VREEMDELINGEN
Verstrekking m
Brandstoffen
DistribBtisbedrjjf
Tleeschdlstribitie.
Distributiebedrijf
ALGEMEENE BEKENDMAKING.
AVIS GENERAL.
ALLGEMEINE KUNDGEBUNG.
OM ONS HEEN
Noord Sieeswijk.
GENERAL NOTICE.
36e Jaargang Ne. 1085B
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
MAANDAG 21 OCTOBER 191»
HAARLEM'S DAGBLAD
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad ia uitsluitend gemacHwd het Algemeen Binnen- en Butteniaadsch Adverteotie-Bssesu D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 76-78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229.
ABONNEMENTEN per 3 maandenVoor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent ge
vestigd is (kom der gemeente) f 2.26. Franco per post door Nederland f 2.60. Afzonderlijk» nummers f 0.16.
Geïllustr. Zondagsblad, voor Haarlem 1 0.516. GoïllustrP Zondagsblad voor do omstreken en franco per
post f 0.69.
Uitgave der N.V. Lourens Coater, Dire-veur J. C. PEEREBOOM, Tolefoon 3082
ADVERTENTIENVan 1—5 regels f 1.— iedere regel meer 20 Cts. Reclames 40 Cts. per regeL Tijdelijk
oorlogstoeslag 20 procent. Bij abonnement aanzienlijk rabat. Tienstuivere advertentiën van Vraag en Aaubod
van 1—5 regels 50 Cte. per plaatsing, elke regel meer 12'.s Cts. contant. Buiten bet Arondissement dubbele
prije. Advertentiën buiten het Arrondissement 25 Cte, per regel. Reclames 50 Cts. per regel.
Directie en AdministratieGroote Houtatraat 83. Teletoonn. der Redactie 600 en der Administratie 724
EERSTE BLAD.
Aanvraagformulieren, genummerd
8201—9000 moeten,, behoorlijk in
gevuld, worde» ingeleverd op Di»s-
dsg 22 October a.s. in het lokaal
jaobstraat 3rood ch wel
de nummers 82018600
voorm. va» 9—11'/» ure.
de nummers 8601—9000
nam. van 24'/, ure.
Medegebracht moeien wor
den het aanslagbiljet pi. dir.
belasting 1018 en de brand'
stoffen kaart.
2 K.G. ZAND- OF VEEN AARD
APPELEN
(5i cent per K.G.).
lBon No. 16 dezer kaart is na 21
October NIET MEER GELDIG.
Haring en
Gezouten Visch.
Dinsdag a.s. en volgende dagen
van 10—1 uur in de Gemeentelijke
Visclüial (zonder bon).
PRIMA NIEUWE HARING.
(12 oont per stuk) en
GEZOUTEN SCHEL VISCH
(35 cent per pond).
Verpakking medebrengen.
LEVENSMIDDELEN-
VOORZIENING
De Directeur van het Gemeente
lijk Levensmiddelenbureau te Haar
lem brengt ter kennis dat verkrijg
baar wordt gesteld:
Aardappelen
Met ingang vau Dinsdag 22 Oc
tober op bon No. 17 der aardappel-
kaart
Verkoop Schoenwerk
Ingevolge Ministerieel© beschikking
van 19 October j-L mogen de
echoenwinkels .worden heropend,
doch voorioopig alleen voor afleve
ring van schoenen met schachten
van stof, trijp, linnen, laken, bro-
caat, e.d. en van schoenen met le
deren schachten en houten zolen en
is aan schoenreparateurs het uit
voeren van kleine reparaties: opzet
ten van stukjes e.k., waarvoor ech
ter uitsluitend mag worden gebruik
gemaakt van afvalleder, weder toe
gestaan.
Aflevering van alle' ander schoen
werk, onverschillig van welke soort
(hoog of laag, pantoffels, muilen
jenz.) met leder of rubber zolen en
waarvan de schachten geheel of ge
deeltelijk uit leder bestaan en het
van schoenen met nieuwe
zolen en hakken, ie échter niet an
ders geoorloofd dan tegen overga fte
van rijksbons.
