JuaUfeltjk genoemd Hel is van groot
betoug, dat er in deze quaestie, waar
in nl M-.un en dood van millioenen ge
moeid is, goen misverstand ontstaat
Daarom v. H \"i (Lioyd George) 20 ©p-
1 aw herhalen, n.l. volkomen terug
gave, algchcelc vergoeding en docL
t.ef[endc maurborgcn.
Hooft do Duiische kanaolier 00k
maar con emkete uitdrukking ge
bruikt, waaruit op te maken valt dat
H ij tot zuik oen' vrede bereid 16 In
houd en stijl an de 1 ede zijn reeds eon
verloochening van den vrede op de
cenigv; voorwaarden, waarop dez© mo-
goiijk Ia. Hij is er zolfs niei van b©-
wust, «tal Duitschland zich fichukhg
heeft gemaakt aan een aanslag op de
rechter, van vrij© naties. Hoort deze
zinsnede uil de nota Geen enkel
oogenbAk zijn de Centrale inugondlie-
<br. afgewvkoit van de overtuiging,
dat de eerbied voor de rechten van an-
«tore naties niet in eik opzicht over
een Ie brengen is mei hunne rechten
en rechtmatig© belangen." Wanneer
hebben zij dak ontdekt Waar w&- da
eerbied voor «ie rechten van andore
H'ücon in België en Servië Dat was
aelfvordedigmg, dorak ik. daar zij be
dreigd waretn cIoot de ontzaglijk© la-
gors van België. (Gelach Ik veron-
deretel, dat de Duitse bee© er door inti-
midatie toe gebracht zijn. m Boigto te
vahen, «to Belgische steden en dorpen
tc verbranden, duizendon burgers,
oude aoowei ais jonge, te vermoeden
en d© overigen va slaven te maken.
Zij voet don nen weg a.s staven op hel-
sclfde Oogenbi ;-., dat ae nota ge»cbre-
ven w«o omtrent «ie onwankelbare
overtuiging m zake de rechten van
aiKtebe naties. Zijn al dez© gruwelen
:n hel rechtmatig belang van Duvtsch-
land Dat moeten wij weten. Het
'Ogenblik voor tien vrede is niet go-
komen, ate uKviuchten van dien aard
nog kunnen aangeboden worden
two© on een half jaar nadat de vree
slijk© lei ten zijn bedreven.
Nu wat de waarborgen aangaat, Be
staat or, vraag ik U plechtig, eenug©
waarborg dat ook in de toekomst naet
weder zuhk© uitvluchten gebezigd zuJ-1
len worden, 0111 eenig verdrag, dat j
uion met nel Pruisische militarisme
Zou stuiten, ongedaan te maken
Uit dez© nota en de reoevoering i
blijkt, dat zij i>.--.6 de allereerste be*
giriseien van eerbied voor de rechten
san anderen niet hebben geleerd,
(Toejuichingen.) Zonder voloouumg 13
vrede onnioge.qk. (Toejuichingen.)
Kunnen al deze imsdrijwan jegene de
menschbeid goedgemaakt worden door
eenig© vrome .'.insneden over men
schel ijkheid 1 Moet daarvoor mei af
gerekend woreton Moeten wij in
vriendschap, zonaer dat eenig© vol-
doontng wordt aangeboden of gege
ven, ae baud grijpen, die dez© wreed
heden pleeg ae, zonder dat ©vuig© ver- j
goading wuiai aangeboden of gege-1
ven? Wij zijn reeds begonnen. D© i
oorlog heen ons \e©i genoot on wij
moeten die schadetooesueking thans
eischen, teneinde zulk een akelig© na-1
lutoiiscuap mei aan onze kinderen
over te ttnen. Hoe inoog wij ook naar
vrede verlangen, hoezeer wij 00U wal
gen van den odrlog, dtze nota en «Ie
redevoering, die ze inleidde, geven ons i
met vee) inoou en hoop oj» een eer-
vollen en duurzamen vreoe. Wake
Hoop w««l. uu m cie gebeele re<Vevoe-
ring gegeven, tri: ue wortej en de oor-j
.'.nok van 01e groote verbatiering, de
arrogante geest van de Pruisische nu-!
iiimre kaste niet weer oven opper- j
machtig zal wxurden, als wij thans eon
vrede samenflansen?' (Toejilichln- j
gen.)
,,Do geallieerden gingen dozen our-i
log aan om Europa te beschermen te-
gen den aanslag der Pruisische mili-
taire overtveersching en uu wij daar
mede begonnen ziju, moeten wij er op
aandringen, dat het eenig© mogelijk©
©inde sen volkomen en krachtige,
v.aarboig zij tegen «ie mogelijkheid.
«Jat die kaste ooit weder den vrede in
Europa verstoort (Toejuichingen.)
