HAARLEM'S DAQBLAD
OM
ONS HEEN
De Oorlog.
ZATERDAQ 8 JULI 1918 TWEEDE BLAD
No. 2494
Overzicht.
De „VorwSrts", het orgaan van do
Duitacne sociaal-democratie, verklaart
,.dat bet verlangen van het Duitsche
volk naai- een spoedig, eervol einde
van den oorlog, thans zoo sterk is.
dat een veretandigo tegemoetkoming
van vijandelijko zijde het tot uiting
sou moeten brengen". Wie dit zin-
natie iu zijn uituoodigende goedig
heid leest, zou meenon. dat die booze
vijandelijke zijde dan toch ook de
eenige schuld is van het voortduren
van den oorlog. Maar xneiischen niet
een wcinigje critischen zin wotên nu
vel, hoe weinig te verwachten is van
het Duitsche volk als zoodanig, gedis-
ciplincerd, gedrild, ja gedresseerd ais
hot is tot ir. het ongcloofelijko. Wat
heeft datzelfde volk gedaan, toen de
verminkten werden gehoord door de
All-Duilschera, toen de Kieswet iu het
Pruisische huis eenvoudig werd gesa
boteerd? Niets. Het heeft gezwegen
zooals het blijft zwijgen, de oogen vol
eerbied gericht op de regeerders, voor-
al op de militaire heerschers, die huu
hoogtepunt, gevonden schijnen te heb
ben in den soldaat Luilendorff..
De „Vorwarts" zelf, zfcli opwerpen
de als kampioen voor den vréde, kan
niet nalaten aan te komen met eon
van die duistere volzinnen, welke aan
het Duitsche gemoed zoo dierbaar
klinken. ,,Ook heden nog of misscliien
juister gezegd, lieden weer. hadden
do vijanden gelegenheid, tot "een goo-
den vrede te geraken, een vrede, dio
niet door do oorlogskaart gedicteerd,
maar op het evenwicht der aan beide
zij-den bijeengebraente militaire en
economische Krachten gebaseerd is."
Wie zich nu door die pürase laat van
gen, vergeet licht om nuchter sveg te
vragen, „wat bedoelt gij eigenlijk'I
Beigic vrij, Servië vrij, Noord-Frank -
rijK losgelaten?" Maar men kan de
moeite van dia vragen vr.j sparen.
Eeo duidelijk autwoord komt toch
met. Nog nooit heeft een verantwoor
delijk Duitscli regeeriugspersoou vier
kant en openhartig gezegd, dat do
misdaad aan België begaan, volkomen
zou worden goedgemaakt. Zeifs Vou
teüblmann, die nu fjrjaagd wordt
door do Pan Germanen, spreekt ora-
kc-.taai, waar niemand uit w,js kan
worden. Dit alles kan geen toeval
zijn, het is opzet om do mooie rol van
den vredelievende to spuien-eu tege
lijk zich tot niets tc binden. Dan is
iemand ais Prolcssor 'i iirk (nomen est
omen) oprechter, dio ronduit ver
klaard wil hebben, dat uiu.sclüaud
vecht om de wereldheerschappij.
En daarom gaan de Entente-mo- j
«oudheden op deze duisterheden niet j
iu. Vooral niet, omdat terwijl ieder,
die onbevangen zien kan weet dat het, I
zoo is, nog altijd ontkend wordt, nu
weer door vice-kanselier bon Paijer.
dat de burgerlijke autoriteit eenvou
dig ue onderdanige dienaar van de
militaire is en trouwens sedert een
halve eeuw in Duitschland altijd ge
weest is. Wie dat vergeten is, moet
zijn gehtugeu nan de geschiedenis te
ZaLimi ivoór den oorlog) maar eens
opfrissclien.
Xens liet moment, dat in do wereld
het meest indruk heeft gemaakt, de
aanneming van de vredosresolutio iu
den Rijksdag, is naderhand met ongo
loofelijk cynisme door sciirijvera. die
niet tegengesproken zijn, besmeurd.
Nü de vredcsresolutiezoo zeiden ze,
het bezwijken van Rusland ten gevol
de heeft gehad, is ze niet meer noo
dig. „De vrede", zegt Graaf
Westarp, „moet door de krijgsver
richtingen worden afgedwongen". En
dèctrmee gaat in zijn hart het Duit- i
sche volk accoord. Neutralen, die de
tegenstelling maken tuaschen de vre
delievende Cenlralen en de oorlogs
zuchtige gealliaerden, kijken dus met
verder dan hun onnoozele neus lang
Is. I
In Duitschland is de toestand niet
best. Dezelfde „Vorwfirts" erkent I
den zvtareu druk, die door de afslui»
ting op Duitschland wordt uitgeoo-
fend en die door 't uitvallen van Rus
land verdwenen heette te zijn- des-'
tijds ontbrak het. niet aan scnoone
beeldspraak over het verbreken van
den ring. het bezwijfcjen van den
ijzeren boei en zoo meer. In Oosten
rijk zijn de moeilijkheden met de le-
vensmiddelon zóó gestegen, dat keizer
Karl aan keizer Wilhelm schriftelijk
hulp heeft gevraagd, Opgemerkt mag
worden, dat dit op zichrjzlf minder
merkwaardig is, dan het feit van de
publiceering van dit verzoek. Bericht
wordt, dat de gemeenschappelijke
graanvoorraden gedeeld zullen wor- j
aen tusschen do beide landen.
