HAARLEM'S DAGBLAD
De Oorlog.
Daitsehland'! antwoord aan Wilson.
ÜtfïiSMBUWS
üet Tooneel
Feuilleton
Ooor het lot verbondan
CINSDAQ 22 OCTOBER 1918
- TWEEDE BLAD
f Het is 'noodzakelijk, dat de tegen
I Duitsclilnnd vercenigde regeeringen
j buiten eiken twijfel om weten, mei
uien zij te doen hebben."
In esn groot deel van onze vorige oplaag gaven we reeds een uitvoerig
uiltreksel van 't antwoord der Duitsche regeering op de nota van president
Thans drukken wij nog het geheels antwoord af. Tevens plaatsen we
daarnaast den desbetreffenden inhoud van Wilson's nota opdat de lezer
gemakkelijk kan oordeelen in hoeverre Daitsehland aan de eiachen van
Wilson tegemoet komt.
Wat Wiison eiseht*
De president schreef„Men moet
wél begrijpen, dat het ontruimings
proces
en de voorwaarden voor een
wapenstilstand onderwerpen zijn, die
moeien worden overgelaten aart hst
oordeel en de voorlichting van de mi-
Maim adviseurs van de regeering
der Ver. Staten en van de met do
verbonden regeeringen, en de presi
dent acht het zijn plicht"tezeggen,
dat door de regeering der Ver. Stat'
geen schikking kan worden aanvaard,
die geen volstrekt afdoende waarbor
gen en zekerheid biedt voor de hand
having der tegenwoordige militaire
opperheerschappij van de legers der
er. St-den on die hunner bondgenoo-
len te velde.
„Op hetzelfde oogenblik, dat de
Duitsche regeering zich tot die der
.Ver. Staten wendt met vredesvoor
stellen, zijn de Duitsche duikbooten
bezig op zee schepen en passagiers
to; zinken te brengen en niet u leen
de schepen, maar zelfs de booten,
waarin de passagier» en de beman
ningen trachten hun leven in veilig
heid te brengen, en bij hun tegen-
woordigen gedwongen terugtocht in
Vlaanderen en Frankrijk passen de
Duijscbe legers een verwoesting-
methode toe, die altijd beschouwd is
geworden als een rechtstreeksche
schennis van de wetten en gebruiken
in een oorlog tusschen beschaafde
yolkeren. „Steden en dorpen worden,
indien zij niet verwoest zijn, beroofd
i al wat zij bezitten, dikwijls zelfs
r hun bewoners. Van de tegen
Duitschland vereenigde naties kan
men niet verwachten, dat zij zullen
berusten in een schorsing der vijand
Iijkheden, terwijl daden van onmen-
schelijkheid, zooals berooving en ver
woesting, die geest en hart met ont
zetting vervullen, worden voortgezet.
Daarom is het, ten einde geen aanlei
ding tot misverstand te geven, noo-
dig, dat de president zeer plechtig de
aandacht der Duitsche regeering ves
tigt op de woorden en de volle betee-
kenis van een der vredesvoorwaar
den, welke de Duitsche regeering
thans aanvaard heeft. Zij is vervat
"1 de toespraak, döor den preside
I gehouden te Mount Vernon op 4 Juli
en luidt als volgt
„Do vernietiging van elke despoti
sche macht, die afzonderlijk en in het
geheim geheel eigenmachtig den vre
de der wereld kan verstoren, of, zoo
ze thans niet vernietigd kan worden,
althans haar terugbrenging tot feite
lijke machteloosheid."
De macht, die tot dusverre de Duifc
sche natie beïnvloed heeft, Is van de
soort, die hier beschreven wordt.
Het ligt aan de keuze van het Duit
sche volk dit te veranderen. De zoo-
even aangehaalde woorden van dgn
president vormen natuurlijk een voor
waarde, die aan den vrede vooraf
gaat, indien de vrede zal komen door
de actie van het Duitsche volk zelve.
De president voelt zich genoopt te
zeggen, dat het geheele vredesproces,
volgens zijn meening, zal afhangen
van de bepaling en hét afdoende ka
rakter der waarborgen, welke in dit
fundamenteele vraagstuk kunnen
geven worden.