Llovd George vervolgde „Het
vroor a coieoii, a at iie»gi« tot ziju eigen
vernietiging leidde, za* Europa met
meer w;doende zijm. Wij a~i©n ge-
loof don oj aan, wij aJan vertrouwüen i
het. Maar het bezweek, zoodra het'
:-r fiot eerst op ue proef gesieki werd
en Europa werd in oen maaiistiroom
van bloed gedompeld. Wij zuilen daar-
1 om wachten tot wij hoor en welk© voor
waarden 011 waarborgen de Duitse ho
rcgcertng aanbiedt, andere en betere
dan die, we.ke ziij thans zoo lucutliair-
lig verbroken heeft. En intusschen
zutien wij meer vertrouwen op ons
rue".-gebroken tegier, dan op eeut g©-j
broken woord." Luide loejuiclun-
gen.) - 1
T.üSloite deel«ie Lioyd Goorge mv-
il ilat de geoiiice-'den tn de eerst© j
d 1 - m een formeel antwoord aan de I
cenlfaien zuLeu geven.
I)ij de b<3spre.»i:ig van do plannen I
iv. invoering van de mobilisatie van
ilöii arbeid zei Lioyd Geoig© nog, be- j
toogend dat van 't Engeische volk
offers gevraagd zullen worden: „Onze
logons "mogen den vijand verdrijven i
van de goieisterd© dorpen van Frank-1
rijk, over de verwoeste vlakten van
Delgiè, zij mogen hein voortjagen, m
wanörde, over den Rijn, maar tenzij
do natie in haar geheel haar deel van
den last der overwinning torst, zul
zo niet van de zegepraal genieten.
Want het is niet wet een natie wint,
maar wat een natie geeft, dat haar
groot maakt". (Luide toejuichingen).
Inzake de mobilisatie van de ar-
t.jifls-rc-serves iti Lloyd George; Dit
is een quaestie niet van jaren, maar
van maanden, misschien van weken
an tenzij do arbeidskrachten van het
land het best worden gebruikt en
ieder man wordt opgeroepen tol di©
diensten jegens «Ion staat, waarvoor
hij het best geschikt is, zal de over
winning buiten ons bereik zijn. Het
vraagstuk om te voltooien hetgeen
roecis gedaan is, is zeer moeilijk, en
ik wijs or op, «lat «io regeering de be
voogd heid moet hebben om to zorgen,
dat ioder man, die niet bij liet leger
werd ingelijfd, welke zijn positie of
rang ook moge zjjn, gebruikt zou
worden voor welk van nationaal be
lang. De natie strijdt om 't leven en
heeft recht op do beste diensten van
al haar zonen".
De pers aan 't woord.
De Engelsche pert.
beoordeelt de red© van L.oyti George
gunstig en wijst vooral op de krach
tig© wijze waarop dit nieuwe mini
sterie den oorlog zal voortzetten.
De „Morning Poet" zegt:
Dun tech land, die het gaarne doet voor
komen, -alsof Eng-dand zijn l>:«ndge-
nooten de wet voorschrijf;, kan het
ietl ntct misverstaan, dat Engeland
het laatsf van de geallieerden
gesproten Franfcri-'k, Rusland en
Italifl itadden reeds sj>ontauu lietzelf-
de antwoord gegeven. natie zai lie»
b-ee.uit ik 101 a-Veen aanvaaiden, inaar
liet loejuiclven. De nieuw© hoop. die
reeds woitel had geschoten m hei liart
van het voMt, wordt vensterk! do«x" het
ka-raker, den geest en den inhoud van
de lede van Lloyd George. De naue
ziet d© dreigend© gevaren en de wach-
de ontberingen moedig onder bet oog.
D-uitschiuiid had geen doinrner zet
kunnen doem"
De „Daily Ma 11" verklaart
„Mèn voelde tegenover een geest van
energie en vastberadenheid te staan.
Er is in 't land geen gebrek aan moed
en toewijding."
De FranscUe bladen
hebben <!o rede van Lloyd George, en
nu ook de nieuwe venklaring van den
Fiansclion premier, Briand. in «k-n
Senaat (vrijwel een herhaling van zijn
rede in «ie Kamer van Woensdag) gun
stig ontvangen vooral wordt g©vv©z©n
op 1 eeiiecezindo oordeel der g©jJh-
eerden.
Jean lic-rhotte scmnj-ft ui de „E ciio
d© Par is" „Wanneer DuitïChlanu
en zijn bondgonooien een einde wdleu
maken aan d-u verbOhnikuvuigou vaat
den oorlog," moeten zij voneuig ii©r-
stoi -vooir net verledieu an aiuoond©
vvearboigen voor de toekomst geven."
De DuiUche pers over Lioyd
George's reae.