Ook in militairen zin gaat hot Oos
tenrijk niet best. Graaf Wekerle heeft
erkend, dat het laatste Italiaansclie
offensief, waarbij de Oostenrijkers
over den Piave terugrjedroneen wer
den, 100.000 man aan dooden, ge
wonden cu zieken gekost heeft. En ile
Italianen, ofschoon op dit oogonhlik
niet meer in grooton stijl aauvallen-
de, gaan voort met kleine voordeeleu
te behalen, waaruit blijkt, dat het
Oosteurijksche leger tot ecu tegen
aanval niet in staat is.
Op het Westelijk front doen Fran-
schen, Engelschen en Amerikanen
desgelijks: ook zij leveren met succes
kleine gevechten, brengen hun linies
hier en daar wat vooruit en nemen
groepen Duitsehers gevangen. liet
Duiische offensief iaat zich nog
steeds wachten. Intusschen worden
voortdurend meer Amerikunen over j
den Oceaan gevoerd. Do Arrïeri-
kaanschc minister linker, heeft ver
klaard, dat er nu een millioen Ame
rikanen aan het westelijk front strij
den, welk resultaat in een jaar ti'ds
verkregen werd. Alleen in de maand
Mei werden er 244.345 soldaten Ver
voerd. Beter bewijs van de veiligheid
der zee kan wel niet geleverd v- or
den. Nu het eenmaal zoover kwam,
is de overzending vhn een tweede
millioen nog maar een quaestle van
tijd. Zooals Duitschland zich ver
gist heeft in de kracht vun het Fran-
eche volk, en in de energie van de
Engelschen, zoo heeft liet zich ook
verrekend in de medewerking van
Amerika,
Altijd dezelfde fout, de. grenzenlooze
overschatting van eigen beteekenis, f
de minachting van den tegenstan- i
dei^
Toch levert, het moet niet ontkend
worden, liet nieuwe offensief dat de
Centralen in Frankrijk zeker zullen
ondernemen, een ernstig gevaar op.
Men kan er zeker van zijn, dat de
Fransche opperbevelhebber dat niet
onderschat, maar verwacht mag
worden; dat de stoot zal worden ge
pareerd. Het eerste groote offensief
tin dit jaar-leverde, zij het dan ook
niet het gewenschte voordeel, toch
groote terreinwinst op; het tweede
was spoedig doodgeloopen, het ko
mende derde zal, naar te verwach
ten is, nog spoediger gestuit zijn.
Een ding is merkwaardig -net het
kolossale leger der Centralen in
Noord-Frankrijk. Wij hebben wel
vernomen van Oosteurijksche troe
pen, die daar vechten, maar niet van
Turken en Bulgaren, ofschoon de
oorlog in den Balkan geëindigd heet.
Is het zoo noodig, om generaal Sar-
rail met zijn macht in Saloniki in 't
oog te houden? Of wil men liever de
Bulgaarsche en Turksche vrienden
niet in Frankrijk hebben?
De Sultan van Turkije, Mehmed
V, Is overleden. Hij wordt afgeschil
derd als eén weinig op den voorgrond
tredende-persoonlijkheid. Hij is nu
de vijfde heerscher, dio sedert het
begin van den oorlog van liet :ooneel
is verdwenen. Peter van Servië, Ni-
kolaas van Montenegro zijn ver
jaagd door de vijanden, Nicoluau van
llusland afgezet door zijn volk,
Frans Joseph van Oostenrijk en
Mehmed van Turkije zijn gestorven.
Of de reeks hiermede teneinde zcu
zijn is een dankbaar onderwerp voor
gissingen.
Intusschen is liet nog altijd onze
ker, of de voormalige Tsaar nog tot
dc levenden behoort. Het bericht
over zijn tlood is tegengesproken,
zooals deze tegenspraak zelf. Dit is
één staaltje van den chaos die in
Rusland heerscht en dat den toestand
typeert. Revolutie en contra-revolu
tie werken daar tegen elkander. Wie
de overhand heeft, blijkt niet, mis
schien hebben beiden afwisselend ge
luk. In de berichten uit de Öekrajine
blijft als een roode draad het verzet
tegen de Duitsehers loopen. Als een
romantische bijzonderheid rnag gel
den, dat dit verzet geleid, en .georga
niseerd wordt door een geheim c mi-
té onder voorzitterschap van een
hooggeplaatst Russisch generaal. De
laatste schijnt dus wel degelijk be
kend te wezen.
