ims Dagblad
De Oorlog.
tweede blad.
Zaterdag 16 Fsbruarl 1918
HUSO DK VRIES.
18 lfedoii wordt Professor ©r. Hugo
t Vr;e;it do zoo beroemde h°og-
Ig £,raain do plantkunde aan de
vwcrsllell w>n Amsterdam. 70 jaar.
L, Jnderland beeft dew- seibeurïenis
ffOgósreiK-n als gewenschte gdtesen-
Mctm homn de warme 4iiï"-d>e te bron-
Z. die het. in zoo bljzotidene mate
;.ij-n grooten botanicus vorschul-
i?. i n roeds lancr paleden vorande
todfiart",: een cr.nwrrtoric-, met J. W.
Teflegoit. Bitrpemecetor van Ani-
ónif.m en Proffdiemt-Cu-rator der
Swrsibit als EeTe-v-onrzitber. waar
D «ik ..nkete personen uit om» «*ad
K'lnr hebben, Het werk van "De Vries
iK-t. pptoied van onderzo eik en on-
jrwijb stunt oj> zeer hoogoa trap, zijn
t's oofualairo werken zijn bronnen
an genet voor een ieder die in de
twride nabuur behingistelt, zijn aan-
ln-den vooruitgrm? van land- en
ölnbotrw. zoowol in Nederland als in
.,'e Koloniën, Is biji/ondcr groot. Het
wrf nauwelijks noodlg er bier aan
5 herin neren -hoezeer De Vries' expo-
im«itoel onderzoek dor erfelij-ksheltls-
trscbljnaolen bevruchtend heeft ge-
Kerkt op don voor wetenschap en
iraktijic zoo bc.langrijken arbeid; van
ijim tiuli'ij'lco outl-loe-rllngen, in het
iidorlaiKl on in 'liet l>lj«onder in Nod.-
ndiü, getuige liet work in de 'proof-
laiions cn aan het Departement van
aodbouw aldaar verricht.
Ifedonmiddag zal in don Hortus
otanicus te Amsterdam de irttedi-
lüg plaats hebben, ongetwijfeld in
sgMiwocndighekl van oen. groot aan-
belangstellenden uit allo doelen
ons land, on namens veel geleer-
uit alle landen van Europa en
founder uit Amerika, waar do ju-
jlars weemaal eonige nvaaoden
«rci-bracht. onderzoekingen vor-
fchtea voordrachten gehouden hoeft.
3 uur zal do ovariiandiglag van het
.iteötijk plaats bobben, onder meer
staande in hot door Mevrouw Thé-
van DuyS—Sotowartae geschóldcrd
riret van den 70-ya.rig©, waarna
releasor ca Mevrouw d>e Vries allen
ilcu ontvangen <Hio <Loor een per-
onliflc bowwlt oen ibowiije van ©unne
Dangsl tl'ing werrsohen to geven.
Hot is hier de plaats niet om eon
tvoerig overzicht to geven van de.n
oleiiaoliappoliilloen arbeid van den
rooien geüeord© het zou ook ojun-o-
elij-k wezen dat te doen in een kort
»lok tri in een voor alle lezers be-
rijpelijiken votrm. Maar in aeer rui-
ten bring is toch de naam •var. He
ties to goed toökonil dan dat- nu hier
invegen mug worden over eon van
a lie'angcijilosrto onderzoek-injgen,
die over het ontstaan van soor-i
i. Nu ongeveer 14 jaar geleden ver-1
hom bij-ii. i>. TjCecvk WitiinSt en
ion „Uoo soorten ontstaan, door
ivo de V riosmid'at te voren bij
it und Omp. te tevpeig liet rielit
goaien liet groot© werk,,Muca-
Isfclheorie". Blsoht dit lij'vige book
B# botanische kermis van den lezer,
i eeisigenoemdo geschriftje geeft
t ieder oen duidohjiKe .«.teenzetmig
m wat nu eigeinijk de hoofdzaak is
m -ie uitkomsten der onderzoek!n-
omtronl liet ontstaan van nieu-
Dwneii. Wat soorten zijn begrijpt
die het woord gebruikt, a! is het
walijk er een iiorto omschrijving
isu te geven. Of het do oorspronkelijk
e. «kapen vormen zijn, of dat enen
Tras .gosiaohteo." moet noemen, die
an weer uit Mei-nero «enihedeh, ,scar-
ta" boeman, gelijk vóór en na Lin-
aous (17ÓUJ gemeend averd, doet or
seiiiig toe,
Ou^eveei' oon eeuw later lieeft Dar-
in ons in zijn afefcauuniiigsteor de
[cwiisehapizelijke afstamming van
llodioron eu planten geleerd, in wel-
e theorie dus het denkbeeld van af-
«tderlijke selwppingen vervalt-. Hoe
nunc soort uit de ander© ontstaat,
ook roods door Darwm onderzocht;
óór htm dacht- me.' aan den invloed
Omgeving, eu in Und- en tuin-
aig men door pl< .selliige veran-
Kingen nieuwe vennen uil- de oude
BUteaiij maar begreep daarvan de
Wieken is Darwin kwam tor \-er-
i*nag mot twee nieuwe factorende
verandérlijkheid der individuen en
den strijd' oiu bel- bestaan, waardoor,
ala gevolg van overproductie in de
nutuur, die veranderd© individuen
blijven, die in voor bun bestaan gun-
stigen zin zijn veranderd, terwijl de
andere sterven, Ho© ver kan die ver
andering gaan, is ze beperkt in maat
eu in tijd Quebelet heeft ons ge
loerd, dat er ook in die veranderlijk
heid eenheid is, dab ze begrensd ia,
ala het ware schommelt naar reditu
en naar links om een evenwichtspunt
heen, maar dab daardoor niets nieuws
ontstaat. Darwin heeft steeds oohter,
naast de gedaohte aan de mogelijk
heid van hot langzaam ontsta.au van
niouwe vormen door de veranderlijk
heid, plaats gelaten voor de gedach
te aan de mogelijkheid van een schoks
gewijze, oen dus niet-geleidelijke ver
andering. Door hem en velen na hem
is toen aan Jict veredelen in den land
en tuinbouw gedacht, maar dit heeft
met liet ontstaan van nieuwe soorten
nict6 te makenveredelde rassen gaan
weer terug tot den ouden vorm, als
de teeltkeuze het uitzoeken van de
beste vormen niet wordt voortge
zet. maar: nieuwe soorten blijven.
