Verstrekking van Maik. 3Sc Jaargang No. 10525 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. WOENSDAG 19 SEPTEMBER 1917 HAARLEM S DAGBLAD Tot de plaatsing van advertentie» en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstraat 76-78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. De Verzekering der (per week) geabonneerden wordt gewaarborgd door „The Ocean" Rokin 151, Amsterdam. de dorpen Jn den omtrek waar eea Agent gsTestigd ABONNEMENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem sbla Uitgave der N.V. Leuren* Coster, Directeur J. C. PEEREBOOfó, Teletoon 306k "is (kom der gemeente) f 1.75. Franco per post door Nederland 12.1V-. Afzonderlijke nummers f6.15. Geïllustr. Zondagsblad, voor Haarlem f 0 45. Geïllustr. Zondagsblad voor de omstreken en frauco per post f 0.E-01 ADVERTENT1EN t Van 1-5 regels tl.—', Iedere regel mser 20 Cts. Reclames 30 Cis. regel. Bi) at on nement aanzienlijk rabat. Achutuivers-advertectien van Vraag en Aanbod, vau 15 regels 40 Cts. per plaatsing, elke regel inner 10 Cts. a contant. Builen bet Arrondissement dubbele prijs. Directie en Administratie* Groole Houtstraat 98. Teleloonn. der Redactie 600 en der Administratie 724 DIT NUMMER BESTAAT UIT ZES BLADZIJDEN. EERSTE BLAD. Burgemeester en Wethouders van Haarlem brengen ter kennis van de gasverbruikers, die boven dien op het electriciteitnet zijn aangesloten, dat zij van 1 October 1917 af tot 31 Maart 1918 geen gas voor verlichting zullen ontvangen. Weust üuitsiia&woon zuinig eet uw brandstol'. Koleadistriimtie fllsmct Uairlem sa Omstreken (gemeenten Haarlem, Blocmendaal, Beifticbrock, Heemstede, Schoten, Spaarndam, Haarlemmeriiede en Spaarnwoude). De Brandatoffon-Commissio maakt het volgende bekend: 1. De eerste ■verstrekking van braml- stoffenbons voor de gemeente 11 a a r- 1 e rn zal plaats hebben op: Vrijdag 21 September voor hen wiör namen beginnen met A, B, C en D. Zaterdag 22 September voor hen wier namen beginnen met E. F. G en H Maandag 24 September voor hen wier namen beginnen met I, J, K en L Dinsdag 25 September voor hen wier namen beginnen met M. N. O en P. Woensdag 20 September voor hen wier namen beginnen mot Q, ït. S. T en U. Donderdag 27 September voor hen wier namen beginnen met V, YV, X, Y en Z. van 's morgens 9 tot 's middags <S uur in het bureau van de brandstof- fencommissio Gedempte Oude Gracht Ne. 18. 2. Inwoners van de gemeente B 1 o o- m e n d a a I aullen bons kunnen ha len op: Maandag 24 September in het ltan- toor van den gemeente-opzichter te Bloem endaal, Dinsdag 20 September ill het distri butie-kantoor te O verveen, en wel op heide dagen tusschcn 9 uur v.m. en 4 uur n.ni. Woensdag 26 September aan het luns van den agent Smits (Aerden- hout) en onderdag 27 September aan het Raadhuis te Bennebroek (voor Vo gelenzang) op beide laatst genoemde dagen tusschcn 9 v. in. tot 2 uur n.m. 3. Inwoners van dc gemeente Heemstede zuk'en hun bons kun nen halen op Maandag 24 September aan liet magazijn van het distributie- bed rijf op het Raadhuisplein (dorp). Dinsdag 25 September en Woens dag 20 September bij den politiepost Bosch en Vaart Boekenroodestraat 9 .stadskwartier) en wel op alle gé- noemde dagen tusschen 9 uur v.m. tot 4 uur mm. 4 Inwoners van de gemeente Spa a rndam zullen hun bons kun nen halen op Donderdag 27 en Vrij dag 28 September in de Raadszaal te Spaarndara en wel tusschen 9 uur