Centrale Keukens.
34e Jaargang No. 10369
Verschijnt dsgclijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
VRIJDAG 16 MAART 1017
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- cn Buitenlandscfi Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 76-78, Amsterdam. Telephooil interc. 6229. De Verzekering der (per week) geabonr.eerden wordt gewaarborgd door „The Ocean" Rokin 151, Amsterdam.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN.
EERSTE BLMD.
AGENDA
ZATERDAG 17 MAART.
Sohouwburg, Jansweg: N. V. Het
Rotlerdamsch Tooncel.
.BioscoopvoorstollingenCinema-Pa
lace, Gr. Houtstraat. Biosc. Theater,
Gr. Markt. ^pollo-lUwater, Bartéljo-
riestraat.
i
I
Donderdag is In ons blad meege-
deeld, dat B. en W. bezig zijn met
plannen voor te bereiden voor de stich
ting van 03U centrale keuken, die van
gemeentewege zal worden behoord.
Reeds wei ken in eenige plaatsen van
ons land dergelijke centrale keukens,
sommige uitgaande van het giemeon-
tebestuur, andere voortgekomen uit
particulier initiatie! met steun van
de gemeente. Gelijk we hebben bericht
was ook te onzent nl. door do Vereen,
van Huisvrouwen en d/xir een oomï-
té, dat zich gevormd heeft uit eenigo
organisaties, die de Commissie voor
de voedselvoorziening uit de Arbeiders
beweging, toen in deze commissie
geen eenstemmigheid werd verkregen
over de wenschelijkheid van de op
richting eener Centraie Keuken, reeds
het denkbeeld geopperd, om een cen
trale keuken op te richten, mede door
het raadslid Nogtzaarn, d:c de aan
dacht von B. en W. voor deze aango-
Jegenneid vroeg. In dit stadium van
voorbereiding leek het ons nuttig wat
mee te deelen, hoe zulk een inrichting
elders wenkt. Do Rotterdamsclic een
traie keuken, daar al kortweg „de
Centraal" otf „de C. K." genoemd,
trit'c ouze bijzondere aandacht, door
de economische wijze, waarop daar ter
plaatse deze instelling is inge
richt. Er bleek een formeel bezwaar
te-bestaan, om deze keuken vóór Dins
dag u-s., wanneer* de plaatselijke pers
ter- bezichtiging ge-noodigd wordt, aan
journalisten van elders te toonen, en
hoewel ik daardoor niet in dé gele
genheid ben geweest die C. K. zelf te
zien. ben ik toch in staat, om over
eenzelfde Rotterdamsohe instelling, de
epijskokeirij van het Burg. Armbe
stuur, die bijna geheel op dezelfde wij
ze werkt aio de centrato keuken, be
halve dan, dat de klantjes van deze
spijskokerij hun maal niet. betalen,
een beschrijving te geven. Toen men
in het begin van de maand de C, K.
opende was men ni. zoo geiukkig daar
een instelling te bezitten, welker sys
teem men bijna geheel kon overnemen.
Hoewel de directeur van 't Burg. Arm
bestuur aldaar, de heer P. J Forta-
iner, uit principe is tegen bcdeehng in
naiura en dat op -zijn advies ook te
Rotterdam was afgeschaft, klom in
het bogin van den oorlog reedt het
aantal werkloozen te Rotterdam tot
zulk een hoog getal (van 1G00 tot 5300),
dat naar maatregelen moesten uitge
zien worden, om zoo economisch mo
gelijk de bodeellngsgelden te besteden.
De lieer Fortanier vond dio manier
in ecu spijskokerij, uitgaande van
het Burg. Aimbestuur. Deze werd in
December 1914 geopend en met haar
ervaring van moer dan twee jaren
kon de commissie voor de C. K.,
Waarvan de heer Fortanier als secre-
taris optreedt, uitnemend haar voor
deel doeu. Daarvan is ook een dank
baar gebruik gemaakt. Het is daar-
door ook, dat ik nu, eigenlijk een be
rekening gevend van de spijskokerij
van het Buig. Armbestuur, daarmee
touh oen overzicht, kan geven van de
Centrale Keuken, 'k Heh er al op ge
wezen, dat te Rotterdam een bijzonde
re wijze van bere ding van het voed
sel wordt gevolgd. Het middagmaal
wordt ln gewone huishoudens op het
vuur gekookt, maur wanneer het ge
zin heel groot is, bv. in ziekenhuizen
en dergelijke inrichtingen, past nic.
een voor groote hoeveelheden spijs
economischer uitkomende bereidings
wijze toe. Daar wordt hel eten gaar
gestoomd. Do rauwe benoodigdheden
worden gebracht in een groot metalen
vat, dat een dubbelen wand heeft.