Tegen do inecning dat soorten lang
zamerhand ontstaan, kwamen meer
eu meer bezwarenzij ontstaan met
kleine sohokkeu uit elkander, de oude
soort blijft go.ijk zij is, zij vormt
naast zieti oen nieuwe, die ook zeil
weer ouvoraiiderlijk is, zaadvasb. Is
dozo niouw© boter voor den stn
voor het loveu toegerust dan de oude,
dan kan doze laatste plaatselijk te
gronde gaan. Verder zag men in dat
uio schoksgewijze' verandering, die
mutatie, zeer klein moet wezen, dik
wijls nauwelijks merkbaar, en dat die
mutation bovendien periodisch moe
ten voorkomen, zoodat- elke plant,
60IU9 mot diuzondo jaren van rust or
tussolien, uu en dan in een Langdurige
periode komt, waarin zij nieuwe vor
men voortbrengt. Die cmtstaan dan
niet in een enkel individu, maar in
tul van exemplaren, tegelijkertijd of
in den loop van een aantel jaren, en
de strijd om het leven wordt dan niet
tiLswhon al deze 6 oor ten gestreden,
maar door elke soort tegen alle an
der© organismen, tegen klimaat, bo
dem enz.
Al die bijzonderheden nu, in hoofd
zaak liet ontstaan van nieuwe soorten
plotseling, uit andere, heeft Hugo de
Vries gevonden door van allerlei ge
wassen zaad te zaaien. Onze mooie
f;ele Tonniabloeui uit d© duinen bleek
lem een plant te wezen, juist iu die
periode van veranderlijkheid, van
mutatie, en d© geleerde onderzoeker
ziet. uit. zaad aan die plant, in zijn
proeftuin, oen aantal nieuwe, zaad-
vaste soorten ontstaan, plotseling, dus
door mutatie.
Wat Linna&us, staande op het- oude
standpunt van de leer der afzonder
lijke scheppingen, niet heeft, kunnen
vermoeden zelfs, wat door Darwin
mogelijk is geacht, maar door hem
niet- is aangetoond kunnen worden,
dab heeft Hugo do Vries op meeater-
hjko wijze duidelijk gemaakt soor
ten ontstaan niet door geleidelijke
verandering, zij ontstaan plotse li ug.
Dit noemt men mutatie en men moot
zich die veranderingen als zeef kleine
wij dringen voorstellen. Van tijd tot
tijd krijgt elke plant snik een muta
tie-periode, zóó zijn in den loop der
eeuwen de verschillende vorm en ont
staan.
I)r. a
Overzicht.
Er bestaat zooals we Ia ons
vorig nummer reeds meldden
VEKSCHIL VAN MEENING TU3-
SCHEN DE DUITSCHER8 EN
OOSTENRIJKERS over de houding
die aangenomen moot- worden tegen
de Golsjewilei-Russen
Do Oostenrijkers willen de beëin
diging van dem oorlogstoestand mot
do mannen van Lenia en Trotzky
aauvanrdon, ook zonder vredesver
drag, maar de Duitechers niet.
Trouweus nu wordt in een bericht,
uit Berlijn aan de Frauf. Ztg. ge
meld, dat het waarschijnlijk is, dat
de Russische demobili
satie-order is inge
trokken.
Er is tok een legerorder van <vn
Russisch bevelhebber dio de demobi
lisatie we Igelascht, maar daeiout©-
gen aaiibovpelt om hei. leger der Roo-
de Garde (het revolutielcger in Rus
land) te verstolken.
Van Duitsche zijde wordt gemeld,
dat de Duitsche commissie die to Pe
tersburg vertoeft om met de Russen
over verschillende quaestiee to onder
handelen, niets meer kan uitrichten,
omdat do Russen niet medewerken.
Trotzky ou Lenin geven voor belang
rijke zaken te de-en te hebben.
Nu wordt ernstig overwogen om
deze commissie terug te roepen.