„DaKroui ^eiiuna" sciirijii:
„De wijze van opneming van net
Duitsche vredesaauhou door onze te-
gensuuidais zul, bij ge©n opmerker
undér ons, vrij van illusies is.
verrassing gewekt nebben.
II©. ,,b e r 1Tageblalt" zegt
van de reoe, dat zij upgesteiu schqut
volgens lieL recept luer wat en laar
wat. De Engel ïCüe premier kondigde
-aan, dat de Entente haar formeel
antwoord bmnen enkel© dagen zul
rnoedeelau. Voor.oopig is in eik ge
val de ki-oof tusschen zijn standpunt
en dat wat van Duiische zijde als
vredesbasis zou kunnen worden ge
noemd, zeer groot.
De „L 0 k a 1 Anz." meent, dat «ie
phrase van voldoening geven volko
men waardeloos is, daar er nog geen
sprak© is van vredesvoorwaarden.
anneer Lioyd George hei vredes-
v erlangen van Europa wii paaien
met verwijzing naar den tijd, waarop
rvoi de Entente gelukt zal zijn de
Duitsche legers en ure van hun uond-
genooten neer te slaan, dan wee; ge
iioci Eur«>pa, ovenals Lloyd George
dat deze aankomiig.ng een eeuwigen
oorlog zou beteeken en, wanneer hel
niet rn «Je macht van «ie Duiische be
velvoering lag om ean spoe«iiger ein
de af to dwingen dan Lloyd George
zou aannemen.
In de „fugL Rundschau"
wordt gezegd: „De genoegdoening,
waarvan in de rede sprake ls, kan
door Engeland slechte verlangd wor
den, wannoer wij Engeland en niet
Engeland ons den oorlog had ver
klaard; wanneer wij schuld aan Jon
oorlog hadden; wanneer wij in strijd
met het volkenrecht gehandeld had
den; wanneer wij een voor ieder din-
delijk en door ons erkende nederlaag
hadden geleden. Maar dit alles is
niet zoo. Aan ons zou het daarom ge
weest zijn om genoegdoening te
aischen".
De „V orv&rte" schrijft: ,,W»
den oorlog Lichtzinnig zou willen ver
lengen, zou de schuld voor dezen
misdaad op zich laden. Sluiten deze
woorden met een sterke zelfveron-
derstalling' in zich, wanneer Enge
land de door de centrale mogendne-
den aangeboden onderhandelingen
weigert? Ma de ministerieels redevoe
ringen van Parijs, Petersburg en
Londen zal de spanning, waaronder
men het formeole antwoord van de
Entente tegemoet ziet, niet ai te groot
zijn. Men zal met moraliseerende
voorwendsels en uitvluchten het vre
desaanbod van do centrale mogend
heden voorbijgaan, maar de sterker
moraal blijft toch aan de zijde, welke
maant tot het beëindigen van den
grooten volkerenmoord".
Do „T u g 1. Rundschau' ver
wacht, dat «ie binnenkort te verwach
ten nota der Entente wel meer zal
bevatten over de waarborgen.
De Köluische Ztg.; „Lioyd
George verkeert onder den invloed
van ©en bloedroes van de engsste en
gevaarlijkste soort. Hij en zijn me
destanders wilton nog altijd liever
verpletteren en vernietigen dan aan
de wereld dien vrede terug te geven.
Engeland, en de volken, d'ie aan zijn
zijde staan, zullen goed doen zich «te
woorden Yan Lloyd George: „Wij
moeten bereid zijn om te sterven voor
het doel, waarmede wij ln den oor
log zijn gegaan" in bet hart te grif
fen. Mogen zij de schuld ervan, dat
het sterven weer opnieuw begint, op
Lloy George, Briand en dergel ijken
verhalen."
Uit Oottenrijksche couranten.
De- Oostennjdesche bladen wijzen ©r
op, dat volgons de nu bekend gewor
den uitlatingen van de staatslieden
der Entente met ©en weigering van
het vredesaanbod moet worden reko-
ning gehouden. Na de woorden „vam
den vroc-geron vredesapoteel Lioyd
George" komt het „Fremden- schera van hun vredesmanouevre blij
b a 11" de voortzetting van den vree- ken uit de aankondigingen van de
selijken wereldoorlog als bijna onver- Duiische sclieepvaartlijnen. «tot zij b»
mijdelijflc voor „Het noo«llot zal nu reid zijn vrachtcontracten af te alui-
zijn K>©p nomen en «ie dag zal komen, ten. De cnrcuilai-re van de Hamburg
waarop Lloyd George zai ni«>etan er- Amerika-lijm is van 16/12; daarin
kennen, «lal Engeland en zijn bond- wordt bericht, «tot de durectie gereed
ger.ooten door weigering van het vre- is contracten af te sluiten voor txv
desaambod het hoofd doo-r een strop vrach-tingen van Ame-rnka -naar Ham-
met hel touw eraan gestoken hebben,burg bij hervatting van den g-e regel-
Het „N. Wiener Jontnal" den dienst na het «duiten van den vire-
ech-rijrt„Het antwoord van Lioyd de of vroeger, wanneer de beletselen
Gvvorge op Ivet Duitse he vredesaanbod voor zu-lk ©on hervatting zij-n v-eird-we-
houdt geen star ,,noon' in, hij duldde nan.
