Ga je mee naar den Hout?
BON
34® Jaargang No. 10407
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
WOENSDAG 2 ME! 1S17
HAARLEM S DAGBLAD
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem In dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 76-78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. De Verzekering der (per week) geabonneerden wordt gewaarborgd door „The Ocean" Rokin 151, Amsterdam.
ADVERTENTïENi Van 1-5 regels tl.—; Iedere regel meer 20 Cts. Reclames 30 Cts. per regel. Bij abon
nement aanzienlij;, rabat. Achtstuivers-advertentiên van Vraag en Aanbod, van 1—5 regels 40 Cts. per
plaatsing, elke regel meer 10 Cts. a contant. Buiten bet Arrondissement dubbele prijs.
Directie en Administratie: Qroote Houtstraat S3. Teleloonn. der Redactie 600 en der Administratie 724
ABONNEMENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd
ie (kom der gemeente) f 1.75. Franco per oost door Nederland f2.125. Afzonderlijke nummers f 0.15. Geillustr.
Zondagsblad, voor Haarlem f 0.45. Geïllustr. Zondagsblad voor de omstreken en franco per post f Ü.525.
Uitgave der N. V. Lourens Coster, Directeur J. C. PEEREBOOM, Teleioon 3082
Indertijd werd op omen wedstrijd van gedichtjts, geschikt om
op muziek te zetten, bekroond het versje „Ga je mee naar den
Hout?" van L. C. STEENHUIZEN. De musicus |OS. DE KLERK zette
het op muziek en wij hebben het nu in druk gegeven en stellen het
verkrijgbaar, uitsluitend voor onze geabonneerden, tegen 25 Cts.
per exemplaar.
Tegen inruiling van onderstaanden Bon en betaling van 25 Cts.
kan een exemplaar van het lied worden afgehaald bij den opzichter
van onze Tijdingzaal, in ons Bureau Groote Houtstraat 93.
Toen de componist het lied onlangs zong op een concert van
„Polyhymnia" verwierf het een daverend applaua en moest door den
zanger herhaald worden; de trissche, vroolijke melodie sloeg in.
voor een exemplaar van het lied:
„Ga je mee naar den Hout"
uitsluitend voor geabonneerden op HAARLEM'S DAGBLAD,
tegen betaling van 25 Cts., verkrijgbaar bij den opzichter
van de Tijdingzaal, Groote Houtstraat 93,
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
AGENDA"
UOiNDiEiRDAG 3 MEI.
Schouwburg, Jansweg: N. V. Het
Tooneel.
Orgelbespeling Lu d« Groote- of St.
Ba-vakebk, vari 7—8 uur.
Bioscoopvoorstellingen; Cinema Pa
lace, Gr. Houtstraat. Bioec. Theater,
Gr. Maikt. Apollo-Theater, Barteljo-
risstraab
Prol. Van dor Steur.
Onze oud-stadgenoot. de heer
J. A. G. van der Steur, die (teruimen
tiid buitengewoon tijdelijk hoog
leer a&/ was aan de Delftsehe Acade
mie. is daar uu. zooals te verwachten
was. tot aewoon hooKleeraor be
noemd. met welke onderscheiding wij
hein van harte geluk wenschen.
Toen Van der Steur als jonge man
ziin graad van bouwkundig ingenieur
- te Delft Behaald had. vestigde hii
zich tc Haarlem als architectzijn
vader, zelf architect, woonde hier.
hh had te Haarlem ook zijn aan
staande vrouw gevonden en 't scheen
wel. of hii hier voor aoed was en blij
ven zou. Vooral toen hii zich voor
een Raadscandidatuur liet vinden,
want zoo'n zetel kleeft en misschien
zou later een wethouderschap
Maar waartoe daarover te fanta-
seeren Hii is hier niet gebleven,
maar naai' Den Haas vertrokken,
toen hit met Cordonnier het Vredes-
i>a!eis zou bouwen. Of daartoe mee
aanleiding heeft gegeven, dat hii hii
de stemming voor den Raad het niet
gehaald heeft kunnen wii niet zeg
gen. maar de reden waarom hii niet
gekozen werd. is merkwaardig ge-
taoeg om er hier even aan te herinne
ren.