Do laatste bar.a a^scheu de ceu-
tralen en de Bolsjewiki verbroken
't Ofiicieuse Weensclie persbureau
deelt mede
„Volgens zoo juist uit Berlijn bin
nenkomende berichten, moeten do
jongste besprekingen in hot Duiteche
hoofdkwartier tot de conclusie geleid
hebben, dat door de eenzijdige verkla
ring der regeeriug te Potereburg
over de beëindiging van den oor
logstoestand Duitechland'a vrijheid
van handelen, ook op militair gebied
niet is aangetast.
Bij de Oostenrijksche regeering ia
op het oogenbrik nog geen officieel©
bevestiging van dit bericht ont
vangen.
Mochten de betreffende berichten
'bevestigd worden eu bijgevolg tob
hervatting der in il i fc a i-
op oraties v a.u D u i t a c h-
1 a ii.d (begon de B o 1 s j w i -
k i-R u a a e n) leiden, dan
zou hiordoor waaromtrent met de
bondgenooten volkomen overeen
stemming bestaat het standpunt
van Oostenrijk-Hongarije in dc®o
quaestie niet beïnvloed worden.
De Krouzzeitung bespreekt het
hervatten van d© krijgsoperaties tegen
Rusiand reeds als een feit waaraan
niet meer t© twijfelen valt.
Willen de Duitsehera de Bolsjewiki-
Ruseen tot- ©en offïeieelen vrede
dwingen?
De strijd tusschen Oekrainere en
Bolsjewiki is weer hervat. Er wordt
nu o.a. fel gestreden te Nikola je wak
De Bolsjewiki zouden afgeelngen
zijn
Niet onmogelijk ie, dat de Duit-
sehers ook nader# plannen met Po
len, Lithauen, Koerland en Estland
hebben. In de Duitsche pers komen in
do la (its to dagen geregeld berichten,
over don slechten toestand van de
Duitschors on Esbhlanders in Esthland
en Lijfland, in Reval zouden de Bolo-
jewilci 3000 Duitechers en Eathlan-
dors govangon genomen hebben, lu
verhand daarmede zinspeelt d© Vor-
warts op Duitsolie plannen om dozo
gewesten to ounexeerea. Heb social is-
tisoho blad waarschuwt tegen deze
plannen, er op wijzend, dat de con
traion door hun bedekte annexatie-
lusten de Polen ook van vrienden tot
vijanden gemaald hehb©n l)e Duit-
echo Rijksdag moot. van de regoeriug
duidelijke verklaringen oischen
zoo betoogt het blad.
20 Februari komt de Rijksdag bij
een". Dan zal ook de Rijkskanselier
©on politieke rede houden.
Nog wordt gemeld, dat in Kr ales u
lo.p -iraat al togen de wntrslen be
toogd wordt.
Onder de telegrauwoan in oom vorig
nurnmer is gemeld, dat overeenkom
stig liet verdrag, tusschen de Oekraï
ne on de centra'en geeloten, Galtciü
weer ïti het bezit der Oostenrijker© Is
gekomen. Hun iroepan eijin förody
weer binnengotrolcken, de laatste stad
dlo nog in vreemde macht was,"
zoo merkt 't Weeneche persbureau op.
Vredo mot, do Oeikratae rnaur
oorlog met Polen" zoo schrijft de
,,Vorvvftrte" ai'er de resultaten van
Brest-Litofólt.
Indordaad de inlijving vaai 't dis
trict Gholm bij de Oekraïne beeft in
Polen veel verbittering gewekt.
De „Vorwarts" zegt zelfs
,,Zoo dc Polen doen konden wat zij
w.'len, dan zouden zij thans reeds
mot het zwaard in de vuist op de Oe
kraïne aanvallen, om het Cholmerge-
bied te bemachtigen. Nu dit niet
tr'*".ljj{ te. za! de togont-teliing tuSeotieu
lie oetde vojksslammen in Galicie nog
.;oner,.er wor(t:n en de Oe'kratnische
irreden'risten van Oest.Ga!iciö zu'len
zich met nog meer verwoedheid ver
zetten tegen de aanspraken der Po
len op liet gdbied vuu Gholm."
JJckond is, dat dc iv-ntruien d© Oe
kraïne al militair willen helpen in
don strijd tegen, do Bolsjowiki-Rus-
Beu.
Ook de Finnen?
Het te Christianta verechij'atende
,,MorgervbIad" schljint het te ver
wachten. Het zegt,,Nu de rest van
liet Rusoische leger van het front, als
een zwerm sprnkhanen het land bin
nenvalt. zal het eerste gevolg zijn dat
Finland wordt verwoest, vernietigd.
En ten slotte zullen de Duitechers ook
daaT moeten ingrijpen, om de Fin-
aohe beschaving te redden
Zweden gaat zich nu ook officieel
met de Alandsquaestie bemoeien.
Op verzoek van de Zweedsche regee-
ring vertrekt Norowski, do vertegen-
woordiger der Bolsjewiki in Zweden, I
op een Zweedsch oorlogsschip naar
do Alaudsoilanden om de daar aan
wezig© Russische soldaten ie bewegen
zich van daden van geweid to ont
houden en deze eilanden to verlaten,
zoo noodig op Zweedsche schepen. j
De tweede Zweedsche expeditie die
Zweden int het beareigdo 1*inlaad
haalde, kwam terug met 639 passa-
giers, Er is dus wel onrust onder de
Zweden in Finland. Het optreden der
Russen moet dan ook wel hooi wreed
zijn.