het sleohte aan, zoodat ook hij evenals D© Noordduitiscihe Lioyd veeapreidde
Briand in het aanbod van de centra- een cergelijik© circulaire.
ten een vatetrik kon ziien. Niettomin Naar bericht wordt, zijn maalreg©-
sprik bij niettegenstaande alles het ton gn-ncunen om de stoocneohepen ge-
gewiohtige woord, diat een ioder oen reed te bebbe-n voor liet innemen van
•intzettende misitoad op n z e zou lading op 1 Februari
laden, die don oorlog lichtzinnig zon
vertongen. Het was zeer zeker me: te Van de OQriOQSVOlden.
-1M iola L'.oyd cm Va„ „raten
I 2"u ml"rk-n- taiigrjj'k ni«uw«. Overal worden sleehls
Ongelw yleid ia! ook ds nota van de h,,;,,, knJeeb<d,-ijven ondernomen.
En»«n« e-;n d-rlrOelarnug auni»!s ae Wat do„ etr„,| RoemenJS aan-
Mie nertosen van L oyd George, gaal, meldt do 'Dorischs sml, dal
NreWoniln heeft de de tr->opeii der coulnalen nog slecliifi
Br-iaud e.
vredesgetiachto een s-chred-e vow
rts 30 K M van do lijn Brar-laIimail ver
wijderd ziju.
De ,,N. F. P r esse"' meent, dat de
rede v-an Lioyd Geo-rge, de mogelijk
heid open laat, dat aan de centrale
mogendheden d© vraag 'gericht word:,
welk© voorstellen zij te «loen hebben.
De kansen op vrede.
Te Londen werd Woensdag een
verzekeriugspnemie \-an 20 i>Ct. be
taald voor 't geval «la oorlog einde
Jurü as. geemdigd is.
Do meening in ons vorig Overzicht
uitgiesprokon, dat alle kans op vrede
nie: veri:e!;on is door de rede van J SCHE BURGERS De „Telegraaf"
Lioyd George woedt door de meeste meidri, dat burgers uit Gent, die <*p
bladen gectoold. last der Duiteohers werkzaam waren
't Algemeen Handelsblad in t gebied aajj de Soinnve, doocr ino-
schrijft, dat de mogelijkheid tot T chin'«geweervuur «ier Franschen g©-
aanknoopen van onderhiuidelingen «Jood of zeer eraiöUg gewond zijii.
met is afgesneden, maar Lioyd Goor- i r.
ge eischt, dat eorat de Duiische voor- RLOKKADL. Lor-d Roburt Co-
waarden bokend gemaakt worden. i <hl heeft üi liet Lagerhuis met statis-
Wanneer Lloyd George waarbor- j tteken tegengfisproKon, dat Duitsch-
Versprold nieuws
DE „SUFFREN". Onlang© deel- f
de de F-raneche marine mede, dat dit
Fransche linieschip gezonken was. 1
Nu breid-: de Duitec he mar uk.-taf dat
oen Duiische on-d.*rzeeér de „Suffrenj
torpe<i©e."«to 50 mijl ten N W. van Lis-1
sab -n. Alle opvarenden verdronken.
TER ZEE. Lloyds me kit t zinken
van t Nooreche stoomschip „Prima".
DE WEGVOERING DER BELGI-
laud door Nedeilaud en Skandinavië
vet en kopoi" krijgt, die door de
blokkade ziju heeng©komen.
