Door het iot verbonden
HAARLEM'S DAGBLAD
De Oorlog.
VRIJDAG 11 OCTOBER 1018
TWEEDE BLAD
al
't Antwoord van Dultaohland aan Wllaon la
opgesteld, maar nog niet openbaar gemaakt.
Da wereld In spanning.
Nisuwe groots auoosssea dor Entente-legers aan 't
Westelijk front.
Over de vredes aangelegenheden ia
heden niet veel nieuws. Althans riet
oin bekend te maken. De Vorw&rts
verzekert wel, dat 't Duitsche ant
woord op de eischen van Wilson al
Donderduguvond is vastgesteld,
maar tiet is nog niet gepubliceerd.
Do Nordd. Allg. Ztg., het orgaan
der Duitsche regeering, schreef
Donderdag, dat de elsch van Wil
son, betreffende de ontruiming van
het bezette gebied, het onderwerp
was van beraadslagingen tusschen
de mannen, die den doorslag moeten
geven en lieden, die het vertrouwen
van den Rijksdag en het Duitsche
volk genieten.
De beslissing omtrent
dit punt zal spoedig
vallen.
Van andere zijde v^ordt gemeld,
dat de Duitsche regeering uiterlijk
heden Vrijdag)avond haar antwoord
aan Wilson zou zenden.
Due voor de rede die do kanselier
Prins Max, Zaterdagmiddag in den
Rijksdag zal houden. Mogelijk is
evenwel, dat het antwoord tot zoo
lang geheim gehouden wordt.
De wereld leeft in spanning....
Algemeen is evenwel.de verwach
ting, dat de'Duitschers, ook al uiten
ze bedenkingen, do eischen van
Wilson zullen aanvaarden. Van te
voren heeft president Wilson al
bekend laten maken, dat hij
geen heil ziet in een lange reeks
vruchlelooze diplomatische bespre
kingen met Duitschland. Hij ver
wacht dus een kort antwoord: de
eischen aannemen of verwerpen.
Van belang is, dat volgens pers
berichten Oostenrijj-DJongarije en
Turkije voor het aannemen van Wil
son's eischen zijn. Dit bericht is
evenwel nog niet officieel bevestigd.
üe Donderdag gepubliceerde pers
berichten, die inhielden, dat Oosten-
rijk-Hongarije en Turkije voor het
aannemen van Wilson's eischen wa
ren, worden thans uit Weenen tegen
gesproken. Er wordt gemeld, dat nog
geen verklaring van de Oostenrijk-
ache regeering naar Berlijn is gezon-
dolt.
Zou Duitschland zijn bondgenooteu
dan niet vóór 't opstellen van 't ant
woord aan Wilson geraadpleegd heb
bent Of was Uit onuoodig, uoordat
van te voren 't geheele vredesplan
door do centralen al onderling is op
gemaakt?
De Turksche gezaut te Weenen
sprak tevens de geruchten tegen, dat
Turkije een afzonderlijken viede zou
willen sluiten. Dit noemde hij een
verdachtmaking zonder grond.
Over de opvatting der Amerikaan-
sche pers over de vredesquaestie
seint Keuter uit New-York:
De meeuingsverschilien betreffende
hel antwoord van president Wilson,
die in de pers tot uiting komen, zijn
klaarblijkelijk gegrond op de vrees
dat Je vragen van den president
door den vijand kunnen worden opge
vat als verdere onderhandelingen, en
algemeen wordt betoogd, dat er geen
onderhandelingen kunnen plaats heb
ben, behalve op den grondslag van
onvoorwaardelijke overgave.
De „Tribune" schrijft: Wilson's vra-
gen zijn bedoeld om het de Duitsche
regeering onmogelijk te maken tot
het volk te zeggen: „Wij hebben te
vergeefs om vrede gevraagd op Wil
son's eigen voorwaarden".
De „New-York Times": Het betee-
kent een elsch tot overgave, en
en Z. W. Ainerikaansche staten stem-
allen overeen dat het antwoord
van den president gelijk staat met
den eisch van onvoorwaardelijke
overgave. Zij Juichen de weigering
van een wapenstilstand, alvorens de
ze voorwaarde ls aanvaard, toe.
Over de meening In Frankrijk wordt
uit Parijs aan 't Alg. Handelsblad
seind:
Het antwoord van Wilson wordt In
alle Parijsche kringen begroet als
een uiterst verstandige daad, die ge
tuigt van diplomatiek genie. Overal
hoort men uitingen van bewondering
voor Wilson, iedereen ls even vol
daan.