Do Witte Garde, ('b burgerieg6r der
Finnen) heeft Kinkio veroverd. Dit
is van beiaug omdat daar een groote
goudvooraad aanwezig was.
AAN HET WESTFRONT ia do
gevechteactie toegenomen.
Verspreid nieuws
ROKMENIë OPNIEUW VOOR DE
KEÜS. ,.Le Temps" bevat een ar
tikel over den toestand van Roemenië I
on ineeut, dat het niet mag toegeven
aan het verlangen naar vrede der Gen-1
tralen. Het artikel boaluit ..Men on-
dcrhamtolt niet inet een onverzadig-
baren buurman nis iGulgurije men
onderhandelt oveninm mot oubarm-
hartige heeren ala de Oosten rijk-Hon
garen eu Duitsc-heis. Het. dappere
Roemenië, dat een recht heelt oj> na
tionale eenheid, kan slechte één poli
tiek volgen, n.l. die, wel'ke Orlaado
volgde, toen hij ten tijde v&n het of
fensief tegen Italic uitriep Vol hou-1
dent Volhouden!"
De Köhiische Ztg. meldt, dat de on
derhandelingen tusschen da Oentralen
en Roemenië begonnen zijn.
DE DUIKDOOTOORLOG. Spanje
verloor tot heden 56 schepen, totaal
190.000 ton, waarbij 52 Spaansche zee
lieden orn het leven kwamen.
DE LUCHTOORLOG. De Duit
sche staf deelt mede In Januari be
droegen. de verliezen van do vijande
lijke luchtstrijdkrachten aan het
Duitsche front 20 kabelballons en 151
vliegtuigen, van welke 67 achter onze
liuifen. dè overig© binnen de vijuiudo-
Mjko stellingen, naar kon worden
waargenomen, ncderetortten. Wij
hebben m gevechten 68 vliegtuigen en
35 kabelballona veclorexi.
DE BELGISCHE LUOHTSIWJD-
MAOHT. De viiegerafdeeling van
hei Belgische Jeger groeit dag aan
dag. Zij heeft natuurlijk ook verlie
zen geleden, maar de opengevallen
plaatsen werden meer dvj- dwWhel
aangevuld.
Onlangs vroeg do minister van oor-
iiog 800 leerling-vliegers beneden de
25 jaar., én niet. minder da.n 3000 jon
ge Belgen gaven zich op.
De Belg,6olte vliegs&hool 1© in
htamipes gevestigd zoo imeldt „Vrij
Beige"
UIT GRIEKENLAND. De „Ti
mes" verneemt, uit Athene dat. een
aanbal bezwarende brieven, afkom
stig van d© omgeving van den ex-
kouing Konstantiju, is gevonden bij
huiszoekingen in de woiungon van ge
arresteerde personen t© Athene. Hot
staat thans va3t, dat maaudenlang
oen geregeld© correspondentie is ge
voerd tusschen de bannelingeu on
Konstautijn's vrienden in Grioken-
iaud. Deze correspondentie ia gevoerd
door bomiddoliug - au we© neutrale
consulatenongetwijfeld zullen de
noodige stoppen wonion godaan om
uaaraan .son ©mde te maken.
DE VEROORpEELING VAN
BOLO. Do „Times" vorneemt. uit
i'ariiö, dat oogenbiilskelijk na bot uit
spreken van het doodvounin buiten
kioton weerklonken van: ,,A mort!
Vivo l'armóy", Het vonnis werd ge
wezen in afwezigheid Van do beklaag
den en zal hun later worden meoge-
deceld.
DE ARBlvi'DEIBS I/N ENGELAND.
Do urboldiCre van Wales en Mon
mouthshire zonden oen tetegram aan
leger en vloot, waarin zij de belofte
ricriia'en, in werkplaatsen en fabrie
ken alle krachten tot steun der dap
per© soldaten en matrozen In te span
nen, overtuigd ula zij zijn, dat alsdan
nog dit jaar de overwinning en de
vrede het deal der geallieerden zul
len zijn.
DE OEKRAÏNE EN DE OEN
TRALEN. —Hot Borl. Tageblatt
meldt uit Weenen
De mogelijkheid beetaat. dat de
Centralen met goodvinden van de
Oekraiuscho regoering verschillende
spoorwegknooppuntou zullen bezet-
ton om deze tegen de Bolsjewiki-ben-
don te beschermen. Ook zullen
do Contreien locomotieven en wag
gons voor transportdoeleinden tor
beschikking van de Oekraine stollen.
De „Vixis. Zoitung" meldt, dat do
gevechten in de Oekraine voortduren.
Een deel van Kief ia nog in handen
der Bolsjewiki, die nog voortdurend
geregelde troepemifdeelingen naar de
Oekraine zouden.
TEGEN GIFTIGE GASSEN.
Het Roodo Kruis zal oen actie begin
nen om de oorlogvoerenden over to
haten geen giftige gassen meer ia ge
bruiken. De Eugcische regeering zeg
de reeds overweging van het voorstel
'JOFFltE is tot lid der Fraosche
academie benoemd.