DE DIRECTE LR VAN DEN NATI
ON .ALEN OORLOGSDIENS f IN EN
GELAND. Neville Chambeilaan is
lot directeur van den Natiouaton Oor-
logsdHenst benoemiL Hij is burg©-
mtéoLer tan Lirinuigiiiirii en een zeer
bekwaam dakaninun. Ziju vader was
Joseph Chamber tam, maar in tegen-
slelLug met zijn vader cn zijn broe
der, den minister Austen Chamber
lain,, heeft hij nmunar aan politiek
gedaan, doch zich geheel aan den
handel gewijd
STEEMEOLENGEBREK IN FRANK
RIJK. De Times verneemt uit Pa
rijs, dat de ministerraad besloten
heeft tot eenige maatregelen in ver
gen vraagt voor een herhaling, en
daarmede bedoelt -een a'gemeene
Ettropeesche overeenkomst, 0111 geen
strijd te beginnen, onder welk© voor
waarden ook, met de wapenen, maar
elk geschil tusschen de volken te on-
derwerpon aan de uitspraak van «ien
rechter, den internationalen rechter,
die de macht en het gezag hebben
moet, om zijn uitspraak te doen eer
biedigen dan zal hij daarop .vol
de aigemeene instemming vinden
ook ïu Duu-scluand Reeds werd in
de bentonum uit Washington, onder
de door Duilschlana gestelde voor
waarden, ook de ontwapening ge-
uoemd, voorstellen om te Komen tot
lwperlung van de mil.tan© tosten,
die voor den oorlog als een looden
mantel drukten op de volken van
Europa Vandaar tot de aanneming
van het denkbeeld, om verplichte ar
bitrage in te voeren, en naar de voor-
stellen van prof. Van VoUeuhovai) I band met schuarschte aan steenko-
eeu ïnternatiuuaie politiemacht in te jea. In de eerste plaats zal de eteen-
steLen, om de uitspraken van het Hof kolenuelvmg wo.deu vermeerttoixl en
van Arbitrage door dan kracht.gen. h6t vervoer vergemakkenjst; m de
ara u> kuunea daeu acrbiadgjcu. ,1 tweede u a.g^oaae la
gen" s"^ss uSrij? sssf 8cbrcft1sr^slSLopta
noodig. Vooi het loi stond brengen L,are en panticuliere verlichting rn
van een vreue, die, naast vergoeding geheel Frankrijk,
voor heigeen geschied is, waaiboi0©n
voor de toekomst bevat, is thans ze
ker elk der strijdende mogendheden
te vinden. En juist daarom heelt ook
Lloyd George de deur niet gesloten
voor het voortzetten der onderhan
delingen".
De Telegraaf: „Lioyd George
heeft den vrede niet geweigerd. Wel
ke staatsman ter wereld trouwens
zou zich durven beladen met de ver
antwoordelijkheid voor of war© het
slechts é«iu minuut langer oortog dam
hij werkelijk uit al de krachten zij
ner overtuiging noodzakelijk acht?
Maar hij heeft op klare en afdoen
de manier gezegd, dat zij, die «leze
■ereldramp veroorzaakten, begin-
loeten met zichzelvem te straffen
door erkenning v-an schuM en door
boetvaardigheid".
De N. R o 11 Ct. merkt op: „Zoo
dat de rede van Lloyd George de
mogelijkheid openlaat, dat bet ant
woord niet volstrekt het begin van
onderhandelingen zal uitsluiten,
Duitschland de mogelijk
heid zal openlaten een tweede nota
ter aanvulling te sturen."
De Amenikaansche bladen zijar ooik
van meaning, dat alle kans op vrede
met verkeken is. Zij verklaren,
Stdusaieuws
TEYLER-VOORDRACHT. Over
twee groot© figuren van de 17e eeuw,
de een groot als wijsgeer en cte ander
als blijspeldichter. Spinoza en Moliè
re en hun invloed op 't geestesleven
van hun tijd, heeft Woensdagavond
dr. W. G. C. Bijvonck, directeur van
«le koninklijke bibliotheek te Den
Haag een voordracht in Teylers-
stichting gehouden.
De eeuw waarin zij leefden is, zei-
de spr. wat aangaat de ontwikkeling
van de gedachte iets zeer bijzondere in
«ie analen der menscliheid. Het was
do tyd waarin een Descartes leefde,
dte aan den ingang der nieuwere
wijsbegeerte als de eerste groots stel
selbouwer staat, de man van den
twijfel, voor wien echter één ding
vaststaat, dat is zijn denken. Van
hem is het woord: „Ik heb bewust
zijn, ik denk, dus ben ik!" Dat werd
voor hem het middelpunt van een
wereldbeschouwing, den grondslag
van zijn geheel© stelsel.
Maar ook de tijd van de groote ont
dekkingen van de uitvindingen. Ga
lilei ontdekte de wet van de zwaarte-
kracht en de telescopie werd uitge-
Uoyd George «ie"centralen handig zoovonden, waardoor men het gehc «e
ver gebracht heeft, dat rij hun kaar-universum Kon doorscnouwen. .'-ion
ten op tafel zuilen moeten leggen. was gaan inzien dat hei Heemi worut
daar de wereld andore zou geiooveu, 1 beheerscht door veste wetten, die
«lat hun vredesvoorstel een poginr tot men volgens vaste begmse>an met
politiek bodrog is. ©ene redelijke, versland©!ijk© ïneüio-
De „Worldsêrklaart, «tot Lioyd de moest gaan zoeken. En men nam
Georg© de oplossing nu geheel en ai die we tien en die regelmaat op aar,;©
aan Duitschland heelt gelaten. Hel «m i" 't Heelal waar.
kan het verlangen van Engeland, dat Dat was, aldus deed spr. opinerkeu
de voorwaarden nader aangegeven ©eu verheffende gedachte boven «Jie
zullen worden, niu niet ra-eer afwijzen amdere, die alles aan het toeval on-
zomder te erkennen dat zijn stoi» «son denvorpen aclitte. Het was een gode-
dliplomatieke misleldirig was.