Van der Steur droeg een lorgnet. En
zooals vele brildragende menschen
keek hii vaak. wanneer hii met
iemand sprak. er over heen. Daarom
zei het Dubliek hii was pedant. Dus
werd hii niet gekozen.
t Is heusch waai- gebeurd de kie
zers hebben een bekwaam man niet
gewild, omdat hii over zijn lorgnet
heenkeek 1
Zulke dingen doen ze nc niet meer.
o neen. AUeen vragen ze maar. of
iemand politiek goed rechts of uiterst
links is en dan is het al best. Of hii
bekwaam is. een helder hoofd heeft,
dat is biizaak
stadsnieuws
Nekkramp.
Te Haarlem heef: zich een ges al
Van nekkramp voorgedaan.
OTTO KNAAK Te Zandvoori is
op 50-jarigen leeftijd overleden de
heer Glto Knaap, die geruixnen tijd
medewerker aan ons blad, waarin hij
Parijsche brieven schreei, die, talent
vol schrijver, als de heer Knaap w as,
gaarne gelezen werden.
De heer Knaap, was op Java gebo
ren en werkte jaren'ang ten kantore
dor Escompto-Maatschappij. In Ne
derland werkte hij eerst mee aan de
Groene én daarna aan „De Tele
graaf", waarna hij zich te Parijs ves-
tigde. De oorlog voerde hem weer
naar Nederland terug, waar hij een
tijdlang een ie Valkenburg verschij
nend blad redigeerde, dat voorname
lijk onder de uitgeweken Uelg<n ge
lezen werd. Den laatsten tijd vertoef-
de hij te Zandvoori
Muziek.
Derde Concert dooi
de leeraren van het Instituut
voor muziek.
De heeren P. de Waardt en Ley-
densdorff openden het concert dat
gisterenavond in do Kroon gegeven
werd met een sonate van Bargael voor
viool en piano, zooals het 'program
ma vermeldde, maar aangezien dit
werk een duo is voor twee instru
menten en niet een solo met piano
begeleiding zoo ware het beter ge
weest, de piano het eerst te noemen
zooals dat nu eenmaal gebruikelijk
is. t ls een mooi werk met een kern-
i achtigo eerste Allegro satz, een schoon
zangrijk Andante en een brillont fi
nale, hoewel daarin toch ook veel
maakwerk voorkomt. De vraag waar
om zulke werken die toch in zoo me
nig opzicht aangenaam aandoen niet
meei op de concert-programma's wor
den aangetroffen is hiermede te bo-
antwoorden dat ze geen eigen karak-
ter hebben waardoor ze een blijvende j
waarde missen. Al zou ik alle wer-1
ken op dit eene werk na van Baigiel
kennen, nooit zou ik uit deze sonate
den toonzetter kunnen hooren. Dat dit
voor de levensvatbaarheid van een
kunstwerk een vereischte is ziet men
bij Bach, Mozart, Haydn, Beethoven,
Chopin, Brahms etc. etc. Maai- al
draagt dit werk ook geen eigen ka
rakter, toch klinkt 't natuurlijk, H na
tuurlijke wordt niet opgeofferd aan
het „Noch me Dagewesenes" wat zoo
vaak het eigen karakter moet voor-
stellen. Aan de spelers stelt het werk
hoog© eischen op technisch gebied, die
schitterend overwonnen wei den. Toch 1
meen ik in den heer de Waardt meer
den solist dan den ensemble-speler te
moeten zien, aangezien bij te weinig
rekening hield met de toonsterkte die
een viool bij machte is voort te bren
gen. Daardoor stonden de viool en de
piano-pariij elk afzonderlijk naast
elkaar en vormden geen eenheid. Me
juffrouw Vogelpoel zong daarna een
aria van Bach met begeleiding van
piano en viool op lofwaardige wijze.
Haar stem is vooral in de~hoogere
tonen krachtig en ook het timbre is
daarin vol en rond. Maar 't midden-
register klinkt mat en 't was opvul
lend hoe haai- nuanceering steeds af
hankelijk bleef van de toonhoogte.