LEVENSMIDDELEN UIT AME
RIKA. De administrateur van de
voedingsmiddelen van Amerika doelt
mede, dat hij tengevolge van een
campagne voor voed se' b espa ringlf»0
millioon pond spek eu 25 mi LU oon
pond bevroren vleeach meer had over
gehouden dan de vertogeuwoordigc-re
in Amerika hadden venvacht, dat be
schikbaar zou zijn. De voorraden
worden ter beschiking van do geal
lieerden gesteld.
Stadsnieuws
D© Savensmiddelenvoor.
zienins.
Crisisve rgaderlmg
.van de« ChrlateMj-
•ken Beetarembortd.
Onder leiding »an den heer Nie-
mCUcr hield Vrijdagavond de CJ«r.
Bo5tuT6iiftnjnd tot bc*y>i'éking van den
huldigen cristetoee'.and een .vergade
ring. waarin de heeren Joh. Visser en
J. W.H. Hal soma ate epreïtere optra
den.
I De heer Joh. Visser, dl© het oeret
aan het woord '«wam, sprak over het
onderwerp Algemeen© wertceta-
khig|'. Spr. betoogde, dat aan de Chr.
arbeiders jxist een roon van dank je
gens God, die ons Jand bij den nredo
bewaard© on ©en toon van verootmoe
diging. wat ocüiter niot wegneemt., dat
ook de Chr. arbeiders voor eieohen
van recht on billijkheid roede het pleit
dienon to voeren. Op de Chr. adbol-
dura rust een taak van voorlichting
en van arbeid ton hate ran alten. Na
dit op (ten voorgrond te hobben ge
steld en, dank te 'hebben gehraoht. aan
de Koningin die zich als eon Chris-
i ben-Vorstin betoont, en in het lot. van
d"e kleine Juyden belang stelt., dood
epr. opmerken dat men wol gemakke
lijk de volksmassa In foow-egiag kan
brengen, maar dat 't niet gemakkelijk
is om haar weder halt te doen. hou
den. Aklus ie 't ook wat aangasl de
algemeene werkstaking. Men kan
daarmecü:- we! bêginnen, maar wat
zal "t oindo zijn.
Spr. eett© uUeen dat van Chr. eland,
punt niot alle staking is te v©roord«-
Icn, xoaar' dat eon partiëeio staking
voor een lootioiach of andere nrbeids-
Onze Lachliock
V'OOc den tienden keer Mc©f do
Lwecdehands-auto plotseling midden
op den weg staau.
Zei j© niet. dat het<«n twintig
pottrdokrachtsmachine was? vnjcg
oen vriend aan den eigenaar.
Ja, maar ulle paarden zijn niet
oven sterk!
Een oud© rijkaard wild© een
jong© vrouw trouwen
Op de sociëteit vroeg hij om raad.
Zou ik een beetje kunnen jok
ken met betrekking tot mijn leeftijd?
vroeg hij. Ik ben 62. Zou ik kunnen
zeggen, dat ik 52 ben?
Ik geloof, dat je beter doot met
to zeggen, dat je 72 ben tl zei ©cn
vriend.
voorwaarden, heel wat anders ie dan
algemeene werkstaking, d. i. Mn
politieke staking of een poging lot
volksregeerin?. Een a'gemeene werk
staking aldus spr.. is in haar wezen
n c-ts dan revolulie. Zij kan or> veler
lei wijven ver'ocipen, maar daar zijn
bijkomende dingen dte haar tot Mn
gevaarlijk wapen maken. Ongeorga
niseerden kunnen tmaken dat de ul-
gemecne i3taki«g in Ibuitensporighe-
den verloopt en de organisatie kan or
n ets aan doen om dat te voorkomen.
Dat ie meermalen gezien. Wie de al-
gemeeue werkstaking wil moet vor
der 'vooruit zien en vragen wat dan?
En nu is de eigenaardigheid van een
algenieene werkstaking, dat wanneer
zij haar doel niet bereikt, zij1 leidt tot
bul te nepo righeden
•Do Idóe van de algemeens werksta
king is het volk moet regoeren en do
regeert,ng die ons God heeft gegeven,
moet. verdwijnen. De sociaal-democra
tie huldigt die idéé en de auarohlsten
en de syndicalist-en gaan natuurlek
nog verder. In 't kort ging spr. na
beo de Chr. arbeiders staan tegenover
ftoo.-democratie en soc.-dem. en ho©
hun teranaboschouwlng hun een eigen
etandpunt doet innemen ton opcuohte
van de art>eid(Tsvraag3tukkon. Spr.
kot» zioSi niet begrijpen, dat rni nog
Cl»r. arbeidere aangesloten zijn bij do
moderne vakorganisatie. Hun plaati
is niet alleen in de algemeene Chr.
bonden, maar mede in do Chr. vak
organisaties. Hij vreesde, dat indien
hier een toestand van anarchie raoclil
ontstaan, dit voor ons nationaal bo-
efaan van een venderfeh'jken invloed
zal zijn.