v.m. lot 3 uur n.m. 5. Inwoners van de gemeente Haar lemmerl iedc en Spaarn woude zul'en hun bons kunnen ha len op Maandag 24 September aan het gemeentegebouw Teding van Berk houtstraat (stadskwartier). Dinsdag 25 September aan het ie- vensmiddelenbureau Halfweg, op bei de dagen van 9 .uur v.m. tot 5 uur n.m. en op Woensdag 26 September bij den heer Molenaar te Pennmgs- veer van 9 uur v.m. tot 2 uur n.m. 6. Inwoners van de gemeente S c h o t e n kunnen hun bons afhalen op. Maandag 24 September, Dinsdag 25 September, en W oensdag 26 September bi liet gymnastieklokaal van de La ger.? School in de Soendastraat en wel tusschen 9 uur v.m. en 4 uur n.m. 7. Inwoners van de gemeente Ben nebroek kunnen hun bons tus- echen 9 uur v.m. tot 2 uur n.m. halen op Donderdag 27 September en Vrij dag 28 September in het Raadhuis to Bennebroek (op 27 September tevens gelegenheid \oor inwon ?rs van Voge lenzang om de bons af te halen). 8 Ds envaloppen met bons wor den alleen verstrekt op vertoon van de brandstoffjnkaarten, zoodat deze bil bit af balen der bont me degenomen moetan worden. 9. Ten einde dc verstrekking van bons vlug te doen plaats hebben is er op genoemde dagen geen gelegenheid lot het vragen van mondeling© in lichtingen en liet indienen van recla mes. Bij de bons vindt men een circu laire* met toelichtingen. 10. De bons voor de leden van de« Werkinans Vriend en van de andere coöperatièn zijn reeds aan de bestu ren verstrekt geworden, zoodat de le den dier vereenigingen op de genoem de dagen hunno lft>ns niet behoeven af te halen. Degenen die hun brand stof betrekken van de C o p e r a t i e ,,V o o r a 1 e n d er H. Y. S. M." zul len geen brandstoffenbons van de b.randstoffencommissie kunnen ont vangen, daar deze Ccóperatie de brandstoffen rechtstreeks van de Ilijkskolendistributie krijgt toegewe zen. 11. Alle openbare gebouwen, ker ken, gestichten enz. die ton aanvraag voor brandstof hebben ingediend heb ben eene toewijzing voor brandstof ontvangen. Voor zoover Zaterdag 22 dezer die toewijzing niet ontvangen zijn, worden de besturen verzocht a's- nog een aanvraag voor brandstof' n bij het brandstoffeuburoau in te die nen. 12. De winkels, kantoren enz. (voor zooveel daar gestookt wordt) zullen in de komende weken, toewijzingen voor brandstoffen ontvangen. Er wordt reeds nu opgewêzen dat dezo dezo toewijzingen zeer klem zullen zijn, zoodat op de grootere kantoren door concentratie van personeel i n enkele kamers het aantal stookgeie- genheden tot liet uiterste beperkt zal moeten worden. Direceur Brandstoffen-Bureau, REITSMA. Weast iiuitenguwoon zuinig met uw brandstof. De Directeur van het Gemeentelijk Levensmiddelenbureau te Haarlem, brejigt ter kennis, dat de commissie voor goedkoope Melk zitting zal houden in zijn bu reau kamer No. 11 op Donderdag 20 September 1917, van 1—5 u. n.m. voor bon, die in het bezit zijn van een ge nummerd aanvraag-formuLier. (Num mers 1500). Volgende zittingen worden nader bekend gemaakt. Verbad vervoedereB ïau Consumptie 'Aardappelen. De Gemeentebesturen van Haarlem, Blocmendaal, Heemstede, Benne broek, Haarlemmeriiede, Spaarndam en Schoten brengen ter kennis, dat door den Minister van Landbouw, Nijverheid en Handel is bepaa d: hei vervoederen van voor de consumptie geschikte aardappelen aan liet vee, met uitzondering van z.g. kriel, is verboden. AGENDA DONDERDAG 20 SEPTEMBER. Orgelbespeling in de