- wii weten ook dat den' ook de particulieren attent vergadering was de mededeeling van Hmtoe etudie kan zo het misschien wei:
UdMm te maken op bezuiniging van licht, den heer Loosjes, in antwoord op net zoo ver brengen al* Mej R ite-
Tn vti Lt dTi n at hij voorbeeld door het dooyen van een vraag van den heer Dc Broul, dat lerm, me een mooie e-reeu liooft en
gevallen voorkomen en dat de laat- ganglichten. De heer Elffers wou er op de gemeentescholen geen on- een mooie pols en m de Romance m
sten goede kans hebben op herstel. weten, of de electrische lichtreclame dervuede kinderen zijn. Zoo ver- F, van Beethoven, zivivol spel gaf.
Maar bovendien; zou de na ara aver- op de Groote Markt zoo maar door- klaart de schoolarts in haar rapport. Haar uitstokead irsn urnan* zong do
andering iets haten? De spraakma- gaan mag „ja", zei wethouder Bovendien geeft de vereenigitig muziek de zaal in.
kende gemeente zou onmiddellijk een MoJoo, „de gemeente heeft met den Kindervoeding maar aan 400 kinde- I In den zang liet doze jonge dame
nieuwen hebben gevonden mot gelij- ondernemer een overeenkomst bij ren voedsel, het vorige jaar aan 600. 1 haai mooie sopraanstcm Jworen m
ke beteekenis; h(,t contract, daar is
woord
teekenis krijgen als die nu Moeren- Als de lichtverbruikers er allemaal
BESMETTELIJKE ZIEKTEN.
In de week van 13 tot en met 19 De
cember kwamen voor: te Haarlem
11 geval van diphtheritie, te Haarlem
mermeer 2 gevallen van roodvonk,
te Heemstede 1 geva van roodvonk en
te Velsen 1 geval van roodvonk.
WIE VERMIST KONIJNEN? Don
derdagnacht om 2 uur is door 'n po
litieagent aangehouden de 19-jarige
varensgezel S. die op straat liep met
een zak, die bleek te bevatten een ze
vental doode konijnen. De dieren wa
ren waarschijnlijk pas gedood. Bij
de aanhouding van S. vluchtte een
ander, die in zijn gezelschap was. De
politie onderzocht de zaak verder.
DE EENDRACHT. Dinsdagavond
is aan het bestuur der Coöperatiev e
Broodbakerij en Verbruikbveroeui-
ging „De Eendacht", in de mot bloem
stukken versierde bestuurskamer,
voor een deputatie uit het personeel,
bij monde van den administrateur,
ter gelegenheid van het 12 1/2-jarig
bestaan der vereeniging, een kunst-
tegeltableau met oorkonde aaugebo-
den. Het tableau, dat in de kunstte
gelfabriek „De Mörcuur" alhier ver
vaardigd wordt, belooft een fraui
stuk werk do worden, als ook de oor-
kunde die door een bekwaam cali-
gra&f gemaakt wordt.
(Zie vervolg Stadsnieuws op pag. 2)
Binnenland
s niet veel aan te £n eindelijk heeft de Commissie Paze Aria „Le noce di Figaro', van
h„ doen. En een op de massa geeft niet voor Spijsuitdeeiing maar hall zoo- Mozart.
„Santpoort dan dezelfde De- heel vee|.» vee, aanvragea v
berg heeft. Zoo spreekt men immers zoo over denken, bezuinigt niemand, toestand in Haarlem bemoedigend.
veel aanvragen als verleden jaar. i De overige zangeressen waren ook
Dit alles is voor den algemeenen j niet hang voor moer.ijtoo stukken.
ook van Medemblik en van Leeuwar
den, zondor meer.
liet zit niet in den naam,
Moet overigens uit de mededeeling
worden afgeleid, dat de gemeente
van de contractanten geen toeslag
Itowekl** omwikkeling van fc""no" <|er bekend onderwerp,
schen. Wie iets doen wil in t belang het st Elisabeths Gasthuis. Voortaan
van de ongelukkigen, die op Meen
berg verpleegd zijn of milieu worden,
zullen patiënten, die niets of weinig
voor hunne verpleging kunnen beta-
moet zijn medemensvhen het begrip len, niet meer op verzoek van den
bijbrengen, dat ziekte der hersenen behandelenden geneesheer, maar al
niet anders beoordeeld mag worden, leen oq advies van een gemeentelijken
dan atidore aandoeilingan ar dol Hel ï™"?!1 ■««B'ï worden.