AI ineen do öpr. dat ben opzichte van
voedselvoorziening veel fouten zijn
gemaakt., hij oordeelde dat men allec.n
niet wettige m ddelen, langs wotligen
weg rnoet trachten daarin voribelering
te brengen. De Chr. arbeiders moeten
Ol> God vertrouwen, hun eigen weg
volgen ©u niet wettige middolen naar
verbetering etroven. Een Christen
e taakt in dit opzicht niet, maar hij
werkt en hij bidt. eindigde spr.
De tweed© «preker, de hoer J. W.
If. Halaama, sprak over ,,L«ven«-
middotenvoorzioning-misetanden". Hij
behandelde hot levensmiddetenvraag-
6tuk ran 't. begin van den oorlog af eo
ging na wat de Regiering ton aan
zien daarvan beeft gedaan. Daarbij
zette epr. uiteer., dat vete gemaakte
fouten bij eer. ttjdig ingrijpen dor
Regooritig hadden kunnen %\<.rdea
voorkomen en dat wanneer de ml nie
ter slechts de DIstribut.ewet gest reng
had uitgewond, van vele artikelen uu
hier raorradon hadden kunnen wezen,
die er rvu ntet zijn. Verder laakte
spr. dal er te veel wordt uitgevoerd
c-n dat de Regeering ten aanz.on van
het Jevenemlddelenvraagstuk niet ge
noegzaam handclnd optreedt.
Eon .schreeuwend onrecht noemde
epr. 't dat vele meergegooden voorra
den van levensmiddelen hadden opge
stapeld, ook hier ter stede, naar aan
den «preker bekend Was. Hij achtts
liet vendor een groot-e fout dat de ket-
fclnghandel niet genoegzaam wordt te
gengegaan. Ren iuventariseerlng van
de voorraden door de Regeerlog. aoht-
to epr. ongciwenecht. Ten opzichte van
dat niles moeten, concludeerde spr.,
de Chr. arbeiders iele doon. Van hen
moe-t oon waaivüg protest uitgaan.
Daarom «telde spr. namens den Chr.
Besturenbond vx-or aati to namen do
navolg6ndo motte
..De vergadering op 15 Februari
1918. door don Chr. Besturenbond en
do dua ra an aangesloten Christelijke
Vakbeweging te Haarlem
lettende op de steeds nijpender wor
dende levensomstandigheden in de ar
beidersgezinnen, van welke onnoem
lijk velen in ellende verkeeren ©n ge
brek lijden
tlaanefnmer Halletjes
£-\' ZAT E RIXAGAV'tXN'DBR A ATJ E
Ih-sc week is h©t wonin^-cougres te
aakfdara gehouden, 't Is hier de
bij niet, om dat onderwerp verder
behandelen, zoodat ik dan ook al
fa coa nieuwe uitdrukking uit het
®PP<>rt van den Volksbond opvisoh.
it isse iu i-p r ma ne n t, oen
vkwaardirr staaltje van stadhuis-
cierlaudseh dat betoekent. h a 1 f-
aui z a a m, Semi-taxfcs is hij, dio
eerste gedeelte, de helft, van het
hsoxumea heeft afgelegd Soini-
wmaneute woningen zullen huizon
W. die 40 it 50 jaar bestaan, due
la,?w dan noodwoningen en hortor
■}n huizonzooals dia- :n den goeden
IjSjêboniwcl werden.
"ij raooteu duchtig letten op ciat
Wü g©ui j, want het dreigt, iu onze
als zuiver Netïerlnndscn binnen
guppen Paaien we niet op, Jan
fcafit al gauw iemand om een senü-
osd boter, als hij oon half bedoelt,
kiniueu beleven, dat in een
k.jchuis gevraagd wordt: &emi om
door meiuchen, die houden van
om half. En de uitdrukxmg senn-
i8 ecini tot-, want wanneer
duurzaam i- of voortduurtkau
k te«b niot hnlf-duurzaam of half-
wteiirend wezenhot eenq woord
at üe! andere uit, Of alles is seim-
rtoïueat, omdat niets ontkomt aan
vermindering ©n verdwijning
«au lioeft do uitdrukking bij wo-
:;cu "..-eu zin. Swni-i>ermanenb is
de mensch, die na een kortstondig
>l««u weor heongaat,
ai ga au. gesprokenin het nieuwe
„J, vai} ,')et St, Eüzabetlis gasthuis
T "'eldiug gemaakt vim aüeonloo-
ij Porsonen, waarmee bedoeld zijn
]?we!l©n of juffore, ongehuwden
3 wmden we zeggen. Getrouwde
r<vü!liC" kiuderen zijn dus
">ot drie kinderen vijf-
^d, met --»>- -
v»der
tien twaalfloopend en
een weeshuis, die op
Zondag mot d© kinderen naar de kerk
gaat, is dan et-a veertigloopend per
soon. Ik wil maar zeggen, dat do
consêquentae van oen woord wol
vreemd kon wezen. Zouden we liever
maar niet van ongehuwden spreken?
Zijn wij Haarlemmers ïnoeiüjk?
I)at wil zeggen: lastig, vol bezwaren,
bang voor de nieening van anderen,
stijf? Dit is namelijk hot oordeel over
ons van oen dame, die hier een on-
deruoming kwam etichten eu daarmee
veel moor moeite had, dan t© Arnhem
en Utrecht, waar zij óók geweest, was.