De rnenschiieid hunkert naar vie
de, overal, Hij zal niet komen vóór
dat de Duitsche legers (niet vernie
tigd zijh, want dat kan niet), maai
een nederlaag hebben geleden, die
hun aanmatiging van onoverwinne
lijkheid eens en voor al wegneemt.
Eerst dan zal het aan lieden als Turk
en de millioenen in Duitschland, die
denken nis hij, duidelijk zijn, dat
Duitschland wel vrij en ongehinderd
zijn krachten en talenten in en tuiten
Europa ontplooien mag, maar ual de
wereld van zijn afschuwelijk Liilitai-
risme de dienstknecht nimmer zijn
zal.
J. C. P.
Ovorzicht.
De vredeskansen staan er niet best
voor.
In 't Engelsche Lagerhuis Is de
rede van von Kiihlmann ter sprake
gekomen.
De pacifist Mason vroeg, welke
stappen de regeering dacht te doen
naar aanleiding van von Kühhnatin's
verklaring in dcnDuitscheu Rijksdag,
over het oorlogsdoel der centralen.
De onderstaatssecretaris van Bui-
tenlandsche Zaken, Cecil, antwoord
de, dat hij niet inzag, hoe op grond
van een zoo vage uitlating iels onder
nomen kon worden. „Ons oorlogs
doel is bekend, maar wij wachten te
vergeefs op een ondubbelzinnige ver
klaring van den vijand", zoo zei hij.
Mason vroeg vervolgens het debat
over de rede van von Köhlrnann te
mogen openen, maar geen lid stond
op om zijn voorstel te ondersteunen.
Wanneer 40 leden zulks verlangen
moet zoo'n debat toegestaan worden.
Veel lust tot vredesonderhandelin
gen bestaat er dus blijkbaar in Enge
land tlians niet!
De Fransche commissaris-generaal
voor de Fransch-Amerikaansohe
aangelegenheden hield te Parijs een
feestrede, waarin hij verklaarde,
als het noodig is met 5.000.000 Ame
rikanen naar Europa le zullen Komen
om de Duitsehers te bestrijden. Er
zullen net zoo lang soldaten ge
stuurd worden tot de overwinning
behaald is. „Wij voeren oorlog en
moeten winnen'." zoo besloot deze
spreker.
De Engelsche minister Winston
Churchill hield te Westminster een
rede, waarin hij o.a. verklaarde:
„Geen vergelijk ten opzichte van het
hoofddoel, geen vrede vóór de over
winning is behaald".
President Wilson deelt die opvat
ting. Hij heeft in zijn rede op den
Onafhankelijkheidsdag gehouden
zie ons vorig nummer immers ge
zegd: „Een vergelijk is niet mogelijk,
een halve beslissing is niet te dul
den!"
En nu komen er ook weer geruch
ten, dat von Köhlrnann vrijwel
de eenige Duitsche minister die vre
desgezindheid toonde aan heen
gaan moet denken. De All-Duitschers
winnen dus weer veld!
Als opvolgers worden genoemd ad
miraal von Hintze, Dnitsch gezant te
Christiania, dr. Stresemann, alsme
de Ballin, directeur van de Ham
burg— Amerika-lijn.
De .Vorwfirts" schrijft in een
hoofdartikel over de discussie, die in
den Rijksdag heeft plaats gehad, het
volgende
„Het verlangen van het Duitsch8
volk naar een spoedig, eervol einde, iu
thans 7ÓÓ sterk, dat een veis! indigo
tegemoetkoming van vijandoüjkte zij
de het tot uiting zou moeten brengen.
Ook heden nog, of misschien juister
gezegd lieden weer, hadden de vij
anden gelegenheid tot een goeden
vrede te geraken.een vrede, die niet
door de oorlogskaart rjriicteerd, maar
op het evenwicht der aan beide zï'deri
biieer.gchrachte militaire en economi
sche krachten gebaseerd is. De poli-
te"«*k var. het waarkeidsoffensief, zoo
als de soc.-dem. spreker die wenscht.
eischt de erkenning, dat de economi
se krachten van het Dniische volk
niet onuitputtelijk zijn. eu dat de
afsluiting van de over cesche grond-
a'offenrnarkten hoe langer hoe meer
wordt gevoeld. 1-Ioe openhartiger wij
over dit punt spreken, des te eer zul
len wij bij de vijanden geloof vinden,
wann'-er wij hun zeggen, dat deze
drukkende toc-stand ons nog tot ster
ker militaire inspanning, maar niet
tot «en ingaan op ome-ere tic ie, de be
langen van het Duitsche volk blijvend
bonadeclende voorwaarden, kan dwin-
gj?n. Een eervol einde voor allen, zoo
als de soc.-democratie dat eischt. be
antwoordt dus mins tem in ev-u hoog3
mate aan de belangen der vijanden
als aan de onze."