Tussclien die wandien laat men stoom
toe, zoodat het vat mei voedsel den
yereischlen tijd rondom door stoom
omgeven wordt en op dezelfde wijze
van rauw in gaai wordt ver
anderd, als het potje-te-v uur in onze
Oiiuiiskeuikieiiis. Zooul® uit ihat boven
staande volgt, wordt op die manier
't vat mot voedsel omstoomd, doch het
eten zelf komt met met den stoom in
aanraking. Nu zijn echter dergelijke
dubbelwandige vaten in gewone tijden
reeds zeer kostbaar, omdat, zij uitter-
aard van bijzondere constructie zijn,
doch in den tegenwoordigen tijd, nu
zulk .een gebrek aan materihal
heerscht en daardoor de prijzen ont
zaglijk zijn gestegen, zouden deze
vaten-zutk een hoogen prijs kosten,
dal een oentralo'keuken, dio juist
uiterst goedkoop moet werken," en ook
zoo zuinig mogelijk behoort ingericht
te worden, dezen hoogen prijs niet
gemakkelijk zou kunnen bekostigen,
.afgescheiden nog van do omstandig
heid, dat deze vaten thans niet meer
te verkrijgen zijn. Te meer klemt dit,
omdat men met één ketel niet volstaan
kan. In "t kookgebouwtje van do C. K.
te Rotterdam had mem 9 ketels van
een 1100 liter inhoud uoodig en dut
aantal wordt waarschijnlijk nog mei,
6 uitgebreid. Toen ia de heer A. de
Kanter, ingenieur van Pubiieke Wer
ken op het denkbeeld gekomou, om
enkelvoudige vaten te nemen cn den
stoom door het eten daarin hoen te.
spuiten.
Eigenliik was dit ceen oorspronke
lijk denkbeeld van hem zelf. In vroe
ger iaren bereidde men on de zee
vrachthooten de sniizen. od deze ma
nier. Er werd in liet kombuis
een aroot iizeren val. geplaatsi
waarin een buis uitmondde. Die buis
werd aangesloten aan den stoomketel
od het schio en men was gereed. Ret
rauwe voedsel werd in den metalen
ketel gedaan, het deksel neergelaten
en de stoomkraan onenge/eL De
sloom kwam nu door het voedsel heen
en bracht dit oo de vereischic temne-
ratuur. Aldus verkreeg men een goe
de en eenvoudige bereidingswijze. die
echter in later iaren weer in onbruik
is geraakt. - Het is nu de verdienste
van den heer De Kanter. dat hij dc
oude zeemansmanier weer in" gebruik
heeft gesteld, toegepast oo de manier,
als hier noodig was. Daaidoor is een
zeer belangrijke besparing verkregen.
De heer Fortanier vertoonde mij een
brief, waaruit bleek, dat hij weer een
ketel (vat) van 11C0 liter voor f 280 be
steld had en verzekerde, dat een dub
belwandig vat van dezelfde afmetin
gen. als dit te krijgen was. zeker 6 tot
7 maal zooveel zou kosten. Het oude
svsteem geelt dus een zeer groote be
sparing. vooral voor grocte steden,
die meer dar een ketel noodig heb
ben. 'k Heb in de soiiskokern van hel
Armbestuur zulk een serie kookvaten
gezien Ei zijn daar vaten van 1200
liter inhoud, waarin echter niet meer
dan 1000 tot 1100 liter voedsel gekookt
kan worden, omdat in zulk een stooni-
vat de spijzen niet tot aan het deksel
toe kunnen opgetast worden. Bij dc
Centrale Keuken ziin ook dergelijke
kookvaten in gebruik. Zeven er van
ziin door particulieren in leenbruik
afgestaan (o. a. bezitten vernis-
fabrieken. groentekokeriien. distil
leerderijen enz. zulke groote kook
vaten) en twee zijn er nieuw aange
schaft. Ingenieur De Kanter heeft dc
kookvaten doen plaatsen op een blok
cement en aan de voor- en achterzijde
van de rii ketels een muurtje van ge
wapend beton laten bouwen, waarna
de ruimte tussclien do muurtjes en de
ketels volgestort is met beton. Dc
kookvaten staan'dus heel stevig en
dit moet ook, want als hot beton-
omhulscl niet aangebracht werd,
zouden de kookvaten. door de tril
ling. die de stoom binnenin aan de
ketelwanden meedeelt, van hun fun
dament afdansen. Bovendien doqt het
opvulsel denzelfden dienst als liet
Vulsel in een. hooikistliet voorkomt
warmteverlies. Omdat dit misschien
voor de Haarlemscbe plannen zijn nul.
kan hebben, deel 'k hierbij dc cijfers
mee. De kookvaten "van de Centrale
Keuken meten binnenwerki 1,20 M. in
middelliin en de hooiite ls 1.15 M. Dc.
heele rii vaten, dus van vóór-beton-
muur tot achter-belonmuur, is 1.00 M.
breed. Aan de vaten bevindt zich aan
de onderzijde een aftapkraan voor liet
uitlaten van den gecondenseerden
stoom en van verder overbodig voebt.