Dat dit op de voordracht zijn invloed
uoet goden spreekt van zeil. De lieer
Canivez speelde een Suite van Bach
voor violoncel zonder begcieiding, een
praeslatie, die bij violoncellisten meer
waardeering zul vinden dun bij een
concert bezoekend publiek. Zeker, hef
is een moeilijke taak die de heer Ca
nivez zich luennede gesteid had en
die hy ook uitstekend heeft volbracht,
doch wien zich niet door den naam
van Bach laat suggereeren zal blij
ven bij een koele appreciatie. Trou
wens. zooals zoovele werken van Bach,
is ook dit werk niet voor concert-
voord racbt geschreven, en zeker zou
Bucli grooie oogen hebben opgezet
A-s hij zijn werk iti aeze omgeving
zou hebben gehoord. Over 't „{sprook
je'' dat door mejuffrouw Booleman
werd gedeclameerd en begeleid werd
dow den heer de Waardt die daar
voor de muziek schreef kan ik aiicen
zeggen dut mij deze kunstuiting al
heel weinig sympathiek is De twee
heterogene beetanddeelen, de pianu
klonk ui tiet gesproken woord verbin
den zich niet tot een geheel, en dat
is te meer 't geval als de klank der
slem zich niet t minst richt naai- do
toonsoorten en harmonieën die ge
speeld worden, liet concen werd be
sloten met'een serie piano-soM door
den heer de Waardt van Karei Ober-
siadt, T. H. H. Verheij en Gottschaik,
waarin wij de •geegenheid hadden
den lieer dc Waardt in zijn geheele
kracht te ieeren kennen. Al deze wer
ken zijn in virluosen genre geschre
ven, hun muzikale waarde is mis-
echieu aiieen op de „Danse de la Fa
vorite" van Karei Oberstadt na, niet
groot, de etude van Gottschaik is zelfs
inei zijn oud en uit-den-tijds piano
effect (een voortdurend toonrepetee-
ren van de melodievoerende stem)
nauwelijks al3 kunstwerk te noemen,
t Is echter gelukkig dat niet alle pia
nisten 't zelfde genre huldigen, want
wat zou dat verveend zijn. En daar
de heer de Waardt het in zijn genre
tot een enorme ontwikkeling gebracht
heeft, breng ik hem gaarne een even
groote hulde als hem gisteren door
de aanwezigen gebracht is geworden..
G. A. M1CHËLSEN.
Het Meifeest.
Ook dit jaar hebben aan de wering
van 't Meifeest dat uitging van den
Haarlemschen Bestuurderebond, de
afdeelingen Haarlem en Sc-hcrten
van de S. D. A_ P. en de eoc.-dem.
Vrotrwenclub zeer velen deelgenomen.
Deoptoclht..
Het was ruim 7 uur toen de stoet
van deetnèmenden aan de beiooging
ondier vrodiijke en opgewekte mu
ziek er deden zich twee muziekcorp
sen hooren en door de Haarlem-
sche politie begeleid zash in bewe
ging zette. Van de Groote Markt,
de plaats van opstelling, ai, ging het
door Zijlstraat, Naseauiaan, Kenau
park en verder langs de door ons ge
melde wegen, door Kleverpark en
Soliotenkwartier naar de Parklaan,
waar de stoet werd ontbonden.
Voorop liepen de drager» van de
banier van den Haarlemschen Be
stuurdexsbond. Dan volgden de vaan
deldrager van de S. D. A. P. en ver
dei de organisaties met banier af
vaandel, die wij vermeld hebben. Het
was een lange rij van betoogers. On
der hen merkten wij op personen die
reede jaren lang aan den strijd voor
het socialisme hebben deelgenomen,
geharnaste strijders, maar ook meer
jeugdigen, mannen en vrouwen, allen
bezield met liefde voor een zelfde
kleaaJ. Ook een aantal militairen gin
gen in den stoet mede. Verder nam
o.m. ook nog de soa-dem. jeugdor
ganisatiie aan de betooging deel.
Overal hadden zich velen geschaard
om den stoet te zien passeeren. Te
8 1/2 uur was 't eindpunt bereikt.
Toen begon de vergadering in den
Schouwburg.
Inden Schouwburg.