De nieuwe Turksche sultan Meh-
iued VI vroeger kroonprins Wahid
Eddin heeft den troon reeds brste-
gen.
I De Italianen boeken weer een suc-
eesje. Aan de benedeö-Piave 1 ebben
ze hun terreinwinst ten Z.O. van
I Chiesa Nuova en ten N. van Cava-
zuclierina aanvankelijk uitgebreid.
420 Oostenrijkers werden gevangen
genomen en 6 kanonnen veroverd.
Ten O. van de Grappa drongen de
Italianen de Oosteurijksche stellin
gen binnen en wisten het veroverde
terrein tegen Je latere aanvallen der
Oostenrijkers te verdedigen.
De Engelsche staf meldt nader, dat
de buit der Engelschen bij de verove
ring van Hamel (bij Ainiëns) be
draagt: 1300 gevangenen, 100 inachi- 1
negewcren en 1 kanon.
Uit Moskou wordt gemeld, dat een
vloot van 13 Britsclie oorlogssche
pen in Archangel is aangekomen.
Deze dagen is uit Engelaud gemeld
dat in Archangel groote voorraden
oorlogsmateriaal der Entente ligt,
dat in veiligheid gebracht moet wor
den.
Verspreid nieuws
UIT RUSLAND. Volgens be
richten uit Russische bron tc Rome
ontvangen, scharen de Russische sol
daten zich bij duizenden onder de
banier van grootvorst Michael, den
luider der beweging tegen de Maxima-
listïsche regeering.
BONAR LAW verklaarde in een
rede te Londen: Het belangrijkste
uur van den oorlog is aanstaande.
.Indien de vijanden binnen drie
maanden geen strategisch doel ver
overen, zal hun campagne mislukt
zijn."
ENGELSCH-INDIë. De Staats
minister voor Indië beveelt in een
rapport aan de Britsche regeering
aan het beperkt zelfbestuur voor
Britscli-Indië uit te breiden.
I DE LUCHTPOSTDIENST Boeda
pest—Weenen is geopend.
EEN COMPLOT IN ZUID AFRIKA
VERIJDELD. - Generaal Botha
heeft een oproep verspreid, waarin
hij waarschuwt voor vijandelijke In
triges. Dank zij tijdige militaire cn
politic-maatregelen, heeft de regee
ring van Zuid-Afrika de laatste da
gen ernstige onlusten en waarschijn
lijk bloedvergieten weten te voorko
men.
IN IERLAND. In het Iersché
graafschap Calway en in de aan
grenzende provincies zijn uitgebreide
huiszoekingen gedaan. De politie
heeft lionderde wapenen in beslagge
nomen.
DE KONINC. VAN ENGELAND
ontving de geallieerde parlementaire
haudcisconfurentie en wees in een
rede op de beteekenis van. den arbeid
'dezer conferentie.
.UIT DEN DUIKBOOTOORLOG.
Reuter seint uit Londen: Het rap
port over eeu der hartverscheurend-
ste tooneelen, welke zich tijdens den
oorlog op zee afgespeeld hebben, werd
-heden gepubliceerd. De slachtoffers
waren de leden der bemanning \un
een Noorsch schip, dat in do Bocht
van Helgoland werd getorpedeerd en
welke op een wreedaardige wijze cp
een vlot aan den dood werden prijs
gegeven. De eenige overlevende ver
klaarde, dat de duikboot, welke hel
schip tot zinken bracht, 35 scholen
afvuurde in 20 minuten. De kapitein,
de steward en verscheidene matrozen
werden vreeselijk gewond, doch de
bemanning, uit negen man begaan
de, w ist zich te-redden en op een vlot
van 6 voet lengte en 4 voet breedte.
De duikboot naderde het vlot tot op
een afstand van 20 voet, zonder hulp
te bieden. De gewonde zeelieden
stierven een voor een binnen de drie
daaropvolgende dagen.. Op den vier-
•den (lag was nog slechts één in le
ven, die, na een verschrikkelijk lij
den doorstaan te hebben, den negen
den dag na dc torpedeering werd op
gepikt.
DE VERBROKKELING VAN
DEN KAUKASUR - Zuld-Azer
beidsjan (waartoe de provincie Ba
koe behoort) verklaarde zich onaf
hankelijk.
DE IN BESLAG GENOMEN I
SCHEPEN. Wolff meldt, dat het
Noorsche stoomschip Stavanger-fjord
door de Amerikanen wordt gebruikt
voor troepenvervoer naar Europa.
IN SlBERIë. Reuter meldt,
dat de Tsjeeho Slowakken de Botsje-
wiki-t roepen ten W. van Irkoctsic
volkomen verslagen hebben. Do
Bolsjewiki hebben Irkoetsk veria-
ten.
