Verstrekking van
Maik.
3Sc Jaargang No. 10525
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
WOENSDAG 19 SEPTEMBER 1917
HAARLEM S DAGBLAD
Tot de plaatsing van advertentie» en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 76-78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. De Verzekering der (per week) geabonneerden wordt gewaarborgd door „The Ocean" Rokin 151, Amsterdam.
de dorpen Jn den omtrek waar eea Agent gsTestigd
ABONNEMENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem
sbla
Uitgave der N.V. Leuren* Coster, Directeur J. C. PEEREBOOfó, Teletoon 306k
"is (kom der gemeente) f 1.75. Franco per post door Nederland 12.1V-. Afzonderlijke nummers f6.15. Geïllustr.
Zondagsblad, voor Haarlem f 0 45. Geïllustr. Zondagsblad voor de omstreken en frauco per post f 0.E-01
ADVERTENT1EN t Van 1-5 regels tl.—', Iedere regel mser 20 Cts. Reclames 30 Cis. regel. Bi) at on
nement aanzienlijk rabat. Achutuivers-advertectien van Vraag en Aanbod, vau 15 regels 40 Cts. per
plaatsing, elke regel inner 10 Cts. a contant. Builen bet Arrondissement dubbele prijs.
Directie en Administratie* Groole Houtstraat 98. Teleloonn. der Redactie 600 en der Administratie 724
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZES BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
Burgemeester en Wethouders
van Haarlem brengen ter kennis
van de gasverbruikers, die boven
dien op het electriciteitnet zijn
aangesloten, dat zij van 1 October
1917 af tot 31 Maart 1918 geen gas
voor verlichting zullen ontvangen.
Weust üuitsiia&woon zuinig eet
uw brandstol'.
Koleadistriimtie
fllsmct Uairlem sa Omstreken
(gemeenten Haarlem, Blocmendaal,
Beifticbrock, Heemstede, Schoten,
Spaarndam, Haarlemmeriiede en
Spaarnwoude).
De Brandatoffon-Commissio maakt
het volgende bekend:
1. De eerste ■verstrekking van braml-
stoffenbons voor de gemeente 11 a a r-
1 e rn zal plaats hebben op:
Vrijdag 21 September voor hen wiör
namen beginnen met A, B, C en D.
Zaterdag 22 September voor hen
wier namen beginnen met E. F. G en H
Maandag 24 September voor hen
wier namen beginnen met I, J, K en L
Dinsdag 25 September voor hen
wier namen beginnen met M. N. O
en P.
Woensdag 20 September voor hen
wier namen beginnen mot Q, ït. S.
T en U.
Donderdag 27 September voor hen
wier namen beginnen met V, YV, X,
Y en Z.
van 's morgens 9 tot 's middags <S
uur in het bureau van de brandstof-
fencommissio Gedempte Oude Gracht
Ne. 18.
2. Inwoners van de gemeente B 1 o o-
m e n d a a I aullen bons kunnen ha
len op:
Maandag 24 September in het ltan-
toor van den gemeente-opzichter te
Bloem endaal,
Dinsdag 20 September ill het distri
butie-kantoor te O verveen, en wel op
heide dagen tusschcn 9 uur v.m. en
4 uur n.ni.
Woensdag 26 September aan het
luns van den agent Smits (Aerden-
hout) en onderdag 27 September aan
het Raadhuis te Bennebroek (voor Vo
gelenzang) op beide laatst genoemde
dagen tusschcn 9 v. in. tot 2 uur n.m.
3. Inwoners van dc gemeente
Heemstede zuk'en hun bons kun
nen halen op Maandag 24 September
aan liet magazijn van het distributie-
bed rijf op het Raadhuisplein (dorp).
Dinsdag 25 September en Woens
dag 20 September bij den politiepost
Bosch en Vaart Boekenroodestraat 9
.stadskwartier) en wel op alle gé-
noemde dagen tusschen 9 uur v.m.
tot 4 uur mm.
4 Inwoners van de gemeente
Spa a rndam zullen hun bons kun
nen halen op Donderdag 27 en Vrij
dag 28 September in de Raadszaal te
Spaarndara en wel tusschen 9 uur
v.m. lot 3 uur n.m.
