Imm's Dagblad
De Oorlog.
e jacht naar miilioenen
TWEEDE BLAD.
WoeDidag 19 September 1917
Overzicht.
'T NIEUWE PRANSGHK MINlü-
Eil'.IE onder Palnlové hoeft zich aan
s Kanier voorgesteld.
De volgende verklaring ward afge-
jg<i„Het uur is flekonton, waarop
jlo uiuterieede en moreelo krachten
Ier natie moeten worden vrocnigd
ên bats van <!e laatste phase der
ïqrsteling. Want hoe meer wij hot
inde van den oorlog naderen, hoe
lieer de morcele weerstand der natie
jet voornaam «te element voer de over-
tinning worden zal. Tegen dezen nio-
pelen weerstand verdubbelt do vij-
jnö, die ons op liet slagveld niet kon
v.-./winnen, zijn krachtdiaspannin-
fen. Aan onze regeering &taal het om
fear waakzaamheid te verdubbelen
feencoer deze arglistige ondemomin-
en. In de reeds geopende instruc-
ics, evenals in die, welke nog ge
pend zullen worden, zal liet recht
ijn loop nemer», zonder aarzeling,
ander zwakheid on zonder dat met
énige persdornlijtke overweging re-
fcing zal worden gehouden. Er be-
jaau ien opzichte der vijandelijke ma-
Heuvrës geen persoon! ij'kic weifelin-
cn. welke im staat zoudon zijtn Frank,
fik van zijn onwrikbare vastberaden-
bid af te brengen. Indien Frankrijk
fezen oorlog voortzet, doet het zulks
[el om veroveringen le maken °f om
jeh le wreken, doch slechts om zijn
jij) he id en onafhankelijkheid te ver.
W'igen. De „dosarmcxalie" van H4-
ifi-Lotharingen, het herstel van do
•hade en de •verwoestingen, door den
ijand veroorzaakt, het sluiten van
;n rechtvaardigien vrede, waarbij
jen enkel volk, machtig of zwak,
or dl onderdrukt,, een wrede. waarbij
rachtige waarborgen die voneeniging
un naties bosolicirmien tegfón eiken
inval van één van tear, dat zijn
nze edele oor!cxgedoelornden, Zoo-
mgdeze ui et. zij® bereikt, zal Pronk-
jk den strijd voortzetten. Alle wüs-
focht, alle materieel® krochten'des
Bids moeten worden gericht op dit
inige doel den oorlog,
feeze saracmvoiking, walk® voor de
Eacht vaal het tand niOodwaikftliijik is,
j een niet mtodleir gobiedleanden olsch
5or do gie all teerden onderling. liet
j noodig dal deze handelen als vown-
in zij één natie, één lager 011 óon
tont, daar do nederlagen vaat éot o,ri
ff hen, die nectorlaag van allien bedui-
in zou, terwijl de overwinning, de
tenvinwi.ng vtain allen is. De geal li-
Wen moeten gemeeuiisohaippeliijlk hun
finnen, wapenan en geld «ópiwao-
b, du ar alleen tot dezoni prijs een
perdenbeid hummer hulprniiddelen to
a'knijgan is,
Laten wij, alvomonis dleao verklaring
[besluiten, eeiu blik werpen op de
umetelijke gevochiilinjie. tndilicai het
psische front ons pijnAijko orolgoo-
pingen brengt, zoo moe ton wij ho-
n, dat de nieuwe republiek uit liet
[oiöte gevaar zelf da lenaoht zal
ft ten om de eenheid en de diisolpli-
i ie lieretellen. Op die overige gc-
phtslerrei'aen, op den Kanst, aatn
I Sera Ui, de Geroa en in Artois ge
bieden eedieat maanden groots din-
in, welker resultaten, die ivèr-atrak-
incler zijn dun ziji sohijmoiii, zich door
Bi gevolgen nog zullen doen gelden,
p onze vlakten in Oost-Frankrijk
•fonen de eerste Amerikaanse he con-
jrgemtoii zich broederlijk mot onze
popen. I lot Firamfaclie leger, onder
tnsporinig van oen aanvoowiier, wiiens
Heilbare meesterschap dagelijks be-
jstigd wondt, heeft nieuwen glans
Bgevoegd aan den syimbolisclien
jam „Verdun". Nimmer was zijn
fireel beter, nimmer voelde het zröh
eer zeker van zich zelf."
be lieraadsiagingen der Kamer over
izc regeeringsverklaring zal heden,
fcensdag, aanvangen.
Men kent dus L>E FBANwSOHE VRE
ES-VOO RWAARDEN -. tsruggeving
iu Elzas-'Lolluiriiigenherstel vau
hade en waarborgen voor een du ur
men vrede,
Er wordt ook weer voel gesproken
:er DE YREDESVOORWA ATUXEiN
AN DUITSCHLAND.
De „Kolnisclie Volkszoitungmeldt
jt Berlijn, in verband met goruch-
n over Duitsohe toczoggingon in-,
kc het afstand doen van Begié (zio
is vorig nummer): ,,De geruchten
ff laatste dogen staan in verband
et de onderhandelingen van liet
Imité van den Rijkskanselier met
l regeering over het antwoord aan
Paus.