Wat Duiischlaad varkiaarti
„De Duitsche regeering is lij de
aanvaarding van het voorstel tot ont
ruiming der bezette gebieden er van
uitgegaan, dat de wijze waarop bij
deze ontruiming te werk zal worden
gegaan en de voorwaarden van wa
penstilstand aan de beoordeeling der
militaire raadgevers moeten worden
overgelaten en dat de tegenwoordige
machtsverhouding aan de fronten als
basis moet dienen voor de overeen
komsten waardoor deze beveiligingen
verzekerd en gewaarborgd zullen wor
den. De Duitsche regeering geeft den
president in overweging tot regeling
der bijzonderheden de gelegenheid te-
scheppen. Zij vertrouwt er op, dat da
president der Vereenigde Staten geen
eisch zul goedkeuren, die met de eer
van het Duitsche volk en met het
voorbereiden van een rechtvaardigen
vrede onvereenigbaar zijn.
De Duitsche regeering protesteert
tegen het verwijt van onwettige en
onmensclielijke handelingen die tegen
de Duitsche strijdkrachten te land en
ter zee, en daarmee tegen het gan-
sche Duitsche volk zijn ingebracht.
Verwoestingen die dienen tot dekking
van een terugtocht zijn noodzakelijk
en in zoover volkenrechtelijk geoor
loofd. De Duitsche troepen hebben de
strengste orders het particuliere be
zit te ontzien en zooveel mogelijk voor
de bevolking te zorgen. Waar, des
ondanks buitensporigheden voorko
men, worden de schuldigen gestraft.
De Duitsche regeering bestrijdt ook
dat de Duitsche marine bij het tot
zinken brengen van schepen, red
dingsbooten cn Inzittenden met opzet
heeft vernietigd.
De Duitsche regeering stelt voor ln
al deze punten den stand van zaken
door neutrale commissies te laten op
helderen.
Om alles te verhoeden wat het vre
deswerk zou kunnen bemoeilijken zijn
op bevel der Duitsche regeering aan
alle duikboolcommandanten bevelen
gegeven, die torpedeeren van passa
giersschepen onmogelijk maken,
waarbij echter om technische redenen
geen verantwoordelijkheid kan wor
den aanvaard, dat dit bevel ieder zich
in zee bevindende duikboot vóór zijn
terugkeer bereikt
Als eerste voorwaarde voor den
vrede geeft de president aan: het ter
zijde stellen van elke op willekeur
steunende macht, die op zichzelf en
zonder gecontroleerd te worden, den
wereldvrede verbreken kan. Daarop
antwoordt de Duitsche regeering:
Tot dusverre heeft de volksverte
genwoordiging in het Duitsohe rijk
geen invloed gehad op de samenstel
ling der regeering. In de grondwet
was bij de beslissing over oorlog en
vrede, niet voorzien in medewerking
van de volksvertegenwoordiging. In
dezen toestand is een grondige ver
andering gekomen.
De nieuwe regeering is gevormd in
volkomefn overeenstemming met de
wenschen der op grondslag van ge
lijk, algemeen en geheim kiesrecht
samengestelde volksvertegenwoordi
ging. De leiders der groote partijen
uit den rijksdag behooren tot haar'
leden. Ook in de toekomst kan geen
regeering haar ambt aanvaarden of
voortzetten, zonder het vertrouwen te
bezitten van de meerderheid van den
rijksdag. De verantwoordelijkheid
van den rijkskanselier tegenover de
volksvertegenwoordiging wordtwet
telijk geregeld en gewaarborgd.
Het is de eerste nieuwe daad der
nieuwe regeering geweest, bij den
rijksdag een ontwerp in te dienen,
waardoor de grondwet van het rijk
in dien zin veranderd wordt, dat
voor de beslissing over oorlog en vre
de de goedkeuring der volksvertegen
woordiging noodig is. De waarborgen
voor de duurzaamheid van, liet nieu
we systeem berust echter niet alleen
ln de wettelijke panden, maar ook in
den onverzettelijken wil van het Duit
sche volk, dat in zijn groote meerder
heid achter deze hervormingen staat
en het krachtig voortzetten daarvan
eischt.
I De vraag van den president mét wis
bij en de"tegen Duitschland verbon-
o regeeringen te doen hebben,
c-rdfc dus duidelijk en ondubbelzin
nig zóó beantwoord, dat het aanbod
van vrede en wapenstilstand uitgaat
van een regeering die, vrij van iede
re willekeur en onverannvoordelij-
ken invloed, gedragen wordt door de
instemming van de overweldigende
meerderheid van hefc Duitsche volk".
De nota is gedateerd 20 October en
onderteekend door dr. Solf, minister
van buitenlandsche zaken.
8t»mm«n uit Dulisehlaisd.