De stoom wordt geleverd in de spin:-
kokerïi door een afgekeurden ketel
van een zeesleeoboot. die hier echter
noe goed te gebruiken is. In de Cen
trale Keuken heeft men er den stoom
ketel van een locomobiel van Publie
ke Werken voor in gebruik. Hel ge
mak van zulk een stoomkooksysteern
is. dat men zonder vergrooting van
den stoomketel, als uitbreiding van
de ie bereiden hoeveelheid voedsel
noodig is. maar weer nieuwo kook
vaten door een eindie buis aan dc
hoofdeeleiding van den stoomketel
kan aansluiten, met deze beperking
dan natuurliik. dat heit vermogen van
den stoomketel aan een bepaald aan
tal atmosferen druk is gebonden. In
de Sniiskokerii wordt oo twee dagen
hetzelfde maal klaar gemaakt. De be
deelden krifgen nl. drie malen per
week warm voedsel. De eeno helft op
Maandag. Woensdag en Vrijdag en
de andere Dinsdag. Donderdag cn
Zaterdag. Od Zondag wordt dus geen
3dsel uitgereikt. Om deze Verstrek
king te kunnen doen geschieden, moe
ien dri-e malen per week 7400 porties
eten klaar gemaakt worden. Daarmee
ziin bezig een kok en een biikok. en
drie weikvronwen voor het eten-
uitschcnnen. 8 voor het schoonmaken
van de groenten enz., en het schoon
maken enz. van de. ketels cn verdere
toestellen en werktuigen. De kokerij
staat onder het toezicht van een amb
tenaar.-die voortdurend aanwozig is,
en onder hoofdleiding van dc heeren
Fortanier. directeur, en Kuiper, een
der ambtenaren, die met dim direc
teur ook de distributie regelt.
Vaak wordt reeds midden in den
nacht met- het koken begonnen. Op
den riistdag wordt gekookt van half (i
tot half 8 des morgens, op den
bruineboonendag van 's nachts 8 uur
tot 8 uur.
Er zijn voor de spijskokerij op hot
oogönblik drie menu's, ni.: Woens
dag en Donderdag: erwten
soep. Daarvoor is benoodigd 700 K.g.
(Hegeerings) erwten k p 18 per 10)
K.G., d.j. f 126; 250 bossen prei k V/j
cent per bos, di. f 18.75; 75 K G. zouto
selderij k f 22 per 100 KG., d.i. f 16.50;
180 K.G. (Regeerings) spek cn var-
kensvleesch k 1 90 ]>er 100 K.G., d.i.
f 162; 80 K.G. zout k f 8 por 100 K.G.;
d.i. f 2.40 en 75 K.G. (Reyeerings)
uien k f G per K.G., d.i. f 4.50. Deze
hoeveelheid komt dusxop f 320.15, wat
meer koïnt per liter is 10 k 11 een',
werd mij meegedeeld.
Vrijdag en Zaterdag: r ij s t.
Daarvoor is benoodigd 600 K.g. (Re-1 gegeven kostenberekening' van de-
goerings) rijst k i 14,25 pea 100 k.g., menu's der 6pij6ikokorij, die nu eens
d.i. f 85.50; 75 k.g. margarine a f 76 1 vrat meer dan wat minder dan 10 ct.