Naar ons werd medegedeeld, zal
I dit antwoord in het geheel niet
:er Bvlgic worden gesproken. In
geval is er niet aan geikniht bij-
eriiedon over de toekomst van
ië in het antwoord op te som-i
Feuilleton
door
D. C. MURRAY.
lief kind! Wii zullen
wel eens iets van elkaar hooren.
Pnckett. ik aeef u mijn
over als een hellic uand.
Heeft dit iets met heiligheid
staande! rieD PrickdU. met coad-
rtiue sdoL Zii zal eoed beschermd
rden. daar ziin seen bezwerineen
jnoodis. Hier lancs mijnheer Har-
irt
beide mannen 9taofa9Q in en re-
w«e.
ACHTSTE HOOFDSTUK.
n den nacht, die oo dezen gewich-
ui das volgde, zou de slimme.
Jdiee. flinke ex-insnecteur Pri-
tt. de schrik van 3lle misdadi-
s on een zware or oef woeden ee
rt.
bevond zich in uikdonkere
hu was aan handen en
men. Daartoe komt de lijd oerst bij
do vrodcsonderliaiHiolingen. Verblij
dend is het dat de Rijkskanselier ten
minste iedere bespreking over een
schadeloosstelling aan Botgtie van-
de hand hoeft gewezen.
Het kan ook niet juist zijn, «lat de
Kroonraad in aanwezigheid v'an den
Keizer heeft verklaard, dat Duitsoh-
land geen belang bij België heeft.
Duit ach land zal na dezen oorlog en
rui de ervaringen met de Belgische
dtiplomaüo thans niet meer verkla
ren, dat het ge&a belaag heeft bij
België."
Verder betoogt de Köhiische Volks-
zei hing: Bolg e kan na den oorlog
niet te goeder trouw onzijdig Wijven.
Het zal in een toekoxnstigen oorlog of
ons opmursoligobied of dat der vij
anden zijn. België is de deur, waar
door wij in de toekomst de vrijheid
der zeeën kunnen afdwingen".
Er is dus wel veel tegenspraak in
de berichten in de DuUsohe pers over
do Belgische quaesUe. De veronder
stelling is al gemaakt, dat het pers
manoeuvres zijn om aan den rijks
kanselier een verklaring over Bel
gië to ontlokken.
Is de stemming Sn Duitschland
■thans minder vredesgezind geworden?
Uit Keulen wordt aan ..De
Tijd" geschreven tn het begin van
den zomer heenschte er in Duitsch
land oen zekere malaise immers de
toestanden op d-e slagvelden1 bleef de
zelfde, en da l e ven snud'i elen voo rz i e-
uuvg liet te woiisohen over. Deze ma
laise sloeg op de politieke kringen
ti'm' 0,1 aftreden van v. Bethmann
Huil weg volgde. Een nieuwe man
kwam ilc vredasresolutie van dtan
Rijksdag werd onder begrijpelijke re
serve („wie ich sie auffa^e", meen
de de Kanselier) aanvaard, een paar
nieuwe ministers werden benoemd
rut alles bkof, zooals het was. Wat
zou men ook midden in een oorlog
op Leven eu dooiMials over kop een be
proefd staatssysteem veranderen?
Nu is ar kentering. De oogst kwam
bumen en vulde sclruur en voornaacte-
kamer rijkelijk genoeg, om de brood
voorziening voor oen nieuw jaar te
waarborgen. Ook de toestand op de
slagvelden- veranderde. De Du.it-
scbers zegevi orden, verdedigend, en
zij behaalden odk ovorwLnarmgen
door actief optredien. Galicië en cle
Boelvowina worden bevrijd, en het
grootc tasUbarc succes van dit jaar
werd Riga.
De stemminig; was er weer. Maar
niet alleen ten gevolge van liet gun
stig verloop van het krijgsbedrijf.
Don grootsten stoot tot de opnieuw
bevestigde eenheid gaf Wilson door
zijtn poging, oen wig te drijven tus-
po-hen Keizer on «volk. Een fiortuin
voor die ireglecn-ilng werd ki'eze diaaidi
van den Amorlkaain. Nu staat de vro-
dosresolulle wankel.
Ook in Geaitnutekriivgendie toch
reeds met de resolutie miet bijster iai-
genomen waren en haar al leen ter
wille van de eenheid in do pari,ij zwij
gend aanvaardden, 'blijkt die behoefte
to bos taan, duidetijilc zich van den
rasoPiiiUomioji Eriabongör a/0 to scli,ei-
dên. In Wur'tomberg deed: men liet
roods min of irtoeu* officieel,
Mel spanning ziet men thans uit
naar de nieuwe bijeenlcomtst van d&n
Rijksdag, Men verwacht, dat de te-
goinstaaidors >van d-e resolutie en do
afgebrokkelde on afbrokkelende meer-
derhoid, diie de resolutie aannam,
soherp togen ellcimidar zullen botsen.
