35s Jaargang P"io. 10553
Verschijnt dageiijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
MAANDAG 22 OCTOBER 1617
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 76-78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. De Verzekering der (per week) geabonneerdcn wordt gewaarborgd door „The Ocean" Rokin 151, Amsterdam.
ABONNEMENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd II ADVERTEIMTïEIV: Van 1—5 regels 11.—; iedere regel meer 20 Cts. Reclames 30 Cts. per regel. Tijdelijke
is (kom der gemeente) f 1.75. Franco per post door Nederland f 2.12». Afzonderlijke nummers f 0.15. Geïllustr. oorlogstoeslag 20 p.ocont. Bij abonnement aanzienlijk rabat. Tienstuivers-advertentiën van Vraag en Aanbod,
Zondagsblad, voor Haarlem f 0.45.- Geïllustr. Zondagsblad voor de omstreken en franco per post f 0.52». van 1—5 regels 50 Cts. per plaatsing, elke regelmeer 12'/* Cts. ècontaut. Buiten bet Arrondissement dubbele prijs
Uitgave der N. V. Lourens Coster, Directeur J. C. PEEREBOOM, Telefoon 3082 jj Directie en Administratie; Groote Houtstraat 93. Telefoonn. der Redactie 600 en der Administratie 724
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZES BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
Verstrekking van goefi-
koope brandstoffen
Aanvraag formulieren moeten wor
den ingeleverd op Dinsdag 23
October a.s. aan het lokaal Spaarne
92rood
de volgnummers 90019300 v. m.
van 9—12 uur
de volgnummers 93019600 n. m.
van 25 uur.
MeHegibracM moeten worden
aanslagbiljet pi. dir. belasting en
de brandstoffenbons of kwitanties
van den bandelaar.
Stadsnieuws
AGENDA
DINSDAG 23 OCTOBER.
Schouwburg, J iitisr.veg: He: Intie
me Toon&el.
Waaggebouw Spaarne: Teek-ui col
lege Kunst zij ons Doel: Tent. 10-4Mi u.
Nutseebouw. Zijlstraat: Tentoon
stel line van het werk van Jan Kreu
nen.
Schouwburg De Kroon, Srnedestrnat
I voorstelling.
Cinema-Palace. Gr. HoutsLra.Ht
Biosc. voorstelling.
Anollo-Theater. Barteliorisstraat:
Biosc. voorstelling.
Se duurte en de Arbeiders.
(Tweede reeksl.
conclusie:
Dat wii hierbij rcods het slotartikel
ceven van onze tweede reeks, heeft
twee redenen. Do «or=te is dat dezen
keer de arbeiders niet zoo
tocmliieteliik waren als "vtai'ic-
dp.n innr. Dc oneo-'-hon vonden onze
artikelen zeer nutiritr en iuiclvten liet
toe. dat anderen ons de celevens wel
wilden verstrekken, maar zeit onlie-
vanaen hun toesuind bloot lettnen.
da-ir haddon velen bezwaar iff en. Nu
pevcn we dadeliik toe. dat het demon-
slreeren van ziin armoede allesbehal
ve nreitie is. maar als he:, noodig is.
moet het toch cebeuren. De tweed© re
den is dat men in Juni van verloden
iaar in «rrooter nood verkeerden dan
nu. Aardanels waren er toen
'niet en nu in overvloed. Men moest
zich voeden met het receerimrsbrood
waaraan men zich niet verzadigen
kon. Dit 'veroorzaakte dat men zich
zwak en lusteloos Bevoelde vooral
de toekomst somber inzas. Toen
dus met. onze artikelen kwamen,
er eon men dat aan als éèn der mid-
de en om verbetering te krijgen.