por 100 k.g., d.i. f 57; 75 k.g. suiker öüii voedsel kosten. -l)e spijskokerij
a f 5G per '100 k.g., d.i. f 42; i 15 50 - was oorspronkelijk opgericht, gelijk
L. taptemelk, u f 7.50, d.i. f 116.25; 15 ik vermeldde, om het b-ideelimgsgekl
k.g. zout a f 8 per 100 k.g., d.i. zoo nuttig mogelijk te besteden. De
f 1.20, samen f 301.95, wat meer komt! Centrale Keuken ie echter gekomen
opeen kostprijs van ongeveer centnadat de ran t-yoen sering het duide-
per liter. lijk maakte, dat dé levensmiddelcn-
Op Maandag en Dinsdag; voorraden zoo economisch mogelijk
worden vroeger boon en cn spek' worden gebruikt en het noodig bleek,
gegeven, nu men boonen niet meer. om tegen zoo laag mogelijken prije
krijgen kun, geelt men haver- een zoo goed mogelijk maal te ver
in o u t, of r ij s t met. stroop en echaffen. Ultteraard is de bedoeling
karnemelk. van de C. K. een geheel andere dam
Wanneer das morgens omstreeks j die van dc spijskokerij. De invoer van
acht uur de gerechten klaar zijn. de rantsocneercng heeft echter eon
worden de zwar© deksas, die met een nieuwe moetelijkheid gebracht. Zooals
tegenwicht aan een ketting ge makke- weet -s bij de rantsoeneering,
lijk opklapbaar zijn, geopend en de voor elke gemeente vastgesteld hoe-
spijs wordt m pannen van 40 liter wol vjfcdsej beschikbaar kan worden
geschepu Éérst gaat dat gemakke- B^old, welke berekening is gvgi oud
Juk, omdat men mei eon kleinen schop °P ha aaoital ingezetenen. Hieruit
de bovenste laag uitnemen kan; maar volgt, dat b.v. van ae vcor Roller- .m
hoe lager men in de 1 M. 15 c.M- teemde hoeveelheden jevemuudue-
diopo vaten komt, hoe Langer ge- ien pigenomen moeien worden oc hee
ste© ld de scheppen moeten zijn, veeAeden cbe door de bpijskokonjen
dio gebruikt worden. Als men 200- Gentiaie Keuken gebruikt Worden,
ver gekomen is, rijden de wagens beide msic-luugtn worden uu
van Publieke Werken, dié door 0l>k v°or de toepassing van de Distn-
deze lak van* diens; met paarden tuuewet beschouwd ais wmikeis, cl.e
en bedieuingamaiihchappen voer- wfcoppen. De «moedigde
üoden en one bijrijders in 't geiiee,, quantum» worde» aangevraagd
van goed toebereide wanne spijs niet
voldoende wordt ingezien. Op dit ge
bied is nog zeer veel misver-stand weg
to nemen. D-o inrichting cn werkwijze
moot. zoodanig zijn, dat eventueel ook
de kleine middenstand de centraio
keukens niet vennijde. Bepaald uit
gesloten is dan ook, dat deze vvijzo van
voedsel verstrek king kosteloos ge
schiedt. Alle karakter van bedeeling
moe»t haar vreemd blijven. Evenmin
zal het Steuncomité er zich mede kun
nen vereonigen, indien het voedsel op
do plaats van verstrekking moet wor
den gebruikt. Dit moet bepaald in
het gezin genuttigd worden. Tot zoo
ver deze circulaire, die wel in heit licht
stelt hoe .belangrijk de instelling- der
Ce ntnale Keuken la.
JAC. C. M. Jr.
Stadsnieuws
Muziek.
kaarten, die na goedkeuung naar ae
grossiers worden opgezonden. Deze»
P""6 CC Sfj.s-
kokerij en do L. K. dc bestelde hoe
veelheden ai. Deze hoeveelhedenwor
den natuurlijk in mindering gebracht
op do quantum?, die op de gewone
aan ae Spijskokerij zyn verhuurd,
voor. Zij rijden ook voor „do cen
traal en vervocijen do bussen me*
eU-a naar do distributieokaien. dio
do spijskokerij van 't A. B. ui ue ver
schillende deelen der stad heefi, n
de schafUokalen van de gemeonterei- - -
mpttt. Da Ctntfale KMlteo baetl 18 vm'.r W""?
va« Muit., dlalribuua.akalan. Daar- (WK.d. U.arott wlït, «t <h-
TOO.- mricu gatougd da ovetdekie a:° naa:
siieolplaa.-r-n (eigenink kxkaleni van histehing-en, daanx-o. amoe. gov en
de giójaeiüelijLa^be.vaaieciioleji. Do "S, ,2."
etanaiioueii .vordeo daar, cm de spij- tol £So!&ï!'su de
3«jl heel lo houden gepaalat ^r, dS dat
n. hooduston, maa. de In,».-, oo- hoi xou moeten jnla
waren zelf do warmte "-eda zoo goed, u.c «treltlteii voor oen groolero
dat de ge.ecl.ten nog heet zt,n als de ^rin36artjlMen, dan
Itlatalc wordt leeggeschepl, «t* «I dt, spi,sporhl, verelrekl. HaaH
I' UK'U de jJOtlen niet tn hooi-b v ét. liter toebereide rijet, dun
htsien, .tm welt feit k mh Donder. krj doarkl «ra^rkt cn-
dagmlddag heh kunnen overtuigen. gJgr-4éu ,\ten kan
De he.le.vdan van de wjakokern mod „el anders dkt een bon
ten tuaaetam half 11 en hall 12 des 4to afgeven. Om nu te
morgana het eten aan dc dtstrthuue- voorllo„,OT-~jaI wi,»o te veel
lokman halen. (Ami doCtmu-Oe Keu- mn lieverd en dc clen-
keii.lokalen tussclien 11 1/4J2 j haier du6 de kokerijen om
t/ni amblenaar van het Burg. Aruibo- jevenemiddelen meer zoo kuu-
stuur is dan in "eik der distributie-
neiï verkrijgen, hoeft de hoer Forta-
okalen vun de spijskokerij van het nier vau coatrabons uit-
li. A. aanwezig voor do leiding enaedach-t waardoor de kokerijen, m
voor het uitscliouren van de rant- Jontrewbone, teruggeven, dat sedeeito
socnooringslKins uit do bonboekjes,
i waartooj- hij op drukke dagen een
j assistent heoft. Da helpsters (er zijn
J ei 15 in de 8 Loltalen der kokerij)
scheppen liet voedsel uit det etenspot
j in den emmer,pan of bus, dio de klant
meo heeft gebracht. Wat de epijsko-
kerij betreft, vermeld 'k hier nog,
wollto looncn worden gegeven aati liet)
personeel.