Met de uitgifte dezer Rijksbons
zal in deze Gemeente binnenkort
een aanvang worden gemaakt.
De Directeur,
F. DE JONGE.
HEEMSTEDE
Op vertoon van vischkaart num
mer 601 tot en met 2200 en tegen in
name van bon No. 5a verkrijgbaar:
2 ONS RUNDVLEESCH. -
De verkoop heeft plaats op
Dinsdag 22 October, fijn vleesoh
van nummer 601' tot en mot 1000 van
"13 uur en nummer 1001 tot en met
1400 van 35 uur bij D. van Ame-
roftgen en aan den Politiepost, Boe
ken rodestraat 9.
Op Woensdag 23 October a.s.:
Lappen, Gehakt en Poulet van num
mer 501 tot en met 1100 van 810,
van nummer 1101 tot en met 1600
van 1012 en van nummer 1601 lot
on met 2200 van li5 uur, bij W.
Caspers, C.de Graaff en aan den Po
litiepost, Boekenrodestraat 9.
Op Donderdag 24 October a.s.
Fijn Yleesch voor de nummers van
1401 tot en met 1800 van 13 uur
en voor de nummers van 1801 tot
en met 2200 van 3—5 uur.
Vanaf Woensdag 23 October a.s.
op dezelfde plaatsen en dezelfde
uren op vertoon van vischkaart
{nummer 1 tot en met 300 en tegen
inname van bon No. 10a, 1 ons
worst verkrijgbaar.
Aardappelen
Op bon No. 6 der aarflappsl-
kaart wordt 2 K.G. klei aard appelen
verstrekt a 8 cent per K.G.
HEEMSTEDE
De Directeur verzoekt bij deze aan
waschvrouwen, haar naam en adres
alsmede gemiddeld aantal Kilo
grammen waschgoed per week,
schriftelijk op te geVen aan zijn
bureau vóór 25 October a.s.
Agenda
DINSDAG 22 OCTOBER*
Stadsschouwburg, Wilsonsplein:
Hofstad-Tooncel: Femina, 8 uur.
Schouwburg Jansweg: Hollandsch
Toén eel: Dolle Hans, 8 uur.
Cinema-Palace: Grpota Houtstraat
Biopc, Toorztalling.
Schouwburg De Kroos, GrooÉe
Markt, Bionc. voorstelling.
- Apollo-Thcaier, Bartoljorioetraafc
Bioec. voorstelling.
Kleine Vereeniging, KI. Hout
straat. Bioscoop-voorstelling.
Atle vreemdelingen (behalve die, genoemd ia art. 30')
van het vreemdelingenreglement^ welke in deze gemeente
hunne woon- ot verblijfplaats hebben of vertoeven en nog
niet voorzien van een identiteitskaart of contrólepas,
zijn verplicht zich ten spoedigste bij het Hoofd van Politie
dezer gemeente, of bij den door dezen aangewezen ambte
naar aan te melJen tot het bekomen van een identiteits
kaart oi contrólepas.
Overtreding kan worden gestraft met hechtenis van
ten hoogste twee maanden of geldboete van ten hoogste
duizend gulden.
Het Hoofd van Plaatselijke Politie,
Bedoeld bij art. 1 van het Vreemdelingenreglement
(Kon. Besluit van 16 Augustus 1918, Stbl. No. 521).
J. A. J. NOLTHEN1US.
1) Art. 30
Dit reglement Is niet van toepassing op:
1". Gezanten en andere diplomatieke ambtenaren, consuls-generaal,
consuls eu diplomatieke koeriers van buitenlandsche mogendheden, als
mede op do personen, door Onzen Minister van Buitenlandsche Zaken
aangewezen
2". alle hier te lande, hetzij ingevolge algemeene regelen van vol-
'kenrecht, hetzij ingevolge bijzondere overeenkomst geïnterneerde personen.