Nu is Pt- verbctcrine. Wel i-> de toe
stand van het arbeiderseezjn fis lane
ni3t zooals dm voor den oorloe was.
maar lmneer hebben we on onze toch
ten'nie* ontmoet. Het dreigende vet-
cebre.K is noe niet oneetreden. Wel
weet moeder dp vrouw soms niet. hoe
ze inorffpn aan vet zal komen maar
als Ikr moriretr is. i> er ook weer wat
■te kriteen Zo: is het tenminste tot
notr toe creweest Wat. de toekomst ons
brane-en zal. weten we niet. Laten we
h.>Dpn vrede met Areentiinsciio
i'«ien
Zelfs ziin er gezinnen. die nog re
ire-rit ssvet voor verMchlane itebrui-
ke i. Huishoudens, waarvan een doch
ter bn <ïP"oede bursters dient, «fc.haffen
zich vaik vp« aun od de broodhons
van de familie, waarbii de dochter m
betreskine i>. Die familie itaai daar
voor eraasr iiaar bons af. omdat ze
zelf ander vet gebruikt. Wel gaat het
dus dibwiils met moei'.e. om het noo
diue vet to krinren. maar het komt
(dan toch. Ook zim er slagers. die oo
epn nond &cfiauenvleesch belaneruk
.meer vet geven dan een ons. we hoor
den zelfs van een half nond.
Maar kan een arbeidersgezin dat
dan betalen? Ja. tenminste, beter dan
verleden iaar dank zii de duur te tos
slagen Als een gemeentewerkman
met. een hute-ezin van twee kinderen
vropeer f 15 verdiende, lenigt. Jiii nu
f 5 er bii. Dat voelt men in de beui-s.
Toch moet men uit deze woorden niet
besluiten, dat. wii willen zeeeen. da;
de toestand eoed is. Allesbehalve. Wel
is er eeen h oneer. eeen ondervoeding
door oils ouldekl. maar \veek«eld nlus
dunrtetoeslatr maken niet moeelnk.
dat Ideedimr en schoeisel kan am ure-
schaft worden. Hiermee is het hok
eteedï, zeer zorctliik gesteld. We zou
'den daar slaallies van kunnen vertel
len. De oezinnen die wii bezochten,
vilden evenwel liever niet, (lat or over
teeschreven werd.
Ons eindoordeel is dus. dat er door
Irle reeeerine eh door anderen, die
daartoo In slaat ziin. vooral ten opzich
tte van kleedine en schoeisel noe heel
Wat verbeterd kan worden.
Dat dit zal eeschieden wensdnen we
deD arbeider van harte toe De Neder-
Jandsche arbeider is in doorsnee een
de^eliik buree.r. die hard werkt, wat
hem o.ï, recht. treeft oo een bwtaan
«onder financieele zorgen.
R. 1
Tfjdfngzaa! van Hasrtom's
Dagblad.
Li onze Tiidinezaal. Groote Hout
straat. 'J3. ziin o.m. tentoongesteld: af
beeldingen van het bezoek van de Ko
ningin aan Zeeland en van de teraar
debestelling van luitenant. De Jonsli.
die om 't leven kwam bii het redden
van een sclieoeline.
DE HiEER DE BRAAL OVER fl>E
VROEGERE REGENTEN VAN HET
GASTHUIS.
Naar aanleiding van een opmerking
in onze Nabetrachting zendt het lid
van den Raad, de heer M. de Braai,
ons een 6oh rijven, waarvan wij het
zakelijke gedeelte gaarne plaatsen.
Mijnheer de Redacteur.
Steeds met groote ibelangstèling
j neemt ondergeteokende ifeemnis van (te
stukken „Om Ons Heen'1 uit den
aard der zaak wel inzonderheid van
de „Nabetrachting van den Gemeen
teraad".
Hoewel er in het algemeen geene
aanleiding bestaat om bijr verschil van
meening "daarvan lange dezen weg te
doen binken, noopt deze gelegenheid
mij echter daarop een uitzondering te
mak en, daar uwe beschouwingen een
totaal verkeerden indruk, geven over
het gesprokene door mij in den Raad.
Niets minder wordt mij ten laste ge
legd, dan dat ik smalend zou hebben
gesproken over de vroegere regenten
van het Gasthuis.
Dat mag ik niet zonder meer laten
passeeivn en als ik zelf aanleiding gaf
dat die meening werd gewekt diene
de verklaring, dat zuiiks allerminst
mijn bedoeling was. Voorzoover die
heeren mij bekend zijn, acht iile hen
met minder dan elk respectabel bur
gers van ouzo goede stad, die hunne
taak als regent van het Gasthuis waar
hun beste welen en beste krachten
hebben opgevat en het zal nooit in
mijn hoofd opkomen om smalend van
zulke menechen te spreken, inzonder
heid niet van zulk een ve;ontwoorde
lijke plaats al6 in den Raad.