I Do kok verdient f 15 per woek met
I toeslag, de bijkok, f 13.50 met toeslag,
i do werkvrouwen f 1.50 per dag. Dc
i voorlieden van de wagens worden
por uur -betaald, 't geen Publieke
Merken met het Armbestuur regelt.
liet overig© personeel behoort, gelijk
1 gemeld, tot den vasten dienst van het
Burg. Armbestuur. De looncn van liet
jarsoneel kunnen natuurlijk ook gel-
den voor die van een Centrale Keu-
ken. Om aan de Central© Keuken
zoovee: mogelijk- het karakter van be
doeling te ontnemen, geeft men aan
de Central© Keuken, waarvan zich de
kokerij en he: kantoor ook op een
ander plaats bevinden, nl. m een
loods op het terrein van het vroe
ger© gebouw „D© Vereeniging" aan
d© Schiekade, op dezelfde dagen niet
dezelfde menu's van d© Spijskokerij.
Daar in een groote stad als Rolter-
ddm moeilijk aan het groote benoo-
digde hoeveelheid regeeringsaardap-
pelen i9 te komen, worden die met
goed succes vervangen door rijst.
Wanneer geen erwtensoep met ylëesch
wordt gegeven, of rijst met boter en
suiker, verstrek; men steeds stamp-
po' met rijst er in, b.v. Donderdag
rijst met zuurkool en vleesch, dus
door elkaar gemengd. Het blijkt wek
dat ons "volk, dat zoo gehecht is
dal gedeeho
van de op de gowone bon vermelde
hoeveelheid, dat 8©lij!k is aan het ver
schil van de bon'hooveelheid en de
hoeveelheid regeoringswaar in onlie-
xeiden toestand die ln toebereiden
vorm is afgeleverd.
Do lezer heeft <te®o Soaghwikkelde
woord-formule misschien met beden
kelijk hoofdt-.-hudden gelezen. Korter
is een voorbeeld met dc rijst. Als men
voor 1 Liter rijst b.v. één ons rauwe
rijst noodig- heeft, krijgt iemand, d'c
één portie neemt voor zijn bon van
1 pond rijst, die bij moet inleveren,
een contra-hon van vier-v ijlde pond
terug, omdat hij maar één-vijfde pond
in d(c toebereide rijBbportie ontvan
gen heeft. Niet zonder in genomen he :d
heb ik bij da; ingewikkelde systeem
den heer Fortanier gewezen op de
vernuftig© vinding van den Directeur
van het Haariemsche Levensmiddelen-
bedrijf, die voor de ran'.soeneenng
geen omslachtig bonnens'.elsel, niaar
<ie eenvoudig© broodkaart als genera
le bon gebruikt Ik bemerkte wel. dat
de eenvoudigheid van dit Haarlem-
echo stelsel den heer Fortanier ver
raste, temeer, toen ik er op wees, dat
dit broodkaarten-systeem, te Haarlem
ook de contra-bons overbodig maken
zal. Immers, evengoed, ais de winke
lier nu voor één pond rijst op de ach
terzijde van de broodkaart een R
sieinpelt, kan de Geaitra.v Keuken voor
één oü6 rijs; b.v. een kleine r afdruk
ken. Dat er dan misschien geen ruim
te voor alle stempels op. de kaar; zou
zijn, welk bezwaar termops werd ge
opperd, kon ik weerleggen. Hoog
stens zijn in één maaltijd dr»e regoc-
rings-artikelen verwerkt. Per dag be
hoeven dus op eik© broodkaart maar
5 drie stempeling©» ie geschieden, of
Maar waar heb ik dan de .Malogucna.
meer gehoord? Dat was toch oen goe
de bekende? Als invoegscl in con of
andere opera voor het Ballet? Ho© het
zij, de uitvoering van dez© zoowel als
van do twee and ore dooien de wals
en de Moorscho fantasie wae kranig,
om nu maar liotaelfde woord te ge
bruiken als ik boven van de Sympho-
ni© öchroeL Da; het .koper in do laat
ste twee nummers wat.stcrk was voor
de kleine concertzaal, "kan natuurlijk
niet aan de uitvoerders geweten wor
den. W© zullen ome zeker wel in het
kleine Kroon-zaaJtjc heren schikken.