Groote Kerk', van 2—3 uur. Schouwburg De Kroon, Smedestraat Biosc. vooretelling. Cinema-Palace, Gir. Houtstraat: Biosc. voorstelling. Apotlo Theater, BarteljorLsstraat' Biosc. voorstelling. Centr. Biosc. KL Houtstraat 77 79, voorstelling. Hotel ,,Duin eu Daal", B'oeincndaal Concert. Stadsnieuws Tijdfngzaal van Haariom's Dagblad. In onze Tiidinerzaal Groote Hout straat 93. ziin o.m. tentoongesteld af beeldingen betrekkina hebbende oo de o oen ine der Staten-Generaal. Postdiefstal. Door de Haarlemsche recherche is te Rhenen met behulp van de politie te Rhenen aangehouden J. A. D. te Utrecht wonende, die, toen hij te Utrecht als tijdelijk hulpbesle'.ier bij de posterijen werkzaam was, zich had toegeëigend een postwisseJ be stemd voor een firma te Amsterdam, groot f 17.50. Do aangehoudene had den postwissel, nadat bij er een val- sche hand teek en ing op had geplaatst, in de maand Augustus te Haarlem op t postkantoor aangeboden en daar het geld ontvangen. De verdaohto die bekend, is aan de justitie te Haar lem overgeleverd. LOODDIEFSTAL. Door de drukkersfirma N. uit de Spaamwou- derstraat is bij de politie aang'fte ge daan dat hedennacht door over- klimming van een schutting aan de achterzijde van het gebouw waarin haar bedrijf is gevestigd, een looden aifvoarpijp van 244 meter is ont vreemd. EEN ONTROUWE LOOPJONGEN. De melkhandelaar d'H. wonende in de Lanee Boogaardsraat. deed bil de notitie aangifte dat ziin -ewezen looo- foncen Van S. bii klanten gelden heeft veind tot een bedrag van f 55. dat door hem niet werd afgedragen. Van S. ~is door de reclierche aange houden. Hii bekende. De gelden ziin door hem ^"dmaakt Het Tooneel. 50 jaar aan het dilettanten- tooneel. Do hoeren Van Gasteren en Hevli- eers hebben hun gouden tooneel-jubi leum gevierd od een voorstellUiK van Cremer. Jacob van Lenneo «aai bin nenkort een ander eouden jubileum van een harer leden herdenken, nl van mevrouw Chr. HamannVan der Itovdo. De iuh:! - van straks toen meiuffrouw Van der Heyde. is eieenliik een uit het ooriclnersclubi' van Cremer. maar zooals dit in ver eenicineen meer gebeurt. misver stand bracht verwildering teweeg ei zoo komt het dat dezer daeen niet eer iubik-um van een drietal oude Cre merianen gevierd is. Mevrouw 11a roann treedt thans al van do or richting ai hii Jacob van LsnneD on. hoewel zii in dien tiid nog een en kele maal bii Cremer heeft gespeeld Dit ter verklaring waarom het eigen lijk drievoudig-jubilé in tweeen ge splitst is. In ons blad- is in den Iood van ia- ren heel wat gunstigs omtrent het snel van de aanstaande iubilaresse gezegd Haar sDel bevat verschillende on misbare lacLoron. welke toch maar heel weinig bii niet-beroepsspelers worden aangetroffen. Er is 'n onmis kenbare beschaafdheid in haar pd treden, dat aan desenen. die daarover beschikken zulk een «Tooten voor SDrong geeft om htm medespelers. Daaraan maart zicJi een zich-weten-te bewiarren en een groote mate van zui verheid in uitspraak. Dit oordeel vinden we breeder om schreven in 't gedrukt verslag van de iurv van den Mechelscken looneelwed- striid in 1913. die voor Jacob van Lennep zulk een schitterend succes had daar zii er den eersten priis voor drama en den eersten nriis voor uit spraak verwierf en mevrouw Ha inann er den tweeden nriis ais beste speelster behaalde. - Dejurv. welker voorzitter de beken- do V'laamsche letterkundige Maurits Sabbe was. oordeelt