Tous étrangors (excepté ceux nommés dans Partiele 30
du Rè»lem«nt sur les Etrangers) qui ont leur domicil#
dans cctte commune ou y résidcnt suas êire munis d'une
cart» d'identité ou un passeport de controle, sont ter.us a
présenter aussiiót que possible auprés du Chef de Police
de cettc commune ou après du fonctionnaire par lui iudiqué,
afin d'obtenir une carte d'identité ou un passeport de
contróle.
Contravention peut être punie de détention peur un
terme de deux taois maximum, ou d'une amende de Mille
tiorint maximum.
Le Chef de la Police locale,
visé dans l'article 1 du Règlement sur les Etrangers.
(Arraté Royal du 16 Aoüt 1918, Muniteur No. 521).
J. A. J. NÖLTHEN1US.
1) Article 30.
Ce présent règlement n'est pas applicable
aux ministres et autres fonctionnaires diplomatique», consuls
genértux, consuls et courriers diplomatiques de puissauces étrangères,
ÖUo ^®r!ioune8 indiquées par Notre Ministro dee Affaires Étrangères;
k toutes personnee internées dans co pays, soit selon lee régies
generales du Droit des peuples, aolt par suite de convention spéciale.
Zich aan t« melden, voorzien van legitimatiepapieren, aan het
namiddags tusschen 1 en 3 uur, wier namen beginnen met
A °P II 24 October; B op 25, 26 en 28 October; C op 29 en
r op a en 9 November; O op 11, 13 ei 14 Norember; H op 15, 16
November; L op 25 en 26 November; M op 27, 29 en 30 November
9 en 10 December; S op 11, 12, 13 en 14 December; T en U ui
December ea X, IJ ei Z bp 24 December 1918,
Alle Fremden (ausgenommen diftjemgen, welche im
Artikel 30 l) der Fremdenordaung genannt werden) welche
in dicser Gemeinda wohnen oder ansassig sind, ©der ver-
bleiben, und noch nicht von einer Identitiltskarte oder von
einem Kontrollepass versehea sind, aind baldigst verpffichtet
sich beim Polizeichef dieser Gemeinde, oder bei dem von
Letzterem anzuweisenden Beambtefi zu melden, urn eine
Identitatskarte oder einen Kontrollepass zu bekommen.
üebertretung kann mit Haft füT höchstens zwei Monate
oder mit einer Geldstrafe von höchstens Ein Tausend
Gulden bestraft werden.
Der Oertliche Polizeichef,
nach Art. 1 der Fremdenordnung (Kón. Erlass
von 16 August 1918, Staatsanzeiger No. 621)
J. A. J. NOLTHENIUS.
No. 2544
1) Art. 30.
Dieso Ordnung bezieht sich nicht auf:
1. Gesandte und andere diplomatische Beamte, General-Konsuln, Konsuln
und diplomatische Botschafter fremder Machte, noch auf diejenigen Per
sonen von linserem .Minister der Auswartigen Angelegenheiten anzuweisen;
2. aUe hier im Lande, entweder gemass den Algemeitien Regelu
des Vólkerrechtes, oder gemiïss besonderer Verembarung Internierten
Personen.
All aliens (except those named in section 30of the
Aliens Regulations) who live or reside in this commune
or stay there, and are not yet provided with an identifi
cation card or control-passport are obliged to apply as
soon as possible to the Chief ot Police of this commune
or to the official to be indicated by him, in order to
obtain an identification card or control-passport.
Non-compliance if punishable by imprisonment for a
term of two months at the highest, or by a fine to a
maximum of One Thousand Guilders.
The Chief of local Police,
referred to in Section 1 of the Aliens Regulations (Order
In Council of August 16th. 1918 Gazette So. 621).
J. A. J. NOLTHENIUS.
1) Section 80.