Allicht kan nu bij de keuze» van een
nieuw program me* d© locale toestand
worden rekening gehouden en dan.
zijn wo zoo zachtjes nnn weer het
«aid van het concv-rUoizoon genaderd.
Van hetgeen we ln dezen v.-i.v.c-r van
Haarlem't> Miu2t©k'korps hoorden i-
het concert van Donderdagavond toch
zekor c-on der b©€ten.
IIENRI PIELAGE."
Beeldende Kunst.
V i 6 s e r en Lenss olie 5.
b ij D B o i s.
D*i teobeuaor-pastcllist R. Lenss©-
x/aai u« tiiui vaji uv cja. twwu.- -
ging tijdelijk niot beschikbaar is, g©-gvof. op uivgv:r-;.-.. Wjjz-j lanu-
vcn d© muiiekvereenigingen nu haar gïfrW ':IU
uitvoeringen in do Kroon. Zoo con- J ,:.e
oeiteerdo daar Dond^dagavond J 'L
Haarlems Muziekcorps, dank 2ij d© '*V "5""l-
welwiuendc houding van het baetyur a"'
i 7 o.-, atakimr au irrand coiuote' zijner teokeniocen, ö.iiïk zij- Oen
parti-
culieren, die natuurlijk nook een or
kestrepetitie in een klein lokaal mee
maken, dc kiank t© machtig zou
worden. Maar bet viel wciko.sjk moe.
Van mijn plaats af was b.v. d© Sym-1
phoni© van Mozart (g. moil op. 40)
eenvoudig keurig van klank en klank
verhouding en ik noteerde extra de
bescheidenheid van het koper. Hel
geheel maakte op mij den indruk', dat
E« M wel degelijk met STrooTdSie.
de lokaio toestanden woa rekeninp 1
goJioudeo. Do uJ-.yooriBg vall de SyDi- toeUhoiwer Tjn.ke Vlaer i»
pliome wee kranig evenals - Ik kan «gut van bF.-:<h>-erk verte,
kot hier meteen wol «geen - het Nkt ,„lndtr 37 vv£r.
geheele program kranig werd ruige- in manner, brone. nSu« of
voord. Men »?gt wel eone dat een faïence t;ja toch goetakord.
omveerahtii de lucht auivert, In Mdkr toewol jan,. ls ton on-
geva. hoeft, ze atui bet corps, althans Haarlem heoft iu eenig
aan d«e© uiovoenng geen schade ge- bou-v,'beGdiwork (el uitsteen en) aan het
daan. D© twee vlugge gcdeeLien a. Luthers":he Weeshuis al voortbreng
en d- waren ©ven schitterend als het yan zijm hand. Een zeer bijzoc-
Andaiit© gevoelvol hulde aan het jjant van dezen beeldhouwer is
Btrijklswartet - en de Menuoito vol jOjj groote massale visie der onder-
gratie. Dansen en danseressen zullen werpen menSoli- ul dierboeid. die in
zich misschien hebben verbaasd over g.rooty en kuJlUg,> vlakken bi het ma-
het tempo yan het Menuetto, maar vastgefiegd. En zelfs bij
daarom is d© opvatting van den heer grootere detailleer in g, niet zijn veor-
Knens niet minder juist. De menuetto üeMc blijft dat lorsche en blokkig©
in Mozart's tijd werd vlugger gespeeld doorgevoerd Vooral in hou: en veel-
dan men tegenwoordig de menuet I tijd9 gebruikt Visser dit materiaal, is
danst. No. 2 van het programma be-1 vierkante des bijteitoets en snede
zorgd© ons d© kennismaking met eterit eprekerid. „In de JordaaQr
moj. Conny Hestearrhan, zang. van huurt" is een sterk staal daarvan en
Amsterdam ©n een Recit et Air vanmo0l 0ü4c_ zeer juist ie het type
Lia, uit „l'Enfaot prodigue scèrie cn eiille actie der beide Jordaan-
lyriquo van Claude Debussy, bekend J yrouiwen uitgedrukt en zeker is het
als een der meest interessanten onder't,. betreuren dat d- beencn der figu-
do jongere Fransche Componisten. ren f ;e kort" doen. In hout heeft
Toevalligerwijze kwam mij juist do- j yieser ook zijn moeste dieren, waar-
zer dagen een en ander omtrent De- hij vooral de vogo.s dienen genoemd,
bussy onder de oogen en, eerlijk ge- I gehouden. Maar veor ons culmineert
zegd, was mtpi verwachting omtrent de kunstenaar in zijn groot bronswerk
zijn compositie in Instrumentatie ze;r „Berusting", een zoor mooi gevoeld
hoog gespannen, meer in het bijzon-weergegeven meisjeabeeid in bid
der om den roep die uitgaat over zijn dende houding. Do groote bohande-
originalReit, zijn geliee eigenaardige Ung ©n ©d©!e fcontour en vooral ook
manier van werken, zijn tevensopvat- de expressie stempelen dit beeld tot 'n
tingen enz. En nu heeft ,,Lia" mij fraa; kunstwerk. Doch meer bron-
4och niet bijzonder geemotionneerd. seij, hoewel kleiner van afmeting,
Ik heb in het werk zelf veel moois zijn opmerkenswaard: Dc bezchïker
gevonden, maar niets absoluu?- extra bepaJe dit zelf. Wijzen wij nog even
ordinaire. En juffrouw H«*erman op .,het Badende knaapje' en op de
heest toch met haar vol geluid en Ooetersche rust en gelaten wijeheid,
mooie uitspraak en al be: sentiment die Tj.pke Viseer in vertoh.tiende zij-
waarover zijn beschikt de smart van nor zittende figuurtjes lieeft go.cgd.