De voorzitter van de parlementaire
commissie voor buitenlandsche aan
gelegenheden, Franklin Bouillon,
verklaarde aan een feestmaal van
de buitenlandsche pers, dat Wilson
een voor de Duitsche regeerders ver
pletterend antwoord gaf, die genood
zaakt zullen zijn óf zich te onder
erpen, óf hun naar vrede snakkend
volk te bekennen, dat hun pacifis
tische manoeuvre huichelachtig was.
Het „Journal des Debats" schrijft:
Het antwoord van Wilson is zeer
handig; het verijdelt de Duitsche be
rekeningen, welke de Vereenigde Sta
ten wilden plaatsen voor het dilem
ma, óf den wapenstilstand te aan
vaarden, welke hen in staat zou stel
len de verzwakkende krochten te re-
organiseeren, Of door een weigering
in Duitschland een patriottische be
weging in het leven te roepen. Wil
son weigert niet, doch vraagt nadere
toelichting of de door hem geformu
leerde voorwaarden zijn aanvaard.
De laatste vraag van Wilson treft de
Duitsche regeering in het hart, die
de rol van het Duitsche volk in het
vredesvoorstel nader moet aanduiden.
De „Temps" oordeelt: Men zal nu
moeten zien wat de Duitsche regee
ring zal antwoorden; haar houding
zal wellicht O.-H. In de gelegenheid
stellen zich niet langer solidair te
beschouwen met een Pruisen, dat
van God noch zijn gebod wil weten.
Over den indruk van Wilsons ant
woord in Engeland seint Reuter:
De bladen keuren algemeen Wilsons
antwoord aan Duitschland goed.
De „Daily Chronicle" zegt: Wan
neer zijn vragen zijn beantwoord, zal
een volledige verklaring worden gege
ven, ongewijfeld na overleg met de
geallieerden, en deze zal natuurlijk
heel wat meer bevatten dan het pro
gram der veertien punten, dat voor
een deel uit den tijd is. De nota maakt
duidelijk dat er geen wapenstilstand
of onderhandelingen zullen komen, al
vorens wij iets meer hebben dan de
verraderlijke Hohenzollerns om mee
te onderhandelen.
De „Daily Telegraph": Zijt gij eer
lijk? Dat is de beteekenis van Wil
son's woorden. Het is een beleefde
manier om Duitschland en Oostenrijk
te zeggen hunne bloedbevlekte han
den van elk hunner slachtoffers af
te nemen, als eerste en voornaamste
voorwaarde voor alle vredespraaL
Wij zouden daarbij als tweede hoofd
voorwaarde willen voegen dat er vol
ledige vergoeding moet worden gege
ven voor de afschuwelijke verwoes
tingen waardoor de Duitsche bezet
ting is gekenmerkt. Wanneer Duitsch
land een wapenstilstand wenscht,
moet het er om smeeken gelijk een
oorlogvoerende die vocht en verloor.
De „Daily !oiJ" zegt: Wilsons
vastbesloten^ u! om de vraagstukken
van militair belang over te laten aan
het opperbevel, dat is dus aan Foch, is
Rekent het Duitsche volk ook" op
aanneming der eischen van Wilson?
ilavaa seiot: Het Stuttgortcr Ta-
geblatt meldt, dat de bevolking in
Stuttgart In groote opwinding ge
raakte door een valsch bericht, dat
Wilson in een wapenstilstand toe
gestemd zou hebben. Toen later de
juiste lezing kwam, veroorzaakte
deze een geweldige teleurstelling. In
Weeiten gebeurde hetzelfde en
weigerde men de officieele, latere be
richten te gelooven.
Te Stockholm liepen Donderdag
iopnieuw hardnekkige geruchten,
dat de Duitsche keizer afstand van
den troon had gedaan.
Reeds enkele dagen geleden zijn
zulke berichten uit Berlijn officieel
tegengesproken. -
Dit de nadere berichten blijkt
wel, dat de Ententelegers op het
front Kamerijk-St. Quentln een ge
duchte overwinning behaald heb
ben.
De Duitsche staf erkent het verlies
van Kamerijli.
Dit is voor de Duitschers een bit
tere pil want zij hebben Kaïnerijk tot
't laatst trachten te behouden.
Maar nu hebben de Engelschen hun
terreinwinst op dit frontdeel nog be
langrijk uitgebreid. Ten O. van
Kamerijk is thans La Ca-
teau bezet. Onder de verdere
reeks minder belangrijke steden en
dorpen noemen we: Avesnes, Rieux,
Tliun, St. Martin, Estrées en Bou-
vroy.
Da Fransehen bezetten ten O. van
SL Quentln de bosschen van Londrl-
court, Beaudrox en Fontaine-notre-
Dame.