Stadsnieuws
1 onverrichter zake heen tc gaan
Wie meencn mocht, dat dit artikel
een troostrede is voor kaalhoofdigon,
zou zich vergissen: het woord „hüar"
slartt op dc oproeplngakam t.
Een kiezer met 'n houten eben kom;
vloekend en opspelend het stembu
reau binnen, 't Was schande om 'n
kei el met één poot zoover le laten
loopen, maar hij enfin, hij gaf
te kennen, dat bij 't niet deed en
staande in liet stemhokje, greep hij
het potlood cn maakte daarmee een
buitengewoon breed gebaar.
Met zekerheid is het natuurlijk niet
te zeggen, maar het vermoedt» ligt
toch wel voor de hand, dat het later
gevonden biljet, waarop een potlood-
kras over al de namen heenliep, van
dezen kiezer afkomstig is geweest.
Uitgaan.
VEUKIEZINGSVARJA. Daar wij
in een vorig nummer van de cou
rant geklaagd hebben over het weg
blijven van zoovele kiezers, is het
ook billijk melding te maken van een
inderdaad geldige reden, door eeti
kiezer opgegeven en die waarschijn
lijk ook op anderen van toepassing
is. Deze man werkt namelijk op Vel-
sen, zijn palrooiT vergoedt niet meer
dan een uur en hij rekent uit, dat
hij dus. in verband met den treinen
loop, anderhalf uur schade zou heb
ben, wat hij natuurlijk voor zijn huis
gezin niet lijden kan.
Wij veronderstellen, dat deze man
wel niet met een berisping zal wor-
den lustig gevallen. Maar zijn pa
troon? De wet schrijft voor, dat den
kiezer gelegenheid tot stemmen moet
worden gegeven gedurende twee
uur en natuurlijk volgt daaruit, dut
die twee uur nan den arbeider wor
den uitbetaald. Is de bewering van
den man juist, dan zou dus de pa
troon tekort geschoten zijn.
In een welbekend en zeer nuttig
boekje over het stelsel van evenredige
verkiezing staat bovenaan pog. 2y te
lezen:
Een kiezer, die in het stemlokaal
komt zonder haar, behoeft echter niet
Woensdag geven artisten van dt
Nederlandsche Opera een uitvoering
in do Groote Kerk, namelijk Mcj.
Annie LigUiart en de heer Hendrik
Kubbinga. Twee van de mooisto
siemmeri van onze opera dus. Wij
veronderstellen, dat er niet veel
woorden noodig zijn om liet publiek
op te wekken, deze uitvoering to
gaan bijwonen.
Derde solist is de heer Marix Loe-
vensohn, van den Belgischen kunst
kring „Open Wegen", cic naar ons
gemeld wordt to Amsterdam een
groot artistiek succes behaald heeft
De heer Louis Robert is natuur
lijk de vierde uitvoerder. Als begelei
der, maar ook als solist niet oen
Toccata van Hendrik Andriefl-
sen, die nog niet werd uitgegeven.
Ook Mej. Ligtharl zal muziek ten
gehoore brengen, die nog in manus
cript is, namelijk twee liederen van
Röntgen, „Oud Nederlandsch Wiege
lied" en „Joseph ging al Treuren".
Rubriek voor Vragen
VltAAG: Mijn ouders zijn overk
den; heeft dc weduwe van mijn
overleden broeder recht op het vuils
deel der nalatenschap, of is alles
voor haar minderjarige kinderen?
Zoo Ja, op welk deel heeft zij recht?
Kan het meubilair mijner ouders
(kapitaal is niet aanwezig) met ons
aller goedvinden onder elkaar ver
deeld worden, of moet zulks, met het
oog op bovenbedoelde weezen, go-
rechtelijk worden getaxeerd en ver
kocht? De vdtigd der kinderen van
mi in broer is kort geleden gestorven;
een opvolger is nog niet door het go-
recht aangesteld. ANTWOORD: Leef
de uw broeit- - toen uwe ouders of
een hunner overleed, dan heeft uwe
schoonzuster nu recht op de helft
van wat uw broeder destijds uit do
moedor- of vaderlijke nalatenschap
had moeten ontvangen als z»n
erfdeel, tenminste als zij in gemeen
schap van goederen was ge
huwd plus op dat wat hij
haar bij zijn testament (als
het er was; vermaakte. Is er geen
goederengemeenschap noch testa
ment dan is alles voor zijn kinderen
evenals wanneer uw broeder voorover
ieed. Was uw schoonzuster niet voog
des over de kinderen of was zij toe
ziende voogdes? Dan is 2ü na liet
overlijden van den voogd zoolang
voogdes totdat er een nieuwe voocd
benoemd is. Van verdeelïng onder el
kaar is geen sprake, als er minder-
jarige gerechtigden zijn, dan kan de
kantonrechter verlof geven ;ot onder-
handschen r-rkoop al» dit in het
klaarblijkelijke belcnir der runderja
rigen is b.v. om hoogeren priis te
ontvangen dan publiek te ve-warhten
is.