De bekende Duitsche journalist
Maviniiüaan Harden heeft Zaterdag
te Berlijn voor vele duizer.de hoorde is
een belangwekkende rede gehouden.
Hij sprak over „Wat or is ge
beurd en wat er gebeuren moet".
Volgons eon Wolff-telegram ver
klaarde hij o.a.:
„W ij z ij n alleen. Bul gar e
is bezet, hetlot vanTur-
k ij e bezegeld. O o s t e n r k-
Hongarije heeft den strijd
opgegeven. Do wreedste humor
van de wereldgeschiedenis is. dat een
oorlog, gevoerd om oen onhoudbaar
Oostenrijk staande te houden, hier
mee eindigt, dat Oostenrijk zichzelf
voor onhoudbaar verklaart. Maar dat
alles kan ons niet angstig maken. Nie
mand kan het Duitsche vo'.k vernie-
jtigeii. Met zulke zinswendingen wil'
men (d.w.z. de onverzoeulijken) ons
alleen maar huiverig maken. Maar het
I is noodzakelijk snel ecu besluit te
i nemen.
De nota van Wilson is misschien in
"tactisch opzicht niet góed opgesteld,
maar op een (Onhandigheid Sn den toon!
mag zulk een ernstige zaak niet
schipbreuk lijden', 't Komt er op neer
de gevolgtrekkingen van den stap van
5 October op ons te nemen. Als de
vesting niet in ©er te hou-
denis, ishetnietoneervol,
.als de commandantdeves-
iting overgeeft. Luaendorff
heeft net aanbo dvan ccn wapenstil
stand, met duidelijk besef voor do
noodzakelijkheid ervan en overeen-
i komstig zijn plicht, goedgekeurd en
i wij moeten nu de gevolgtrekkingen
j hieruit maken of anders verklaren dat
wij besloten zijn voort te strijden.
Nooit kan het een schande zijn, de
gevolgen van oen handeling voor we!-
ka men aansprakelijk is, on zich te
nemen. Er moeten offers ge
bracht worden, offers ook
jdoor den Duitschen Kei-
z e r. Dit offer moet van tweeërlei
aard zijn. In de eerste moet de Duit-
1 sche keizer eon nieuwe gelofte doen
tegenover Duitschland en Pruisen. Hij
moet, er zich toe bepalen, de verper
soonlijking van de natie te zijn en aan
zijn opvolgers elke mogelijkheid be-
1 nemen, om de natie schade te doen
eu zich niet meer mengen in het ge-
woel van den striid om beschaving.
1 politiek en kunst. Hij yerklare plech
tig dat hij zich bij het nieuwe Duitsch
land als zijn eerste burger wil aan-
i sluiten.
Ten tweede moet hij het kruis op
zich nemen, om den noodzakelijken
j vrede snel te sluiten en datgene wat er
hard is aan dien vrede, voor zijn ver
antwoording nemen. Indien eenmaal
aan vijandelijken kant een militaire
meerderheid aanwezig is, dan moeten
wij ook den militairen weg naar den
wapenstilstand bewandelen. D e m i-
litaire opperbevelheb
ber moet opdracht krij gen,
om den v ij a nd el ij k e n le
geraanvoerder om oen wa
tpen stilst and te vragen.
,D i t moeilijke besluit moet
de Duitsche Keizer voor
zijn rekening nemen. Er is
Ïeen ander middel dan óf een volle-
ige breuk met den vijand óf volledi
ge erkenning van datgene wat een-
j maal zoo is."
j De belangrijkste passages uit deze
redo hebben we gespatieerd
zult het zien, ze zullen tot stand ko
men, on zelfs schielijk. Elke dag
brengt er nieuwe, en er zullen nog!
buitengewoon 1) gewichtige komen. j
Alle inlichtingen, die ik dezer da-:
gen uit Duitschland ontving, zijn op;
dit punt eensluidend'. Als men in den j
vreemde er zïoh over verbaast, dat in i
een volk zoo groote verandering zoo
plotseling tot stand ia gekomen, dan j
komt dat doordat de pers. met geld
door de pangermanistische oorlogs-
groot-indus'-iSelen ondersteund
dezen was het, dank hunne millioe-
nen, gelukt, de groote meerderheid der
pers te beheerschen heel Duitsch
land met haar oorverdoovend lawaai
vervulde: zelfs was het haar gelukt
eeu groot deel vart het Duitsche pu
bliek mee te sleeoen bovendien had
ze het grootste deel der „inteliectuee-
!cn" en der hoogleraren, die met ar
tikelen en conferenties veel leven
maakten, op haar hand. Maar dat
alles raakt de oppervlakte, niet de
diepe massa's van het volk, die, wat
haar betrof, genoeg hadden van den
oorlog en het militair regime, zeer
ontevreden waren en enkel in toom
gehouden werden d.oor de strengheid
van den staat van holeg.