Via Parijs wordt nog gemeld:
„In liet centrum van den aanval
8 K. M. van St Quentln, zijn de
Franschen in de Wodan-linie, liet
tweede Duitsche verdedigingsstel
sel. De Duitschers hebben blijkbaar
het denkbeeld opgegeven, om kracht
dadig tegenstand te bieden in de
Wodan-stelling die nu gedeeltelijk
in het bezit van d« Franschen ls."
Een Tinies-correspoudent seint,
dat de Duitschers de burgers uit
Kamerijk weggevoerd hadden. Ook
is de stad geheel leeggeplunderd en
op vele plaatsen in brand gestoken.
Blijkbaar zijn ook veel mijnen ge
legd, die bij de ontploffing Kamerijk
tot. een puinhoop maakteu.
De Franschen maakten ook in de
Argonnen veel beteekenende veroverin
gen. O.a. zijn daar vorderingen ge
maakt van 6 K.M. De linies zijn ten
O. van Séboncourt vooruitgebracht
tot deii rand van Bernoville. Bezet
zijn: Fleulaine, Neuvilette, Regny,
Chatignon sur Oise en Terrelle. Ten
Z. van de Oise hebben de Franschen
Servais (dat de Duitschers hernomen
hadden) weer bezet Aan weerskanten
van den Chemin des Dames zijn de
Duitschers voorbij het Oise-kanoal te
ruggedrongen. De Franschen hebben
zich voorts meester gemaakt van
Beatilnes. Chivry de Verneuil, Cour
tonne, Bourg Comin, Pargnan en
Beaurleux. Het station van Grandpré
is ook bezet.
Tot 's middags waren door de
Franschen reeds 2000 gevangenen ge
teld.
Reuter's correspondent seint, dat
de Duitsche legera hij St.- Gobain
in groot gevaar verkeeren geheel
vernietigd te "worden. NeuviUe-Sk
Armand, dat door de Duitschers in
een vesting herschapen was, is ge
heel omsingeld en kan niet meer
gehandhaafd worden.
De Amerikanen muakten ten O.
van de Maas weer nieuwe vorderin
gen, zij zijn daar doorgedrongen tot
verdediglugsstelBe!» gebouwd, liet t dagen den oorlog weten te vermijden,
tweede korter dan het eerste en het hetgeen hem het verwijt van zwakheid
derde weer korter dan het tweede.
Het eerste, het Hindenburg-stelsel,
is grootendedls in Entente-handen.
Het noordelijke gedeelte van het twee
de, waarmee do Entente-legers nu ln
aanraking komen, heet het Hunding-
stelsel. Het gedeelte meer naar het
Zuiden toe van dit tweede stelsel, dat
de Amerikaneu ten Noorden van Ver
dun in de laatete dagen aanvallen,
heet de Kriemhilde-linie. Het laatste
stelsel, dat het koord van den boog
vormt, is de Unie MetzRijsel.
Ludendorff'8 plan was de manoeuvre
van Maart 1917 te herhalen en lang-,
aaam op het Siegfried-etelsel terug te
trekken, terwijl de achterhoeden,
ruimschoots van machinegeweren voor
zien, achtergelaten zouden worden om
de geallieerden op te houden en uit te
putten. Hij hoopte, als het. weer on
gunstig werd, geriefelijk in zijn goed
gebouwde stellingen te zitten, terwijl
de goallieerden tn het verwoeste ge
bied van de Somme-slagen hun kwar
tieren zouden moeten betrekken.
„Dit plan is verijdeld, voorname
lijk door Haig's veldheerschap en door
het prachtige vechten van het Brlt-
sche leger. Het breede resultaat van
den langgerekter! strijd is geweest, dab
de Duitschers, wel verre van man
schappen te kunnen sparen door hun
terugtocht, genoodzaakt zijn geweest
in een veel sneller tempo dan ooit
manschappen op te verbruiken en de
crisis in nun «ficcticf i, van kwasd tot"^ü-j^Sn'sërTisdlen generate
erger gegaan. Ik reken, dat de r».
Duitschers sedert den
g aa n de M a r ne
xtD'ii ecu eiaou tut u*ciK.nr, ou uo - -
president spreekt tn don leiet vun hot f e0I"> d'« h1 met zijn groo-
*- f An vAArannffAP I tnrmn H pint.
Amerikaansche volk, wanneer hij
de overgave van Duitechland als
voorafgaande voorwaarde stelt voor
eenige vredespraaL
De „World": De president laat het
aan de Duitsche regeering ovor om
zoo goed zij kan uit den valstrik te
komen, dien zij zoo zorgvuldig voor
de Ver. Staten en de geallieerden had
uitgezet
Do „Herald": De vrede is verre,
want er kan geen vrede zijn alvorens
do vijand zich onvoorwaardelijk over
geeft.