VRAAG: Tk heb aan iemand ruim
f 100 geleend, waarvan ik een schuld
bekentenis heb. Moet deze bekentenis
op zegel gesteld zijn, om geldig to
wezen? ANTWOORD: Ja. Op zegel
van 30 cent. U kunt ook over een
plakzegel van 30 cent telkenen.
VRAAG: Ik ben gehuwd, doch zor»
der eenige voorwaarden, daaraan
verbonden. Nu wilde ik gaarne uenig
meubilair op naam van uiijn vrouw
laten overschrijven. Kan dat? Zoo ja,
hoe moet ik dan handelen? ANT
WOORD: Dat kan niet; wel kunt gij
bij testament uw doel bereiken, al is
dit dan ook eerst na uw overlijden
intredende.
Haarlemmer Halletjes
EEN ZATERDAGAVONDPRAATJE.
Met belangstelling heb ik gelezen,
dat op het Ilaarlemsche Stadhuis
2000 brieven zullen worden geschre
ven aan hen die niet zijn komen
stemmen. Gelukkig zullen die brieven
wel gelijkluidend wezen. Stel je voor,
dat de ambtenaren van 't Stadhuis
die moesten inrichten naar den per
soon en de ontwikkeling van de be
klaagden neen, ik vergis me, ik
bedoel de verdochten, want ze wor
den nog maar van plichtsverzuim
verdacht èn hebben dus gelegenheid,
zich te verweren. Maar wie daartoe
niet in slaat is, die wordtont
hoofd, denkt u, weineen, niet eens
levenslang gevangen gezet, zelfs niet
voor een dag opgesloten en ook niet
beboet: hij wordt berispt.
Wie nu denken mocht, dat dit een
heel nieuwe vorm van bestraffen is
voor volwassenen, die heeft het toch
mis. Wat is dc Waarschuwing,
de Aanmaning van den ontvan
ger van de belasting anders dan een
berisping, die 5 of 10 centen kost?
Hoe zal liet nu met de berisping van
laat ons zeggen duizend Haarlemsche
kiezers gaan? Zij zullen een briefje
thuis krijgen, goed, maar wat zal er
in te lezen staan? Dat hangt natuur
lijk af van dengene die den brief
«telt. Neem aan, dat een oud-militair
dc ontwerper is, dan zal de beris-
pingsbriêf ongeveer zoo htiden:
Aan den kiezer Jansen Leendert.
Ik berisp U. Gij hebt Uw stem
plicht verzuimd. Op herhaling staat
boete. Weès gewaarschuwd.
(volgt onderteekening).
Heeft de ontwerper evenwel in so-
vlaal-cconoinie gestudeerd, dan
schrijft hij zoo:
Aan den kiozer L. Jansen.
Door U is geen gebruik gemaakt
van de gelegenheid, om uw stem uit
te brengen op een der vele Candida-
ten, die het stembiljet bevat.
Gij hebt daardoor een maatregel,
die goede economische bedoelingen
had, verzwakt, zoodat het onze plicht
is, U hierover te berispen, hetgeen
wij bij deze doen.
(volgt onderteekening).
Heel andere luidt de brief, wanneer
die ontworpen is door iemand met een
week gemoed, die van al zijn mede-
menschen het beste denkt:
Aan den heer L. Jansen, kiezer.
L. S.
Ja, L. S. of wel Lectori Salutem,
den lezer heilt Dat hebt gij noodig,
want gij bezit het nog niet. Anders
zoudt gij toch wel, mijn vriend, be
seffen, hoe verkeerd het is, dot gij
verzuimd hebt uw stem uit te bren
gen, toen een zorgzaam bestuur U
daartoe de gelegenheid schonk. Zoo
moet ik U dan, zij het met een bloe
dend hart, berispen, in de hoop en de
verwachting, dat dit vriendschappe
lijk woord U voor goed tot inkeer zal
brengen.
(volgt onderteekening).
Als ik wat te zeggen had (maar dal
is zoo niet) dan koos ik liever de
mondelinge berisping. Al de Verzui
men dus gedagvaard om te verschij
nen in de groote zaal van (le Sociëteit
Vereenlging, waar de spiegels onder
donkere stof zijn verborgen en de
lampen om de andere gedoofd, zoo
dat er een somber halfduister
heerscht. Wanneer de laatste weg
blijvers, die ook nu van plan waren
niet tc verschijnen, door den sterken
arm zijn aangebracht, verschijnt op
het podium een man van rijzige ge
stalte,. die met een hamer op een
lessenaar klopt om stilte te gebieden.