Wethouder lleerkena Thijssen
i. C. P.
Stadsnieuws
Muziek.
Daar
Am
ring' i
vos Mej. J. Blankevoort, met
an Consianze uit „Die enttu-
azi Mozart, waarin rij oen groo-
ivang van haar stem he. r»e-
wonderen. Dit e".uk was ecliter wel
wa; hte. zwaar. Een zeer fraaie so
praan is Me.. Tiaunan, die Au'ia uit
„Tosca van Puccim liet hooren. Zoor
dunielijik van uiisj:<raak en uioou vaii
Lieder tafel Haar- was Mej. li. Pa-ine, m Aria uat
1 em's Zanggen oi". „Die Sohöpfujjg' van Haydn. Een
Bovengenoemd mannenkoor, onder 1110010 voordracht h-eefi <ic hoog© so-
ieiding van haar directeur: den lieer1: Plfö-aü 13. 0,exde „Erlkö-
w euiouuer iieerKens inijssen vex- vein u<t,u un«.tcui. uen jwjvi
ongevoehg en ruw is, daarop te sraa- onplezierige dingen van som- K. H. Kerkholl' had \\oe>nsdagavond van bchutteii zmig Ma^ hoven
len of er mee te spotten. >r. 1..^. alten rut «tak- M«=u F foftfltncic met
OM ONS HEEN
No. 2250
Kabetraciitiuy van dito
Someeoteraad.
mige Haarlemsclie medici, die pa- 1 een zware taak op zich genomen,
tiënten waarvoor zij zelf moeten zor- door de keuze van zes koornummers,
gen (fondspatiënten werden zeker dxe iiooge eischen stellen aan de ver- i
bedoeld) maar afschoven op het gast- toikeis. De goedo krachten, waaruit
thuis daar moet paal en perk aan dit koor bestaat, aangevoerd door
j gesteld worden. Het zal niet de con- con dirigent, die opgewassen is legen *r- Liefnncu benijden, llaar zingen
troleerende geneesheer wezen, die alm mceilijkhedeu, welke de zang- n"°' Daamvoor bravats-
alion int suik Mej. F. LaeJtinck met
„Elsa's Traum' urn Lohengrinvan
Wagner. xVlenig h^roepsconoertzajige-
res m Nederland kan de fraaie, zilver
en smetteïooze eiem vain mej.
I lieeft verzocht, met lo Januari
nog eens kunst. Daarvoor bravis
simo. AJs deciamatrice was zeer goed
WJiüDddiSro'X S™»ï<lei>l8 «™|ffe'',F.°m,eS,ïï?..'Iai6'
- -v..v— - wil atuüu uu.it tj".irv uiuuwiiuvL,ii, «tui VI... I
de functie ontslagen te worden dat dezo oisclien voldaan, want ui:,gezon-i Xl? „Jephta, e\on<Us Mej. H.
AAr.Ant.uiTiiniiiif büriviiiitUrrti tinthi i vi .1 t, Prima nvii. een imgment uit
De Provinciale Staten' van Noord-
holland, vroeger een college, dat de
oogenschijnlijk eenvoudige ambt
geeft zooveel werk, dat hij er al lang
van ontheven wou wezen en nu met
1 Januari vast en zeker er inee uit
zaken vlug afhandelde, hebben nu ook 6Ckeidt
de quadxatuur van den praatcirkel (J>J Z1|U de dingen soms heel an-
gevonden en kunnen hun werk niet - - -
derd „Valo Carissima" van IJ. Kaun
waarvan dc uitvoering mot vrij was
vun matheid, waren do overige num
mers prachtig van klank en stem
ming. In t bijzonder geldt dit voor
het aanvangskoOr „Ecco quomodo
Prone met een fiagment uit „Ellen"
wait Van Beden. Het meeste succes
had mej. E. Booieroan met „Les elves"
van Lecoate de Lisle, dat zij magim-
fiok voordroeg in j mooi Fransch en
met het geesuge „Les Petitee Mada
mes" van Paihercn.