Het „Journal of Commerce": De
schrale hoffelijkheid waarmede de
president het jongste Duitsche aan
bod behandelt, moet worden be
schouwd als een zachte manier om
de minachting uit te drukken, die dit
aanbod verdient.
De andere bladen van de Centrale
ten voorganger Lincoln. Het ant
woord is volkomen in overeenstem
ming met de eenheid der geallieerden
De „Morning Post" meent dat
Wilson den geest van zijn eigen volk
en van de geallieerden juist heeft ge-
schaL Het blad twijfelt er echter aan
of de wettige gezaghebbers in Duitsch
land minder schuldig zijn dan het
Duitsche volk.
De Duitsch-couservatieve fractie
heeft een voorstol ingediend, om ter
bespreking van Wilson's antwoord,
onmiddellijk den Rijksdag in pleno
te doen bijeenkomen.
Woensdagmiddag heeft 't Duitsche
ministerie onder voorzitterschap van
den Rijkskanselier vergaderd om over
't antwoord aan Wilson te beraadsla
gen. De militaire deskundigen waren
daarbij tegenwoordig.
tegen Duitschland op den hals haalde.
Hij was teen van meening. dat zoowel
Engeland als Duitechland liet volken
recht schonden. De oorlog met Duitech
land (gaat het artikel voort) werd
eohter ouvermijdelijk, toen Duitech
land den duikbootoorlog zonder ge
nade zonder genade ook voor de neu
tralen) begon.
Verder vestigt de schrijver er de
aandacht op, dat Wilson werd gekozen
al* man des vredes en dat Hughes
viel, omdat Roosevelt, die voor hem
streed, als oorlogs-advocaat te boek
stond.
Tegen Nieuwjaar 1917 schrijft
Prof. Von Schlnsze) was de vrede in
bereikbare nabijheid. Toen hadden
Engeland en Duitschland hun vredes
voorwaarden openlijk bekend gemaakt
en in Januari volgde Wilson's groote
rede in den Senaat, welke vrede zon
der annexatie, een wereldvredebond,
zelfregeering van alle volken en voor
al ..een vrije zee" bepleitte.
Het was, zegt schrijver, nogmaals de
afkondiging „van den oubeperkten
duikbootoorlog die Wilson eerst ver
blufte on hem daarna naar het zwaard
deed grijpen, het was do onderschat
ting van de enorme kracht, welke
Amerika zou ontwikkelen, die
Duitechland gebracht heeft in den toe
stand, waarin het nu verkeert.
UIT SERVIë. Naar gemeld wordt
heeft de Kroonprins van Servië
gezeld door den Serv
staf zijn intocht in Uskub gedaan. De
Servische regeering zal van Korfu
naar Uskub worden overgebracht.
PLUNDERING EN VERNIELING.
De Belgische regeering is sinds
enkele weken in onderhandeling met
de geallieerde regeeringen om de
maatregelen te beramen in verband
met de stelselmatige plundering en
vernieling door den vijand in de ge
bieden, welke hij moet ontruimen.
VER-DRAGENDE AMERI
KAANSCHE KANONNEN.— Uit
Berlijn wordt gemeld: De Amerika
nen hebben met vèr-dragende kanon
nen de stad Vouziers beschoten.
EEN ONDERHOUD MET DEN
BRITSCHEN MINISTER VAN AR
BEID. Een correspondent van het
tweeden s
200000 man aan gevang
verloren hebben en onge
veer 1 m il: losn man aan
andere verliezen he.bben
geleden. Daar zij niet in staat ge
weest rijn, deze ontzaglijke verliezen
goed te maken, hebben zij hun effec
tief aan het westelijk front met niet
minder dan een half millloen man
moeten verminderen.
„In denzelfden tijd is de sterkte van
de geallieerden aan het westelijk front
gestadig gegroeid, daar hoe langer hoe
meer Amerikaansche troepen in het
veld zijn gekomen. De schaal van de
militaire macht in net Westen slaat
dus zeer snel in 't voordeel der En
tente door. Dit is het voornaamste feit, ^eu corresiJOUUOUl, ÏBU uc,
dat men bij een beschouwiugvan denIlftndéLjblad heeft een onderhoud ge-
militairen toes and in het Westen in met George RoberLs_ minister
gedachten moei bouten. Hrt van arbeid in Engeland, betreffende
meer belang dau de doorbraak door de ^t^d der werklieden in dat
sterkste verdedigingswerken of de her- -
overing van groote «teden-'-_ j De nMgba erkende. dat er ernsti
ge wanordelijkheden in de Britsclie
tr*tkon 7iin! industrie hebben plaats gehad, maar
^b^ffiTcsacs:
mes, waar net voor den zuidelijken worden opgevat: de "beidw
uitlóoper van de Siegfried-linie staatij» vóór krachtige voortzetting van
en zoodoende, bij zijn achteruit />*- den oorlog en het verkrijgen van den
dreven flanken vergeleken, een eind vrede door de overwinning,
vooruitsteekt. H ij heeft al een terug- Dit blijkt ook volgens den
tocht ten Noorden van Reims vol- wel hieruit, dat, telkens wanneer de
bracht en het zou niet verrassend zijn j ufloop van den oorlog onzeker was,
als hierop een ontruiming de arbeiders zich kaïn» hielden en het
vólgde van den Chemin des Dames, i volk eendrachtig medewerkte, tot be-
het gebergte van St. Gobain en vaa reiking van het doel der geallieerden.