Binnen weinige o ogenblikken was
de Schouwburg geheel bezet. De voor-
zi titer van den Ilaarl émsdhen Be-
stuurdersbond opende de vergadering
met een korte toespraak, waarin werd
gememoreerd 't doel van het Mei
feest. Hij stelde verder voor om aan
de Hollandsche delegatie op de in
ternationale soc.-dem. conferentie
voor den vrede te Stockholm te zen
den een betuiging van sympathie met
het streven van de delegatie.
Onder applaus werd daartoe beslo-
Wn. In dtie betuiig)! ng wordt
wenscli geuit dal de deiiegat e in haar
moeilijken arbeid moge slagen en een
vrede moge bewerken, die de mensoli-
heid verhindert mede te maken een
tijd a.'is dien, welken men nu beleeft
Nadat daarna „De Stem des Volks"
een paar nummers had doen hooren,
was 't woord aan den spreker van den
avond, Dr. Th. v. d. Waerden. Spr.
zeide dat niemand had gedacht '.oen
een arbeider op een internationaal eo.
cia.istencongres zijn stem deed hooren
tot viering van den 1 Mei-dag en daar
toe werd besloten, dat voor de soc.-
dem. beweging van zooveel beteekenis
zou worden. Die dag is nu geworden
't feest van den arbeid, een waarop
men nieuwe krachten pul om den
strijd te voeren tegen het kapitalisme.
Hij ging na dat in de 16e eeuw in En
geland 8 uur te moeien arbeiden een
straf op een misdaad was en stelde
daar tegenover den langen arbeidsdag,
die in latere tijden de arbeiders moee
ten doormaken. Door "t moderne ka
pitalisme, aldus spr., is de arbeid ge
worden een eentonig en troosteloos
werk, een langdurige, een altijd doen
van 't zeifde.
Maarals een gevolg daarvan
ontstond een gevoel \an saamhoorig-
heid, van solidariteit onder de arbei
ders. Dat werd de geboorteklok voor
socialisme, dat geworden is een in
ternationale mach:. Gloren kwam
daarmede voor de arbeiders doo, de
wolken van somberheid T licht der
bevrijding. Wij zijn daarom dankbaar
aan die stem van een eenvoudig ar
beider, die ons opriep om te laten
zien de groeiende macht van hei so
cialisme. De Meidag is geworden een
aiheiderafeestdag. Tot uiting ie nu
gekomen een eenheid van willen en
een eenheid van gevoel. Nadat men
liad gezien, dat men er niet alleen
kwam met een economische, met oen
vakactie, betoogde spr. verdei, ging
men "t politieke wapen bezigen en jon
algemeen kiesreeht eischen. Daarvoor
is de strijd lang gevoerd. Maar wij
voelden, dat wij dat kiesrecht zouden
krijgen. En wij verheugden ons er in,
dat ook de vrouwen mede gingen strij
den voor een menschwordiug en op
1 Meidag aan 't hoofd van den stoet
gingen. Wij wisten dat 't algemeen
kiesrecht niet meer was tegen tg hou
den.
Wij etaan nu voor een algemeen
kiesrecht voor de mannen. Maar een
noodzakelijke aanvulling daarvan is
een algemeen kiesrecht voor de yrou-
wen. Daar zetten wij den 6trijd voor
voort- Vervolgens zette spr. uiteen,
dat nu de 1 Meidag een dag is waarop
een schaduw valt. Allen gaan gebukt
onder de gedachte, dat wij nog midden
in den wereldoorlog staan. Echter,
daar zijn nu vredeegedachten in de
wereld gekomen en aller oog is ge
richt op t schamele socialisme om tov
den vrede te komen. Men weet, zei de
spr.. dat het van ons moet komen. Dat
Is 't lichtende van de sombere dagen
van heden. Maar daar ls meer. En
1 dan gedacht spr. wat geschied is in
Rusland waar, aldus epr., de bloea-
czaar regeerde, 't land van de grootste
ellende en waar nu voor velen een dag
J van vrijheid ie aangebroken. Hulde
aan hen, die daar hun leven in de
waagschaal stelden om aan anderen
de vrijheid te geven. Wij groeten hen,
die vooraan in de rei staanden, die
pionniers van onze bevrijding, nep
spr. onder applaus uit.