over haar optre den in ..Verleden", na er gewezen te hebben dat zii in het begin wat zenuwachtig was. maar dat Uit niet lang duurde. ..dat haar natuurlijk snel een c*;ht stuk leven voorstelde. Niettegenstaande haar soberheid kon zii iedere fijnheid tot haar necht doen komen. Haar prachtig snel in het tooneel met Catherine (1ste bedriif) en haar heerlirka houding bii het verhaal van Verduvn in het 2de bedrijf vergolden ruimschoots de aarzeling van den aanvang'. Verder ncn: ..Een rnodel- uitsnraak bewonderden wii bii me vrouw" Verduvn" en ..Ook de kunst van zeggen van mevrouw Verduyn grenst aan het volmaakte. Hoe weet zii al Je fiinheden van haar rol te la ten geiden, kalm. eerliik. waar. zon der pathos en toch zoo ontroerend' Een vleiend testimonium voor de iobilaresse-van-straks. Het was "wel aardia om van haar zelf eens het een-en-ander te hooren over «den ouden tiid en het tooneel-dilet- tantenwerk. Dat we toen. aan liet tooneelsoelen kwamen, was wel door een toevallig heid. vertelde mevrouw Hamann. Oude Haarlemmers zullen het zich nog wet herinnieren, dat ruim 50 iaar celeden on de Haarlemsche kermis een levende beeldensoel van Raono kwam. Dat snel stond od de Oude Gracht, waar miin ouders woonden. De kinderen uit dit soel speelden met de buuraenooties en bn dit spel 1 het steeds naar het voorbeeld van hel theateriie: levende beelden spelèu. ik wilde dan wel meedoen als ik wat zecaen mocht. Zoo groeide uit het beeldenspel onze eerste tooneelver- eenieinc. Want toen het spel van Rappo later niet meer verscheen en de levende Geelden-kinderen ook niet meer od de Oude Gracht kwamen spelen- bleven de buurgenooties. die den smaak van he: tooneelspel beet hadden ge kresen. toch bijeenkomen, om comedie te snelen. We waren toen kinderen van 14 tot 17 jaar. In het Proveniers huis werd eiken Zondag ..in de Ka mer van Lem" tooneeUresoeeid en we roeenden het ai gauw zoo U kun nen. dat Peters. Snoek en mevrouw Kleine—Hartmann het in onze oogen niet beter deden. Of de bezoekers van de voorsteilinsen er ook zoo over dachten, weet ik niet. want om pu bliek te trekken moesten we allerlei lekkers beloven. We hadden een tiid lans een vereenigins „Onderlinge Vriendschap'. Later richtten we een eezelschao od. dat den naam kreeg van ..Aooilo". Toen in 1872 allerwegen in ons land feest gevierd werd. bii de 300-jarige herdenking van Nederlands onal- hankeliikheid deed Auolio mee trad voor het eerst od in den nieuwen schouwburg aan den J aas weg met een vaderiandseh stuk ..De Haarlem sche Joneen". Mevrouw Hamann was toen Maph- teld Banning, en de heer Van Gast» ren Jan Hans. Negen iaar heeft deze vereenieïng bestaan, doch «ing toen te niet. Eén iaar was het dillet- tanfemooneel toen wee. Maar toen ik eens bii Van Gasteren kwam vertelde mevrouw H. verder, zei hii me. dat de leden van de ^órige ver- eenieing het toch zoo vtirvelend von den. dat ei geen tooneel meer te spelen viel. Daarom wilden ze nu weer beciiv en Van Gasteren vroeg of ik meedeed. .Wat graag zei ik. want het tooneelwierk heeft altiid tot miin liefste tierigheden behoord. Toen is Cremer' ongericht. Hoe we aan dien naam kwamen Och. in de bijeenkomst waarin de do nieu we vereenizing zouden doonen. wer den allerlei hoogdravende nomen ge noemd. Toen zei er een: Als we er een letterlievende vereeniging van willen maken, zou het wel coed ziin. als we den naam van een bekend leG terkundice