Maar thans zal geen macht ter we
reld de evolutie die doorbreekt, te
genhouden en mocht men ongelukki
gerwijze zoo verblind zijn om haar te
stuiten, dan zou dit de revolutie zijn.
't Zou daarom een onvergeeflijke fout
-,-.iin, die voer heel dé wereld verderfe
lijke gevolgen zou hebben, als Wilson
en de geallieerden door vernederende
en onaannemelijke voorwaarden tot
het uiterste zouden drijven, want het.
gevolg daarvan zou do revolutie zijn.
en het zou een totale misrekening der
geallieerden zijn, als ze zich blij maak
ten met een Duitsche revolutie, mee-
nende iets daarbij te winnen. Niet
alleen zouden zij er niets bii winnen,
maar integendeel alles verliezen, want
dan zou het stellig de revolutie wor
den in heel Europa, ja zelfs een we
reldrevolutie. Ik hoop dat Wilson,
iemand die alvorens een beslissing te
nemen, goed nadenkt, zich daarvan
rekenschap zal geven.
't Is ook een groote fout van de
entente om door den brief van den
prins van Baden, 'die gestolen is om
hem op een oogenblik, dat hij schade
kon doen. te voorschijn te brengen)]
dien prins in discredic-b te brengen.
Want het is een man, die voor de
gelegenheid geknipt is en het vertrou
wen van het volk had en met wien
men zich beter kan verstaan dan met
wien ook. want het vertrouwen der
Duitcchers bezittende, kan hij hun een
vereffening doen aannemen, die zij
van een ander niet zouden aanvaar
den. De geallieerden zouden, door
hem op zijde te schuiven, een groote
fout begaan.
Ik heb nog hoop dat die miseeliike
intrige zal mislukken, en vooral dat
Wi!$on het- behang zal beseffen om den
nrins van Baden als rijkskanselier te
behouden. De prins heeft een buiten
gewoon hoog karakter, is open, recht
en loyaal, en zijn officieele verklarin
gen zijn, daar sta ik voor in. oprecht.
Deze woorden in haast. Gij moogt
ze aan den hoofdredacteur van uw
blad mededeel en.
Aanvaard enz.
(get.) A. HOHENLOHE.
1) Trés driemaal onderstreept.
(Red. ,,De Ned.".)
De briefschrijver vim „De Neder- j Dultsohan Eljksdag.
lander te Lausanne. d:e een onder-1 J a
houd had met prins Alexander von en
i zu Honenlohe, ontving van dezen,
(naar men weet buiten Duitschland
vertoe venden prins, een brief over
hetgeen thans in Duitschland gebeurt.
Hij' luidt vertaald als volgt
R a g a z. 15 Oct. '18.
,.Zij, die aan de oprechtheid en het
gewicht van den ommekeer in Duïtsch-
,- land twijfelen, vergissen zich mijns
j erachtens. Die omkeering is inderdaad
j hoogst belangrijk en gaat steeds die-
per door. Óndanks den schijn werd
ze reeds eeuigeu tijd voorbereid, en
dat ze niet vroeger aan het licht trad,
t is te wijten aan het militaire regime
en aan de onverbiddelijke censuur,
j Zoodra ten gevolge van den milïtal-
ren tegenslag op het Westelijk front
het. militaire regime zijn prestige had
verloren en de Rijksdag eindelijk uit
zijn gevoelloosheid was opgewekt, ge-
dreven als hij werd door de beweging
van de groote massa, is het oude re
gime als een kaartenhuis ineen geval
len, en het is, ge kunt mij gelooven.
echt en voor goed uit. Zulke funda^
menteele hervormingen komen niet
in enkele uren tot stand, maar, gij
Heden, Dinsdagmiddag komt de
Rijksdag bijeen. Dan zal ook de
I Rijkskanselier het woord voeren. Na
zijn antwoord aan president Wil
son zal hij evenwel vermoedelijk
niet veel meer over de vredesquaes-
tie te zeggen hebben. Berlijnsche
bladen verzekeren, dat Prins Max
heden zal spreken over de parle-
j mentariseering van Duitschland.