Hij weidde daarna uit over de betee
kenis van den Meidag. Het gaat op
dien dag niet meer om hooger loon en
een korter arbeidsdag, zeide spr. Het
doel is om de menechheid gelukkig te
i doen zijn, om te maken, dat onze vrou-
wen niet meer de slavernij van het ka
pitalisme behoeven te torsen, dat wij
onze kinderen Ln vrijheid kunnen op-
voeden, dat wij van 't leven kunnen
genieten. Het eocialisme is 't einddoel,
de verovering van de productiemidde
len voor de gemeenschap. Wij willen
de menechheid van 't kapitalisme be-
i vrijden. Is eenmaal de menechheid
I daarvan bevrijd, dan zal de lento aan-
breken, en de 1 Meidag zegt dat de
lente komen zal dan zullen de men
schen vrij en blij kunnen leven, be
vrijd aU zij zijn van de zorgen van 't
stoffelijke.
Na de meermalen door applaus on
derbroken en met applaus begroete
rede, bracht „De Slem des Volks'" nog
een paar liederen len gehoore en daar-
na sprak de voorzitter van den Haar
lemschen !Be6tuurder)3bond 't slot
woord. Hij bracht dank aan den epra-l
ker en aan „De Stem des Volks" en
verder aan de politie van Haarlem en
van Schoten, die, zeide spr., ons bij
zonder heeft bijgestaan om ons heer- j
lijk Meifeest goed te doen slagen. Vol
doening spiak spr. er over uit, dat
men er in is geslaagd om ter gasbe-
1 sparing vroeg te eindigen en daarme
de aan de bourgeoisie een voorbeeld te
geven, aldus eindigde de voorzitter.
Prins Hendrik.
Prins Hendrik zal op Zaterdag 12
Mei de vergadering van de Holland-
sche Maatschappij der Wetenschap- j
pen te Haarlem bijwonen en deelne
men aan liet daaropvolgend dejeuner.
(Zie vervolg Stadsnieuws op p&g. J)
Uit de Omstreken
SCHOTEN. Raadsstukken.
Donderdag a.s. zal de Raad vengade-
ren. B. en VV. etetlen voor, voor ken-
I' nisgeving aan te nemen een ongezegeld
verzoekschrift van J. J. Moser om
vergunning tot het inzamelen van
gelden om straatmuziek te mogen ma
ken.
Het door den heer H. G. Rijs ver
zochtte ontslag als Ie ambtenaar ter
secretarie en als secretaris van hot
scheidsgerecht te verteenen tegen 16
Mei «.s. In handen te sleden von B.
en W. om advies het voorstel van hét
raadslid Souverein, regelende den
duurietoe. I:.g voor het gemeente-per
soneel, alsmede dat van de afdeeling
Haarlem van den Bond van Locomo-
tiefpersoneui inzake de uren waarop
gas wordt geleverd.
Geldieening. Overeenkomstig
het advies van de Gascommissie aan
de gaafabt i k een geldieening toe tc
6taan ten bedrage van f 32.000 ten be
hoeve van uitbreiding en vernieuwing.
Eveneen» op advies van de gascom
missie een 2e wijziging aan te bren
gen in de sa'arisregeling van de
ambtenaren van het gasbedrijf in dien
zin, dat kan worden aangesteld een
techn ecl: ambtenaar, een dhef-fitter
én een mon'.eur electr.cien, ieder op
f iOOü salaris per jaar.
Onder weder aanbieding van het
adres van den heer P. Vink en' ande-
re veehouders inzake wijziging van de
melkvet-ordening, deeien B. en W. de
noodzakelijkheid v an wijziging niet ln
te z.en en adviseeren mitsdien afwij
zend op het verzoek te beschikken.
Ook stéllen B. en W. voor niet te
v oldoen aan het verzoek van den heer
L. van Asp er en, onderwijzer aan
school A, om hem een bedrag te ver
goeden van f 30 \vegen3 buitengewone
kosten, verband houdende met zijn
verhuizing van Lelden naar Sohoten.