namen.. Nu waren we ioenmaals nog allen onder den ver- RChcn indruk van het overlijden van Jan Jacob Cremer en we besloten zijn naam aan to nemen. De weduwe van ilen den heer Cremer schneef ons een waardeerenden brief om haar denk te betuigen voor het. doen voort leven van den naam van haar echt genoot Twintig iaar hol» ik toen met Cal mer gespeeld en dit altiid met lieel veel plezier gedaan. Dat een aar dige tiid. Viif maal ziin we naar een c-dstriid geweest en driemaal kwa men we met oen nriis thuis, waarvan twee eerste mnzon. L;ü£r is er aller lei misverstand ontstaan, waardoor ik een doos niet meer mee heb ge speeld. Toch ben ik noa eens. 'een laar of acht geleden, bii Cremer op getreden. hoewel ik al bii Joost van den Vondel eerst en Jacofo van Leu nen daarna had gespeeld. Na dien tiid heb ik ruii echter geheel aan Ja cob van Lennen verbonden. Niet dat ik Cremer een kwaad hart toedraag! Ik ben ad dertig iaar lid van verdien ste van Cremer en on haar jubileum heb ik ook altiid van ceheeler harte de vereenicing kunnen gelukwen- echen. Ik zou gaarne willen dat er tusschen de beide vereenigingen Cre mer en Jacob van Lenneo. die-toch hetzelfde doel beooeen en beide in de zelfde krincen arbeiden, meer sa- sainenwerking was. Bii Jacob van •Lennen heb ik al de inren. dat Ik daar weer meespeel, heel veel vrien- deliiks ondervonden. Ik heli daar een nrettieen ltrinc gevonden, waarin ik heel graag sneel. Men doet. er alles om miin wenschen to bevredigen, zoo- dat ik ook mot veel genoegen bii haar iubileeren. We kunnen het ons zoo voorstellen, dat velen, die in den Iood van 50 ia- ren de iubllanssse hebben zien ootre- <isnhaar od haar feestavond noa eens gaarne zullen -"."n zien. DIEFSTAL VAiN EEN GEVON DEN VOORWERP. Op "t perron de H. IJ. S. M. is uit het telegraaf kantoor uit een gesloten kasit. ont vreemd een portemonnaie met f 3 69. Het gestolene was een gevonden voor worp dat in de kast waa opgebor gen. DIEFSTAL. Ten nadeele van d£ H.U.S.M. is ontvreemd een \stoou* c-mtrolemeter. die in een we-zoi: v - bet aoederensttiori naar de Centrale Werknlaats moest worden vervoerd. Dr. A. H. BLAUW. Indien het Weekbl. vooi Bluembollencultuur coed is ingelicht dan lmt het in de bedooling om den nieuw benoemden leeraar aan de Riiks Hoogere land-, tuin- en boschbouwscliapJ te Waco- dr. A. H. Blauv te Haarlem belasten met de leiding van liet od te richten instituut voor weteu- uchappeliik tuinbouwonderznek. Met bijzonder voel cenoezren maken wi van doze henoeoninc melding. zect het blad. overtuigd dat de leiding van to richten instituut daardoor aan uitnemende handen zal ziin toe vertrouwd. UIT DE SXAA1SBEGROOTING. - Ou de Staatsbeu rooting ltöofdstuk Binnenlandsrhe Zaken wordt voorge steld om de subsidie ten behoeve van de middelbare technische school te Haarlem met f I860 te verhoouen en om te verleenen voor de restauratie van de Groote of St-Bavokerk een subsidie van f 25.000. te verdoelen over 5 iaar. BRANDSTOFBESPARING. Een onzer lezers schriifl ons dot een oud middel am zuinie met brandstoffen om te gaan is. de sintels en kok-nasdi onder biivoeeinc van water te kne den en daarvan ballen te maken en te drogen. Als de kachels coed branden worden de ballen bii de andere brand stof gcvoecd. en geven dan nog veel warmte. DE GESTOLEN C ARBID!. \N'- TA ARN. In verband met den dief stal van een carbid lantaarn uit den irang van «en perceel aan het Groot Heiligland is aunceho -den do 12-la- rice R. Z. die bekende de lantaarn te hebben gestolen. Het Bestolene is bii een onkooner alhier In beslag geno men en tecen Z. is nroccs-verbaul op gemaakt. PERSONALIA. 