Düllaoh» concessie Insske
België.
Een officieel bericht uit Brussel
meldt:
„De gouvernourgeneraal van Bel
gië, generaal freiherr von Freihau-
sen, heeft d.d, 18 October aan alle
J Belgen en onderdanen van neutraie
fctaten, die door de Duitsche mili
taire gerechtshoven of militaire be
velhebbers in het gebied van het ge-
ner aal-gouvernement tot vrijheids
straffen veroordeeld werden en hun
straf thans in België ondergaan, ge
nade verleend en de verdere straf
JcwijJgesohokiea.; Uitgesloten zijn
diegenen, welke wegens een gewone
misdaad veroordeeld zijn. De gou
verneur-generaal heeft verder be
paald, dat de Belgen en onderdanen
van neutrale staten, tegen wie langs
militair rechtelijken weg vrijheids-
berooving uitgesproken is cn die
zich thans ln België of in Duitsch
land in kampen bevinden, vrijgela
ten worden".
Wilson's nota aan Oosten
rijk-Hongarije.
't Italiaansche persbureau scht 't
antwoord van Wilson aan Oostenrijk-
Honganje volkomen „duidelijk. Het
staat gelijk met een weigering om in
de O.-H. regeering de wettige verte
genwoordigster der bevolkingen te
erkennen, met wie men onderhande
lingen - over een wapenstilstand of
over den vrede kan aanknoopen. De
„autonomie"-beloften van keizer Ka-
rel zijn niet voldoende om verande
ring in den toestand te brengen. De
verklaring van Wilson zal nieuwe
kracht geven aan de volkeren die
strijden voor hun onafhankelijkheid,
en het proces verhaasten dat voert
naar do ontbinding van dezen Staak
De Ecgelsch© pers prijst Wilson's
antwoord aan Oostenrijk-Honga,
rye
De Daily Graphic schrijft: „De
vijand denkt nog altijd dat hij nu.
vrede kan krijgen op dezelfde voor
waarden als tién maanden gele
den'"
De Daily Telegraph: „Aangezien
de Tsjeciic-Slowakken zich reeds tot
een onaJhankelij ken staat hebben
verklaard, moet de nieuwe republiek
tot stand komen. Wilson's verplet
terend antwoord zal Oostenrijk's in
eenstorting slechte verhaasten. Oos
tenrijk nam het zwaard op om Ser-
vië te vernietigen, liet is door het
zwaard dat het zal vallen."
De Fransche bladen zien in Wil
sons antwoord een striemende
maar afdoende weigering, in over
eenstemming met de rechten der
Volkoren om over het eigen lot te
beslissen, terwijl tevens kort en
krachtig eon eind wordt gemaakt
aan zekere mogelijke illusies van
sommige nationaliteiten, en de po
ging van Weenen wordt verijdeld
om zich te redden door een compro
mis met de beginselen van Wilson.
„In de nota wordt zoo conclu
deert de Fransche pers het dood
vonnis uitgesproken over de Habs-
bui-gsche dis latuur."
De Jougo-Slavische commissie te
Londen (vertegenwoordigend 7 mll-
lioen Serviërs, Kroaten en Sldvenen)
heeft och uitgesproken tegen het
manifest van keizer Karei.
De Jougo Slaven zijn zoo wordt
.gemeld vast besloten met de
Habsburgers en hun monarchie ge
heel té breken.
De Vosaische Zeitung, Wilson's
antwoord aan Oostenrijk be
sprekend, zegtDe houding die
Wilson thans aanneemt, beteekent
in de eerste plaats vernieti
ging van Oostenrijk en even
zeer een ernstig gevaar voor Hon
garije. Men moet vreezen, dat de
buitengewoon ernstige toestand van
Oostenrijk-Hongarije thans hét ca-
tastophale hoogtepunt nadert en het
nauwelijks meer te vermijden ont
bindingsproces tot binnenlandsche
ongeregelde toestanden kan leiden,
wier gevolgen zich niet iaten over
zien.
Afzonderlijk* vr*d*s«tepp*n
vsn Oostenrijk Turkije?
Reuter verneemt, dat te Londen ver
luidt, dat Oostenrijk-Hongarije en
Turkije, zoodra mocht blijken, dat 't
antwoord van Duitschland op Wil
son's nota onaannemelijk zou zijn
voor de Entente, in de naaste toe
komst een gezamenlijke conferentie
willen houden, om onafhankelijk- te
handelen.