5. Inwoners van de gemeente Haar
lemmerl iedc en Spaarn
woude zul'en hun bons kunnen ha
len op Maandag 24 September aan
het gemeentegebouw Teding van Berk
houtstraat (stadskwartier).
Dinsdag 25 September aan het ie-
vensmiddelenbureau Halfweg, op bei
de dagen van 9 .uur v.m. tot 5 uur
n.m. en op Woensdag 26 September
bij den heer Molenaar te Pennmgs-
veer van 9 uur v.m. tot 2 uur n.m.
6. Inwoners van de gemeente S c h o
t e n kunnen hun bons afhalen op.
Maandag 24 September,
Dinsdag 25 September, en
W oensdag 26 September
bi liet gymnastieklokaal van de La
ger.? School in de Soendastraat en wel
tusschen 9 uur v.m. en 4 uur n.m.
7. Inwoners van de gemeente Ben
nebroek kunnen hun bons tus-
echen 9 uur v.m. tot 2 uur n.m. halen
op Donderdag 27 September en Vrij
dag 28 September in het Raadhuis to
Bennebroek (op 27 September tevens
gelegenheid \oor inwon ?rs van Voge
lenzang om de bons af te halen).
8 Ds envaloppen met bons wor
den alleen verstrekt op vertoon
van de brandstoffjnkaarten, zoodat
deze bil bit af balen der bont me
degenomen moetan worden.
9. Ten einde dc verstrekking van
bons vlug te doen plaats hebben is er
op genoemde dagen geen gelegenheid
lot het vragen van mondeling© in
lichtingen en liet indienen van recla
mes. Bij de bons vindt men een circu
laire* met toelichtingen.
10. De bons voor de leden van de«
Werkinans Vriend en van de andere
coöperatièn zijn reeds aan de bestu
ren verstrekt geworden, zoodat de le
den dier vereenigingen op de genoem
de dagen hunno lft>ns niet behoeven
af te halen. Degenen die hun brand
stof betrekken van de C o p e r a t i e
,,V o o r a 1 e n d er H. Y. S. M." zul
len geen brandstoffenbons van de
b.randstoffencommissie kunnen ont
vangen, daar deze Ccóperatie de
brandstoffen rechtstreeks van de
Ilijkskolendistributie krijgt toegewe
zen.
11. Alle openbare gebouwen, ker
ken, gestichten enz. die ton aanvraag
voor brandstof hebben ingediend heb
ben eene toewijzing voor brandstof
ontvangen. Voor zoover Zaterdag 22
dezer die toewijzing niet ontvangen
zijn, worden de besturen verzocht a's-
nog een aanvraag voor brandstof' n
bij het brandstoffeuburoau in te die
nen.
12. De winkels, kantoren enz. (voor
zooveel daar gestookt wordt) zullen
in de komende weken, toewijzingen
voor brandstoffen ontvangen. Er
wordt reeds nu opgewêzen dat dezo
dezo toewijzingen zeer klem zullen
zijn, zoodat op de grootere kantoren
door concentratie van personeel i n
enkele kamers het aantal stookgeie-
genheden tot liet uiterste beperkt zal
moeten worden.
Direceur Brandstoffen-Bureau,
REITSMA.
Weast iiuitenguwoon zuinig met
uw brandstof.
De Directeur van het Gemeentelijk
Levensmiddelenbureau te Haarlem,
brejigt ter kennis,
dat de commissie voor goedkoope
Melk zitting zal houden in zijn bu
reau kamer No. 11 op Donderdag 20
September 1917, van 1—5 u. n.m. voor
bon, die in het bezit zijn van een ge
nummerd aanvraag-formuLier. (Num
mers 1500).
Volgende zittingen worden nader
bekend gemaakt.
Verbad vervoedereB ïau
Consumptie 'Aardappelen.
De Gemeentebesturen van Haarlem,
Blocmendaal, Heemstede, Benne
broek, Haarlemmeriiede, Spaarndam
en Schoten brengen ter kennis,
dat door den Minister van Landbouw,
Nijverheid en Handel is bepaa d: hei
vervoederen van voor de consumptie
geschikte aardappelen aan liet vee,
met uitzondering van z.g. kriel, is
verboden.
AGENDA
DONDERDAG 20 SEPTEMBER.
Orgelbespeling in de Groote Kerk',
van 2—3 uur.