En hot as mei heotomaal zieker, o,f
alle hooge pemonag.es er zonder kleer
scheuren zullen afkomen. De .strijd
gaat ten slotte om het beleid van de
opperste leiding. „Der Kampt um den
Kanzier", noemt do „Gormania" het.
Nieuws VAN DE FRONTEN is er
bijna niet
In t Westen zijn t kleine aam-
vallen, die wol mig verandering brach
ten, evenzoo aan 't ItaTiaan-
s c h e front. Oostenrijkse he be
richten verklaren «vennvel dat oen
nieuw offensief der I hul lanen aan
staande sohlj-nt.
Ook van 'tOosten weinig ver
andering.
De Russische staf verklaart, dat 't
voorpostengevecht bil Rliga voort
duurt. D« Russen boden ov eral tegen
stand en gingen op sommige punten
vooruit.
Do Duitscho staf constateert, dat
de Russen rondom Loetsk actiever
werden dan in den laats ten tijd.
Via Londen komt nog een Russisch
bericht, dat de Russen bij Fraedrich-
stadt een bosch bezet hebben.
ITet moreel van het Russtsdhe le
ger schijnt dus weer wat to stijgen!
Van R o o m e e h s )a h e n 3d a in t
wordt gemeld, dat de Roemeniërs een
sector storlvo stellingen in de streek
van Varnitza gonoraen hebben.
De toestand in Rusland.
Uit Mohilef tusschen Kief en Pe
tersburg wordt geseind, dat
Kornüoff daar mot 23 generaals en
andere officieren door Alexjef den
nieuwen opperbevelhebber gevan
gen genomou is.
Ovor "t conflict Korn;loff-Keronsky
voeïen «eboeid en ziin bloed ruischte
zoo heviu door ziin hoofd, dat hii
meende krankzinnic te worden. Hii
laiz echter in ziin bed. dit was het
eenïee wat hii besefte .tot hii ten slot
te oii de straat het geluid van den
hoefslair van een naard en het ceraiel
van wielen hoorde. Hii maakte uit de
klanken cm. dat hii ztch in een hoou
celesen voorkamer bevond en dat de
straat met asnhalt ceDlaveid was.
Hii trachtte na tn d.enken. maai
ziin hersenen weiBerden henv Kerut-
men tiid dienst. Niets dan zun boeien
en ziin Hoofd in in wanen voor hem
werkeliik beslaande dintien. Waar-
schiinliik bevond hii zich noa wel in
Londen en lanczamerheid werd hij
zich ook meer van ziin toestand be
wust. Hii i zich nu dat hij
de Gorvcrstraat was afceloonen. die
weliswaar seen hoofdstraat meer *ze
noomd wordt, maar toch nos coed be
kend staat. Het Is daar meestal rus
tic en kalm. Het was mistic eciveesi.
zoodat de riituiceu süookachtie voor-
hii roden en men de hulzen aan de
ovorziiile van de straat niet kon on
derscheiden. De nevel werd hoe lan
cer hoe dichter en de temneratuur
daalde daarbii zoozeer, dat hii even
was blilven staan om ziin ias dicht
te kitoonen. Eensklans meende - hi>
hnnstice vocstaonen achter ziin ruc
te hooren daaron voelde hii een
ia nog niet het volle licht ontsloken.
Een telegram uit Stockholm aan de
N. R. Ct. meldt nu weer: ,,De pro-
olamataie van Korniloff, d'e door de
regeering van Kerensky in beslag
werd genomen, bepleitte niet oen af
zonderlijken vrede, maar ademde
daarentegen een vaderlandslievend en
geest. Korniloff verweet er Kerensky
in, de Duitscho krijgsverrichtingen
'n de hand te werken."
De ministers Kerensky, Verkofsky
en Verdrefsky zijn naar bet groote
hoofdkwaitier vertrokken.
Uit Helsingfore woi-dt geseind, dat
gedurende de jongste soldaten onlus
ten te Viborg 2? officieren gedood
zijn, 60 officieren worden vermist,.
Verspreid nieuws
De teiegrammen-quaesti*.
Volgens de V'ossische Zeitung maakt
het Stockholmsche blad Nya Dag-
ligt Allëhanda een verklaring- dor
Duiteche rogeening openbaar tor zake
van graaf Luxburgs telegrammen.
Ze luidt als volgt:
„De k&üzerlijke uageening bertireurt
het innig, dat de Zweedsche regeering
ten gevolge van haar tol dankbaar-
bed stemmende zorg voor het door
zenden van telegrammen tussohen
Duitsche gezanten in den vreemde en
het ministerie van buiitenlandsehe za
ken onaangenaamheden ondervonden
heeft. De regeering spijt het voorts,
dat do Dujtseho vertegenwoordiger
te Buenos Ayrcs zulke telegrammen
met gebruikmaking van Zweden's
bemiddeling heeft afgestuurd. De
regeer mg heeft, zoodra het gebeur
de te harer kennis kwam haar ver-
begiemvQonligers in (het buitenland
met nadi-uk de opdracht verstrakt,
er zorg voor te dragen, dat alile po
gingen om de koninklijke Zweedsche
regeering met den inhoud der door
gezonden cijfertelegrammen in ver
band te brengen, van de hand worden
gewezen. Tegelijk legt de keizerlijke
regeering er wat haar lM/raft den
nadruk op, dal de .Zweedsdhe regee
ring van den inhoud dier telegram
men met op -do hoogt© is geweest'.