Ook niet aan dal van den belasting-
ambtenaar J. Ml Westendorp om
hem van gemeentewege een woning te.
verschaffen of tegemoet te komen in j
de huur van zijn tegenwoordige wo- j
ning. De heer P. C. Wezel te Scdto-
ten, de heer N. J. Michel te Haarlem,
de wed. J. Zipp, geb. Beek te Haar
lem, den heer L. A. Weber te Haar
lem en de heer P. Kings te Santpoort,
lrebben niet Yo2daan aan een besluit
van B. en W. om te voorzien in goed
drinkwater, kerstellen van privaat-
putten etc., mitsdien stellen B. en
W. voor onbewoonbaar te verklaren
petceel 317, Rijksstraatweg, Tugela-
straat 46, Gen. Cronjéstraat 55, Reitz-
straat 77, Rijksstraatweg 170, Reitz-
traat 75 en 73, tevens perceel Hooge
woerddwarsstraat 2a, hetwelk niet
moei' door het aanbrengen van ver
beteringen in bewoonbaren toestand is
te brengen.
LI MUIDEN, VischvoorBel-
g i en Noor d-F rankrijk.
Sedert enkele dagen worden van U-
rnuiden belang»::ke hoeveelheden ver-
sche zeevisch per spoor naar België
en Noord-Frankrijk verzonden ten be
hoeve van de daarvoor in aanmerking
komende bevolking. Zoowel de Hol-
landsche Spoorwegmaatschappij als
de Nederlandeche Staatsspoor hebben
zich welwillend bereid verklaard, dit
vervoer geheel kosteloos te doen. De
visch wordt gezonden aan de Bo'gïum
Relief, die een vertegenwoordiger te
IJ muiden heeft aangewezen, die me
de geheai belangeloos voor baar op
treedt. De Engc-lsch© Fish-Export al
hier stelt dagelijks zooveel van de
haar toegewezen hoeveelheid versche
zcevisch voor dat doel beschikbaar als
benoodïgd is en maar eenigszins door
iiaar gemist kan worden, terwijl de
verzending naar Belgie en Frankrijk
plaats beeft met goedkeuring van de
Duitech© Regeering. Zoo werden de
laatste dagen 15 en meer waggons per
dog van lJmuidea voor dat doel ver
zonden.
Meer veiligheid voor
de opvarenden. Naar aanlei
ding van het gebeurde met de beman
ning van den «toomtrei'ler Tres Fra-
Lres, waarvan de bemanning twee et
malen ln een roeiboot heeft moeten
doorbrengen, is na een samenspreking
tusschen de Vereeniging van Ree-
ders, de Zeeliedenvereeniging Volhar
ding en den Algem. Nederl. Zeemans
bond te IJmuiden, door de reeders
toegezegd, dat de reddingbooten der
stoomtreiiers van zeiltuig zullen wor
den voorzien,
Oorlogszee-ongevallen
wet.— Zooala we destijds berichtten
werden de vertegenwoordigers der
Zoediedenvereenigiiigon te IJmuiden,
die in een mondelinge onderhoud met
den Minister van Financiën over een
verhoogde uitkeei-ing ingevolge de
oorlogszeeongevabenwet, tot de be
trekkelijke reederijen verwezen voor
een eventueelc inwilliging van het
verzoek. De daaropgevolgde bespre
kingen hebben tot resultaat gehad, dat
de vereeniging van Reeders te IJmui
den de besturen der zediedenver&eni-
gingen al da an verzocht heeft schrifte
lijk voorstellen tot aanvulling der loo-
pende verzekeringen in te willen die
nen.
Binnenland
DE TWEEDE KAMER. Uit "s-Gra
venhage wordt aan de Telegraaf ge
meld: De Tweede Kamer heeft in het
loopende zittingjaar reeds 94 verga-
delingen achter den rug. Dit is een
hoog cfjfer. Veimoedelijk is m geen
enkel ander jaar van ónze parlemen
taire historie dit aantal op dezen da
tum bereikt. Het behoeft deur ook niet
te verwonderen, dat hot aantal blad
zijden van de „Handelingen' even
eens bijzonder groot is, voor den tijd
van 't jaar. Het bedraagt 2385. Om te
doen zien. hoe vèr vorige jaren zijn
overtroffen, geven \Ve dit lijstje, hel
oijfer van vergaderingen en bladzij
den vermeldend op denzelfden dag
(25 April).