Schouwburg De Kroon, Smedestraat
Biosc. vooretelling.
Cinema-Palace, Gir. Houtstraat:
Biosc. voorstelling.
Apotlo Theater, BarteljorLsstraat'
Biosc. voorstelling.
Centr. Biosc. KL Houtstraat 77 79,
voorstelling.
Hotel ,,Duin eu Daal", B'oeincndaal
Concert.
Stadsnieuws
Tijdfngzaal van Haariom's
Dagblad.
In onze Tiidinerzaal Groote Hout
straat 93. ziin o.m. tentoongesteld af
beeldingen betrekkina hebbende oo de
o oen ine der Staten-Generaal.
Postdiefstal.
Door de Haarlemsche recherche is
te Rhenen met behulp van de politie
te Rhenen aangehouden J. A. D. te
Utrecht wonende, die, toen hij te
Utrecht als tijdelijk hulpbesle'.ier bij
de posterijen werkzaam was, zich
had toegeëigend een postwisseJ be
stemd voor een firma te Amsterdam,
groot f 17.50. Do aangehoudene had
den postwissel, nadat bij er een val-
sche hand teek en ing op had geplaatst,
in de maand Augustus te Haarlem op
t postkantoor aangeboden en daar
het geld ontvangen. De verdaohto die
bekend, is aan de justitie te Haar
lem overgeleverd.
LOODDIEFSTAL. Door de
drukkersfirma N. uit de Spaamwou-
derstraat is bij de politie aang'fte ge
daan dat hedennacht door over-
klimming van een schutting aan de
achterzijde van het gebouw waarin
haar bedrijf is gevestigd, een looden
aifvoarpijp van 244 meter is ont
vreemd.
EEN ONTROUWE LOOPJONGEN.
De melkhandelaar d'H. wonende in
de Lanee Boogaardsraat. deed bil de
notitie aangifte dat ziin -ewezen looo-
foncen Van S. bii klanten gelden
heeft veind tot een bedrag van f 55.
dat door hem niet werd afgedragen.
Van S. ~is door de reclierche aange
houden. Hii bekende. De gelden ziin
door hem ^"dmaakt
Het Tooneel.
50 jaar aan het dilettanten-
tooneel.
Do hoeren Van Gasteren en Hevli-
eers hebben hun gouden tooneel-jubi
leum gevierd od een voorstellUiK van
Cremer. Jacob van Lenneo «aai bin
nenkort een ander eouden jubileum
van een harer leden herdenken, nl
van mevrouw Chr. HamannVan
der Itovdo. De iuh:! - van straks
toen meiuffrouw Van der Heyde. is
eieenliik een uit het ooriclnersclubi'
van Cremer. maar zooals dit in ver
eenicineen meer gebeurt. misver
stand bracht verwildering teweeg ei
zoo komt het dat dezer daeen niet eer
iubik-um van een drietal oude Cre
merianen gevierd is. Mevrouw 11a
roann treedt thans al van do or
richting ai hii Jacob van LsnneD
on. hoewel zii in dien tiid nog een en
kele maal bii Cremer heeft gespeeld
Dit ter verklaring waarom het eigen
lijk drievoudig-jubilé in tweeen ge
splitst is.
In ons blad- is in den Iood van ia-
ren heel wat gunstigs omtrent het
snel van de aanstaande iubilaresse
gezegd
Haar sDel bevat verschillende on
misbare lacLoron. welke toch maar
heel weinig bii niet-beroepsspelers
worden aangetroffen. Er is 'n onmis
kenbare beschaafdheid in haar pd
treden, dat aan desenen. die daarover
beschikken zulk een «Tooten voor
SDrong geeft om htm medespelers.
Daaraan maart zicJi een zich-weten-te
bewiarren en een groote mate van zui
verheid in uitspraak.
Dit oordeel vinden we breeder om
schreven in 't gedrukt verslag van de
iurv van den Mechelscken looneelwed-
striid in 1913. die voor Jacob van
Lennep zulk een schitterend succes
had daar zii er den eersten priis voor
drama en den eersten nriis voor uit
spraak verwierf en mevrouw Ha
inann er den tweeden nriis ais beste
speelster behaalde. -
Dejurv. welker voorzitter de beken-
do V'laamsche letterkundige Maurits
Sabbe was. oordeelt over haar optre
den in ..Verleden", na er gewezen
te hebben dat zii in het begin
wat zenuwachtig was. maar
dat Uit niet lang duurde. ..dat
haar natuurlijk snel een c*;ht stuk
leven voorstelde. Niettegenstaande
haar soberheid kon zii iedere fijnheid
tot haar necht doen komen.