Ik stel mij gerust, dat hot officieel
Raadsverslag niets.smalemls aan het
adres van het vroegere College van
Regenton zal bevatten Voor do plaat
sing dank an verblijf gaai no met
meest verschuldigde gevoelens va
hoogachting
M. DE BRAAL.
Tot zoover de heer de Braai. Baal
ik er op antwoorden, dat de verwon
dering in den Raad over zijm uit
lating blijkbaar algemeen was, om
dat men van hom zooiets niet gewend
is. Ouzo Raads-verslaggever heeft z:;n
woorden aldus weergegeven „H5j
(de heer de Braai) „had geineend, dat
het nieuwe college van regenten meer
oog zou hebben voor een goede .posit.e
van de werknemers, dan het oude
College. (Protesten.)"
Dan spreekt de heer Groeneuaaal
©n daarna vermeldt onze verslaggever:
„De heer van don Berg meent, dat de
heer de Braai onbillijk oordeelt over
het. vroegere rcgentenoollego
Mij dunkt, dat deze, zeer beknopte,
mededeelingen van onzen Raadsver-
slaggever mij in 't gelij'k stellen. En
wie hot stukje van den heer de Braai
aandachtig leest, gevoelt wel, dat hij
dat ook inziet. De heer de Braai heeft
zich krasser uitgelaten, 'dan hij be
doelde.
Natuurlijk zal ik gaarne overnemen
■wat hot officieel verslag er van zegt.
Jammer maar, dat dit vaak woken op
z;oh laat wachten. j c P
ZIEKENZORG. Verschonen is
toet jaarverslag van de werklieden-
vereeniging Ziekenzorg. Wij antlee-
nen er aan, dat de vereonigmg die
aan 't einde van het vorig boekjaar
6193 leden telde, thans 6327 loden
tolt- Ilöt aantal nieuw ingeschrevenen
was 1547, liet aantal afge voerden 1413.
Medegedeeld wordt, dat de lieer J-
W. H. Holsema bJb bestuurslid heeft
bedankt. Aan de doctoren word uit
gekeerd een bedrag van f 13592.38 en
aan apothekers een van f 12383.51. De
exploitaüerekening wijst ami eenna-
deelig saldo van f 125.94. In het ver
slag van den Raad van Toezicht
wordt dank gebracht aan den admi
nistrateur, den heer M. de Braai,
wiens administratie, aldus wordt ge
zegd, fiteeds tot in de kleinste bijzon
derheden goed verzorgd was.
Ds. G. W. C. VUNDERIN'K. Zon
dagochtend tijidtens do godsdi'.onstoö-
fening in de Groote Kerk deelde Ds.
G. C. Vunderink mede, dat door
hem voor t beroep naar de Nod.
Muziek.
TYPO- EN LITHOGRAFISCHE
VER LENIGING „KUNST NA AR
BEID'. In samenwerking met de
Gein. Zungvereeniging „Semjne Cres
cendo" heeft „Kunst na Arbeid" Za
terdagavond een programma ten gc--
hoore gebracht met ®on inhoud om
van te genieten. Namen als: Roeske,
Loots, OLman, S. de Lange en Dan.
de Lange doen ons llollandsch hart
goed, te meer nog daar de werken
dezer comjionlsten zoo vertolkt wer
den als op dit concert liet geval was.
„Ave Cesar" van Itoeske, prachtig
ingezet ais eerste nummer, was rijk
aan klank en voordracht, de zuiver
heid van best geliaite, mee in de uni-
sone-gedeelten. Ook van liet daarop
volgende „Vineta mets dan goeds.
Bij Olrnan's „Laetare Jerusalem was
het middengedeelte een oogenblik uit
liet verband maar zijn Zomeravond"
maakte het voor dearn componist
weer in 't reine; men genoot van
den frisschen en zuiveren geest dtie dit
werk bezielt. Behalve mot: „Sere
nade aap een jong meisje' van
Baltih. Florence, waarvan mij de uit-
voefing niet erg kon bekoren, is Kunst
na Arbeid dezen avond wederom flink
voor den dag gekomen. We kregen
den indruk dat er degelijk was ii
studeerd. ,Sc*mj>re Crescendo" was
den beginne niet gelukkig met de
stemming, zoodat „In der Mariënkir-
che" van Lowe ep het schoone „Wie
genlied" van Ph. Loots niet ten volle
tot haar recht kwamen. „Salve Re-
gina" van Oberhöffer was daarente
gen een groot succes. Alle
stemmen hebben bijzonder uitgemunt.