Over onkel© diagen aal t officioeto
antwoord dieir Entente aan de Gantra-
ton gegeven woixien. Vermoedelijk zal
dit wel «tenzeifden geest ademen als de
redevoeringen in de lauden der geal-
lieenien gehouden Lloyd George in
Engeland, Briand in Frankrijk, S-an-
nino in Italië en Pokrowsky in Rus
land. In W"j<rdenkeu6 waren deze ver
klaring wel ietwat verschillend, maar
de aigemeene strekking was: voor-
toopig wijzen we 't vredsaaobod «Ier
oeriiral«sn af, omdat we daarin een
valstrik zien, aleocxk orndaA we «ien
oorlog niet wilton beëindigen, voor een
duurzame vrede verkregen kan wor
den.
Kansen dus voor een nieuw aanbod
der cemtmalen of een bemiddelend op
tieden van neutralen.
Duitsche verwachtingen.
De „Times" verneemt udt New-York:
De hooig© vemvachtingen wan de Dudt-
dienstig© stemming, -een „Heelule-
stemmmg', die werd de g ronds tem
ming vam «to eeuw. Een stemming,
die leidde tot verschillend© gedach
ten. Ten bewijze daarvan verwees de
spr. naar Pascal, uit wiens bekenile
„PenBées" spr. oen en ander medo-
deelde om een kijk te geven op do
theologische en w ijsgeerige boschou-
wingen v an den bekenden Fransch-
man.
Na aldus den tijd geschetst te heb
ben, waarin Spmoza en Molière leof-
«len, ging spr. na het leven en optre
den van bedden. Hij deelde medo, dal
Spinoza, eeai Portugeesch Israëliet
in 1632 te Amsterdam geboren, oin-
dait hij d© dogma's der Israëlieten
niet langer wilde steunen, uit de ge
meenschap der Israëlieten werd ge-
sfcooten, nadat over hem de groote
banvloek was uitgesproken. Hij word
uit Amsterdam verbannen. Hij vestig
die zich daarna eerst te Ouwerkerk,
daarna te Rijnsburg, vervolgens te
Voorburg en eindelijk te Den Haag.
Daar vond hij in De Witt een be
schermer. Deze zag in hem een per
soonlijkheid van groot belang.
Vooral met de geestelijkheid hoeft
zeidie spr., Spinoza altijd moeilijkhe
den gehad.
Bij hem valt waar te nemen een voor
staan van de menschelijke rede en een
verzet tegen de geestelijkheid. Dit
kwam uit in zijn manifest van de vrij
heid der gedachte, zijn in 1670 ver
schenen „theologisch-politiek trne-
taat" waarin ook eenige ideeën van
De Witt zijn neergelegd. Een paar van
de hoofdgedachten van dat tractaat
deelde spr. mode.
Spr. zette ven! -r uiteen, dat in den
zelfden tijd, dat Spinoza zijn tractaat
schreef, Molière arbeidde aan zijn
meesterwerk ,,'iartuffc" en deed daar
bij opmerken, dat tusschen bedde over
eenstemming is. Spinoza schetst de
tegenwerking die de overheid van de 1
geestelijkheid en d© vroomheid ont-
vangt en Molière handelt over de
overheersohing van di© vroomheid Ln
t huisgezin.
Spr. rioemd© dat stuk oen meester
stuk van de Fransche Letterkunde,
waarin de schrijver gebruik maakt
van de volksliteratuur en van wat in
de volkstaai voorkomt. Dit vooral
maakt hel zoo mooi, zelde spr., dat
het op een wondere manier in twee
act©n is samengevat. De figuren van
een Tai tufife, van ©en Orgon eu van
een Elmire, die er in voorkomen en
het karakteristieke van den inihoud
er van werden dcor den spr. geschetst
alsmede de moeilijkheden waarmede
Molière had te kampen voordat het
stuk kon worden opgevoerd.
Aan het einde van zijn causerie,
betoogde spr. dat zoowel Spinoza als
Molière zwsiier» waren dat beiden
voorzagen een terugkeer naar den
tijd van 't clericalism©, van de over
macht van d© geestelijkheid ter ver
vanging \au de vrije gedachte. Met
eenige opmerkingen over het eind©
van Molière en over dat van Spinoza
besloot spr.
P ERSON ALIA.