1 October is de heer J. T. Eve- ldn 25 jaar in dienst ate schaalknectit bij d TL S M., afdeel ine beete'.goe- deren, Baljuwsiaan afhier. (Zio vervolg stadsnieuws pag. 81. Uit de Omstreken SANTPOORT. Ook een ded". der schoone natuur- b06sclien van Santpoort nr>et het titans ontgolden en valt onder dc biil van den houthakker om aan de zucht naar winst van eenigo houtspeculan ten te voldoen. He: bosch genaamd „het Terras' vroeger behoorende tot do uitgestrekte txszittingon van me juffrouw C. van Wickovoort Cromue-, lin, doch sedert verkoclit, wordt ge heel geraseerd en het zware geboom te zoodanig uitgeroeid dat er niets dan een kale vlakte ovorblijft, waar op de noordelijke winden nu vrij spel zullen hebben. Vele wandl aars en natuurliefnebbers zullen zeker het ge mis van het prachtige bladerdak van dit fraaie eiken- en beukenboscJi zeer betreuren. Wat zal ex van Santpoort'» schoon oveblijven als de bosschen er niert meer zijn? Een .onaanzienlijk dorp met ecnigo kleine boerderijen en tuinderswoningen Santpoort, als dorp, of eigenlijk als gehucht, bestaat reeds zeer lang. Som migen beweren dat de naam afkom stig is van Sancla Poita een kapel van de gravin Petronella van Sav- n, die luiar slot in de 14e eeuw te Bloe- mendaal had. Het Blocmendaalsche boech Jieet eigenlijk „Saxenburg". Doch anderen meenen, dat de naam afkomstig Is van „Zandpoort", poort naar het zand uit de klei of uit het gedeelte, dat 'a winters we! over stroomde, nu den Velserbroekpolder. Nadat onder het bestuur van Koning Lodewijk Napoleon In 1806 de Slaper dijk van Santpoort tot Spaarndam en verder was aangelegd en na de ope ning van het Noordzeekanaal in 187C, liep de Veleerbroek niet meer onder. In de 18e ee<uw en nog later was de omgeving van het dorp Santpoort en Schoten steeds het lustoord der Ain- sterdamsche patriciërs. Zij getroost ten zich oen rit met koets en spannen paarden van hier langs den Dijk over Spaarndam en Halfweg naar Am sterdam. Later, toen de reisgelegen- heden gemakkelijker werden,-ging de liefhebberij voor groote buitenplaatsen en landgoederen voorbij, vandaar dat er zoovele in de vorige eeuw versnip perd werden. De namen der vroegere hear en plaatsen zijn: Huis tor Rilt, Rozeristein, Papenburg, Middoloo, Vel- serhoofd, Middenduin alien onder Santpoort, Spaarnhove en 't Klooster onder Schoton.. 1-tet bosch genaamd „Terras", dat thans onder de bijl valt, moet in de 12e eeuw behoord hebben tot het landgoed „Velserhoofd", dat in eigendom behoorde aan de 'familie du Peyrou en buiengewoon fraai was aangelegd. Over de wallen welke het Terrasbosch in liet vierkant doorkrui sen, hebben zeer oude lieden wel eens verteld, dat er in, 't begin der 19e eeuw een bleekerij heeft bestaan.' In 't kort, de omstreken van Santpoort,die thans nog zeer schoon zijn en dit ook in vroegere eeuwen waren, zijn helaas op allerlei mamer bedorven, hetzij ten algemeen en nutte, doch ook wegens gebrek aan schoonheidsgevoel. Onder het ressort van Santpoort staat ook in schoone groene omgeving en grazige weiden de ruïne van Bre- derode. het vroegere busteel der adel lijke familie de Graven van Brede- rode. Dit voormalig slot is reeds in den