Laon wat gelijk zou staan met een Zoodra echter da gebeurtenissen een
poging om zijn hoofdverdedigingsliniegunstige wending uomen, werden de
overal tusschen Rijsel en Metz naar depogingen, om te komen tot loonsver-
Hunding- en Kriemhilde-linle te ver-hooging hernieuwd,
plaatsen. 1 Het la te betreuren, aldus ver-
„In Vlaanderen houden de Entente-1 volgde Roberts, dat nu en dan de
legers al het hooge terrein h®zet dat j minderheid der arbeider» in ataat
de vlakten van Westelijk België be-
heerscht en dit feit. samen met de be-
St. Vry en Bois de Chaume. Ten W.
de Maas zijn de Amerikanen de S®11. tracht te openen opaat ae K®*
sche linie tusschen Currel en «*den zich in hun antwoord zullen
laten influenceeren door net
drijvigheid van de Engeleehe vloot,
maakt de Belgische kust van weinig
waarde voor de Duitschers. Zij kun
nen de groote batterijen met zwaar
geschut die zij aan de kust ingericht
hebben, onmogelijk prijs geven, maar
een beetje verderen vooruitgang van
de geallieerden zou het bijna onmoge
lijk maken om ze weg te halen. Daar
om zijn de geruchten dat ze wegge
voerd worden, vermoedelijk juist.
„De Duitschers zullen zich waar
schijnlijk aan Rijsel vast blijven klam
pen, terwijl prius Max onderhandelin
gen tracht to openen opdat de gealll-
Duitscho linie tusschen Currel en
Romagner9ur-Montfaucon binnenge
drongen.
Huvus meldt, dat de buit dien de En
tente-legers in de laatste dagen
maakten zeer groot is.
Lezenswaard
van een verwoesting van
eele hoofdstad van Noord-Frankrijk
en van de twee andere groote oentra,
Tourcoing en Roubaix, maar als de
onderhandelingen op niets uitloopen,
--- - beschouwing t zld]eu wü misschien zien, dat ook RiJ-
die de Enge sche generaal Maurice ln sel opgegeven wordt."
do „Daily News" geeft. Hij schrijft
o.». „Sedert lijn nedjrlaan il.t; Servté en Albanië opnieuw ler-
lijn linie o„ »jn «ijren .n.ntar en in I SmBri drongen Kovo.a de
zijn eigen tijd te verkorten, teneinde Franschen rukten op naar alltio-
troepen aan zijn front te sparen in heb
belang van zijn reserves. Die slag
heeft, een crisis in zijn effectief veroor
zaakt en hij heeft gemerkt niet in
staat te zijn al xijn legers op sterkte
to houden. Hij moest daarom oen be
gin maken met de vermindering van
zijn strijdkrachten aan het westelijke
front, maar blijkbaar wilde hij die
vermindering zoo klein mogelijk ma-
keu.
„Aan het einde van den tweeden
slag aan de Marne hielden de Duit-
schors den omtrek van den grooten gemeen neutraal was en zelfs aan Eu-
boog bezet, die van Rijsel en Met* geland vijandig. Die stemming akwg
naar het westen toe uitsprong. Bin- echter totaal om. door het gebeurde
tien dien boog hadden zij drie groote met de Lusitania. Wilson heeft in die
vitza en veroverden Ferezowitsj. 600
gevangenen werden gemaakt en 27
kanonnen veroverd- De geallieerden
trekken nu op naar Prizrend.
V«rspr»id nieuws
WILSON's ROL ALS VREDE
STICHTER. Do Vossische Zeitung
brengt 'n artikel van prof. v. Schlusze
GÉtveruitz, waarin deze uiteenzet, hoe
de stemming iu de Vereenigde Staten
in het begin van den oorlog over 't al
ls geweest, de groote massa op het
verkeerde pad te brengen, maar wij
moeten niet vergeten, dat deze laat-
aten gedurende vier jaar lange werk
tijden hebben gehad, waarbij zij on
der moeilijke omstandigheden ver
keerden.