Aan de universiteit te Amster
dam werd op stellingen bevorderd tot
doctor in de rechtswetenschap de
hear J. v. «L Goor, geboren te Haar
lem.
BENOEMING. De milicien-ser
geant J. P. J. S(teng©r van het 10e
Rog. inf. is benoemd tot vaandrig
bij het 21e Reg. inf.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Terug te bekomen bij: J. van Ko
ningshoven, Luitensieog 37, frame
van een rijwiel; J. Rijs, L. Raainstr.
32, een kincterporUsnonnaie met in
houd; M. de Vries, Weverstraat 10,
een oorknopje; R. Keuver, Tulpenstr.
6 rood, een papiertje met geld; C.
Mica, Voorhelmpleiü 19, êen arm
band. A. Koster, Dubbele buurt 63,
een portemonnaie mei inhoud; Fr.
Schaap, Du ven voordestraat 17, een
vrouwenzak met inhoud; H. Zwart,
Nassaulaan 27 D, een leerboek; N.
den Berg, KI. Houtstraat 94, een
handschoentje; E van Maas, Brou
wersstraat 128, abonnement ceintuur
baan.
Rubriek voor Vragen.
VRAAG: Heeft mijn zuster, die 5 jaar
in een betrekking is, recht op haar
Nieuwjaarsfooi, wanneer ze met Mei
a.a vertrekt wegens huwelijk? ANT
WOORD: Neen.
VRAAG: Ik ben 40 jaar in «ten en
dezelfde betrekking geweest en ben
nu 9 jaar invalide. Nu heb ik met 14
dagen mijn ontslag gekregen. Heb ik
nu nog eenig recht op pensioen of
gratificatie? Wegens mijn ouderdom
kan ik geen andere werkzaamheden
meer verrichten. ANTWOORD; Wan
neer u in eon particuliere betrekking
zijt, niet, wèl in een betrekking bij
Staat enz. Als u 70 jaar zijt kunt u
ouderdomsrente aanvragen.
VIRAAG: Worden aan kleermakers,
di© per uur op een atelier werken, de
feestdagen bijv. Kerstdagen, Nieuw
jaar, enz., uitbetaald? ANTWOORD:
Neen.
VRAAG: Ik hob oenige commen
saals in huis. Deze gaan met Kerst
mis tot Nieuwjaar uit de stad. Heb
ik gedurende dien tijd recht op kost
geld? ANTWOORD; Ja.
Binnenland
Uit de Gestreken
HALFWEG. De damesvereeni-
ging „Dorcas" alhier, hield öi»e'
week hare Kerstmis- uitdeeling; aan
een 16-tal werden kleeding- of lig
gingstukken verstrekt of het goed
om een en ander te maken.
Voor de afdeeiing Halfweg der Ver-
seatging voor Vrouwenkiesrecht tra
den gisterenavond op de heer A.
Gompert© van .Amsterdam, met het
onderwerp; „Grondwetsherziening en
V rouwenk i esreoht", de plaatselijke
zangvereeniging „Zang en Vriend
schap" liet zich daardoor en daarna
hooren; de opkomst was niet groot; to
7 uur aangevangen was de bijeen
komst te 10 uur geëindigd. De bedoe
ling van het bestuur was geweest oen
propaganda feestavond te organlsee-
ren, maar wegens höt onthouden der
vereischte vergunning om langer dan
hot gewone sluitingsuur bijeen be ziju,
VOEDSELPRODUCTIE. In een
j.l. Maandag onder leiding van den
Minister van Landbouw gehouden
vergadering zijn de maatregelen be
sproken in het belang van de voedsel
productie in het volgende oogstjaar.
De landbouworganisaties zegden
medewerking toe. Er werden v inl-
tonde commissies benoemd.
DE ZEEUW SCHE SKloN ."SAGE-
AFFAIRE. De Nieuwe Courant
meldt, dat de spionm.^e .n Zeeland,
in verband waarmede ©en aantal ar
restaties hebben plaats gehad, ien
niet mieen heelt gericht tegen do
Duitsehe-rs. De zeer groote organi
satie, die in VUaelngen, Middelburg,
Breskens en Terncuzen werkte, ging
ten deele ook tegen Nederland.' Het
viel op, dat eenige Belgen, dto vroe
ger in Zeeland en in Rotterdam ver
blijf hadden gehouden, na een reisje
naar Londen in voel beteren doen
bleken te zijn. Bij informatie ver
klaarden zij, dat zij in Londen hun
spaarpenningen handen bunnen tou-
cheeren. Bij dezo terugkeerenile Bei-
gen waren twee Belgische loodsen,
die liun intrek nu namen in het Bel
gische loodshuis hn liet Lloyds-bu
reau, welks beheerdr P. F. (vroeger
althans) lot de Brils«Jie marine be
hoorde). De post voor deze hoeren
kwam ten deeJe per koerier. De 'eden
der organisatie -r.-t.-.., veinig
met eikaar.