EEN KLACHT OVER DE DUITSCHE
DIPLOMATEN'. „Vorwarts" komt
nog eons terug op het geval-Luxburg,
de zaak van den Duitse hen gezant te
Buenos Ayres, die in zijn telegram
men den Argentijnseheti minister van
binnerilandsclic zaken 'n „ezel" nocm-
do en den naad gaf Argentijusche
koopvaarders „spui-los" te doen zin
ken.
„Vorwarts" meent, dat de Duitsche
regeering dien graaf onmiddellijk na
dat zijn telegrammen waren ontvan
gen, dus voordat ze door de (Ver. Sta
ten werden gepubliceerd, had moeten
ontslaan en op eau wijze, die aan zijn
verdere diplomatieke loophaan voor
goed eau einde maakt.
Dit deed de Duitsche regeering niet.
Zij liet hern in Argentine, totdat do
Argon tij nsche regeering hem uit het
land zette, hem zijn passen toezond,
in één woord „wegjoeg" nog voor
dat de Duitscho regeering hem terug
riep voor het geven „van persoonlijke
inlichtingen".
De rogeerhvg, zegt de „Vorwarts",
had zich die schande kunnen bespa
ren, indien wij alle geheimzinnigheid
had opgegeven, snel de noodzakelijke
gevolgtrekkingen had gemaakt en .den
onnxogeiijken diplomaat had terugge
roepen.
Dat de Rijkskanselier, met zijn vol
komen onervarenheid in diplomatie
ke zaken, den toestand geen meester
was, behoeft niet te verwonderen.
Maar of von Kuhlmann, van wien
men als ervaren en knappen diplo
maat groote verwachtingen koesterde,
zijn positie door het gebeurde zal ver
sterken, is de vraag. Het is hard om
het te zeggen, meent de „Vorwarts",
dat hij reeds bij de eerate proef heeft
teleurgesteld.
SLUITING DER MUSEA TE LEIP
ZIG. Tengevolge van den heer-
schenden kolennood lieeft de gemeen
teraad van Leipzig besloten bij het
aanbreken van het koude weder, do
stedelijke musea te sluiten.
EEN BETOOGING IN ZWEDEN.
Uit Stockholm wordt geseind: Tien
duizend monschen woonden de betoo-
ging der Zweedsche sociaal-democra
tie tegen de diplomatie bij. In den
stoet werden vaandels gedragen met
het opschrift: ,\Veg met de geheime
diplomatie!" en „Wij eischen onmid
dellijk vrede".
Granting hield een groote redevoe
ring, waarin hij op het aftreden van
het kabinet aandrong.
Geen Incidenten vielen voor.
Stockholm Dagblad et kenschetst in
een hoofdartikel Bran ting als den
schildknaap der entente, daar hij in
zijn rede zei: „Wij willen dat de re
geering do gevolgtrekking urt de
gebeuijlenissen, n.l. de telegram-zaak,
hevlaen slac od ziin hoofd, uit ziin
ootten zatf hii vonken anaitenver
der herinnerde hii zich niets meer.
Het was biibevohr een feit dat hij
ex-insDecteur Joseuh PrickeU od deq
Doenbaren wee was aaneevallen. od
den crond eevvoroen en geboeid. Wa
re dit iemand anders overkomen, dar
zou hem dit Geenszins verwonderd
hebben, want in een stad als Londen
vallen denzeliike dincen bijna dajze-
liiks voor. dat wist hii immers heter
dan Ieder ander, maar dat hij. Jo-
seob PrickeU. od deze wiize aanKeval-
len was Geworden, was zoo wonder
baarlijk. dat men er het verstand bii
kon verliezen, hoewel hii zich toch
ook weer bewust was dat hü in zijn
dienstiaren honderden menschen ro
den tot haat had ceceven en iedere
boef. die weer in vriiheid was cestcld.
wellicht on deze wiize die haat had
Docen te koelen. Het eerst dacht hii
naiuurluk aan Ensrel met wien hii
hot laatst te maken had Gehad en
die wist dat hii iels in zjin bezit had
wat. deze schurk zocht. Bovendien
was Eu2ei naar hetseen hii van hem
afwist, tot iedere schurkenstreek in
staat.
Voor zoover als hst zingen In hel
hoofd liet hem toeliet, overpeinsde
hii nu in de duisternis en de doodsche
stilte om hem heen wat men feiteliik
in het schild eevoerd zou hebl»on. Er
maakt en zich terugtrekt Dit kan,
(aldus het blad) met anders worden
uitgelegd dan als oe-n openlijke aan
sporing tot een Zweedsche kabinete
wisseling, ;ils onmiddellijk gevolg van
den buitenlandschen druk.