Met „Rustig Ondergaan" en „Bede"
van S. en Dam de Lange was de ver-
eeniging het best op dreef en bezorgde
een waardig alot aan het vocaLe ge
deelte van het programma.
De hcor Kwante6, als leider der
beide zanggozelschappen toonde zicli
in alle opzichten voor zijn laak bere
kend. Hot. ten gelioore brengen van
tien koorwerken is een heele prestatie
en hoezeer we den ijver van koor en
directeur op prijs stellen, zou een
kleiner aantal nic-t schaden.
Als solist stond vermeld: de heer
Fervverda die tot hoofdnummer had
gekozen 't.Vioolooncari van Max Bruch
technisch moerlijikheden zijn dezen
Ilaarlemschen violist vreemd en ook
ditmaal lieeft hij hal schoone
concertstuk op meestorlijkp wijze
weergegeven.
Mej. Honriëtte Koot die de hoogst
moeilijke begeleiding op zich had ge
nomen, heeft zich daarbij doen ken
nen als begaafd pianiste. De. om haar
belangrijke instrumentatie bekend
staande orkestpartij, aldus op de pia
no t« verklanken is voorwaar geen
dankbare taak. Haar komt daarvoor
een woord van lof ten volle toe. De
heer Ferwerda gaf vervolgens schit
terend vioolspel in ,,-Oberstass" van
Wicniawski en „Zigeunerweisen" van
Sarasate, waarvoor hem een daveren
de ovatie ten deal viel. Violist en pia
niste werden herhaaldelijk terug go-
roepen.
Gasverbruik,
Ten einde misverstand te voorko
men doelen we nog eens moe, bij
welke gasverbruik overschrijven van
de eene maand op de andere is ge
oorloofd.
Licht- en bijkookgas: Over
schot van de eene maand mag in
een dar volgende opgebruikt worden;
tekort in een maand moot ingehaald
worden.
Haardengas: mag gebruikt
worden in welke maand men wfcl;
overschot nvag dus ooit latei- gebraakt
worden.
Fornuizengas: moert, gebruikt
worden in de bepaalde maand. Over
schot mag niet latei- opgebruikt wor
den.
Gastoeslag voor nering en
bedrijf moet ook in dc maand ge
bruikt worden. Oversdirljven op vol
gend» maand is n.et geoorloofd.
ZEND1NGSVEREENIG1NG „DE
LIEFDE VAN CHRISTUS DRINGT
ONS". Uit het jaarverslag over
19161917 blijkt, dat de zondingsbus-
jes-hebben opgebracht f 176.18, aan
giften werd f 133.55 1/2 ontvangen,
terwijl de contributies dei- leden
f 141.26 bedragen. Er was oen saldo
van f 1.17 in kas; het totaal der ont
vangsten over liet afgeloopen jaar
bedraagt dus f 452.16 1/2.
Het grootste gedec-Ue van deze gel-
Beeldende Kamt.
KUNST ZIJ ONS DOEL. TEN-
T OON STELL1N G VAN POR
TRETTEN.
Vrijdagmiddag opende het Toeken-
college in zijn vereenigingszaal,
Waaggebouw, een tentoonstelling van
portretten door leden van het Ge
nootschap vervaardigd. Het is de
eerste maal, in _zijn langdurig be
staan, dat Kunst zij ons Doel een
positie van dergelijk spociaien aard
onderneemt. Aan dit exposé hebben
16 inzenders niet ongeveer 50 werken
deel Het geheel levert een zeer bo
zienswaordigen en niettegenstaande
de beperkte rmmto toch niet overla
den aanblik op. Er mag dus zeer ze
ker van een slagen worden gespro
ken.