Plotseling houdt alle gezoem van
stemmen op. Slechts één blik van
den Berisper, want hij is het, is noo
dig geweest om aller aandacht to
trekken. Hij begint te spreken en zij
houden hun adem in. Hij schctsj hun
tekortkoming en zij schreien. Hij
dreigt hen met ernstige straffen,
wanneer het feit herhaald wordt, en
zij beven. Hij eindigt met een schit
terende peroratie en sluit met de don-
derend in de zaal geworpen vraag:
„Wat hebt gij hierop te antwoor
den?" en zij antwoorden in koor:
„Wij zullen het nooit weer doenl"
Binnen een kwartier staan zij op
straat, maar diep onder den indruk
van de machtige persoonlijkheid des
Berisjiers. Het is mogelijk, dat zij nog
met een fiets op een voetpad zuJI
rijden of een kleed laten uitkloppen
in verboden tijd, maar nimmermeer
zullen zij verzuimen te stemmen.
En in de bestuurskamer ziet de
groote man zijn spoorboekje na, want
liij moet vandaag nog in Den Haag
zijn, hij, de R ij k s-b e r o e p s-b e-
rlspu r en wil weten of hij den
eeratvolgenden trein nog halen kan.
Voor dezen man is waarlijk werk
genoeg te vinden. De gewone rech
ter kent, behalve bij de Kinderwet
ten, >lc berisping niet, welnu, laat
ons die voor velschillende misdrijven
en overtredingen invoeren. Er is tóch
geen ruimte in de 'gevangenissen om
al de boeven te bergen en allicht
werkt de Beroeps-berisper meer uit,
dan de zwijgende gevangenismuur,
hij, die door blik en toon en woor
denkeus de verhardste gemoederen
weet te doen smelten, zoodat zij den
eigenaars de oogen komen uitdrtip-
pelën. Ja, liet moet goed en nuttig
zijn, den Rijks-berocps-berisper in te
stellen. Naderhand, wanneer deze
eene man het te druk krijgt, lean het
land in vier inspectiën worden ver
deeld, Oostelijk, Westelijk, Noorde
lijk en Zuidelijk berispings-bureau,
met een Hoofd-Rijks-beroeps-berlsper,
een adjunct, twee klerken en een
concierge, benevens een kantoor met
vuur, licht en bureaubehoeften, hene
vens vergoeding voor reiskosten, al
les naar den aard.
En 's. avonds, wanneer de kinder
tjes niet slapen willen, dan zeggen
onverstandige moeders niet meer:
„pas op, hoor, of ik roep den boe
man!" xnaar ze dreigen met den Rijles
berisper en dan slapen de kindereu
van pure ontzetting op slag in.
De nood der tijden heeft een nieuw
woord geschapen: sleutelgeld.
Sloutelgeld is de belooning, die
dakloozen aanbieden aan personen,
welke hun een passende woning we
ten te verschaffen. De uitdrukking
is zuiver Nedtrlandsch en schilder
achtig, zoodat ze het in dubbel op
zicht wint van het woord referenda
ris, dat niettemin in onze taal vol
ledig burgerrecht verkregen heoft,
zei/s zóó dat het ingevoerd wordt,
waar het nog niet bestaat. Onze Pro
vinciale Griffie, die het tot dusver
doen moest met klerken, adjunct
commiezen, commiezen en hoofd
commiezen, zal eerlang ook referen
darissen binnen haar oude muren
zien verschijnen, van welken maat
regel verwacht wordt, dat de aard
appeltjes ie Callantsoog een beter
beschot zullen opleveren, dat de hya
cinthen heel gauw weer prijswaardig
zullen worden en dat de Zuiderzee
zich nog wel eens bedenken zal, vóór
dat zij weer door den dijk breekt en
de provincie onder water zet.
Deze nieuwe titel herinnert me aan
een historie over een van mijn ken
nissen, Van Stuiteren, een goede
man,., wel een beetje deun en die
behept was met een eigenschap, wel
ke vaker voorkomt dan men wel zou
denken: hij meende namelijk, dat
een ander met betrekkelijk wei
nig geld wonderen kon verrichten.
Het personeel van zijn kantoor, hoe
wel zeer gevleid met dit gunstige
oordeel, maakte elke maand één dag
mee, waarop zij wel wilden, dat z
die eigenschap niet bezaten. Welke
dag dat was behoef ik nauwelijks te
zeggen, want alléén wie aan hersen
verweking of ongeneeslijk idiotis
me lijdt, begrijpt niet, dat de betaal
dag bedoeld is.
Toen deze dag weer eens aangebro
ken en het personeel dientengevolge
in een triestige stemming was, nam
de boekhouder een kloek besluit, en
klopte aan de deur van het privé-
kantoor.
„Binnen", zei de patroon en keek
zijn boekhouder wantrouwig aan,
want hij hield niet van bezoeken op
den betaaldag. Hij wist wel, wat dio
te betekenen hadden.
„Mijnheer", zei de boekhouder be
daard, „ik kom u een -vriendelijk
verzoek doen, namelijk of u mijn
naam zou willen veranderen".
„Je naam veranderen? Is Bruins
niet goed genoeg meer? Zou je Wits
of Groens willen heeten?"