RIGA DOOR VERRAAD GEVAL
LEN'? Mr. P. J. Troelstrn schrijft
uit Stockholm aan Het Volk:
„Volgens de mededeelingen, die
door den pas uit Rusland aangeko
men partijgenoot Roubonovioch, den
eersten man van den Raad van Boe
ren, voorman der sociaal-revoteition-
nairen, vurig revolutionair en pa/
triot, in ons com dé werden gedaan,
zou Riga door verraad von genera-
len gevallen en het heulen der grooU
vorsten en andere contra-revolutio
naire elementen met Duitschland be
wezen zijp. Ik herhaal deze rnededde
ling zonder co1 voor te kunnen in
staan men zal er wel meer van
hooren, als zij waar is. Wat Riga
betreft, is de trouweloosheid der ge-
.ndralen blijkbaar door onze mannen
in het leger opgespoord, zoodat een
onderzoek plaats vindt".
BOM-AAN VALLEN. De Duiteche
staf meldt, dat vliegers der geallieer
den op steden in Zuid-Duitechland
vele bommen geworpen hebben, o.a.
op Stuttgart, Tübt-rgen, Freudeov-
6tadt, Oberndor.f, St. Sugbert, Saar-
b ruck en en Kolnvar. Eenige sohado
werd aangericht All can te Stuttgart
werd een soldaat licht gewond.
De „Westminster Gazette" schrijft
o.a. „De Franschem doen eeni en an
der, om den Duitse hora aan het ver
stand te brengen, dat een h»ch.t-over
val over langen afstand een «pel is,
dat door twee kan worden gespeeld.
Het bombardeeren van Stuttgart,
waartoe in rechte lijn jneer dan- 270
mijl moet worden gevlogen, is een
aanduiding van wat mogelijk is. Dat
de geallieeidtm deze dingen maar te
hooi en te gras hebban gedaan, komt
niet voort uit gebrek aan bekwaam
heid, maar uit de gezonde overtui
ging, dat het beste werk voor vlieg
tuigen ie, hel nagaan van militaire
oogmerken- achter de Duitsche linies.
Deze marnier van doen is niet goed
gevolg en gestadig toegepast.
Voor zoover wie daarover kun/nem
oordeelen, zijin de geallieerden nu in
aantal en rechtwaarde hunner tóostek
len onbetwistbaar aan do bovenhand.
Ze kunnen deagewanscht aanzienlij
ke Luchtemal-d'oelon voor bezoeken aan
Duitsche stodan bestemmen. Het zou
niet kwaad zijn-, indien IDuitechland
begreep, dat elke overval op gebied
achter d'e lini.es do or aan. bezoek aan
de een of -andere iDuiitsche plaats loan,
worden beantwoord.
GESNEUVELD. De beleende
Duitsche vlieger iCufrt Wol-Af is ge
sneuveld.
BROODRANTSOEN IN IDUITSOH
LAND. De N.R.CU meldt:
De verhoouinn ëaa het broodrantr
riden in Duitschland tot oond Der
hoofd en oer week zal met 1 October
worden ingevoerd. In verband daar
mede worden de toelagen voor zwaar
en zéér zwaar werk verrichtende ar
beiders verminderd.
DE SOCIALISTEN IN DUITSCH
LAND. Via Zurich wordt gemeld,
dat volgens .meeledeellLagen in som
mige Duitsche bladen bet ledental van
de onafhankelijk Duitsche sociaal
democratische partij-, wel'ko in April
van dit jaar werd opgericht, reeds
120.000 bedraagt. 'Gewezen wordt te
vens op d'en achteruitgang nan do
Duitsche sociaal-democratische pairtij
(de partij win Scheidemiarm). Op 31
Maart 1914 bedroeg het ledental daar
van 1.045.900, waaronder 174.750 vrou
wen, berwijil op 31 Maart. l.L deze cij
fers reeds 243.060 en 56.600 waren..
De „Lei-pzigier Vol'kszeitung" geeft
als hare moem/Lnig te kommen, dat
scudsdien- het ledental van Scheide-
nxannte partij nog wel verder gedaald
zai zijn en misschien op het «.•ogen
blik nog maar 150.000 bedraagt.
DE OOGST IN AMERIKA. Do
New-York Times" venfclaarl, dat
volgens Havas de -Vnueidkaantehe
oogst 15 niillioen busliel meer heeft
opgebracht dan de officieale ranting
bedroeg en 28 millioan aneer dan vo-
rig jaar. 't Totaal is 60S irtillioer»
bushel. Tengevolge van de beperking
der consumptie kan hiervan 150 mil-
lioen uitgevoerd worden. Canada kan
evenveel verecheffen, terwij.1 o.:fk Aus
tralië én Argentinië een 'belangrijk
overschot hebben, zoodat de geallieer
den dit jaar geen gebrek aan graan
zuilen hebben.
COSTA RIGA DN DUITSCHLAND.
Costa Rica heeft de dipkjmatioko
betrekkingen metv Duitschland ver
broken. Volgens Reuter heeft de
president een .complot van Duiteche
ingezetenen tegen de regeering ont-
dela, in samenwerking niet aanhan
gers van den vrocgeren president.
Drie op den voocrgitond tredende
Duitschers zijn in heolitonis genomen.