Jaar. Aantal ver gad. Aantal bladz.
1914 68 1872
1915 63 - 116»
1916 62 1620
1917 94 2385
Een verzekerinesmonopoiie.
Aan het'departement van Finan
ciën is Dinsdagmiddag geïnstalleerd
de onlange ingestelde commissie voor
voorlichting omtreut de moeilijkhe
den. welke bii hel biengeu aan den
statu van het levensverzekerings-
bedriif zich zullen voordoen en om
trent de wijze waaroD die moeilijkhe
den zullen kunnen worden overwon
nen en de maatregel zal kunnen wor
den in- en doorgevoerd.
De Minister van Financien hield
daarbii een rede. waaraan het vol
gende ontleend is De verandering in
de verdeeling van hei volksinkomen,
door den oorlogstoestand -teweeg
gebracht. betreft niet slechts de inge
zetenen onderling, maar ook hen al
len td zemen tegenover den Staat.
Van het totale volksinkomen trekt de
Staat, als gevolg van den oorlogstoe
stand. een veel grooter deel tol zich.
dan voorheen geschiedde. In de eerste
plaats geschiedt dit ln den vorm van
belastiiiKverhcoging en van uilbrei-
ding v ar. het belastinggebied. Doch
daarbii blijft het niet. WH hebben
geen groote financieele schoonmaak
voor den boeg. zooals de oorlogvoe
rende landen. De belastingsohrpcf
w erd allengs meer aangedraaid, naar
gelang de oorlogstoestand het noodig
maakte. Maar die financieele opera
tie kan slechts met zekere matiging
worden voortgezet, wil men geen ge
vaar looDen den patiënt zooveel uil te
sniiden. dat liii ziin levenskracht er
bii Inboet
Als minister van financiën werd
ook Ik door de omstandigheden ge
dwongen mijn blik te richten naar de
Staatsmonopolies. Over het algemeen
ligt fnlusschen. naar miine e'.elliee
overtuiging, voor ons land de finan
cieele uitkomst in die richting niet.
De ervaring heeft geno> cüitn ge
leerd. dat fiscale monopolies oo het
gebied d6r gosdenproductie meer
schade deen aan de particuliere nil-
verheid, dan zit voordeel afwerpen
voor den Staat. Oo het gebied van
het verkeer is er voor toepassing van
het monopoliseeringsdenkbeeld al
even weinig plaats. Slechts één ter
rein bleef er. naar het mii voorkwam,
over. waarop het denkbeeld der mo
noooi iseering ln banden van den
Staat ernstig in overweging moest
worden genomen. Dat is het terrein
der verzekering.
De Staat is oo dat gebied reeds geen
vreemdeling. Met beleggingen od
groote schaal bemoeit hii zich reeds,
zoowel bii de Rijkspostspaarbank en
de Rijksverzekeringsbank ais bii de
pensioenfondsen van ambtenaren en
hunne weduwen en weezen. De onge
vallenverzekering behoort reeds lang
tot het terrein van ziin werkzaam-
heid en de sociale verzekering staat
aan den vooravond van belangrijk te
worden uitgebreid. Die takken van
verzekering, de asschooesters van het
levensverzekering- en liifrentebedriif.
brengen den Staat echter geen in
komsten in. Zii leggen hem in slede
daarvan nieuwe kosten op. Bii de
sociale verzekeringen is de dwang,
om in die richting te gaan. onmisbaar
gebleken de winstgevende verzeke
ringen gedijen in de atmosfeer der
vrijheid, om al dan niet van haar
diensten gebruik te maken. Dit zal
zoo bliiven. ook al worden deze laat
ste vei zeker in astakkeu overgebracht
in handen van den Staat zelf.