Gedurende een onlangs door den
minister gemaakten tocht in Frank
rijk en Vlaanderen werd den minis
ter gezegd, dat de geschillen op in
dustrieel gebied de aankomst der
noodzakelijke munitie hadden ver
traagd. Dit mag niet meer voorko
men! Stakingen gedurende den oor
log zijn niet te verdedigen. En ook
na den oorlog zal vrede op Industrie
gebied noodzakelijk zijn. Om mede-
te werken tot het brengen van meer
rechtvaardigheid en harmonie ih
de bedrijven, beveelt Roberts aan de
Instelling van industrieeie raden in
«lk bedrijf. Die radon zouden dan
moeten bestaan uit een gelijk aan
tal vertegenwoordigers van werk
gevers en van vakvereeniglngen.
Bovendien wordt door het minis
terie van arbeid een onderzoek in
gesteld, op welke wijze jongelieden,
wier leertijd door hun indiensttre
ding is afgebroken, tot val^kundige
werklieden kunnen woruen
vormd.
Stadsnieuws
ESPERANTO. Itenderaag-
avonü hield de Haarleuische Espe-
xantistenvereeniginK „Komprenado
(Faras Pacon" een bijeenkomst in
de bovenzaal van De Kroon.
De heer J. W. Sevcnhuysen, voor
zitter der .vereeuigiug, opende de
bijeenkomst met een hartelijk woord
van welkom tot de aanwezigen, in
liet bijzonder tot het Raadslid, den
heer Schram en den heer P. H. van
der Ley, Directeur der Rijkskweek
school voor Onderwijzers, en gaf
daarna het woord aan den spreker
van den avond, den heer H. K. van
Olleferi van Utrecht.
De heer Van Ollefen begon met te
zeggeu, dat hij hoopte, door zijn in
leiding wal zaad uit te strooien,
want ieder esperantist, is op haar
of zijn beurt ook propagandist.
Velen zijn van meening, dat na
den oorlog de geheele espcranto-be-
weging verloopen zal, vervolgde
spreker, dat er dan een tijd van ja
gen en jachten zal komen, waarin
men er slechts op bedacht zal zijn,
de verloren schade in te halen en
geen' tijd zal hebben, zich met iets
anders bezig te houden.
Zeker, zeide de heer v. O., wij
begrijpen, dat da vijanden van
thans elkander niet dadelijk om
den hals zulten vollen, als de vrede
gesloten is, de vijandschap die
thans tusscheu de staten bestaat,
zal nog 'lang blijven voortbestaan
faisschen fndividuen. Kort na
den Fransch-Duitschen oorlog ia 't
voorgekomen, dat men Hollander»
te Parijs fastig viel, omdat men hen
voor „Prussiens" hield. Alleen de
esperantist zal in den na dezen
oorlog komenden tijd waarlijk neu
traal kunnen zijn, meende spr.
Bij de vredesonderhandelingen
zal zeker weer een Babylonische
.praakverwarrlng heerscheH, zooal»
dat ook het geval ls geweest na den
RussischJapanscben oorlog.
Zal het weer zoo gaan bij den
vrede van.... Den Haag, misschien?
vroeg spr. Indien de onderhande
lingen eens ln het esperanto kon
den gevoerd worden, hoeveel minder
aanleiding voor misverstand zou er
dan zijn, want: Komprenado Faro»
Pacon! (Door elkaar te begrijpen,
komt men tol den vrede).
Het ls wel zeker, dat ©r na den
oorlog vele Nederlanders naar het
buitenland zullen gaan om daar
erkzaam te zijn op verschillend
gebied: kennis van esperanto zal
hun dan zeer te stade komen.
Ook zal de wereldhulptaal groote
diensten bewijzen bij het aanknoo-
pen van handelsbetrekkingen, prijs
couranten en prospectl zullen er ln
gedrukt kunnen worden, verschillen
da artikelen zulten opschriften in dl©
taal kunnen dragen. In verband
hiermede waarschuwde spr. er voor,
dat Japan na den oorlog zijn uiter
ste best zal doen, om de wereld
markt to veroveren: de handige
,Japs" zullen daarbij zeker gebruik
maken van esperanto, doen dat n u
reeds. Laat ons daarom met onzen
tijd meegaan en denken aan het
woord onzer vaderen: „De kost en
de moeite gaan vóór de baat!"
Ook voor het vreemdelingen-ver
keer kan d© wereMhulptaal van
groot belang zijn. Men zou b.v. kun
nen zorgen, dat in elke plaats een
glds-espernntfst beschikbaar was.
Rijk en (of) gemeente zouden daar
bij dan met subsidies kunnen steu
nen.