Bovel is gegeven alle in de haven
plaatsen van Costa Rica woonachti
ge Duitschers te interneeren.
behoorde moed tce om zich dat in te
denken, maar van dien kant kende
Prickett oeen zwakte. Wat vrees was.
had hii in den loou der jaren bijna
vereeten en hoe ellendie en hulpe
loos hii daar ook ter neder lae. ee-
voelde hii noe oneindie meer toorn
en wrok dan vrees.
Hii was overtuied dat het noe vroeg
in den nacht was. nos vóór twaalven.
Ondanks het eesute in ziin uoren.
hoorde hii' in de verte noe rntuiacn
rilden, nu en dau rolde er zelfs noe
een over het asbhaii in ziin straat
Het moest oneereer het uur ziin
wnarou de schouwburgen uitgaan, in
het huls zelf bewooe zich niets en in
ziin kamer was het zoo doodstil dat
hii het tikken van de klok boorde
Plotseline sloes de torenklok het
kwartier. In ziin verbeelding duurde
h©t wel een uur voor hii «lie weer
hoorde, maar toen werd ziin cnuoe-
den bevestigd. Het was midd-fhiaclu
Het viel hem nu oo dal lui dorst
•had. hii had dat cevoel al meerma
len in ziin loven ondervonden maar
nooit zoo sterk als nu. en het kostte
heni moeite om hel verlangen naar
drinken van zich af to zetten. De klok
sloee weer het kwartier daarna het
half uur en even teler hoordo liii in
do doodsche stilte dia hem omgaf,
den sleutel in het slot van da voor
deur steken. Hii meende nu dal hü
Stadsnieuws
Uitstallingen.
In het jongste nummer ren „Chris-
tiuun Huygens", \aiblad voor uur
werkmakers en officieel orgaan van
den Ned. Bond van Horlogemakers,
begint de redacteur, dc heer Q. ten
Boom te Haarlem, naar aanleiding
van hot voorstel van de vereeniging
„het Nederlandsch Fabrikaat" tot het
houden van eon winkelweek, een be
langwekkend artikel over „Onze Uit
stalling". Hij wijst er daarin in de
eerste plaats op, dat, wanneer sprake
is van Nederlandsch Fabrikaat, de
horlogemakers eigenlijk niet kunnen
meedoen, omdat er in ons land noch
klokken, noch horloges vervaardigd
worden. Toch wordt er in den laats ten
tijd iet» door Nederland geproduceerd.
In Amsterdam is nl. door wijlen den
hoer J. Kool een fabriek opgericht, die
thans wordt voortgezet voor rekening
van de firma's II. dullien &n W. A. AL
Daniete, die met goeden uitslag kiok-
keiikosten vei vaardigt, meestal in
Queen Anne-stijl. Het succes dat daar-
meo bereikt wordt ia, naar schrijvers
meening, te danken aan het feit. dat
deze klokkenkasien werkelijk artistiek
cn slijlvo gemaakt zijn. Indien er nu
maar voldoende voorraad van uur
werken is. zegt de heer Ten Boom,
kan die fabriek, voorloopig althans,
voorzien in de behoefte aan tafelpen
dules in de fijnere soorten. Deze klok
ken kunnen, bij ec-n gelegenheid rite
dezo winkelweek, dienen als uitstal
ling, evenals de koperen pendules,
waarvan de kasten hier gemaakt zijn.
Want de idee van „Neder."andsch
Fabrikaat" wordt op dit gebied ruim
opgevat.
Als er mede bedoeld werd, dat alles,
tot in het geringst© afkomstig rnoest
zijn uit ons vaderland, dan zouden we
geen enkel ding van ijzer of koper
kunnen uitstallen, daar deze delfstof
fen doch bij ons niet worden gevonden.
Heeft iemand bovendien nog antieke
horloges of klokken die den naam van
een Ncderlandschen horlogemaker
dragen dan kunnen ook die uitste
kend dienst doen en de uitstalling nog
bd'angwekkender maken in 'de oogen
van het publiek.
Hot komt schrijver voor, dat de
horloge- en uurwerkmakers deze ge
legenheid om de aandacht op hun uit
stalling te vestigen, niet ongebruikt
voorbij moeten laten gaan. „Aan
schouwen leidt tot handelen". Allicht
komt de een of ander, die er iels voor
voelt om het Nederlandsch Fabrikaat
to bevoordeel en, lnm winkel binnen
cn bestaat er kans, dat bij zulk een
tafel pendule, waarvan de kasfc bin-
nenlandsch fabrikaat is, koopt, terwijl
li/ij er anders niet aain gedacht zou
hebben um die hij hen te zoeken.
Dat de uurwerken der klokken, re
gulateurs enz. niet in Nederland ver
vaardigd worden, betreurt de heor
Ten B. zeer.