Voor zoover de sombere weersge
steldheid. Vrijdag behoorlijk
schouwen toeliet, laat ik deze kort©
.bespreking volgen:
Mevrouw Wouterseaiv. Doesburgjh
ie In hoofdzaak vertegenwoordigd
door een heele serie harer fraaie mi
niatuurkunst. Zijn daarbij enkele
portretten reads bekend van vroege
re gelegenheden© nieuwe werken too-
ncn wederom op hoogst gelukkige
wijze het zeer speciaal talent dezer
Hiiarlemeche kunst na res.
Buisman is met zee werken present.
Naast liet portret van den heer v.
d. M., reeds vroeger bij De Bois ge
ëxposeerd, treft dat van een ander
bekend stadgenoot, door allerlei dua
liteiten van bedding, toets en gelij
ken! a Toch moet zijn fijn cdloristisch
jongensportret als meest delicate
schildering woivton beschouwd.
Portret van den heer O., door Boot,
is door rijpe en doorwoelde kleur wol
dt beste zijner inzendingen. De zwa
re fond bij zijn breedgotoetst dames-
portret, werkt niet Juist gunsrig.
Natuurlijk ig ook Wesseling op 't
appèl, al overtreffen zijn inzendin
gen niet die zijner Juni-tentoonstol-
ling.' Doch ook thans weer pakt het
openo en lichtende zijner portret
kunst, de frischbeid van lcleuren-
toets.
Mörijpvaand'ig ie een zelfportret door
Mejuffrouw Bosscha. Ja, het heeft lee-
lijke colorislosche en enkele droge ei
gen-schappen en met de rechterwang
is het stellig niet in den haak, maar
toch treft de voordracht van diit con-
terfoiled en niet alleen door zijn ge
lijkenis.
Lof moet gebracht aan Wiarsma's
zelfportret (aquarel). Aan de teeke-
ning She.k Mahmoed door Kamp
en zijn portretstudie H., terwijl Es
mond's eigen beeltenis qualiteiten
toont, die het groeno jasje op den
koop toe doen nemen. r
Wederom kraohtig in do kleur, zijn
de portretten door Blom niet stevig
genoeg gemode'leord.
Als wij ten besluite nog met om
enkel woord"de teekeningen door Jos-
seaud. Rees en Visser memoreeren,
dan is vermoedelijk een klein beeld
gc-eeh&tst, van "t geen op heden in de
ig bijoen is. Wij wenachen der
tentoonstelling euccoe toe.
en Zeeuwsche atmosfeer beteekent.
Het feurme en kleurige dorp Zou
te'ande en Veero en omgeving zijn
vooral onderwerp >nn schildenng,
maar dikwerf van te harde schilde
ring.
Lntusschen ib ook de sterk inge
schoten kleur bij vele landschappen
niet ten voordeel© van het aspect Hot
zonnig blauw bij evenbewolkte lucht
l6 echter goed getroffen.
De figuurplaa-sing in eommiige
landschappen 16 ons niet sympathiek;
zij lijkt te veel op het atelier en te
weinig buiten aangebracht.
Dat men kennis neme van den ar
beid van dezen hard werkenden
Vkiamechen schilder!
G KERKHOFF.
ORGELBESPELING in de Groofe-
of St. Bavokerk op Dinsdag 23 Ooto-
ber 1917, des namiddags van 2—3 u-,
door den heei- Louis Robeut.
Programma: 1. Praeludium et Fuga
C gr. t, J. S. Bach. 2. Fantasia,
L Gherubini. 3. Piece heroique,
César Franck. 4. Pastorale, Ch.
Toumemire. 5. Musette, G. Mac.
Master. 6. Rhapsodie Hl sur des
cantiques bretons, C. Saint-Saens.
(Zie vervolK Stadsnieuws pag. 21.
Binnenland
ttarv kork te Amstaniaii. w» k;. ilen is Mn dc Utrecktsklto Ondtag-
dank- In vorband daa.mcd» qnnk vereenwinj geschonta,. Aan d,,over>-
- '.ge zendingsgenoot-schiippen konden'
de cl .enstdoende ouder.ing. '.-slechts b scheiden gaven worden af-
G. Ayiegand, den predikant t-je. Hij e^[rSLVcn
sprak zijn ingenomenheid met het t
bedanken uit en wensclite I)s. Vun
derink toe, dat lüj nog lang ten zegen
van de gemeente mocht werkzaam
zijn. De gemeente zong den 1 eeraar
toe lvert laatste vieirs van Psalm 72:
„Zijn naam moert eeuwig eer ontvan
gen."