Volgens liet laatste van Wilson's
welbekends U artikelen, zal er na
den oorlog een volkerenbond mov' u
ontstaan. Geen der gesproken t
zal dan zóó geschikt zijn om bij het
onderling verkeer tusschen de ver
bonden volkeren te dienen oJb het
klare, heldere .schoonklinkende es
peranto: dót moet de „bondstaal"
wordenl Dan zal het ideaal van
dr. Zamenhof bereikt worden: ver
broedering van alle volkeren.
Misschien is dit een utopie, ein
digde spr. Maar toch ben ik over
tuigd, dat de arbeid der esperantis
ten niet geheel zonder nut of gevolg
kan zijn. Laat ons dan alten stre
ven naar liet schoone ideaal!
Met een hartelijk woord dankte de
heer Sevenhuysen den heer v. Olle
fen voor zijn inleiding.
Gedurende de pauze kregen de
.aanwezigen gelegenheid, la la da
zaal aan den wand hangende prent
briefkaarten en teekeniugen door
esperantisten uit alle doelen der we
reld aan den heer Sevenhuyseu ge
zonden, te bewonderen.
Ook kon men kennis nemen van
Esperantistiache lectuur.
Na de pauze werd nog gelagen
held gegeven tot het stellen van vra
gen en werden ook proeven gegeven
van het spreken van Esperanto,
waarna de voorzitter (te gen ui meer
de bijeenkomst sloot.
F e u i l i e t o n_
naar het Engelsch van
CHARLES GAR VICE.
21)
De oude zaakwaarnemer glimlach
te, muar niet van.harte. Het scheen
hem toe, dat zijn nieuwe cliënt niet
gemakkelijk zou zijn om mee om te
springen.
Zeker, zeide hij. lk zal &an
Holland schrijven dat hij u eerst
daags op Lesborough kan verwachten
U komt vandaag of morgen toch oo..
nog wel eens bij mij terug? Er va'
nog heel wat te bespreken.
's goed, zei Vone, maar
ik laat anders graag alles aan u over.
Ik weet, dat u het goed zult regelen.
Hij stak de banknoten bij zich en
nam afscheid.
Waar zulten wij heengaan? vroeg
J ane. toen zij op straat stonden.
Ik was vroeger lid van een dub, maar
gebrek aan contanten deed mij mijn
lidmaatschap opzeggen. Naar een
restaurant, vind je dat goed?
Julian lachte. Hoe grappig den
T v'"i„Lesijorough zoo te hooren
spreKon. Maar weet je, wat ik je Juist
wilde voorstellen? Om bij mij te lun
chen. Mijn kamers zijn hier niet ver
vandaan. Wij kunnen daar onge
stoord praten.
Het zal mij hoogst aangenaam
zijn, zei Vane.
Julian riep een cab aan en gaf een
adres op, dat Vane niet verstond. Zij
reden iangs het Strand en de Parle
mentsgebouwen naar een rij ouder-
wetsche huizen, die op de Theems uit
zagen. Het was echt een oud Lon-
densch hoekje.
Wat aardig ziet het hier uit, zei
Vane. Ik ben hier, voor zoover ik
weet, nog nooit geweest.
Neen? Ik woon hier, omdat het
zoo heerlijk rustig ls, en bovendien
hoort het huis aan mij. Ik heb wel
een aardig uitzicht en 's avonds is het
bepaald schilderachtig met al die lich
ten op het water. Het huis hoorde
vroeger aan mijn vader. Het is heel
oud en bouwvallig. Zoodra het mij
schikt, zal Ik het eens laten opknap
pen.
Hij trok aan de bel. De deur werd
voorzichtig geopend door een oude
vrouw met zoo'n vreemd uiterlijk, dat
Vane haar verbaasd aanstaarde. Zijn
verbazing nam nog toe, toen hij zag,
hoe Julian haar op zijn vingers toe
sprak. Zij was dus doofstom.
De oude vrouw keek Vane even
aan en knikte toen toestemmend.
Daarop verdween zij naar het souster-
Ga mee naar boven, zei Julian.
Ik heb mijn zitkamer op de twee
de verdieping genomen, omdat daar
liet uitzicht zooveel mooier is.
Hij ging Vane voor naar een ka-
ler oven ouderwetsch als het geheele
huis. De wanden waren met donker
eikenhout beschoten. De schoorsteen
was mooi gebeeldhouwd, en do meu
belen geheel in overeenstemming met
het overige van de kamer. Er stond
ook een eikenhouten plano. Het was
een kamer, die iemand imponeerde,
al scheen zij somber. Hij liep naar
het raam en keek naar buiten.
Je hebt hier inderdaad een prach
tig uitzicht en de kamer geeft werke
lijk een grootschen indruk.