Haar prachtig snel in het tooneel
met Catherine (1ste bedriif) en haar
heerlirka houding bii het verhaal van
Verduvn in het 2de bedrijf vergolden
ruimschoots de aarzeling van den
aanvang'. Verder ncn: ..Een rnodel-
uitsnraak bewonderden wii bii me
vrouw" Verduvn" en ..Ook de kunst
van zeggen van mevrouw Verduyn
grenst aan het volmaakte. Hoe weet
zii al Je fiinheden van haar rol te la
ten geiden, kalm. eerliik. waar. zon
der pathos en toch zoo ontroerend'
Een vleiend testimonium voor de
iobilaresse-van-straks.
Het was "wel aardia om van haar zelf
eens het een-en-ander te hooren over
«den ouden tiid en het tooneel-dilet-
tantenwerk.
Dat we toen. aan liet tooneelsoelen
kwamen, was wel door een toevallig
heid. vertelde mevrouw Hamann.
Oude Haarlemmers zullen het zich
nog wet herinnieren, dat ruim 50 iaar
celeden on de Haarlemsche kermis
een levende beeldensoel van Raono
kwam. Dat snel stond od de Oude
Gracht, waar miin ouders woonden.
De kinderen uit dit soel speelden met
de buuraenooties en bn dit spel 1
het steeds naar het voorbeeld van hel
theateriie: levende beelden spelèu. ik
wilde dan wel meedoen als ik wat
zecaen mocht. Zoo groeide uit het
beeldenspel onze eerste tooneelver-
eenieinc.
Want toen het spel van Rappo later
niet meer verscheen en de levende
Geelden-kinderen ook niet meer od de
Oude Gracht kwamen spelen- bleven
de buurgenooties. die den smaak
van he: tooneelspel beet hadden ge
kresen. toch bijeenkomen, om comedie
te snelen. We waren toen kinderen
van 14 tot 17 jaar. In het Proveniers
huis werd eiken Zondag ..in de Ka
mer van Lem" tooneeUresoeeid en
we roeenden het ai gauw zoo U kun
nen. dat Peters. Snoek en mevrouw
Kleine—Hartmann het in onze oogen
niet beter deden. Of de bezoekers
van de voorsteilinsen er ook zoo over
dachten, weet ik niet. want om pu
bliek te trekken moesten we allerlei
lekkers beloven. We hadden een tiid
lans een vereenigins „Onderlinge
Vriendschap'. Later richtten we een
eezelschao od. dat den naam kreeg
van ..Aooilo".
Toen in 1872 allerwegen in ons land
feest gevierd werd. bii de 300-jarige
herdenking van Nederlands onal-
hankeliikheid deed Auolio mee
trad voor het eerst od in den nieuwen
schouwburg aan den J aas weg met
een vaderiandseh stuk ..De Haarlem
sche Joneen".
Mevrouw Hamann was toen Maph-
teld Banning, en de heer Van Gast»
ren Jan Hans. Negen iaar heeft
deze vereenieïng bestaan, doch «ing
toen te niet. Eén iaar was het dillet-
tanfemooneel toen wee. Maar toen ik
eens bii Van Gasteren kwam vertelde
mevrouw H. verder, zei hii me. dat
de leden van de ^órige ver-
eenieing het toch zoo vtirvelend von
den. dat ei geen tooneel meer te
spelen viel. Daarom wilden ze nu
weer beciiv en Van Gasteren vroeg
of ik meedeed. .Wat graag zei ik.
want het tooneelwierk heeft altiid tot
miin liefste tierigheden behoord. Toen
is Cremer' ongericht. Hoe we aan
dien naam kwamen Och. in
de bijeenkomst waarin de do nieu
we vereenizing zouden doonen. wer
den allerlei hoogdravende nomen ge
noemd. Toen zei er een: Als we er
een letterlievende vereeniging van
willen maken, zou het wel coed ziin.