Het Instituu: voor Muziek heeft la-
uen nun wei-K niet ,„,.0 „„I teu wn Ie nnlt hpl """"ts»w „Htbu iiuduiuuu
meer ii. één dag af vandaar, dal de vmsélüi wm ^nzicht Kroot Met ware raorilur" vaa J- HiUldl waarux de vier
gemeenteraad zich Woensdag met gee3tdliftprobeeiden verschillende j tol ziea- oat het °^'er uitstekendie teer-
zxjn oude Raauszaal bdielpen moest. ,eden lotsverbetering u? krijgen j «;vve iw1 f v' kinchten beschikt r.an wie men de mu-
Zoo scluet een slotvoogd zich op den de sneeuwruimere. Ziedaxir Diamant en „balve Regina van N. op voeding ton volie Ivan toeve«-
zolder op, daar zijn gasten al ue een „^meentebedrijf waaron je een u- Anarieseen waren zuiverheid en -
in beslag genomen nu ku^en mallenhun wordraebt van voortreffelijk
,rf|ke taak het overbodige weg te ruime.,,baJte. Met genoemde koren beaevens
maar zij zijn zelf meestal overbodig, »Pe isschex-s var. Isr. J. Olman en
wat is dat De sneeuw- „Morgenhyinne van N. H. Andrxes-
sen heeft „Haarlem s Zanggenot'
mooie kamers
hebben. Het is een wonderlijke ge-
scniedenib, daar de provincie Noord
holland al sedert veertig jaar een
oogje heeft op den grooten tuin van
jwaar
trouwan. De bloemenhulde aan mevr.
'De Veer—De Lange, was meer dan
een beleefdheid;-:-compliment.
WEER EEN TREINDIEFSTAIL.
Woensdag bleek bij aankomst alhier
haar gebouw in de Jansstraat waar een sneeuwruimer? Een i wederom eïn belangrijken sneert-1 >voen9aa«
gemakkelijk een eigen vergaderzaal jjPWeldadigde verklaarde de heer avond gcteven, die tol eer strekt van i v!a". een.e zendl.1^ chocolade uit 9
gebouwd kun wordensedert daar Mod
evenwel het plan is uitgebroed,
denbosch i
r hier, dat daaruit oene
want het opruimen vankoor en leider.
- - -- biicju» woidt als werkverschaffing Van de twea solisten noemen we in hoeveelheid van o jvi». was
een heel nieuwe Provincrale grime be&cliouwd en daarom wordt er, bij de eerste plaats de talentvolle vlolis-
met gouverneurswoning aan den aannemen van sneeuwruimers, j te: Mevr. Baronesse C. v. Tuyil van
Dreef te stichten, kan de tuin m de Qje^ vecl 0_ ge]Ct 0f ze wej ge_ Sei-ooskerkenBoreel, die een mees-
Jansstraat veilig op zijn isolement aclljkt zijn. terlijke vertolking gaf van1 „Bourrée"
blijven rekenen. Gansch anders oordeelde de heer van Handel, terwijl zij Beethoven's
Uns Rauunuis op de Groote Marat Naglzaam. Sncouw is een overlastf. dur Romance heeft ten gelioore ge-
ïs niet meer op een raadsvergadering cn daarom moet ze gauw wegge- bracht op hoogst kunstvolle wij-ze.