Hij zegt te weten, dat er enkele
collega's zijn, die hot, plan koesteren
om een fabriek daarvoor iri ons land
op te richten, 'doch hij raadt hen aan
daarmee zeer voorzichtig te zijn, alles
good te onderzoeken, te berekenen en
te overwegen, wijl er nnders kans is
dat het kapitaal, voor die oprichting
noodig, verloren gaat. Om dit -'aat-ste
duidelijk te maken vertelt de heer Ten
Boom van zijn bezoek in Juli 1916 aan
Zwitsersche en vooral Duitsche fabrie
ken hij noemt die van Ft. Mauthe
on Schleiilcer und IKtenate in Scliwen-
jiiLngen. Hem was opgedragen om,
'zoo mogelijk, onderhandelingen aan
te knoppen over het koopen van
een fabriek in het Schwarzwald, die
dan im den oorfog naar ons land zou
worden overgeplaatst. Een kapitaal
van f 500.0ft) was daarvoor beschik
baar. Een bezoek aan beide genoemde
fabrieken., die een buitengewone uit
gestrektheid hebben en waarbij verge
leken de grootste Zwitsersche horloge
fabrieken uiterst klein te noemen wa
ren, benevens het hooren van de som
men. die voor het oprichten van zulk
een fabriek noodig zijn, deden den
heer Ten B. begrijpen, dat er niet aan
tg denken is met oen kapitaal van 5
ton een fabpok van e-enige beteekenis
to koopen.
Het kan zijn, zegt hij. dat de econo
mische toestand in Duilschland tenge
volge van den huidig tui oorlog zulk
oen knak krijgt, dat er later klokken-
fabriekon van de hand moeten gedaan
worden; dau zou hel mogelijk zijn'
met oen eenigszins bescheiden kapitaal
zulk een zaak. te koopen. Doch zooute
het nu nog is, zijn er voor het koopen
en in gang houden van zulk een fa
briek «-enige mIMioenen noodig.
Do hoor Ten Boom vestigt er voorts
de aandacht op, hoe er in Duitsch
land ook klokkenfabrieken zijn, die
riechts bestaan kunnen doordat de
Reichsbauk haar de noodige credieten
verleent; hoe Duitschhmd de indu
strie oorb.iurend steunt en Le-
scliermt en hoe het koopende publiek
ook steeds aan hot bmnenlandsche
fabrikaat de voorkeur goeft. Wat \an
lu-t Noderlundsche publick niet altijd
gezegd kan worden!
Ten slotte iK-spreekt hij nog 'de ge-
wune uitstallingen der Iwrioge- en
ondanks ziin nünen. even aesluimerd
moest hebben, want voetstappen op
de straat had hii niet vehoord. De
deur werd even zacht Gesloten als zij
t'CODend was Geworden, daarna hoor
de hii iemand looncn oo het linoleum
van den overloop een onzekere stap.
als van iemand die in het donker
ziin wee zoekt. Het met kracht tenen
iets nanloopen bevestigde hom in dit
vermoeden. Even later kwamen de
voen-tnonen do tran op naar de twee-
de verdieoinsr. hoorde Prickett een
lucifer afstrijken en hot schriile flui
ten van een haastiir aancealoken Gas
pit. die dadelijk eetemoerd werd.
II; Hg dus od de tweede verelie-
pine. besloot Prickett bii zichzelf en
eon man alleen kan mii niet zoo
hooc hebben Gebracht. Hii voelde nu
•dat ziin hari ons'.uimiG klopte van
daar dat hii in zichzelf sprekend.
voorUrimr:
Kalm toch. oude man. Jo meet
j kalmte veinzen, wat er ook uebeurc. j
j nooit aimst toonon.
De voetstappen naderden, do deur
werd Geopend cn ccn zwakke licht
straal droiiG naar binnen. Eon donke
re cedaante. nauwelijks te onder-
scheide». dook od. Nu werd er weer
oen lucifer hfecslokcn cn herkende
Prickett Èuael. Dc schurk draaide het
kraantte van dc Gaskroon open en'
stak deze aan. ItcUtecn den insoec-
Onze Lachiicek
LNTF.RESSANT.
De heer Zwerver waa op reis go
woest in Egypte en bracht de her
inneringen daarvan overal bij te
pas. Toon zijn vrouw Huisman op
zekeren avond verrukt waf; over
een prachtigen zonsondergang, zei
Zwerver.- „Dat moest je eens zten :n
het Oosten!"
„Niets Hevêr dan dat," zei Hu.'tr
man. „Het verveelt me al lang, dal
de zon in dit land altijd in 't Westen
ondergaat, een beetje verandering
zou me wel bevallen
uurwerkmakers, die niet meer, zooa'a
voor 50 jaar, hun bestaan kunnen vin
den in het heratellen van uurwerken
alleen, maar er handel bij moeten
drijven. En daarbij doel de uitstalling
grooten dienst. Schr. wijst er op, hoe
klokken en horloges artikelen zijn
die zeer moeilijk kunnen dienen voor
een uitstalling, welke door haar sier
lijkheid zelf de voorbijgangers trekt.
Dit is de roden, waarom velen vaak
hun „uitstalling doen" in een vloek
en een zucht en waarom er zoo wei
nig sierlijke ©n mooie horiogemakers-
uitstailingen te bewonderen zijn.
Daarin is men in het buitenland
ons ver vooruit.