als we den naam van een bekend leG
terkundice namen.. Nu waren we
ioenmaals nog allen onder den ver-
RChcn indruk van het overlijden van
Jan Jacob Cremer en we besloten zijn
naam aan to nemen. De weduwe van
ilen den heer Cremer schneef ons
een waardeerenden brief om haar
denk te betuigen voor het. doen voort
leven van den naam van haar echt
genoot
Twintig iaar hol» ik toen met Cal
mer gespeeld en dit altiid met lieel
veel plezier gedaan. Dat een aar
dige tiid. Viif maal ziin we naar een
c-dstriid geweest en driemaal kwa
men we met oen nriis thuis, waarvan
twee eerste mnzon. L;ü£r is er aller
lei misverstand ontstaan, waardoor
ik een doos niet meer mee heb ge
speeld. Toch ben ik noa eens. 'een
laar of acht geleden, bii Cremer op
getreden. hoewel ik al bii Joost van
den Vondel eerst en Jacofo van Leu
nen daarna had gespeeld. Na dien
tiid heb ik ruii echter geheel aan Ja
cob van Lennen verbonden. Niet dat
ik Cremer een kwaad hart toedraag!
Ik ben ad dertig iaar lid van verdien
ste van Cremer en on haar jubileum
heb ik ook altiid van ceheeler harte
de vereenicing kunnen gelukwen-
echen. Ik zou gaarne willen dat er
tusschen de beide vereenigingen Cre
mer en Jacob van Lenneo. die-toch
hetzelfde doel beooeen en beide in de
zelfde krincen arbeiden, meer sa-
sainenwerking was. Bii Jacob van
•Lennen heb ik al de inren. dat Ik
daar weer meespeel, heel veel vrien-
deliiks ondervonden. Ik heli daar een
nrettieen ltrinc gevonden, waarin ik
heel graag sneel. Men doet. er alles
om miin wenschen to bevredigen, zoo-
dat ik ook mot veel genoegen bii haar
iubileeren.
We kunnen het ons zoo voorstellen,
dat velen, die in den Iood van 50 ia-
ren de iubllanssse hebben zien ootre-
<isnhaar od haar feestavond noa
eens gaarne zullen -"."n zien.
DIEFSTAL VAiN EEN GEVON
DEN VOORWERP. Op "t perron
de H. IJ. S. M. is uit het telegraaf
kantoor uit een gesloten kasit. ont
vreemd een portemonnaie met f 3 69.
Het gestolene was een gevonden voor
worp dat in de kast waa opgebor
gen.
DIEFSTAL. Ten nadeele van d£
H.U.S.M. is ontvreemd een \stoou*
c-mtrolemeter. die in een we-zoi: v -
bet aoederensttiori naar de Centrale
Werknlaats moest worden vervoerd.
Dr. A. H. BLAUW. Indien het
Weekbl. vooi Bluembollencultuur
coed is ingelicht dan lmt het in de
bedooling om den nieuw benoemden
leeraar aan de Riiks Hoogere land-,
tuin- en boschbouwscliapJ te Waco-
dr. A. H. Blauv te Haarlem
belasten met de leiding van liet
od te richten instituut voor weteu-
uchappeliik tuinbouwonderznek. Met
bijzonder voel cenoezren maken wi
van doze henoeoninc melding. zect
het blad. overtuigd dat de leiding van
to richten instituut daardoor
aan uitnemende handen zal ziin toe
vertrouwd.
UIT DE SXAA1SBEGROOTING. -
Ou de Staatsbeu rooting ltöofdstuk
Binnenlandsrhe Zaken wordt voorge
steld om de subsidie ten behoeve van
de middelbare technische school te
Haarlem met f I860 te verhoouen en
om te verleenen voor de restauratie
van de Groote of St-Bavokerk een
subsidie van f 25.000. te verdoelen
over 5 iaar.
BRANDSTOFBESPARING. Een
onzer lezers schriifl ons dot een oud
middel am zuinie met brandstoffen
om te gaan is. de sintels en kok-nasdi
onder biivoeeinc van water te kne
den en daarvan ballen te maken en te
drogen. Als de kachels coed branden
worden de ballen bii de andere brand
stof gcvoecd. en geven dan nog veel
warmte.