De ontdekking «k r organisatie moet
het geioig geweest zijn van de m-
standigheid, dat F. in do Middol-
burgsche tram ©en portefeuille ach
terliet, waaruit ©lock, dat liem op
helderingen over een 20-ial punten
werden gevraagd. De meeste «lezer
punten, de eerste 14, hadden betrek
king op de Belgische Noordzeekust,
maar voorts waren er vragen om
trent Nederlandse;-., gi ens versterkin
gen in Zeeuwsch-VTaandereu tn het
mijnen veld in «ie Schelde, ln verbond
met deze vondst waren lot 27 Novem
ber 27 personen gcarre»iee;d, onder
wie bovengenoemd.» F., «li© Engelsek-
man is, 1 majoor, 1 kapitein en 1
luitenant eu 2 loodsen en 21 andere
Belgen, van wie 4 vrouwen. Verden
king was gewekt door lichtsignaitsn,
die uit een hotel op «ton Zeebouievard
waren gegeven eu die door de uo iti©
des nachts te ongeveer half een ge
durende ©en tiental minuten waren
waargenomen. Een Inval in het hotel
leidde toen tot de arrestatie van 6
personen; de iu de tram gevonden
portefeuille werd oorzaak van «to an
dere gevangennemingen.
(Reeds opgenomen in een deel van
ons vorig nummer:
EEN VKiuMKb VAN 1 1/2 MIL-
LIO-KN. 't Ag. iiumic-.sblad mcidt,
«hit onder de kaashaodj.aars ontstem
ming hearscht omdat zij ongeveer 1 12
mHhoen gulden echade 1 den door «ie
l>epatmg der regeering, dot de kaaa.
die reode geheel vrij was bij 't nomen
van «ie btokkacte-meatroggen, nu fei
telijk onteigend wordt beneden «ion
kostentteii prijs, t Hbld. voegt daar
aan evenwel toe, dat er nog kans be
staat, dat misschien eenig© ver
gooding giegeoren zal worden.
ONGELUKKEN.
Te Dordrecht is do 40-jarige wissel-
wachter J. L. Kapbein bij den over
weg, terwijl hij bezig was de wissels
van sneeuw te reinigen, door ren
lokaaltrein overreden.
Voordat de trein die Dinsdag
middag van de llembrug aan het
Centraal Station tc Amsterdam stil
hieid, sprong een werkman int den
waggon met het gevolg dal hij tegen
een paal geslingerd werd. Bewuste
loos werd hij naar het ziekenhui»
overgebracht.
Rechtszaken
ABORTUS. Do rechtbank tc Am
sterdam deed uitspraak in do zaak
van den arts Gh. E. F., gedetineerd,
die terecht heeft gestaan tor zake van
rertreding van art. 297 (abortus) en
art. 251 bis Wotb. v. Strafr. (het op
zettelijk uit winstbejag in beiiande-
Iing nemen van een vrouw, daarbij
d© verwachting opwekkende van
abortus). De rechtbank veroord relde
beklaagde wegens overtredingvan
art. 251 bis lol één jaar en zes maan
den gevangenisstraf. De eisch was
geweest vijf jaar gevangenisstraf,
met ontzetting uit lici nmbt voor -ien
tijd van vijf ja nr.
Stoomvaartberichten
KON. NED. STiB. ALU. Pomona arr»
20 Dec. v. Liverpool te Amsterdam..
Nejitunus air. 18 Dcc. te Barcelona.'
STV. MIJ. NEDERLAND. Mlhlon
(u.) vertrok 18 Dcc. v. Suèz. >»-s
(u.) pass. 39 Dec. St. Kilda
IIOLL. AMER. LIJN. An-.slddijk,
v. New-York n. Rotterdam, pa»;. 19
Dec 8 uur voorin. Dun genees. Maas
dijk arriv. 18 Dec. Rotterdam le
Coleta Buena. Slolcraijk, v. P.otler-
daxu n. Havana en New-OrJons, pass.
19 Dec. S u. 50 nam. Fastnc-t. JVicuuj
Amsterdam, v. Rov. idam n. New-
York, pass. 19 Doe. 12 u. 's mM>!.-ïgs
St-KUda.
ROIT. LLOYD. Deli (u vtr.r. 17
Dec. v. Colombo. J'icatra vertr. 20 Dec.
v. Rotterdam n. -Hampton Roads. Ka-
wi (u) pass. 17 Dcc. PorJm,
'KON. WEST-I N D. MAILDIENST.
Jan van Nassau verir. 17 Dec. v. Bu©-
rKto-Ayres n. Amsterdam,