tijd der Hoekschen en Kabeljamv- sche twisten door eerstgenoemden verwoest De ruines zijn na t laatst der 19e eeuw op rijkskosten hersteld en bijgewerkt. Er werd een opzichter aangesteld. Even over de grensschei ding van Santpoort ligt het provincia le gesticht Mee ren berg, doch onder de gemeente Bloemendaal, als een stad in 'l klein. Het is een misverstand, dat er wel eens gesproken wordt van Meerenberg te Santpoort Het gesticht ligt op een klein «gedeelte na met al zijne gebouwen onder BioemendaaL Santpoort profiteert van het arbeids loon dat het gesticht uikeert, maar het h&eft ook het onaangename en natuurbedervendo door het verontrei nigen der anders zoo helderen en klaren duinsprank, welke langs Bre- d erode en Neethof loopt en zich bij „Vhigthoven" in den elgetneenen boe zem van Rijnland ontlast. De dorpen ol gehuchten Santpoort eu Jan Gij- aenvaart, welke gezamenlijk een deel zijn der groote en uitgestrekte gemeen te Velsen, bestonden, hoewel in het klein, reeds in overoude tijden. In de Ho-iandschc „Arkadia" leest men over do buitenplaatsen van Santpoort en deGareiihtockerijen van de Jan Gij- zenvaart, thans gedeeltelijk gedempt, dat zij in de 18e en 19e eeuw bloeiden. Santpoort was vóór 1&44 zoo nietig dat hel niet eens een eigen kerk had, doch onder de Ned. Herv. Gemeente v Velsen ressorteerde. In dat jaar is Protestantse he Kerk te Santpoort j. sticht, welke in 1916 door onbekende oorzaak afbrandde. Men is thans aan den bouw der nieuwe bezig. Hoewel dezo veel zwaarder en kostbaarder wordt, blijft toch dc verdwijning van het vorige lieve en schilderachtig ge legen kerkje zeer to betreuren. De kerk der Koomsch Katholieken die te Driehuizen staat, dateert van 1893. In hoi boek „Toontje Poland van Van Row, leest men over het dorp Santpoort, dal aldaar de later zoo vermaard geworden generaal van ons O. I leg»! Poland te Santpoort als boerenknechtje in dienst was. Toen Napoleon I op zijn reis naar Den Helder in 1811 ook Santpoort doortrok, moet het oordeel van den Keizer over de houding der kijklustige dorpelin gen niet z«er vleiend geweest zijn. Over Santpoort en zijn natuur schoon sprekend kan ik „Duin eu Kmidberg niet zonder moer voorbij gaan. hoewel het pub iek er met vee* te zien krijgt. Behatve, dat men met een kaart toegang kan verkrijgen i'jrn lai^ga den r-'tue kl-n weg naar z&e '-e wandelen z.jn de plaats cu het duin gesloten. Er wordt ook z o- 'ecl misbruik gemaakt van dergelijke vandelingen, dat het vrij natuurlijk s, dat ee^.boscheigenaar zijn terrein afsluit voor degenen, die de natuur eomieien en verontreinigen. Op Duin en Kruidberg is het oud* doelt nog deftige heerenhuis gesticht door minister F. A. vau llall Het erd later bewoond door den heer Van der Hucht, in 1897 nagenoeg geheo: afgebroken en vervangen door n nieuw kastoel, waarin de eigenaar van Duin en Kruid berg de vroegere minister J. Th. Cremet~thajts verblijf houdt. Het landgoed heeft oök prach tig hoog geboomte. Uitgestrekte dui nen tot aan zee liggen er achter die de laatste jaren uitstekend met den nen beplant zijn. In de duinen is wild- rijke jacht. In vroegere tijden betond dit landgoed eigenlijk uit twee land goederen „Duin en Berg en „Kruid- berg Nabij den Kruidberg had stad houder Willem III, Koning van Groot- Brittanje.en Ierland een jachtslot, dat gelegen was op de paats waar thans de boerderij, bewoond door den lieer Uytendaal