DE GESTOLEN C ARBID!. \N'-
TA ARN. In verband met den dief
stal van een carbid lantaarn uit den
irang van «en perceel aan het Groot
Heiligland is aunceho -den do 12-la-
rice R. Z. die bekende de lantaarn te
hebben gestolen. Het Bestolene is bii
een onkooner alhier In beslag geno
men en tecen Z. is nroccs-verbaul op
gemaakt.
PERSONALIA.
1 October is de heer J. T. Eve-
ldn 25 jaar in dienst ate schaalknectit
bij d TL S M., afdeel ine beete'.goe-
deren, Baljuwsiaan afhier.
(Zio vervolg stadsnieuws pag. 81.
Uit de Omstreken
SANTPOORT.
Ook een ded". der schoone natuur-
b06sclien van Santpoort nr>et het
titans ontgolden en valt onder dc biil
van den houthakker om aan de zucht
naar winst van eenigo houtspeculan
ten te voldoen. He: bosch genaamd
„het Terras' vroeger behoorende tot
do uitgestrekte txszittingon van me
juffrouw C. van Wickovoort Cromue-,
lin, doch sedert verkoclit, wordt ge
heel geraseerd en het zware geboom
te zoodanig uitgeroeid dat er niets
dan een kale vlakte ovorblijft, waar
op de noordelijke winden nu vrij spel
zullen hebben. Vele wandl aars en
natuurliefnebbers zullen zeker het ge
mis van het prachtige bladerdak van
dit fraaie eiken- en beukenboscJi zeer
betreuren. Wat zal ex van Santpoort'»
schoon oveblijven als de bosschen er
niert meer zijn? Een .onaanzienlijk
dorp met ecnigo kleine boerderijen en
tuinderswoningen
Santpoort, als dorp, of eigenlijk als
gehucht, bestaat reeds zeer lang. Som
migen beweren dat de naam afkom
stig is van Sancla Poita een kapel
van de gravin Petronella van Sav- n,
die luiar slot in de 14e eeuw te Bloe-
mendaal had. Het Blocmendaalsche
boech Jieet eigenlijk „Saxenburg".
Doch anderen meenen, dat de naam
afkomstig Is van „Zandpoort", poort
naar het zand uit de klei of uit het
gedeelte, dat 'a winters we! over
stroomde, nu den Velserbroekpolder.
Nadat onder het bestuur van Koning
Lodewijk Napoleon In 1806 de Slaper
dijk van Santpoort tot Spaarndam en
verder was aangelegd en na de ope
ning van het Noordzeekanaal in 187C,
liep de Veleerbroek niet meer onder.
In de 18e ee<uw en nog later was de
omgeving van het dorp Santpoort en
Schoten steeds het lustoord der Ain-
sterdamsche patriciërs. Zij getroost
ten zich oen rit met koets en spannen
paarden van hier langs den Dijk over
Spaarndam en Halfweg naar Am
sterdam. Later, toen de reisgelegen-
heden gemakkelijker werden,-ging de
liefhebberij voor groote buitenplaatsen
en landgoederen voorbij, vandaar dat
er zoovele in de vorige eeuw versnip
perd werden. De namen der vroegere
hear en plaatsen zijn: Huis tor Rilt,
Rozeristein, Papenburg, Middoloo, Vel-
serhoofd, Middenduin alien onder
Santpoort, Spaarnhove en 't Klooster
onder Schoton.. 1-tet bosch genaamd
„Terras", dat thans onder de bijl valt,
moet in de 12e eeuw behoord hebben
tot het landgoed „Velserhoofd", dat in
eigendom behoorde aan de 'familie
du Peyrou en buiengewoon fraai was
aangelegd. Over de wallen welke het
Terrasbosch in liet vierkant doorkrui
sen, hebben zeer oude lieden wel eens
verteld, dat er in, 't begin der 19e eeuw
een bleekerij heeft bestaan.' In 't kort,
de omstreken van Santpoort,die thans
nog zeer schoon zijn en dit ook in
vroegere eeuwen waren, zijn helaas op
allerlei mamer bedorven, hetzij ten
algemeen en nutte, doch ook wegens
gebrek aan schoonheidsgevoel.