ingericht. Een antichambre ontbreekt ruimd wolden| vond. hij dat nut- Ai eerder wees ik op den prachti-
er, of ae gang moest tot die wuar- y e waar je geen andere men- gem, vollen toon van haai- instrument
dighcid worden bevorderd de pers- scken voor krijgen kunt, moet dus eti de sierlijk© streek waarmee zij het
menscben vonden in hun oude jjghooi-lijk betaald worden. En in bespeelt. Zeer mooi en glanszuiver
.wac.itkanier de tweede klasse trouw- weerwil van de waarschuwingen kwamen ook de dubbelgrepen m d©
kamer, ditmaal van vele meubelen van B en w„ besloot de Raad met keurig gespeeld© „Melodie" van Ste^
°j' daan' e®" a'ateri'l e''ooic rncerderheid' dat cU)- ?.etjowslu tol klaarheid* gevolgd door de
mokte, in afwachting dat dc utJi.|0on v00r snecrawruiming zijn karakteristieke verklanking der Oud-
®°H- J - u, ,i J Holl. Boerenhedjes van Röntgen. Een
raadslid. De Raadszaal" zelf deed aan de2,oc?a?e Ï2? dSen'rÏÏniet fWt rirufdei' *r.ootI aand®? ,in d€ae
één ding denken cn ook alleen dóór- ^Soms d'oTt deifies aan ttXS die
aan, maar daar ik nog met voldoen- theoretische democratie, die 8een wgSe OD^móosiUefl Yan^
den moed heb bijeengeraapt om te pracfisch gevolg kan hebben, ^r. 1 Zt ^te on B Zweere \rit
zeggen wat dat was, zal ik eerst bc- 'Bruch cn vier van zijn collega's w'l" St l^Stv^en^T^
rookte, in afwachting dat dc
bode hem ter vergadering
zou, Mr. F. Hagenieyer, net nieuwe
hoc "c Te' i
gen de ramen zaten B. cn W., in de
zelfde lijn de commies-redacteur en ad7ires zaï dienen bij'het geven van I 6011 weiveraiena succes veel bijval
een andere gemeente-ambtenaar in straffen aan poütiepérsoneei. Dc j 008s"« "ij vervolgens met „Het liedje
het midden de stenograaf en dc burgemeester, vasthoudend aan zijn van den IJzerrmg een toonsciep-
stenografin en om dat jonge paar prerogatief i. boold dei ping ito
heen, m een halven cirkel, de leden kondigde aan, dat hij die commissie h0?r )irerK ook ^^poi'st op-
van den Raad. Evenwel konden al toch niet benoemen zou, met andere
de vroede vaderen in dezen kring woorden dc motie naast zich neer
niet plaats nemen, zoodat daarachter zöu leggen. Toch werd ze met groote
aan den eenen kant zaten de drie meerderheid aangenomen, want, zoo
sociaal-democraten aan een klein ta- had Mr. Bruch gezegd, al9 maar
feitje en aan den anderen dokter telkens ue Raad dezelfde meening
recht hebben bewonderd.
Tot een toegift gedwongen gaf hij
daarvoor een Koekkosk-liedje op een
bekend wijsje.
Mevr. Geidennen afe begeleidster
der violiste en Mej. Hen-riëtu- Koot,
vreemd.
GRATIS BROOD EN KOFFIE.
Aan de uïtdeeling werd heden deelge
nomen door 394 kinderen en 37 vol
wassenen. Ingekomen guitenbij H.
London, Caiupiaan 38, Heemstede,
van Fam. R. f 4. Bij A. v. d. Vaart,
Groote Houtstraat IS rood, van; N.N.
f 25, Mej. A. f 1, Fam. N. 0.35, H 1L
f 1. Bij J. Heins, Lange Margaretha-
straat 38, van Nw N. f 1. Bij J. Mie-
zérus, Kleine HotMeg 7, van A. f 2.50
KRIJGSRAAD. De u-ud-fteirr-niili
ter r bij den Krijgsraad te 's-Graven-
hage, mr. Pak,he Wiesenhagen, heeft
geèisclit tegen F. H. v. G., milicien
der infanterie, afkomstig uid XJmaii-
den, wegens lsfe desertie 10 weken
miliraire detentie ingaande 11 Octo
ber met mvrijheids-stelling.
D. M., milicien der infanterie, af
komstig uit Haarlem, wegens dienst
weigering en het dreigen en beloedi-
gen van een vaandrig, 6 weken mili
taire gevangenisstraf en 2 maanden
miMtaiiJs detentie», SngaandJe 20 POo-
vembsr j.l., bij een en ander in aan
merking nemend bekl's gunstig atraf-
ragister.
TW'EEDE KAMER.
Reeds spoedig na <le opening van i
het algemeen debat over de 8 laats-
begrooting voor 1917 ging de verga
dering gisteren op verzoek van den
h»er Van dei- Voort van Zijp en 9
andere leden in comité-generaal over,
ter bespreking van den atnmunitie-
a&nm&ak. Vooraf had de spreker
eenige beschouwingen geleverd over
de verdediging, ook van Indiè, in
verband met den vertraagden aan
bouw van schepen en de toestanden
van leger en vloot, waarbij hij deed
uitkomen, dat het geenszins dc -vrij-
liberalen alleen zijn, die voor een
goede voorbereiding der te lang ver
waarloosde verdediging opkomen. In
den loop zijner rede, waarin hij ook
de opstootjes te Soerabaja ter sprake
bracht, vroeg de heer Van der Voort
o. a., wat de Regeering voornemens
was te doen voor nieuwen aanbouw
van schepen. Zou zij de Rijkswerf te
Amsterdam bijv. inrichten voor den j
bouw van kleine schepen
Het comité-generaal werd ook na
de pauze nog voortgezet en daurdo j
tot uur.