Terwijl hij sprak, nam hij een won
derlijk scherpen geur waar, alsof er
in de buurt chemische proeven wer
den genomen. Het scheen door een
deur. die half openstond, naar bln-
non te komen.
Julian bemerkte, hoe Vane onder
zoekend do luchtopsnoof, en sloot
zachtjes de deur.
Even later bracht de oude vrouw
den lunch binnen: zwezerik, pAtó de
foie gras, Gruyère-kaas en een pud
ding. Er was roode wijn In een karaf
van Venetia&nsch glas en een klein
f leech Je chartreuse bij.
Nadat zij alles had klaargezet,
wisselde de oude vrouw «oo blik met,
haar meester en verliet de kamer.
Julian schoot e«n stoel san voor
Vane en nam zelf ook plaats.
Je schijnt bet hier niet kv.;
te hebben, zei Vane. Die oude mol
ls zeker doofstom.
Ja, zei Julian. Ze is jaren
lang bij mijn vader tn betrekking ge
weest. Zij moet al heel oud zijn,
ir zij is trouw en willig en dient
mij goed.
En hindert het je niet, dat zij
doofstom is? vroeg Vane, terwijl h
zich van de zwezerik bediende.
Neen, lk ben er zoo aan gewend,
moet Je denken. Bovendien is zij heel
schrander on zeer aan mij gehecht.
Dat kon lk wel zien, zei Vane.
Wat een heerlijke wijn is datl
Die is van mijn vader. Ik geloof
eigenlijk, dat hij nog van Lesborough
Court afkomstig is.
Misschien zijn daar dan nog wel
een paar flesschen van hetzelfde
merk, zei Vane. Ken Je het land
goed?
Neen, antwoordde Julian. Ik
ben er nooit geweest Mijn vader en
de oude graaf hadden onaangenaam
heden gehad, maar daar weet Je zeker
alles van af. Neen, ik ben er nooit
geweest, maai Jij wel, niet waar?
Ja, zei Vane. Hij keek, terwijl
hij sprak, de kamer rond. Het was
hem zoo vreemd te moede daar te zit
teq met awi oieuw ©atdektep neef.
Ja. als jongen was ik er veel,
maar toen ik groot was, hadden de
oude uian en ik woorden. Hij was te
heerschzuchtig naar mijn zin.
In welk opzicht? \roeg Julian,
de glazen nog eens vullend.
Wel, hij drong er op aan, dat
ik in ij ui de poiiUCk begeven zou en
trachten iu het Lagerhuis te komen.
Hij was streng conservatief.
En jij bent zeker liberaal, zei
Julian.
Neen, dat niet, maar ik gevoel
niets voor de politiek. Het einde was,
dat wij hooge woorden kregen en dat
ik op reis ging.
En toen leed je schipbreuk, zei
Julian.
Ja, antwoordde Vane afgetrok
ken en voor Jou is het zeker jammer,
dat ik gered werd.
Het bloed steeg Julian naar het
hoofd.
Dat is heel edelmoedig van je
gezegd, Vane. Natuurlijk was ik
graag Graaf van Lesborough geweest,
maar niet ten koste van jouw leven.
Bovendien heb ik het nu ook niet
kwaad.
Misschien ben je nog meer te be
nijden dan ik. zei Vane, met een
zucht
Dat is de vraag. Jij bent als
knipt voor de rol van Engelsch edel
man, zeker beter dan ik. Ik ben ook
maar half Kngeiech. Mijn moeder was
Spoansche, en ik aard naar haar.
Er is iets onrustigs in mijn natuur.
Jij zult natuurlijk trouwen en een
kalm leven leiden. Of ben je soms al
gatruuwd?
Zijn oogen zagen Vane onderzoe
kend aan.
Neen. ik heb geen vrouw.
Het zal wel niet lang meer du
ren, of je bent getrouwd, zei Julian
lachend. Je bent zoo'n goede partij,
dat alle meisjes je het hof zullen ma
ken.
Best mogelijk, maar ik ben niet
van plan to trouwen.
Nu, je hebt ook geen haast, zei
Julian, maar neem een glaasje
chartreuse- Wanneer denk Je naar
Le-borough te gaan?
Vermoedelijk eerstdaags. Maar
hoor eens, Julian, er is nog iets, dat
ik met Je bespreken moet Het was
natuurlijk voor jou een leelijkc streep
door de rekening, toen lk daar zoo
ineens kwam opduiken. Ik zou dus
graag als tegemoetkoming iets voor
Je willen doen. Hoe slaat het met je
financiën? Denk niet, dat ik liet uit
nieuwsgierigheid vraag, maar alleen,
omdat lk veel belang in je stel. Als
lk eens
Ik begrijp wel, wat Je wil, Vane,
een inkomen op mij vastzetten, niet
waar?
(Wordt vervolgd).