BADEN. In het douchebadhuis
aan den Koudenhom zijn gedurende
de afgeloopen week 842 baden geno
men. in dat aan den Schotersingel
1140 en in het badhuis aan het Leid-
scheplcin 1173 baden.
GEV. VOORWERPEN. Terug te
bekomen bij A. Piepenbrin'k, Krocht
10, een handschoen. J. Muyfaert,
Kruisweg 46, een handschoen. W. v.
d. Luiden, Velserstraat 42, een bro
che. G. Klop, Kleverporlcwe-g 1, 2
zilverbons. J. Heine, Lange Margare-
thastraat 2-t, een poriemOivuaie. C. j
Koremans, Goudsmidspleintje 2, me-
daillvm. J. van Zutplien, Potgieter-
straat 17. een taechje. A. J. van Gijn.
Soendaplcin 10, een ring. J. Pronk,
Gen. de Wetstraat S rood, een ring.
TENTOONSTELLING HAEGE-
BAERT, QLOEMBN'DAAL.
In een der wel wat overvloedig
verlichte bovenzalen van het geheel
verbouwde hotel „Vreeburg' te
BloemendOal, is deze week een ten
toonstelling te bezien van werken,
door den Belgischen kunstschilder
Arthur Ila/egebacrL
Dez» jonge Vlaming is als 000-j
veel andere loigenooten bij het begin
van den oorlog naai- oils land uifge- j
weken, waarbij hij al zijn kunstarbeid
zijn geboortestad Brugge heeft
moeien achterlaten. Wat zal hij er
van terug vinden?
Na dien heeft Haegebaert Middel-j
burg al6 woonplaats gekozen en de
schi Bderij-en, thans te Bloemendaal
geëxipaseerd, zijn, op oen enkele uit-j
zondioring na alle werken m olée-
verf, de laatste drie jaren vervaar
digd. Hiaar onderwerpen, meest van
figuraten aard, betreffen hi hoofd
zaak bet. sohoone eiland Walclieren. j
Het gelukkigst scliijnt ons dé schil-
der,-wiens toets en factuur wat aca- j
demisch aandoen, m de beelding zij -
ner oudie boeren en boerinnen, stu-
(Les partieel eomg zeer ver doorge-
voerd. Eenigszins hinderlijk doet de
herhaalde schildering van dezelfde
modelten, maai- Haugebaert zal wel
moeite gehad hebben daarin de noo-
dige afwisseling te brengen: mod ei-
lemma teriaal is dooi-ganms hiert over-
vloodSg.
i Speciaal onder de \rouwekopj>en is
o.i. de meest geslaagde arbeid te vin
den; de rimpelige trekken der oudjes
zijn vaak met bepaalde liefde gevolgd
en gedetaileerd afgebeeld.
Wat de geëxposeerde landschappen
betreft, dienaangaande is ook bij do
zen schilder een Belgische kijk te con-
<4ateeren, dien hij op het landschap
heeft cn die voor ons gemis ami nit-
'di-ukking der vochtige Hollandsche
Be Toestand.
Open brief aan President
Wilson.
De „Oude Groene" nubliceert den
voLzenden omen brief van den heer C.
IJ. K. van Aalst nre9Ïdemt van de
Ned. Handeteinaaisclianoii en presi
dent van de N.O.T. aan president
Wilson over den huidiaen economi-
schen toestand van Nederland:
Heer Presidente
Onaetwiifeld Ik•umen de verliou-
dinren tusschen de Vereenizde Staten
en Nederland eerua&zins minder aan
een aam te wcu-den.
Van onzen kant bezien, is dit zeer
zacht uiuzedrukt.
Verontschuldic mii ala ik zez. dat
wii het. crevoel licbben alsof uwe Renee-
rimr ons den voet on den nek zet. zon
der liet, toonen van eenice considera-
'ie. een voet. in een laars Bestoken,
welke .even zwaar en even pijn luk
weet t» traoDCB als die andere rij
laars. die ten Uwent. lanc geleden op
zulk oen strenco wifze werd becriti-
seerd.