Toen zou het budget-debat na 1
besluit om nog enkele kleine wets
ontwerpen aan de agenda foe te
voegen, worden vervolgd, maar
het werd tot heden uitgesteld. De
heer Duymaer van Twist is het eerst i
aan het woord.
Gisterenavond vergaderde de Ka
mer te 8 uur, onder voorzitterschap
vun den heer Schaper, voor teen be
spreking van de productie van voe
dingsmiddelen.
De heer Snoeck Henkemans drong
daarbij, met het oog op de dreigende
behoefte aan eigen productie van
voeding voor mensch en dier in 1917.
bij den Minister van Landbouw aan
op ruimer toepassing van art. 7 der
Distributiewet. Ter bevordering van
ruimer en dadelijken verbouw van
granen speciaal ook van haver
op eigen bodem drong hij op overleg
met den landbouwer aan en op bepa
ling, thans reeds, van een behoorlij-
ken prijs voor de noodige producten, i
door de Regeeiing aan te koopen.
Daardoor zou de landbouw zeker
den loonenden arbeid, don graan
bouw, enz., uilbreiden.
De heer Sannes, die den Minister l
hulde bracht voor zijn bekend dag
blad-artikel wat iedereen weten
moet. betwijftelde of de politiek van
den Minister, om de levensmiddelen-
en veevoederproductie te bevorderen,
de Juiste is. De Minister heeft te laat
tecen den uitvoer, bijv. van kastan-
jes, eikels enz. als varkensvoeder, in-
gegrepen. En nu wil de Minister door
prijsbepaling de noodige resprvo.s
krijgen. Spreker keurde het af, dal
de Minister nic-t alleen d.e hoogero
productiekosten, maar ook de enorme
oorlogswinsten wil vergoeden bij dat
gene waarop hij beslag wil leggen.
Dat was onnoodig. Spreker wees op
het verbouwen van luxe-producten
lnstede van granen en peulvruchten,
omdat die grooter winsten geven.
Spreker was niet tegen krachtige
beperking der bedrijfsvrijheid, doch
men moest belanghebbenden dan tij
dig waarschuwen. Spreker wilde
geen contingc-nteering, maar vol-
strekt verbod van luxe-verbouw,
waardoor ons volk, zij 't ook slechts
voor één maand meer, het noodige
voedsel zou krijgen. Spreker ontraad
de het op groote schaal bevorderen
van het scheuren v»n graslanden
voor gi aanbouw, omdat dit niet Ion-
nend zou zijn. Spreker zag meer hei',
in aanvoer van kunstmeststof, die 1
belemmerd wordt door de hooge
vrachten. De Kamer bevordere daar
om een spoedig in werking komen
van de scheeps-vorderingwet, nu er
maatschappijen ziin, die 60 pCt. divi
dend uitkeeren, alleen door de winst
op vervoer van Regeert ugsgrunen.
Tegenover den vloek van het kapita
listisch stelsel neme de Minister
krasse, ingrijpende maatregelen, en
spele open kaart om, ook als er een
tekort mocht zijn, den volksgeest in
goede richting le leiden.
Terwijl de heer Fleskens den Mi
nister geen verwijt inaakte var. het
ingrijpen der bedrijfsvrijheid van den
kleinen landbouw, betreurde hij, dut
»de Minister niet al voor 2 jaren het
onlangs genomen besluit uitvaardig
de om maximum-prijzen vost Ic stel
len. De Spreker verdedigde s .Minis
ters beleid in T algemeen en bnich;
aan zijn ijver, eerlijkheid en kennis
hulde. Doch hij meende, dat de Mi
nister al te veel had gelet op dc ue-
langen van den consument, te weinig
op die van den producent, speciaal
ook van den kleinen landbouwer. De
spreker drong op spoedige herziening
der prijzen aan, waardoor nog hooi
wat haver zal worden verbouwd. Hij
d-eed ook op de jagers ceti beroep,
om met den landbouw meè te wer
ken voor de bevordering van het al
gemeen volksbelang.