Waar het mii weinig twijfelachtig
scheen en nog schijnt, dat een mono
polistisch Staatslevensverzekeringsbe-
driif oo den duur niet onbelangrijke
inkomsten in Ts Rijks schatkist znJ
kunnen doen vloeien, mits liet oor
deelkundig. met kennis van zaken,
wordt opgezet en beheerd, was mijn
aanvankelijk voornemen u. mijne
heeren. uitsluitend advies te vragen
over de wlize waarop zulk een Staats
bedrijf zou moeten worden ingericht
om goed te kunnen werken. Ik dacht
daarbii vooral aan den overgangs
toestand. waarin het noodig ziin zal.-
het bedriif van de narticuliere onder
neming naar den Staat over le bren
gen zonder onnoodie wonden lo
slaan, zonder particuliere belangen
meer te schaden dan strikt onvermij
delijk is. Toen mii Intusschen bleek,
dat een ruimer opdracht door sormnï-
een uwer werd gewénscht. heb ik niet
geaarzeld aan dat verlangen tegemoet
te komen. Ik acht het voorts vanzelf
sprekend. dat onder uw opdracht ook
begrepen is her uitbrengen van ad
vies omtrent de baten, welke voor de
schatkist van een Riikslevensverzeke-
ringsbedriif ziin te verwachten.
Voorts eaf Ik reeds uiting aan miin
voornemen, uw verslag en de afzon
derlijke nota's, welke sommigen uwer
daaraan mochten willen toevoegen,
publiek le maken.
Do Minister besloot..Ik ontveins
mii niet. dat men zich van een monc-
Dolitie. als door mii wordt beoogd,
vooral ln de eerste laren van zün wer
king. geen goudeD bercen mag voor
stellen. en ik weet zeer wel. dat aan
de verwezenlijking van miin denk
beeld groote bezwaren verbonden zijn.
vooral in het overeanestijdperk. Men
onttrekt nu eenmaal geen enkel be
drid. hoe weinig dic-d hei ook in het
economisch maatschappelijk leven
moge ingrijpen, aan de sfeer van
werkzaamheid der -rticuliere onder
neming. zonder od bezwaren te stui
ten. Intusschen. bezwaren zijn er om
te worden overwonnen voor geen
tiid en onder geen omstandigheden
geldt dit xoo sterk als thans.
Nu gii. mijne heeren. u eenmaal be
reid verklaard hebt uw advies te ge
ven. kan ik er staat co maken, van u
niet alleen bezwaren te zullen verne
men. maar dat gii voor zoover gil
de n oeiliikheden. welke gii voorziet,
niet or.op!oaoabr acht. ook den weg
zult vviizen waarlangs de bedenkin
gen die bii u croriizen. zullen kunnen
worden te boven gekomen. De arbeid,
dien ik van u vraag, eischt spoed. De
behoefte der schatkist is groot en he
laas daeeliiks toenemend. Het zoeken
naaf de middelen tot dekking daar
van llidt geen uitsleL Ik vertrouw
daarom, dat gii mii uw advies zult
uitbrengen met den grootsten spoed,
die is overeen te brengen met den
err.st der zaak en den omvang van
uw onderzoek."
De voorzitter der commissie. Mr.
A. Tak. advocaat-generaal bij den
Hooeen Raad der Nederlanden, be
antwoordde "s Ministers rede. „Uw
besluit zoo zeide hii o. m.. ..tot ma-
noDoliseering. zoo moceliik. van het
verzekeringsbedrijf is met uiterst ge
mengde gevoelens begroet. Eenarzijds
geprezen als een genialen gr.'p. geeft
bet anderzijds aanleiding tot ernstige
critiek. Buitengewone omstandighe
den eischen ingrijpende maatregelen,
die soms piin doen en wonden slaan.
Doch de talrijke vertegenwoordigers
in het midden onzer commissie van
hei particulier initiatief en het haar
toegekend recht om de wenschelijk-
heid van den voorgenomen maatre
gel te toetsen, bieden waarborgen te
gen eenzijdigheid en verkeerd inzicht,
die beiden door worden verfoeid.
De kritiek, die zich thans nog ceheel
aan de oppervlakte van het onder
werp beweegt en tot dusverre in hare
uitingen somwijlen eer prikkelt dan
opbouwt, wachte dus ons straks le
uubiiceeren gedocumenteerd oordeel
af. waardoor zii tevens het verwiit
ontgaat niet het algemeen belang,
doch verkeerd egoïsme te dienen."