'1c Heb or de menschen die over
straat gingon eens op aangekeken,
maar van buiten kun je dat niet aan
hen .zien:. Ze dragen op straat eon
masker en laten niet in mm ziel kij
ken. Het was daarom een teefje, dat
ïïopma aan kwam stappen, op wien
ik een proef nam.
„Hopma, hoor eens, ik ben bezig
aan eou nieuwe ondernoming. Doe jo
nieo?"
..Onderneming?" zei Hopma en
trok zijn wenkbrauwen op. ..Wat
voor onderneming?"
„Dat kali ik nog niet precies zog
gen. Later, als allee rijp is. Doe mee
aan een voorloopogc bespreking, je
bent daarmee tot mets gebonden".
„Och", zei Hopma "en liet zijn
wenkbrauwen .veer neer, „ik voel niet
veel voor oudernemingen in dezen
tijd. 't. Is alles zeo onzeker. De tijds
omstandigheden
„Allo tijden hebben omstandighe
den".
„Ja, maai' 't risico is nu, grootor,
dan ooit".
„Do kans op winst ook".
„Och ja, maar ik heb al zouveel
aan do hand. En wat zal mijn familie
zoggon? Di© vindt toch al, aat. ik me
veol to druk maak. Och neen, ik
moest, er maar buiten blijven. Maar
daar komt juist Hupstra aan, die zal
er wol wat voorvoelen. Gegroet!" En
hij was weg.
Hupstra liep, niets kwaads vermoe
dende, iu do fuik.
„Doo jij mee aan eejj niouwe cm-
dernemin_.
„Nieui.e onderneming l Ach nee.
kerel, alweer eon onderneming
„Wat het is, kan ik nog met- zeg
gen, maar 't wordt wol goed"
„Ja, dat zegt iedereen. Weet je
watsla me liever over. Ik doe niets
nieuws meer. De fiscus ©laat je tegen
woordig aan om van to rillen. Nieuwe
onderneming, nieuw© lasten. Waar
moot, hot heen! En mijn vrouw, die
toch al klaagt., dat ik zoo zelden thuis
bon. Wat. zei Hopma ervan Doet die
Ik was wel verplicht to zoggen dat
Hopma het ook afgewimpeld aad.
„Zie je wel ik dacht hot al. Nou,
dn,n doe ik 't ook niet. Hij is oen
bukte koopman. Ais hij er wat iuzag,
eed hij 't zekor",
„Jelui weet nog geen van beiden,
wat voor onderneming het is.".
„Nou ja, dat huidert ook niot.
Ne. je excuseert me dozen keer w©L
Adtou En hij aloeg ook op d© vlucht.
Zou de dame dan toch heusch ge
lijk hebben? 'k Zal eens aan kennis
sen te Arnhem en Utrecht schrijven,
of zij ook een"paar kennissen willen
aanspreken en mij schrijven wat de
antwoorden zijn. Als ik zo heb, breug
ik ze netjes over. Intiisschen hel.» ik
van de beschuldiging al een slapeloo-
zen nacht gehad! Ziju wij Hannoji-
rners inderdaad zoo lastig, moeilijk iu
beweging te brengen en bang voor
oikaars mceniugenï
In een ijzerwinkel heb ik verschil
lende plaatjes zien liggen met. op
schriften zooals Kuntoo r, N a 9
uur gesloten, Niet Bellen
en zoo meer. Is er geen ondernemend
man to vinden, di© deze reeks uit
breidt bijvoorbeeld metBrood
kaart meebrengen, aan het
adres van gasten, die dat mochten
vorgeton of, afdoend er "nog, Geen
T ii o o meer, of K o f f i op of
Brandstof uitgeput. Dat
is niet alleen een waarschuwing aan
bezoeker#, dat zij niet veel zulten
krijgen maar ook een wenk san vrien
den en kennissen: „als gij van uw
otervloed kis wilt afstaan, dan weet
gij waar het t© pas zou komen".
Is dat niet heel fatsoenlijk of eer
vol l Och kom. w© zijn tegenwoordig
ziekelijk gevoelig op het punt van el
kaar wat helpen, wat geven. Als 't
van een particulier tot ocu particu
lier gaat neet liet een aalmoes cn als
liet uit d© gemeentekas komt, dan is
't opeens heolwat anders geworden,
ofschoon het dan toch ook van vele
particulieren gaat naar eonige paxti-
ouWercn, alleen weten zij di©. liet krij
gen dan niet precies van w e 1 k o
particulieren het komt en zo hoeven
er geen daukje voor t© zoggen. Dit is
een rare wereld! Wauneer A. bij eou
hooge brug B. ziet. staan mot een laar,
die hij er niet tegenop kan duwen,
dan zal B. „daukje" zeggen wanneer
A. hem helpt. Als B.'s pet afwaait
eu naar de gTacht rolt, wn O. die op
den wal nog net te pakken krijgt,
dan zal B. ook „daukje" zeggon,
Maar als B. geldgebrek iieefl en A.
eu C. willen lie m rechtstreeks hel
pen, aan wil hij geen „daukje zeg
gen, ook liet geld niet aannemen,
maar verlangt, dab A. en C. en D.
en E. tot Z. lem hun geld naar den
ontvanger brengeu en dat die het hem
(B.j geeft en dun vindt hij 't beöt en
oegt geen „daujkjó' Ibt L, zooais
ik zei, een rar© wereld. Terwijl we
geen halven dag kunnen leven en be
staan zonder eikaar op allerlei ma
uier t© helpen, hetzij dan om winst,
hetzij om niet, zijn er zoo enkel©
dingen, die we van elkaar niet willen
aannemen. Geef iemand ©en lucifer
en hij is dankbaar, presenteer hem liet
lieolq doosje en hij weigort belcedigd.