staat. Tusschen het dorp Santpoort en Jan Gijzenvaari. ligt aan weerszijden van den smallen straatweg, vóór 1824 nog een zandweg, 't landgoed Spaarn- borg van Mevr de Wed J R W üste. Hoogopgaand hout eu aan den rech ter kant, van den weg golvend torri'in maken dezen weg, die bij het spoor wegstation Santpoort uitkomt, tot een der prachtigst beschaduwde wegen. Op dit landgoed wordt het publiek toegelaten in de zoogenaamde over plaats, die aan de bosschen van liet Neethof grenst en daarin zonder .d scheiding overgaat. Bijzonder lieflijk, gelegen zijn aai dezen weg de 6chpone eii groote ouder wetfiche korenmolen „de Zandhaas", dateerend van 1779, liet jaehtopzicli- tershuis „Boschbeek"' en dc door de farni io Wüste tn 1890 gestichte parti culiere Bewaarschool, die mei hare vele lokale.n voor verschillende doel einden wordt gebruik, thans ook als hulpkerk en voor de oefeningen der zangvareeniging en liet muoiekorps. Santpoort is niet zoo a's vroe ger meer een ongerept plek na- tuurbosch, doorsneden van zachte zandwegen in welker wielsporen de schuchtere haae zich verschool. Doch ook nog tot op den huidigen dag is de natuur er ongekunsie d en schoon. Nog treft men er reigerkóloniee aan en doorkruist het wilde waterhoen «ie beken en duin afwateringen, nog broedt de wilde eend in het duin en zakt met hare jongen in 1 voorjaar de stroombeken af. Scharen van wul pen, kievitten en scholeksters zweven boven duinen en weilanden, ook de ooievaar bouwt geregeld ieder jam- zijn nest over „Vlugthoven". Toen de Velserbroekpolder 's winters nog on der liep en nog jaren daarna, zag men in den herfst talrijke scharen van wil de ganzen, doch zelden ziet men die dieren gr meer. Ook hier in dezen om trek toenemende onrust, verkeer en doordringende zoogenamc beschaving. Daarbij de oorlogsmisère, houtgebrek en brandstoffennood, die nog menigep boom zu'len doen verdwijnen Ge schiedde het uitdunnen der bosschen oordeelkundig, da nzou men evengoed een massa brandhout verkrijgen, doch men hakt er maar op los. Het is to ho pen dat de regeering spoedig aan liet roekelooze uitroeien der bosschen paal en perk zal stellen. CHR. LiJNBAR PéTRI. Santpoort, Aug. 1917. EGIIOTEN. Veelbelovend Oo brutale wiize wist de 12-iarige C. M. alhier zich Dia.-.', .- -.vond toe- e te verschaffen tot üe Koekfa- briek de fïcry Cohen .waar hü zich te coed deed aan do lekkernij.Hü werd echtor cecreoen door personeel der fabriek. Tevens bleek dat hot niet ziin eerste bezoek was aan de fa briek. De ieugdice dief werd aan de politie overgegeven. BLOEMENDAAL. Bij de Dins dag gehouden verkooping in Café Vreeburg te Bloeanendaal door nota ris Wildervanck de Blé court is in 2 pcrceelen gecombineerd verkocht een villa, gelegen aan den Vijv.j.weg, aan den lieer A. J. Stoel te BLoemen daal, voor f 46.4C5. Kerk en School DE 28e CENTRALE DIACONALE CONFERENTIE der Gereformeerde Kerken werd Dinsdag te Utrecht, onder voorzitterschap van den heer P. J. J. Mey van Arnliem. gehou den. Vertegenwoordigd warén 104 Dia conieën. In die moggenvergBdei-.ng werd behandeld, een vraag vai de Geref. Kerk te Enschedé over het col- lecieeren, wegens bijzonderen nood, door de tijdsomstandigheden, ook bij niet-ieden der gemeente en een vraag van dc Diaconie te IióKereum luidende: „Welk standpunt hebben de Gerf. Diaconieën in te nemen ten

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1917 | | pagina 1