These Regulations do not apply:
1. to ministers and other diplomatic official», consuls-general, co
suls and diplomatic messengers of foreign powers, nor to the perso,
indicated bij Our Minister of Foreign Affairs,
2. to all persons interned in this country in accordance with the
general rules of the Law of Nations, or by special agreeinont.
Bureau van Politie, des voormiddags tusschen 9 en 11 uur en des
30 October; D op 1, 2 en 4 November; E op 5 en 6 November;
en 18 November; 1 en J op 19 en 20 November; K op 21, 22 en 23
N en O op 4 ea 5 December; P en Q op 6 en 7 December; R ep
16 en 17 December; V op 18 ea 20 December; W op 21 en 23
Het Hollandsch Nieuwsbureau in
Berlijn meldt, dat de rröta van ant
woord aan president Wilson ver
traagd is door twee nieuwe omstan
digheden: in de eerste plaats de door
de Entente met toenemende kracht op
Nederland geoefende druk en vervol
gens een in Duitschland ontvangen
nota beueffende de uitvoering van
verdragstukken uit de „zestiger
ren."
De eerste opmerking zal lederen
Nederlander, die niet door Duit-
schen bril kijkt, verwonderen. Van
„druk door de Entente", nog wel met
JXHsnem.ende kracht" "uitgeoefend,
hebben wij niets bespeurd; wel is er
een voorstel van Amerika ingekomen,
om ons een en ander te leveren,
waaraan wij behoefte hebben, onder
voorwaarde, dat wij niet meer naar
Duitschland uitvoeren. Dit is een
voorstel, precies gelijk aan over
eenkomsten met Duitschland, waar
bij in ruil voor kolen, wel uitgevoerd
wordt, uitgevoerd zeer tot onze scha
de, omdat wij vee en boter en kaas
en ahdere artikelen zelf meer dan
noodig hebben.
De tweede opmerking is, zooals ik
die hier heb weergegeven, onbegrij
pelijk. In het oorspronkelijke bericht
van het Nieuwsbureau is ze wel lan
ger, maar nauwelijks duidelijker.
Men oordeel e;
Veu'der is naar in kringen van
den Rijksdag verluidt van een na
burige mogendheid een nota in
Duitschland ontvangen, welker
door en door loyale formuleering
verdient te worden erkend en
waarin aan de Duitsehe regee-
ring wordt voorgesteld zekere ver
dragstukken uit de zestiger jaren,
welke destijds onafgedaan zijn ge
bleven ofp welwillende wijze ten
uitvoer te willen brengen. Het
verdient aandacht dat in de on
derhavige nota in hel bijzonder
er op wordt gewezen dat het volk
waarvan hier sprake ia in zijn
geheel verder door de Entente
te berde gebrachte adspiraties
van de hand wijst en er waar
de aan hecht de betrekkin
gen van vriendschappelijke na
buurschap tot Duitschland onver
anderd te handhaven.
Wanneer mei tegelijkertijd een
korte meuedeling 111 de officieuse
„Nordd. Aüg. Zeitung" verscuenen
was, zouden wij met weten, dat mer
beuoeid wordt net Koninkrijk Dene-
murkenj uat verzoent om toepassing
van art. 5 van liet verdrag van traag,
23 Aug. J8oo gesloten, aidus luiden
de: ue bevolking aer noordelijke ge
westen van tjieeswqk zal aan Dene
marken afgestaan worden, als zij
hij eene vrije stemming den wensen
uit, met dat land Vereenigd te wor
den".