„Lia' over haar verloren" zoon xco Ten slolm de opmoiking via*, veel van
treffend mogelijk weergegeven. Van het beeldwerk weikenjk vvyl icooier^en
sm's Muziekkor
ln de Kroon.
Daar de zaal van de Soc. Vei
eterk© en wal walscbe groenen te
vaak wat crue, en s oen zeker gemis
aan atmosfeer hinderlijk, zoo toonen
toch <flandschappenln de duinen
bij E-ewout, Faisantenkora en &?r-
kenbosch bij Overvoon, Tjalk cn Brik
en cenig© zeer uitvoerig© „beuk
studies reepectabolé qualltei'.en. Mis-
echlien zou beperkter ©xpositie deni
totaalrindruk ten goed© zijn gekomen;
zouden gouden pa&partouts de kleur-
- uniijeicn
aardappelen bij het mlddagmaa' -
nog aan moet wennen, om rijst als I nog makkelijker een combuuitiestem-
vervangingsmiddel te nuttigen. Men 1 peling voor de hoogstens drie y®K'-y-
mag echter venvachten, dat het volk nngsart.ke.en. Daar elk© kaan eietaws
in dezen tijd zal leeren, dat rijst een «en week duurt, behoeft er uus maar
uitnemend gerecht is, dat meer voe- plaats te zijn voor zea van aez©
de drie liederen die mej. Hesferman
in het tweede deel zong: Les feuüles
sont mortes van Gustave Doret, Kurz©
Antwordt van H. van Eyken en Mor
gen Hymne van Georg Henschel,
spande de laatst© den kroon. He;
kom', mij niet onwaarschijnlijk voor.
dat het massief geluid van onz© eo-
gerecht
(lingswaarde heeft dan aardapj>e:en.
i D© Centrale Keuken te Rotterdam is
j opgezet voor een gebruik van 40X'
porties, van een liter voedsel, voor
j 10 cent per dag. Een moeilijkheid is,
I dat inon niet eiken dag weet, hóéveel
gegadigden er zijn. Woensdag wer-
den nl. de 4000 porties op 80 na uit-
bmatie-6 tempels.
Dit artikel komt juist op tijd! Het
Kon. Nat. Steuncomité heeft nl. Don
derdag een ciroulairo aon de Burge
meesters cn de plaatselijke Steunco
mités gezonden, waarin aangedron
gen wordit, op de instelling van cen-
o'oor&i ruetigoit had mogen worden
geëxposeerd.
G. KERKHOFF.
ONGELUK MET EfcN LIJKWAGEN
Gistermiddag sloegen in Kenau
park tie paarden van een lijkwagen
i doordat ztj schrikten voor een op-
„oro wu -.atuk. -.>^6 luw. i vvaaiend napier op ho Zij redeu
effect zou maken. Ik hoop werkelijkmel den wigen hét p.ausoen in waar
deze verdienstelijke zangeres nog bi] Jiekjc weM vernield,
©ens onder „gelukkiger" omstandig- JDaar kv,amc.n ,t.. paarden tot
heden, d.w.z. in onz© niet genoeg- teta j^,. den scll,,v wcrd de koei-
waardeeren concertzaal der Soc. Ver- j ~jer j van Hesteren, van den bok
eeniging te hooren. i Kea.inRerd. Hij bekwam eenige ver-
besohciden Was het aandeel h,onc- -
Zeer
van nicj. Marie Van Hove die de be-
wondingen van niet ernstigen aurd
't hoofd en de armen en werd in
verkocht, maar Doirferdaemiddas tai6 kaukous, ii»c tor bcspai-iiii van
btoBl ung«v«!r d« hel t «var zond»r hnakM m de noltorvtamsolie spijl,
dat dan,rvoor in do plaatse.ïjke om- ,- ,,lK,mf,t
handigheden eenig motief t<, vindon bereiding on dihnbutiowijze net
groote ingenomenheid wordt aan be
geleiding der vier liederen voor haar dö mrichung van dr. Van Veen bin-
r©koning had. Maai-wat zij deed was aangebracht. Daar verbond dr. Ooi
seer vK.-rdieiist/elijWy hoogs; muzikaal mar° dc wondcn, waarna Van Hoste
en smaakvol Van het orkest hoor- t ri>mig naar zij„ woning
don wij verder a.s no. 3 van het pro- werd vervoei^. Dv paarden bokwa-
gramma .^orahayda legende van mon -totse), van het rijtuig bra-
Svendecn, tvaarbij een verkiarende kfiJ1 bde boou) e'n evenaar. On. t lijk
ken de 1
verder te i
(Elders wordt dit overblijiven van
eten voorkomen, doordat den vorigen
dag het eten reodb aangevraagd moet
i worden.