Onder het ressort van Santpoort
staat ook in schoone groene omgeving
en grazige weiden de ruïne van Bre-
derode. het vroegere busteel der adel
lijke familie de Graven van Brede-
rode. Dit voormalig slot is reeds in
den tijd der Hoekschen en Kabeljamv-
sche twisten door eerstgenoemden
verwoest De ruines zijn na t laatst
der 19e eeuw op rijkskosten hersteld
en bijgewerkt. Er werd een opzichter
aangesteld. Even over de grensschei
ding van Santpoort ligt het provincia
le gesticht Mee ren berg, doch onder de
gemeente Bloemendaal, als een stad
in 'l klein. Het is een misverstand,
dat er wel eens gesproken wordt van
Meerenberg te Santpoort Het gesticht
ligt op een klein «gedeelte na met al
zijne gebouwen onder BioemendaaL
Santpoort profiteert van het arbeids
loon dat het gesticht uikeert, maar
het h&eft ook het onaangename en
natuurbedervendo door het verontrei
nigen der anders zoo helderen en
klaren duinsprank, welke langs Bre-
d erode en Neethof loopt en zich bij
„Vhigthoven" in den elgetneenen boe
zem van Rijnland ontlast. De dorpen
ol gehuchten Santpoort eu Jan Gij-
aenvaart, welke gezamenlijk een deel
zijn der groote en uitgestrekte gemeen
te Velsen, bestonden, hoewel in het
klein, reeds in overoude tijden. In de
Ho-iandschc „Arkadia" leest men
over do buitenplaatsen van Santpoort
en deGareiihtockerijen van de Jan Gij-
zenvaart, thans gedeeltelijk gedempt,
dat zij in de 18e en 19e eeuw bloeiden.
Santpoort was vóór 1&44 zoo nietig dat
hel niet eens een eigen kerk had, doch
onder de Ned. Herv. Gemeente v
Velsen ressorteerde. In dat jaar is
Protestantse he Kerk te Santpoort j.
sticht, welke in 1916 door onbekende
oorzaak afbrandde. Men is thans aan
den bouw der nieuwe bezig. Hoewel
dezo veel zwaarder en kostbaarder
wordt, blijft toch dc verdwijning van
het vorige lieve en schilderachtig ge
legen kerkje zeer to betreuren. De
kerk der Koomsch Katholieken die te
Driehuizen staat, dateert van 1893.
In hoi boek „Toontje Poland
van Van Row, leest men over het
dorp Santpoort, dal aldaar de later
zoo vermaard geworden generaal van
ons O. I leg»! Poland te Santpoort
als boerenknechtje in dienst was. Toen
Napoleon I op zijn reis naar Den
Helder in 1811 ook Santpoort doortrok,
moet het oordeel van den Keizer over
de houding der kijklustige dorpelin
gen niet z«er vleiend geweest zijn.
Over Santpoort en zijn natuur
schoon sprekend kan ik „Duin eu
Kmidberg niet zonder moer voorbij
gaan. hoewel het pub iek er met vee*
te zien krijgt. Behatve, dat men
met een kaart toegang kan verkrijgen
i'jrn lai^ga den r-'tue kl-n weg
naar z&e '-e wandelen z.jn de plaats cu
het duin gesloten. Er wordt ook z o-
'ecl misbruik gemaakt van dergelijke
vandelingen, dat het vrij natuurlijk
s, dat ee^.boscheigenaar zijn terrein
afsluit voor degenen, die de natuur
eomieien en verontreinigen.
Op Duin en Kruidberg is het oud*
doelt nog deftige heerenhuis gesticht
door minister F. A. vau llall Het
erd later bewoond door den heer
Van der Hucht, in 1897 nagenoeg
geheo: afgebroken en vervangen door
n nieuw kastoel, waarin de eigenaar
van Duin en Kruid berg de vroegere
minister J. Th. Cremet~thajts verblijf
houdt. Het landgoed heeft oök prach
tig hoog geboomte. Uitgestrekte dui
nen tot aan zee liggen er achter die
de laatste jaren uitstekend met den
nen beplant zijn. In de duinen is wild-
rijke jacht. In vroegere tijden betond
dit landgoed eigenlijk uit twee land
goederen „Duin en Berg en „Kruid-
berg Nabij den Kruidberg had stad
houder Willem III, Koning van Groot-
Brittanje.en Ierland een jachtslot, dat
gelegen was op de paats waar thans
de boerderij, bewoond door den lieer
Uytendaal staat.