liet verdrag van Praag maakte
een einde aan den oorlog tusschen
Pruisen en Oostenrijk, artikel 5 werd
er in opgenomen door tusscüenkomst
van Napoleon III en alhoewel Pruisen
het derhalve onderteekend, heeft, is
hel artikel nooit uitgevoerd. Toen
een ai vaardiging van 47 Deensche
Sleeswijkers 111 datzelfde jaar 1866
naar Berlijn ging, om erkentelijk
heid uit te spreken over het artikel,
werden zij door koning Wilhelm I
evenmin als door Bismarck omvan
gen en op hun schriftelijke dankbe
tuiging kwam niet eens antwoord. En
wel verklaarde ue koning van Prui
sen in eeu oorkonde van 12 Janu
ari 1867, bij welke Pruisen de her
togdommen Sleeswij k-Holsiein in
lijfde, „dat hij de wetten en^instellin-
„gen zou naleven, in zooverre zij de
„uitdrukking van wettige eigenaar
digheden waren en konden bestaan,
„zonder hinderpalen te zijn voor de
„eischen, voortvloeiende uit de onge
schondenheid en de belangen van
„den staat", maar van de uitvoering
van art. 5 repte de oorkonde niet.
Op protesten der Deenscne Slees
wijkers antwoordde Bismarek, dat
hel recht lot uitvoering van liet ar
tikel toekwam aan den keizer van
Oostenrijk. En ofschoon de belang
hebbenden niet ophielden Qie uitvoe
ring te eischen, werd daaraan nooit
voldaan; integendeel, bij een nieuw
verdrag tusschen Pruisen en Oosten
rijk, op 11 October 18(8, werd de be
paling eenvoudig afgeschaft en duar-
inee Noord Sieeswijk dus eens en
vooral bij Pruisen ingelijfd, zender
dal men zich^over de wenschen van
de inwoners bekommerde.
Ziehier dus een tweede „vodje pa
pier waarover Pruisen zich met be
kreunt. De oude methode blijkt ge
lijk te zijn aan de nieuwe. Het zou
mij te ver voeren, de gansche goschie-
j denis van Noord-Slees wijk hier cp te
halen; iiet zij voldoende, dat do levol-
king er verreweg Deensch is, ook nu
nog, dat iu 1720 heel Sieeswijk weer
terugkwam aun de Deensche kroon,
welke schikking toen door Pruisen,
Engeland, Frankrijk en Rusland v.erd
goedgekeurd; later, in 1864, moest de
nieuwe koning van Denemarken niet
alleen het verduitschte deel van
Sieeswijk, maar ook het Noordelijk
deel, dat zuiver Dcensch was, aan
Pruisen en Oostenrijk afstaan. Hoe
Ihet daarmee verder ging, heb ik hier
boven meegedeeld.
De Norddeutsehe Allgemeine Zei-
tuug schreef in Maart 1808, dal dö
stemming eerst plaats zou hebben,
nadat de bevolking de Duitsehe heer
schappij had leeren kennen, zoodal
zij vrij uitspraak kon doen. De Prui
sen leven nu eenmaul onder liet mis
verstand, dat zij bijzonder bekwaam
"zijn in het besturen vau wingewesten
en koloniën, terwijl de bewoners
daarvan juist een tegenovergestelde
meening koesteren.
De afkeer van het Pruisisch be
wind, vooral van den Pruisische» mi
litairen dienst was in Noord-S.eeswijk
dun ook zoo groot, dat jongelieden en
ouderen, niet minder dan te -.amen
60.1XX) personen, een vierde van de
Deensch sprekende bevolking, uit
week in de hoop om weer te kunnen
terugkeeren, wanneer het land aan
Denemarken teruggeven rou zijn.
Dit is nooit geschied. En toen tot ver
vanging van de vertrokkenen bewo
ners van Denemarken zich in Noord-
Slqeswijk kwamen vestigen, heetten
die, ten gevolge van het gebrek aan
overeenstemming tusschen de Deen
sche en Duitsehe wetgeving, „vader-
landsloozen", dat wil zeggen: zij be
zaten burgerrecht in den eencn, noch
in den anderen staat.
„Een burger recht", zegt de hoog-
lceraar aari de Sorbonnc, Paul Ver-
rier, ia een brochure over het. onder
werp, „heeft men hun soms in Prui-
sen toegekend en dan nog wel met ge-
weid: dat van in het Pruisische leger
I te dienen". Dit werkje van Vertier is
geschreven voor den oorlog cn kan
dus niet geacht worden, onder den
invloed van oorlogspsychose te zijn
ontstaan.