Reuter verklaart evenwel, dat dit
bericht met voorzichtigheid moet wor
den opgenomen.
O* Ënt*nf«»off*Rsioven.
In België wonnen de Entente-le
gers opnieuw belangrijk terrein.
Maandag stonden zij nog slechts
twee mijl van Doornik af.
De Franachen en Engelschen zijn
de Leie overgestoken.
De Belgen maakten vorderingen
aan do Nederlandsche grens en be
zetten o.a.: Knosso'.aere, AeWre,
Andeghem, Belliim en Ursele.
Sedert 15 October zijn 6309 Duit-
schers govangen genomen en 169
kanonnen veroverd.
De Franschen behaalden terrein-
winst bij Le Cateau en namen doai
weer 8000 Duitschers gevangen. Ook
ten N. van Denain werd de op-
marsch voortgezet. De Scheldelinie
ten N. van Doornik is genomen.
Volgens Reuter staat het Engel-
sche leger al halverwege tusschen
de Leie en de Schelde.
De Duitsche staf heeft een halve
kolom druks noodig om in bedekte
woorden den terugtocht op verschil
lende deelen van het front mede te
deelen.
In Brussel moet onder de bevol
king een opgewonden stemming
heerschen. De Duitschere treden
reels lang minder autoritair op.
Het Belgische koningspaar heeft
een bezoek aan Brugge gebracht. D©
ontvangst door de bevolking was
zeer hartelijk.
Een correspondent^ van Peuter
meldt, dat zich te Kortrijk 30.000 bur
gers 8 dagen ln de vuurlinie bevon
den hebben. Groot was hun vreugdo
toen ze door de Entente-legers bevrijd
Werden.
Het Belgische leger ia
e e d 8 opgerukt tot 2(k.
K.M. ten O. vanBrugge.
't Geruchf gaat aan onze grens,
dat de Belgen al in Eec!o<> zijn bin
nengedrongen.
In Servië hebben de Entente-le
gers Zajetsjar in het dal van Timok
bezet.
Verspreid nieuws
EEN NEDERLAAG DER BOLS-
JEWIKL Uit Shanghai wordt
geseind:
Achtduizend Bolsjewiki- uit den
Oeral, die naar" Jekaterinenburg op
rukten, zijn door Tsjecho-SIowak-
kische en Siberische troepen versla
gen en teruggeworpen. Er werden
1000 Bolsjewikz i gedood, en drie ge
pantserde treinen, 11 locomotieven
en 60 mitrailleurs buitgemaakt.
DUITSCHE BESCHULDIGINGEN.
Een Wolfftelegram maakt melding
van een dierslrapport, waarin wordt
meegedeeld, dat na het. zinken van eon
duikboot vele Engolsehe bewakings-
v aar tuigen en torpedoboot.jagors de
plaats naderden waar de boot ten on
derging, maar weer wedvoeren toen
zij den onder sang hadden geconsta
teerd, zonder zich te bekommeren om
de verdrinkende en met den dood wor
stelende bemanning. Dat geschiedde
bij daglicht. Eerst tegen half twaalf
's avonds naderde een jager, die een
reddingsboot uitzette. Negen man
van de duikboot waren intussc'nen
verdronken. Vorder bevat het rapport
de beschuldiging, dat matrozen van de
reddingboot de ten doode afgematte
drenkelingen onder water duwden en
weer ophaalden en hen dan vragen
stelden om zoo militaire inlichtingen
uit hen te krijgen en dat de comman
dant van den torpedojager den ge
redden duikbootoommandant dreigde
te sullen dooden tenzij hï] inlichtin
gen wilde geven. Toen de duikboot-
commandant weigerde, werd hij da
genlang in een hok naast de machine.
Earner opgesloten.
POLEN. Uu Berlijn wordt gt
meid, dat het Duitsche civiel bestuur
zal worden teruggeroepen, de mili
taire bezetting blijft evenwel nog
gehandhaafd.
„Tooneelvereenigin g".
„Kok en Springer, advocaten en
procureurs". Blijspel door George
Ey&ier. Bewerkt door Samuel Falk
land.
Het gezelschap Heijermans, dat
Zaterdagavond de deuren van oen
schouwburg ostentief gesloten vond
voor „Allerzielen", nam Maandag
avond het tooneel in bezit v,or de
vertooning van een klucht, door
trokken van Falklai.dschen geest.