1 Hef overblijvende eten wordt koste-
loor. afgestaan aan het Leger dee
Hcils en „Jeruel". Gelukkig, dat de
j Commissie een groote som ter bestrij
ding der kosten heeft ingezameld.
Een <ler commissieleden, die behalve
een belangrijke financioele bijdrage
ook het terrein voor de kokerij der
ventrale kouken heeft afgeetaan. deol-
dc mij mee, dat de Commissie
100.(KV heeft bijeengebracht. liet
weflk wan de C K. is te Rotterdam dus
aan het. particulier initiatief, met
steun van het Gemeentebestuur over
gelaten. Zooals reeds is opgemerkt,
wordt met de oprichting geen bedee
ling beoogd Het voedsel wordt dan
ook tegw.n den kos'.enden prijs ver
strek'. hetgeen blijkt uit de hierboven'
volon. De verkoopprijs van 10 cent per
liter, is zoo gestéld, wordt in dc cir
culaire meegedeeld, dat niet gedekt
worden rente en afschrijving der kos
ten van de kóokinstaLlatio, salarissen
enz., die uit het fonds worden bestre
den. Wanneer in ander© plaatsen der
gelijke organisaties worden opgericht,
wil liet Kon. Nationaal Steuncomité,
als dit noodig ia, d r i e-v i e r d e bij
dragen in de kosten. Ais bijkomend
voordeel van de centrale keukens,
wijst het Steuncomité er op, dat zij
als van zeivc de aandacht zullen ves
tigen op de mogelijkheid, dé spijsbe
reiding bij de arbeidend© klasse, die
tban3 nog vaak zoo veel te weneciien
Iaat, té verbeteren. Het komt voor, dat
arbeiders, die zwaar werk moeten ver
richten, soms in dogen geen warm
voedsel nuttigen, onidut het belong
tekst in het tekstboekje was opgeno-
men. .1 Is een M W mt» «n "''miXto j,"órden
Noorsohen artijd, waarbij bvtndsen een
veer lieve miiieii echieef. di, meer v0l,r
do,oi' uiterlijkheid, aardig© instru
mentatie, dan door diepte van gedach
te aantrekt. Een mooie vioolsolo van
Fcmverda was, geloof ik, we: het
voornaamste ged oei te van dit werk.
Met ©enig© pizzicati enz. is mij deze
alleen bij gebleven. Typischer was de
kennismaking met Cberubinis ouver
ture „Anacréon' waar we van het
koper volop konden genieten. (Ik
spreek hier van kennismaking omdat
he». programma niet minder dan 8 no
viteiten vermeMdle.) Dat was klare
muziek die door iedereen kan genoten
worden, verstaanbaar en begrijpelijk
Eooals ook Mozart's Symphonic. Die
te volgen is in iedere aiein ea io ieder
motief, zonder overlading die aan d©
klaarlic-d ecliaadt. En tot slot kregen
we BalJcimusik a us der Ojier „Boab-
d:i' der folate Maurenkönig. van M.
1 McekGWiky. Ook ©erete uitvoering t
SPUSl'lTDËELING. Doox u0
Commissie ter Spijsuitdeoling aan be
hoef tig eai zijn in do vorig© weck aan
omstreeks 450 gezinnen 5630 porlico
gekookte spijs uitgereikt cn 300 Hecto
liter steenkolen.
EVANGELISCH LUT11BRSCHE GE-
MBEFTTE. Door den Grooten Ker-
keraad der Evang. Luth. gemeente al
hier is Sn zijne vorga-der.ng van Don
derdagavond het volgende drietal ge
formeerd ter voorziening in de vaca
ture Ds. Schade van Westrum. Alfa
betisch: Ds. v. d. Chije, Ev. Lutli. prod,
te Doclinchem; Da. Drijver, Ev. Lu tb.
Pred. 'e Zaandam; Ds. Toxopeus, Ev,
Luth. Pred. le Amersfoort.