„Zoo bedoel ik 't niet", zei de boek
houder, die onmogelijk meeluchen
kon. „Ik bedoel moer mijn naam op
het kantoor, mijn titel. Sinds jaren
ben ik hier boekhouder, ik zou wel
graag administrateur willen heeten".
„Administrateur? Waarvoor? En
fin, ik begrijp de aardigheid niet,
maar als je daar plezier in hebt, m
goed".
„Dank u wel", zei Bruins cn wan
delde weg, maar werd bij de deur
teruggeroepen: „zeg. administrateur,
moet nu ook de titulatuur van de an
dere heeren op 't kantoor niet veran
derd worden?"
„Als u dat goed vindt, zullen ze hel
wel plezierig vinden. De adjunct-
boekhouder wordt dan adjuncl-udint-
nistrateur, de twee klerken hoofd
klerk en de jongste bediende klerk.
Zal ik het hun maar zeggen?"
„Waarempel uiet. Dat zal ik zelf
doen". En toen de adjunct-bockhou-
vorseheeii, zei van Stuiteren: ik
ben over je tevreden, voortaan zul je
adjunct-administrateur heeten".En du
klerken verhief hij op dezelfde ma
nier tot hoofdklerken, alsof hij hen
tot ridder sloeg. Alleen de toespraak
tot den jongsten bediende wus m an
deren vorm, omdat die kattekwund
uithaalde en den persoon van den
jjatroon (naar deze vermoedde) in
stilte bespotte. Dus zei hij tol dezen:
„Jongmensch, ik ben eigenlijk niet
over je tevreden, maar ik vertrouw,
dat je ijveriger, vlijtiger en beschei
dener wezen zult, wanneer je klerk
geworden zult zijn. Aanvaard dus
dezen titel uit mijn handen".
„Dnrik u wel, mijnheer", zei do
nieuwe klerk voorbeeldig en maak
te, dat hij wegkwam, om met de hoe
ren van 't kantoor hartelijk, te staan
schateren, maar stil dat de patroon
't niet hoorde. Merkwaardig genoeg
stond de patroon op datzelfde oogen-
blik ook te lachen aan den anderen
kant van de deur, omdat hij cr zoo
goedkoop afgekomen was.
Een maand later brak weer de zoo
geliefde en tegelijk gehate betaaldag
aan. Maar dezen keer keken al de
heeren glunder cn een vroolljk lachje
kwam op hun lippen, toen de admi
nistrateur opstond en tikte aan hot
prlvë-kantoor.
„Wat is er, Bruins?" vroeg de pa
troon. „Toch geen nieuwe titel?"
„Volstrekt niet mijnheer. Maar ik
zou u vriendelijk o'rn salarisverhoo-
ging willen vragen".
„Salamverhöoging? Maar pas een
maand geleden litb ik jelui uliemaal
een nieuwen titel gegeven!"
„Dat is het juist", zei Bruin9. „Voor
een boekhouder was mijn salaris
goed genoeg, maar voor een admi
nistrateur is liet te laag". En hij
voegde daar een lang heioog bij tot
hij geen adem meer had en van zelf
ophouden moest.
„Ja, maar ju bent dezelfde man ge
bleven", antwoordde de patroon, ,,ik
betaal gcun tin.us, maar mensciien".
„Zeker, muur u heeft aan den ad
juncbauminisiratcur «n aan do huo.d-
Klerken ge/egu, dal ze den titei kre
gen, ornaat u te vreden o\er huil was".
Toen kwam er bij dun patroon een
schrikkelijk vermoeden op. „Zeg
eens, administrateur, als ik jou wat
meer geef, komen do anderen dan
ook?"
„Zij zullen", antwoordde Bruins
met waardigheid, „u verzoeken om
hun salaris met hun titel in overcen-
temming te brengen".
Toen vielen er harde woorden aan
den tonen kant van de schrijftafel,
naar Bruins hield vol en de adjunct-
idministrateur, die cr bij geroepen
werd, hielp eon handje en dc twee
hoofdklerken zeiden tot den patroon,
dat de onderen gelijk hadden, waar
op ten slotte de klerk verzekerde,
dat hij ver beneden de markt werkte.
Het geschil vorderde vee. tijd. Do
heelo worgen ging er zoo wat mee
heen. Maar eindelijk kwam men tot
eenstemmig!» in dien zin, dat aan
den eenen kant van dc deur de pa
troon zat met eer. somber gezicht en
aan de andoic zijde met vroolijke
gezichten zijn geheele personeel, op
den jongsten bfdiende, ik wil zeggen
den klerk nu, die uitgestuurd was aio
taartjes te linten, waarmee de jong
ste salaris verhooging kon word- n ge*
ierd.
„Pas op voor titels", placht nader
hand de patroon tol zijn vrienden
zeggen, „ze lijken hcei onschuldig,
maar worden peperduur".
FIDELIO.