Want de bewerker heeft veigis-
sen wij ons niet bijna 'n nieuw
stuk ln eikaar giwet.
Kok en Springer zijn compagnons
in de advocaterij, in de slimheid en
de gewikstheid, die bij het vak be
hooren. Kok is uiterlijk de gentle
man, Springer de drukke, ratelen
de geintjes-makende burgerman, die
in slimheid den ander de baas is,
maar het tegen hem aflegt, waar
het geldt, door fijnheid van manie
ren te imponeeren. Compagnons zijn
zij in het eerste bedrijf, later staan
zij tegenover elkaar als „advocaten
van de tegenpartij'
De kwestie, waar het om gaat, is
een zot bedenksel, een'erfeniskwes
tie, oversausd met een huwelijks- en
naar het Engelsch van
CHARLES GARVICE.
30)
- Ja, ik begrijp niet, dat meneer
Harcourt, die toch een knap man
jnoet zijn, zoo'n stuk op het reper-
'°£e km brengen, zei Nina.
°"y baalde de schouders op.
Aiisschien is liet om de menschen des
meer naar het groote stak te doen
mange,,. .Maar het is vervelend voor
«e im, die er in mee moeten s„eien_
v frouw rracey bijvoorbeeld, die
\t i j "*'ote zuster speelt, kan uit-
s.ei.cncl spelen, als ze een rol leeft,
<«e haar past.
bloek evenzeer in den
|ncJ vallen als de „gewone"
di" pan bracht bijna iederen
"'cmvo bestelling mee. I.ang-
iÏÏuuIV' l verhoogde zij den prijs
distin e"de gezamenlijke ver-
lrtar h -V"\ beide meisïes stelden
nu An i wat rnimer te 'oven en
Keiio »«ann°M g Pens een uitgan-
Efrd ivinr, Nina's gezichtje
r onder on er kwam wat glans
in haar oogen. Polly perste haar de
belofte af, dat ze 's avonds niet voor
modiste zou spelen. Als Polly dan
naai- den schouwburg was, bracht
Nina den tijd zoek met lezen en droo-
men. Eens op een avond verzocht
Polly haar mee naar het schouwburg
gebouw te gaan, omdat juffrouw
Tracey een nieuwen hoed noodig had
en graag zelf de opdracht wilde ge
ven. We kunnen haar hier niet
laten komen, dan zouden ze allemaal
willen, zei Polly. Nina aarzelde, doch
stemde ten slotte toe.
Toen zij de kleedkamer van juf
frouw Tracey binnentraden, was de
ze juist bezig zich voor het voor
stukje te grimeeren. Midden in haar
opdracht voor den hoed werd ze op
het tooneel geroepen.
Gaat u, als 't u blieft, nog niet
weg, juffrouw Wood, haastte zij zich
te zeggen. Wacht u, tot ik terug
hen.
Na afloop van het voorstukje werd
het gewichtige vraagstuk Van den
hoed verder besproken.
Nina kon dien nacht den slaap
maar niet vatten. Ze kon het denk
beeld, dat, terwijl ze tusschen de
coulissen naar het voorstukje luister
de, bij haar opgekomen was, niet van
zich zetten en den volgenden avond
nam ze als werktuigelijk pen en pu
pier ter hand en begon te schrijven.
Ze geraakte zoo verdiept in haar
werk, dat ze den tijd vergat en nog
maar juist de vellen, die zij vol ge
schreven had in een lade kon stop
pen, toen Polly binnen kwam.
Den volgenden avond haalde zij ze
weer te voorschijn en begon het ge
schrevene over te lezen. Ze was op
het punt alles te verscheuren, maar
het was of haar hand tegengehouden
werd, en ze legde ze dus weer in de
lade.
Den volgenden morgen had ze wat
hoofdpijn, zoodat Polly er op aan
drong, dat. ze haar ontbijt op bed zou
gebruiken.
Vandaag neem je eens vacantie,
Dorothy, zei ze op strengen toon.
Als je, wanneer ik terug kom, je niet
beter voelt, mag je in geen weken
een hoed aanraken. Je ziet bijna zoo
bleek als toen je bier kwam. Ik zal
•je een shawl omslaan.
Ze ging naar de zitkamer, opende
een lade en vond de vellen papier.
Op het bovenste blad stond: „Ver
loofd: Spel In éen bedrijf".
Nadat zij Nina do shawl gebracht
had, ging Polly naar de zitkamer te
rug en las het stuk door. Toen zij het
uit had, trok ze haar hoed en mantel
aan en sloop zacht de trap af naar
de typewriter, die op de eerste ver
dieping woonde.