De heer De Jong betoogde, dat cr
Inderdaad een tekort aun granen
voor mensch en dier voor ons land
dreigt en vroeg of de Regeering het
noodige had gedaan om in .onze be
hoefte tot den nieuwen oogst van
Amerika te voorzien. De maatregelen
om onze gr&anproductie in eigen
land op te voeren, kwamen z. i. to
laat, maar er zijn gronden waarvoor
het zaaien nog mogelijk is en er kan
nog veel bereikt worden, mits «Ie
boer op een behoorlijken prijs kunne
rekenen. Spreker ontraadde groote
omzetting van gras- en bouwland,
ook wegens den uitvoer van vee, bo
ter en kaas, die er het gevolg van
zou moeten zijn. Eindelijk drong
«preker bij de Regeering aan op
overleg met de landbbuw-oigonisatle.i
en op overweging van 't slaaiien van
daarvoor rijp vee en inzouten daar
van als reserve en ter besparing voe
veevoeder.
De heer Van Beresteyri iueeiiue,
dat, waar vaststaat dat er een tekor-
aan granen is en de productie moet
worden bevorderd, het beter is, posi
tieve voorschriften te geven voOr dc'i
bouw van bepaalde producten, liever
dan, negatief, den verbouw van be
paalde producten te verbieden. Ook
dreigen is verkeerd de boer moet
weten waaraan zich te houden. Allen
moeten gelijkelijk worden verplicht,
in gemeen overleg een deel van hun
grond met volk&voedsel te bebouwen.
E>nt had in 1915 reeds moeten ge
schieden. Het loksysteem met hooge
prijzen achtte spreker niet aan te he
velen en onpractisch. Spreker trad
in een vergelijking van do uitge
strektheid onzer gras- en bouwlan
den, ten betooge, dat het verbod van
handels-gewassen niet opgaat en om
zetting van gras- en bouwland niet
aanbevelenswaard is. Het opvoeren
van den prijs voor haver op ge
scheurd land zou een enorme prijs,
verhooging ook voor tarwe en rogge
ten gevolge hebben ten koste van de
schatkist. Spreker zag meer heil In
een goede regeling van dc kunst
meststoffen-verschaffing cn dc vrach
ten.
Door den heer Engels werden eenN
ge vragen gedaan omtrent de voor
raden, de maatregelen van uirtoer
van vee tot besparing van veevoeder
en de mogelijkheid san minder ver
kwisting met voedingsmiddelen bij
het leger. -
Ook de heer Bomans kwam voor
hei eerst in het debat. Hij wees op
het verkeerde stelsel, om In alles, ook
bij deze zaak, de burgemeesters met
allerlei vragen en werkzaamheden
te belasten.
De Minister van Landbouw verdc
digde allereerst de continenteering
met opzicht tot den verbouw van de
verschillende producten de voor
schriften waren tijdig uitgevaardigd.
Verbod van handeïsgewassen zou
niet baten, want het betreft slechts
een klein deel van de gelic-ele opper
vlakte bouwland. Het verbod zou ook
groote schade berokkenen, deels
juist aan kleine menschen of aan «le
industrie, en voor de suikerbieten
gold bovendien de overweging van
ae enorme voedingswaarde. Met
dwang achtte de Minister in deze
weinig te bereikenhij had daarom
hij den landbouw aangedrongen op
meer aanbouw van granen en peul
vruchten. Wat. bijv. «1e boerenkool
betreft meende de Minister den ver
bouw niet te kunnen tegengaan, nu
die reeds in gang is. Men zegt, dat
hij die kool kan doen drogen en als
reserve opkoopen. Dat wilde hij over
wegen. Want van uitvoeren kan geen
sprake zijn.
Ook de Minister wilde geon
dwang, maai- overleg, zooveel moge
lijk, en daarom had hij onlangs ver-
tegenwoordigers van den landbouw,
geraadpleegd. Men verlangt reeds
nu vaststelling van minimum-prijzen,
met latere- correctie naar dc- uit
komsten. Dal scheen den Minister