„Ja", zegt men, „dal is heol begrijpe
lijk liet eerst© is alleen ©eu dienst,
want één lucifer heeft go©» waarde;
het tiveede is ecu geschenk en dat
neem je niet- aan van onbekenden"
Eou u denkon? Goed dun. Wanneer
©3ii onbekende zegt.: „hier heb je een
gulden", dan weigeren w© dat en zc
gom: „wat denkt u wol van me
Maar wanneer diezelfde man nu eens
zegt„hier heeft u ©en cheque van
honderdduizend gulden..." wat
doen we dan? Ja, wat doen w© dam?
Noon, ik blijf er bij, onze begrip
pen ovor wat mag en wat niet mag
ziju vreemd. Als u op visit© gaat bij
een vriend of kennis, brengt, u don
zelf ftuikor of een Ix-legde boterham
mee? Natuurlijk niet. Welnu in Schot
land is zooiets volstrekt niet onge
woon. Daar gaan 'a avonds niensolion
een bevriende familie opzoeken, val
len er onaangekondigd binnen en
brengen allen wat mee: deze thee,
die ouiker, ©eu ander koelcjee, de gast
vrouw maakt, het klant- en presenteert
het; er wordt wat gepraat-, gezongen,
muziek gemaakt, gedanst ©u te tien
uur verdwijnen de bezoekers. Ze heb
ben eon prettigeu avond gehad en er
blijft geen gastvrouw achter, die
zucht, over do hooge kosten. En pro
beer uu eens, om bij je buurman op
bezoek to gaan en tzelf de koekjes me©
te brengendaar komt eeuwigdurende
iinndschap van.
Komedie eu bioscoop hebben het.
druk. 'h Avonds maken de mc-nschen
queue voor de bioscoop ©n de komedie
aan don Junsweg beleeft goede dagen.
C-ctrinen tvas Woensdag zoo goed «la
uitverkocht eu Jan Musch op Donuv.
dag icveozoo, om van andere voor-
stellingen niet t© spr*>keu Eu dat op
alle rangen. Niot alleen d© balcons en
de staliw, do duro of prachiplaateen,
maar ook the van bescheidener soort,
do tweed© loge, 't amphitheater en de
gaanderij.
'k GoRiof, dat dit drukke bezoek
komt. \cui do behoeft© aan afleiding,
van d© tni-erabelo toestanden. Eon
van mijn kennissen ©utmootte Woens
dagavond een brievenbesteller, die
ook d© Gavmen-voorstolling bezocn,
had ©u een praatje maakte. „Oh",
zei liij, „wij hebben iu deze inyeilijke
dagen wel afleiding in ons werk, maar
de vrouw blijft, den heeleu dag thuis
en komt nooit uit het getob van
broodkaarten, distributie ©u zoo".
Daarom waren ze dan maar r-amoa
naar Carmen getrokken, oia in de
scliooue stad Soriüa d© zorgen i-ns
aan kant te zotten.
Datzelfde zei ook den volgenden dag
een conducteur van de iram die de
voorstelling bezocht had.
En onze brave van Gasteren slaat
bij do contróle netjes in smoking oh
zorgt er met den controleur van hol
spelende gezelschap voor, dat cr geon
ongowen&chto personeu door het
smalte deurtje glippen. Ala je hom
vraagt: „en hoc gaan do zaken ïuiju-
hoor van Ga*toreuï" reken er <lan
maar niet op, dat hij zich in dc han
den zal wrijven- vaa plezier en zog
gen „dank u, best, best, het gnat
héél goed". Neen, zoo ziju wij N<-dor-
landers niet. .Als 't- best gaat, dan
zoggen we hoogstens: „och, zoo zoo,
redelijk". Als 'l redelijk gaat, dan
verzeker©» we, dat de tijdon heol
moeilijk ziju en dat het nauwelijks
mogelijk is. de einden aan elkaar t©
hnoopen en als het inderdaad moei
lijk ia, de einden aan elkaar t«
kuoopeu, dan leggen wc plechtige ver
klaringen «f, dat bot geen vak ni««r
is. Van Gasteren als goede Hollander,
zal dus ook antwoorden: „och, wat
zal ik u zeggenDan haalt bij /ijn
©©houders cons op, steekt de handen
omhoog, doet die open en dicht, want
zonder gebaar kan een goed toonocl-
sj>el©r (en dat is hij) niet- loven en
zegt ten 8 lot te met een toonecl-na
druk „er zit een broodje iu, ©cn
broodjo. Maar je wordt or niet riik
van. We moeten tevreden weren in
dozen tijd".
Daarna zet hij ziju huispotje weef
op, neemt, afscheid en verdwijnt, in d«
duistere diepten van zijn komedie om
liet een of ander aa te zion, want
van Gasteren ia altijd ijverig bezig.
FIDELIO.