In hoeveel tijd kan Ik dit, getypt
krijgen? vroeg ze aan het meisje.
Daar- zal een week mee heen
gaan, was het antwoord.
Polly lachte. In drie uur moet
het klaar- zijn, o, ik weet cat het
best kan als u het doet, geef ik
een gulden extra.
Nu, goed dan, zei het meisje.
Nina storid eerst 's avonds op
ze had zich den ganschen dag erg
uitgeput gevoeld en naar de lade
gaande, nam ze het manuscript er
uit en verbrandde het vel voor vel.
Toqn slaakte ze een diepen zucht,
kreeg een boek en begon te lezen,
maar telkens betrapte zij zich er op,
dat ze naar den haard keek en op
nieuw zuchtte.
Polly had de getypte copie mee
naar den schouwburg genomen. Ze
ging naar juffrouw Tracey, praatte
met haar over den hoed en liet het
stuk ongemerkt bij de deur vallen.
Later op den avond vond Juffrouw
Tracey het en toen meneer Harcourt
kort daarop binnentrad overhandig
de ze het hem met de woorden: U
laat uw stukken ook mooi slingeren.
Dat is geen stuk van mtj, zei hij
lichtelijk verontwaardigd.
Waai- komt het dan vandaan?
Dat weet ik niet, dat kun me ook
niet schelen. Ik kwam even met u
over dat voorstukje spreken. We zul
len er mee op moeten houden. De
menschen schijnen het niet te kun
nen uitstaan.
Dat verwondert mij niets. Het
aeer dan slecht Wat dacht u er
voor ln de plaats te geven?
De heer Harcourt noemde een stuk,
dat reeds vaak op het repertoire had
gestaan.
Juffrouw Tracey slaakte een zucht
Als ik maar niet mee hoef te doen.
Het is u ook nooit naar den zin,
bromde hij en verliet de kamer.
Juffrouw Tracey nam het stuk ter
hand en begon werktuigelijk te le
zen. Binnen enkele minuten was zii
er gehe$l in verdiept Een poosje la-
later sprong ze op cn riep ongeduldig
om haar helpster.
Jenny, wie is cr in mijn kamer
geweest?
Jenny verzekerde haar, dat er nie
mand anders was geweest dan juf
frouw Bainford.
Ga die dan eens halen.
Jenny behoefde niet lang te zoe
ken, want Polly liep juist in de pang.
O, juffrouw Tracey, heb ik het
hier laten liggen? Wat ben ik blij, dat
u het gevonden hebt! Ik dacht vast,
dat ik het op straat verloren had.
Dank u wel! Ze stak haar hand uit
als om het aan te nemen.
Juffrouw Tracey echter hield het
stuk achter haar rug. Wie heeft
het geschreven? Het is volstrekt piet
kwaad, zei ze.
Polly, die wist welk een vooroordeel
vele menschen nog tegen het werk
van een vrouw hebben, zei met
onschuldige uitdrukking op het ge
laat: -- O, de broer van juffrouw
Wood. Hij is gebrekkig. Herbert heet
hij. Hij gaf het me te lezen, maar ik
heb or nog geen tijd voor gehad. Wat
zou hij woedend zijn, als ik het ver
loren had.
Het is niet kwaad, zei juffrouw
Tracey. cn er is éen roi in, aie ik
graag zou willen spelen. Ik zal er
eens met meneer Harcourt over spre
ken, als jc het goed vindt.
Toen Polly thuis kwam, trachtte
zij haar opgewondenheid te verber
gen door te doen, alsof zij wat knor
rig was. Je moet je maar nooit met
het tooneel afgeven, Dorothy, zei ze.
Het is niets gedaan.
- Daar is ook niet veel kans op,
2ei Nina met een glimlach en- ec-n
zucht, die Polly niet ontging.
Twee dagen later verzocht de heer
Harcour' Polly om bij hem te komen.
Juffrouw Bainford, zei hij,
juffrouw Tracey heeft me dat stukje
laten zien. Het is niet veel zaaks,
maar we zouden er misschien wat van
kunnen maken. Juffrouw Tracey zegt,
dat de hoofdrol haar wel zou lijken.
We zouden het eens kunnen prtibee-
ren. Uw vriend, meneer meneer...
Wood, zei Polly.
Juist, Wood, verwacht natuurlijk
geen honorarium er voor?
(Wordt vervolgd).