De heer Ten B. heeft er enkcW
gezien in Brussel en Luzcrn die in
één woord „prachtig" waren. Daar
waren dan óok horlogos tentoonge
steld, op zich zelf reeds kunststukken.
Maar m ons 'and zou het niet loonen
orn zulke kostbaarheden in voorraad
tc hebben. Dat gaat beter in plaatsen
zooals genoemde, waar de schatrijka
menschen, ook uit Nederland, niet al
leen plachten te komen, rnaar waar
zo ook gaarne hun inkoopen deden.
Toch moet men in ons land hetgeen
men heeft zoo goed groepeeren, 'dat
het. er smakelijk uitziet. Om hierin
oenige leiding te geven, schrijft de
heer Ten Boom het volgende-;
In de eerste plaats dient er op ge
wezen te worden, dat alles wat in da
uitstalkast hangt, staat of ligt, volko
men haaks en recht moet hangen,
staan of liggen. liet publiek heeft" ge
noeg timmeimahsoog" om dadelijk
op te merken als in 6en uitstalkast
do boel scheel en slordig geplaatst is.
Is er gevaar, dat door dreuning de
artikelen van hun plaate gaan, dan.
dient er voor gezorgd, dat ze vast go-
zot worden. Dit kan gewoonlijk vel
zóó gedaan worden, dat de horloges
of klokken er niet door beschadigd
worden en dit niet in het oog vai.t
Een horlogemaker is iemand die den
indruk moet geven, 'dat hij netjes is,
attent on precies! Een uitstalling
waaruit men kan afleiden, dat de eige
naar slordig is, wekt geen vertrou
wen hij een voorbijganger die een goed
stuk wil koopen of laten herstellen,
Verder moet. alles schoon en rein
zijn. Eiken morgen moeten de voor
ruiten aan den buitenkant met een
schoonen doek met zorg afgeveegd en
minstens éénmaal per week gesponsd
en lafgelapt worden. Dit is even noo
dig als dat wij cAken morgen ons aan
gedicht wasschcn. Een winkel waar
van de ruiten bemodderd of bevingerd
zijn, geeft ongeveer denzelfden indruk
als van iemand die zijn gezicht niet
behoorlijk hoeft gewasschen.
Doch vooral geldt de eisch van rein
heid en schoonhouden voor de arti
kelen, die tentoongesteld worden. Het
reinigen van horloges en klokken
moet met do uiterste zorg geschieden
om krassen en beschadigen te voor
komen.
ORGELBESPELING in de Groote-
of St Bavok-erk op Donderdag 30
September 1917, des namiddags van
van 2—3 uur door den Hoer Louis
Robert.
Programma; 1. Toccata et Fuga d
kl. t,, J. S. iïaoh. 2a. Pélude, b. Mu
sette en Rondeau, c. Air majestueux,
J. Rh. Rameau. 3. Eerste en tweede
gedeelte uit de Sonate d kl L, Al
Mailly. 4. Pour la Toussaint, G«
Du.po.nt, 5. Allegro symphonique, Th.
Sirtomé.
NED. P. EN T.-BOND. Zondag
is door de ofdeeting Haarlem van
den Ned. P. en T. Bond de voiger.de
motie met algemeen e stemmen aan
genomen: De aMeeling Haarlem van
den Ned. Post- en Telegraafbond ge
hoord, de besprekingen naar aanlei
ding van wat er in de laatste maan
den door de leiders der verschillende
pcraoneeli groefpen wordt gepropa
geerd, verklaart zich in alle opzichten
homogeen met de leiding- van het
Hoofdbestuur van den Ned. Post- on
Telegraafbond, is van oordeel, dat,
nunr liet corps van commiezen-titu
lair en adjunct commierzen een af
zonderlijke plaats toekomt in de per
soneelsformatie, op grond van afge
legde examens, opgedragen werk-
teur. die aan de duisternis Gewoon
was Geraakt, zoodanic verblindde,
dat hi: de ooGen moest sluiten. Toen
hii ze weer «mende zog hii Encel
doordiiiiGend aan.
Ik dacht wel. dat ie nu weer hel
der van zinnen waart. ïuchte hii.
Pricket wilde iets antwoorden,
maar hii kon slechts met moeite uit.
hrencon.
Ben :ii hel?
Ja. miinheor PrickeU. ik ben het
antwoordde F.ncel. Je hebt heel wat
on ie kerfstok en wii zullen nu maar
eens voor Goed afr '"ien.
De fonkelende blik van Prickett
vèstiede zich nu op F-nael. Deze erom
een Moe) trok die naar zich toe en
eiiiG voor he; bed zitten om de boeien
van Pricket te bevoelen.
Ze zitten cowl, bromde hii bin
nensmonds daarop •hetmin-
tie van een sic nar af. snuwdo liet uit
en hecon toen le ronken
Je was vnniyu e al vroec op
het nad en had een croOten mond
man - nu sa! ie wel een toontje laGer
zincen. vooede hii hem lachend toe.
Dat kan wel ziin.
De schuld die ik bii ie heb zal ik
nu met rente terne betalen, reken
daar ma^r «n.
Wordt vervolgd.)