Ik zou het niet waeen zoo vrij-uit
1 spreken. als ik mei steeds een
vriend geweest was. wat ik non ben
uwe natie en van uw ras. Daar
om voel ik mii aerechtisd om U on
omwonden mim meenine kenbaar te
maken en ik kan niet eelooven. dat
het Amerikaansohe oor dool zou blu-
ven voor miine onmerkinjzen.
Amerika tracht ons tot rede te bren
gen. niet. met behulp yen argumenten
of metvriende'fien aandrang, doch...
door liet aismiuon v»n onzen toé voer.
Iltefl. houdt onze schenen vast door
bunkerkolen ie weigeren, die üe; ove-
riceiLs best missen kon. Git belet ons
in aanraking ie bK'^w met onze ko
loniën. dia tcch tot de voomaamste.
bunnen behooren van ons nationale
leven.
Vmdt u dit werkelitk billijk? Komt
dit met didvt hu hetzelfde systeem van
macht boven reent, dat door de tra
dities van uw land. uw volk en uw
geschiedenis zoo vurig werd ge
wraakt.
Eenice duizenden ton levensmidde
len en veevoeder dooi- onze regeering
crekooht en betaald .maar ongehou
den in uwe havens, waren bestemd
voor ons volk en voor ons volk alleen.
Zii waren geconsigneerd aan onze
Betreennc op condities van de Overzee
Trust Maatschaonii. En zit vorinJ
slechts een deel van de hoeveelheid,
welke schrifieliik oveteengekomen
was met hetlïn.'sclie Gouvernemem.
Deze overeenkomst werd aangegaan
langen tiid voordat Uw land partij
koos vpor de cealh eerden.
Onze dis-ributte-bureaux en onze
huisvaders liebben zich op dit con
tract verlaten ten behoeve van hen,
de aan hun zorg zijn toevertrouwd.
Door het optreden van de regeering
der Vereenigde Staten heeft deze over
eenkomst ui liet oog van vele Neder
landers feitelijk de waarde verkregen
van „een vodje papier".
Niemand in Nederland had van
uwen kant zuik een politiek van
„vreesaanjaging ten opzichte van
een klein volk verwacht.
Immers, hoe anders te noemen,
waar u door hot vasthouden van
onze schepen en liet afsnijden der
verbinding met onze koloma.© bezit
tingen in de rechten treedt van een
VTecdzame en onschuldige natie, wvhte
aan hare aanspraken geen klem kan
bijzetten door kracht van wapenen,
doch die niettemin de eerbiediging
der rechten mot klem durft eischen.
Wij denken er niet aan om onzo
stoombooten en onzo goederen aan 'te
wenden tegen (le zaak, drie gij voor
staat.
Maar daar wij een zeevarend en ko
loniaal volk zijn, voelen wij hot als
een ondraaglijk en en onverdienden
hoon, dat onze toch al zoo geringe
vrijheid belemmerd wordt door een
land als hen uwe, met £<teu andere
bedoeling dan ons door overmacht te
dwingen om te doen wat?
Orn er me© op te houden Duitsch-
land van levensmiddelen te voorzien!
Waarde heer president, laat mij
cLezo dwaling even recht zetten, liet
is een belachelijke veronderstelling,
dat wij Duitschland zouden voeden!
Gesteld zelifs, dat wij wenachen dit
te doen, dan zouden wij hei met kun
nen. Onze gonsche uitvoer is nog nioi
in staat ook maar langer dan enkele
dagen in de behoeften van Duitsch
land te voorzien.
De nuchtere waarheid is, dat Ne
derland om te kunnen beslaan, lang
zamerhand geworden en gebleven 13
een land van invoer. Bijna onze nood
zakelijkste levensbehoeften moeten
van buiten betrokken worden. Het zou
de totale ineenslortujg van ons natio
nale bestaan 'beduiden, als wij liet
daaronder 6telien moesten.
En begrijpt gij nu niet, dat wij een
onontbeerlijk deel van dozen in vow
slechts kunnen gaande houden door
een zekere mate van uitvoer daarte
genover rt© plaatsen, die, luttel on
onbeteekenend in vergelijk inert wat
groote naties noodig hebben, voor
een land als hot onz© een allerbelang
rijkst ruilmiddel verschaft? Ons stre
ven is alleen geweest dezen ruil door
beid© partijen te aoeai bestendigen.