Tusschen het dorp Santpoort en
Jan Gijzenvaari. ligt aan weerszijden
van den smallen straatweg, vóór 1824
nog een zandweg, 't landgoed Spaarn-
borg van Mevr de Wed J R W üste.
Hoogopgaand hout eu aan den rech
ter kant, van den weg golvend torri'in
maken dezen weg, die bij het spoor
wegstation Santpoort uitkomt, tot een
der prachtigst beschaduwde wegen.
Op dit landgoed wordt het publiek
toegelaten in de zoogenaamde over
plaats, die aan de bosschen van liet
Neethof grenst en daarin zonder .d
scheiding overgaat.
Bijzonder lieflijk, gelegen zijn aai
dezen weg de 6chpone eii groote ouder
wetfiche korenmolen „de Zandhaas",
dateerend van 1779, liet jaehtopzicli-
tershuis „Boschbeek"' en dc door de
farni io Wüste tn 1890 gestichte parti
culiere Bewaarschool, die mei hare
vele lokale.n voor verschillende doel
einden wordt gebruik, thans ook als
hulpkerk en voor de oefeningen der
zangvareeniging en liet muoiekorps.
Santpoort is niet zoo a's vroe
ger meer een ongerept plek na-
tuurbosch, doorsneden van zachte
zandwegen in welker wielsporen de
schuchtere haae zich verschool. Doch
ook nog tot op den huidigen dag is
de natuur er ongekunsie d en schoon.
Nog treft men er reigerkóloniee aan
en doorkruist het wilde waterhoen «ie
beken en duin afwateringen, nog
broedt de wilde eend in het duin en
zakt met hare jongen in 1 voorjaar
de stroombeken af. Scharen van wul
pen, kievitten en scholeksters zweven
boven duinen en weilanden, ook de
ooievaar bouwt geregeld ieder jam-
zijn nest over „Vlugthoven". Toen de
Velserbroekpolder 's winters nog on
der liep en nog jaren daarna, zag men
in den herfst talrijke scharen van wil
de ganzen, doch zelden ziet men die
dieren gr meer. Ook hier in dezen om
trek toenemende onrust, verkeer en
doordringende zoogenamc beschaving.
Daarbij de oorlogsmisère, houtgebrek
en brandstoffennood, die nog menigep
boom zu'len doen verdwijnen Ge
schiedde het uitdunnen der bosschen
oordeelkundig, da nzou men evengoed
een massa brandhout verkrijgen, doch
men hakt er maar op los. Het is to ho
pen dat de regeering spoedig aan liet
roekelooze uitroeien der bosschen
paal en perk zal stellen.
CHR. LiJNBAR PéTRI.
Santpoort, Aug. 1917.
EGIIOTEN. Veelbelovend
Oo brutale wiize wist de 12-iarige
C. M. alhier zich Dia.-.', .- -.vond toe-
e te verschaffen tot üe Koekfa-
briek de fïcry Cohen .waar hü
zich te coed deed aan do lekkernij.Hü
werd echtor cecreoen door personeel
der fabriek. Tevens bleek dat hot
niet ziin eerste bezoek was aan de fa
briek. De ieugdice dief werd aan de
politie overgegeven.
BLOEMENDAAL. Bij de Dins
dag gehouden verkooping in Café
Vreeburg te Bloeanendaal door nota
ris Wildervanck de Blé court is in 2
pcrceelen gecombineerd verkocht
een villa, gelegen aan den Vijv.j.weg,
aan den lieer A. J. Stoel te BLoemen
daal, voor f 46.4C5.
Kerk en School
DE 28e CENTRALE DIACONALE
CONFERENTIE der Gereformeerde
Kerken werd Dinsdag te Utrecht,
onder voorzitterschap van den heer
P. J. J. Mey van Arnliem. gehou
den.
Vertegenwoordigd warén 104 Dia
conieën. In die moggenvergBdei-.ng
werd behandeld, een vraag vai de
Geref. Kerk te Enschedé over het col-
lecieeren, wegens bijzonderen nood,
door de tijdsomstandigheden, ook
bij niet-ieden der gemeente en een
vraag van dc Diaconie te IióKereum
luidende: „Welk standpunt hebben
de Gerf. Diaconieën in te nemen ten