Niettemin vertelt de schrijver ster
ke staaltjes van de pogingen tot ver-
duitsching, onder anderen door de
jacht op de Deensche moedertaal, die
begon (men lette op de jaartallenj na
j den oorlog van 1870—71.
In de briefwisseling tusschen do
bewoners en de plaatselijke autori-
teilen is het Deensch niet meer ver-
oorloofd. Langzamerhand werden de
particuliere Deensche scholen geslo
ten, in 1878 werd bij het officieel la
ger onderwijs de moedertaal Lij hel
onderwijs in geschiedenis, aardrijks
kunde, rekenen, natuurwetenschap
pen en taalonderwijs, door Duitsch
vervangen. I11 1888 was het Deensch,
op vier "uur Godsdienstonderwijs na,
geheel van het leerplan verdwenen.
In den speeltijd is Duitsch ver
plicht. „Elk Deensch woord" 2cgt
Verrier, „brengt een berisping zooal"
geen straf of zelfs slagen met zich
mede en sommige kleine Duitsehe
varklikkertjes belasten zich met het
j bespieden van hunne kameraden".
Gelukkig, dat deze Jutlanders harde
koppen hebben en niet gauw opge
ven, wat zij zich voornemen te be
houden. Om hun moedertaal te be--
houden hebben zij vele vereenigingen
geslicht, met bibliotheken; een van
die bonden geeft een almanak uit en
I Deensche liederen, waarvan men er
I vele, zelfs gezangen, niet kan zingen,
I zonder een boete op te loopen, verze-
kert Verrier.
i De landspers draagt er ook rijkelijk
i het hare toe bij, om het gebruik van
de moedertaal te onderhouden. „Men
had er op gerekend, haar door de
verordening van 1888, aangaande de
afschaffing van het Deensch in de
schoten, langzamerhand hare lezers te
ontnemen, ondanks hunne inatigd-
heid en waarheidslievendheid hebben
al hare redacteuren boeten en gevan
genisstraf ondergaan. Die vervolgin-
geil hebben vruchten gedragen: de
(lagelijksclie oplage van die Klanten,
die in 1888 slechts 7000 exemplaren
bedroeg en 14000 in 1902, is nu tot
meer dan 2IIKA) gestegen.
Ook de meeste predikanten v.erken
mee tot de verduilsching. Naar Ver
rier meedeelt breekt de verdrukking,
die in chronischen toestand voorkomt
nu en dan in een hevigen aanval uit.
Tijdens Obcrprasident V 011 Kulier zijn
honderden verbannen, om aan pa-
troons die openlijk Deensch van hart
maar Pruisische onderdanen waren,
I en dOs niet verdreven konden wor-
ilen, hunne bedienden of werklieden
te ontnemen; ook werd men verdre-
j von uit straf, omdat men tegenwoor
dig was geweest bij een vergadering
van een of andere Deensche vereeni
ging of omdat men zich (Verrier ver
zekert, dut Von Köller het zelf heeft
verklaard) met liet scheren door den
Duitschen kapper vun de plaats.
Het waren de zoogenaamde „dp-
j turnen", dat wil zeggen zij die inder-
I tijd de Deensche nationaliteit verko-
j zen hadden, welke verjaagd werden,
j Verrier verzekert, dat er ook optan-
j ten zijn gefabriceerd. Furor ten-
ton i c u s is dan ook de titel van
een der hoofdstukken van de bro
chure.
Met dit weinig krijgt men althans
eenig denkbeeld van den toestand,
waarin de Noord-Slecswijkers leven.
Geen wonder, dat Denemarken ver
zoekt, hun eindelijk de sinds ten
halve eeuw beloofde stemming te ge
ven, waardoor zij kunnen beslissen,
of zij weer tot Denemarken 1-elioorcn
willen.
J. C. P.