Ik openbaar hiermede meteen waar
onz© kwetsbare piekken gc-legon zijn.
Het ware nutteloos ze te verhangen.
Ze zijn trouwens van algemeen© be
kendheid. Van alle kanten heeft m -n
er ook gebruik van gemaakt.
Gij zelf .zijt bezig dit te doen.
Gij, die, vergun mij het te zeggen,
in de laatste plaats daaraan gedocht'
moest hebben.
Zie hier een kleine natte in groote
verlegenheid.
Past lïert nu het Anierikaansolio
volk haar prijs to geven, misbruik
van haar te molten, haar ohnoodig
te drijven tot een staat van versla
genheid?
Laat mij u na-gen herinneren aan
een ander volk, dat destijds klein una
011 groote behoefte had aan stern: da'<
huiverde onder de bedreiging van een
der eterksv- koninkrijken van die
eeuw, dat nochtans zijn aanspraken
deed gelden op recht, vrijheid eh on
afhankelijkheid.
Een van de eersten, die dot kleine
volk in zijn moeilijke dagen de hand
der vriendschap bood, was ©en repu
bliek in Europa, waar de onafhanke
lijkheid der kleinen immer beschouwd
was .geworden als een heilig goed.
In dien staart was het, dat het hulp
geroep der „opstandelingen" het har
telijkst werd beantwoord. Van dat
land uh, werd de sympathie voor hun
zaak door middel van boek en ge
schrift over geheel Europa opgewekt:
dat land was 'l. hetwelk mof gereeds
hond stoffel ijken steun bood.
Is het noodig, dat ik u nog venders
bijzonderheden in het geheugen te
rugroep van de wijze, waarop Ne
derland zich schaarde aan de zijde
der Amerikaanse!]© revoiutionnairen,
toen uw volk volgens den loop van
het men6chelijk gebeuren z ch erken
ning trachtte t-e veroveren voor zijn
souvereine reeltten van zelfstandig
beid en vrijheid?
De an ti-A inerikaansc.be „Torv"-
kwam bijna niet voor in de N-.ouw-
Nederiandsche Staten, die gevormd"
waren door oen volk van Nedertend-
schen oorsprong.
Toen de verklaring van onafhanke
lijkheid geteekend was namen vrie
Nederlandse!ie officieren dienst in
uw vastelandslogen
De forten ami de Hudson-rivier wcj
den geconstrueerd door een Neder-
landsch ingenieur, die ©en intiem
vriend was van George W ashington.
Reeds in 1777 weird to Amsterdam
een oorlogsschip gebouwd voor de
nieuwe natie.
Haar vlag word door Nederland,
als eeiste van all»; vreemde landen,
met kanonschoten begroot bij 8L-
Eustat: us.
In 1782 werd John Adams door
de Staten-Generaal in Den Haag a's
afgezant van het Noord-Amer-kaan-
sohe Congre® ontvangen, waarmede
iegelijk met Frankrijk voor het eerst
de Vereentgde Staten officieel ,n Eu
ropa erkend worden.
liet waren de Amsterdajnsche ban
kiers, die hoogn-oodzakolijke leonin-
gon voor de strijdende kolonisten
overnamen.
De namen van Franklin, Trumbull
cn Adams kregen in Holland een po-
pul airen klank, terwijl Van <ier Ca-
pellen, Calkoen en andereu zich oi-s
vurig© voorstanders van de Anier
koansche zaak deden kennen.
Nog slechtg enkele jaren geleden,
ui 1913, werd door uwe landgenoolen
een gedenkplaat aangebracht in het
gebouw te Den Haag, dat eens hot
eerste gozansclutpsgcbouw van «l«i
Vereenig<lo Staten was. Het opschrift
luidt:
„Ten teek en van de meer dun
driehonderdjarige, hechte vriond-
sohap en de groote orkonlelijkheid
van het volk dei- Vc-recnigde Sta
ten van Amerika jegens Neder
land."
Deze feiten worden h el voor oogen
gesteld om als briefu Lading te (Le
nen.
