Kaar hat bezette België
gcnwoordigcrs van den altvoerenden
raad der regeering, den raad van ar
beiders en soldaten, zoomede afge
vaardigden vun alle Berlijnsche troe
pen, fabrieken, sociaal-democratische
vereenigingen en Russische en Fran
scbe krijgsgevangenen. Vele vaandels
en banieren werden in den stoet mee
gevoerd.
Kr werden vele redevoeringen ge
houden, o.a. door Haase.
Van alle belangrijke gebouwen wap
perde de roode vlag halfstok.
Van liet palcis van den ex-kroon
prins werden drie treursalvo's gelost.
Tijdens de begrafenis luidden in
Berlijn alle kerkklokken.
T AANTAL KIEZERS.
De Deutsche Allgemeine Zeitnng
meldt, dat het aantal kiezers voor de
Nationale Vergadering liet geweldi
ge aantal van 40.000.000 zal bedragen.
DE HETMAN DER OEKRAÏNE is,
volgens de Duitsche bladen, ten val
gebracht.
PLUNDERINGEN. De gemeente
raad van Brussel heeft geprotesteerd
tegen plunderingen door de Duitsche
soldaten de vorige week tijdens de
onlusten gepleegd. Bij twee banken
zijn 100.400 mark gestolen en bij een
particuliere huiszoeking nog 19.000
jnark.
AMERIKA blijft troepen zenden
naar Europa, hoewel het aantal na
't sluiten vun den wapenstilstand ver
minderd is zoo ontleent de Köln.
Ztg. aan de New-York Herald.
ONGELUK. Te Capelle-au-Baus
bij Antwerpen heeft even voor de
Duitsche troepen vertrokken, een ern
stig ongeluk plaats gehort. Twee wag-
geus munitie ontploften. 40 kinderen i
.werden gewond en 20 gedood.
UIT DE ENGELSCHE POLITIEK.
De 8 arbeidersministers hebben j
thans definitief besloten voorloopig
niet uit "t coalitie-ministerie te treden.
JUIST VOOR DEN WAPENSTIL
STAND De Britsche admiraliteit
deelt irede: De liritsche mijnenveger
„Ascoi" is den lUen November bij
de N.G. kust van Engeland door een
Duitsche duikboot tot zinken gebracht
en mei de gelieele equipage vergaan. 6
officiei en en 47 manschappen zijn
omgekomen.
LEMBERG is thans
Öokrainers bezet.
geheel door
KARDINAAL MRRCIER AAN HET'
VOORD. Kardinaal Mercier heeft j
een Herderlijk schrijven rondgezon-l
den waarvan de aanhef luidt: „België
heeft zijn onafhankelijkheid veroverd, j
De gevolmachtigden van DuKschland
zijn dcor de witte vlag beschermd,
den opperbevelhebber onzer legers
gauti suieeken hun zijn voorwaarden
,Voor tien wapenstilstand voor lej
schrijven.
Deze voorwaarden werden door on
zc vijunden ouden eekend
Hun trots is vernederd. Na vier ja
ren verwaandheid, onrechtvaardig
heid, wreedheid, trouwloosheid, zijn
Zij ten gronde gestori.
Op Munndag den llen November
om drie uur* in den namiddag jubel
den de klokken vun de stad MecheJen
en bezongen ue zegepraal.
Op Maandag 11 November om drie
uur in den namiddag wapperde de
Vaderlundsclie vlag op den St Rora
boutstcren, wuifde zij in de richting
van Dendennonde en Gent en wenkte
hcrwuarls den koning en zijn leger.
En wij ontvingen de tijding'dat a.1.
Vrijdag 22 November 1918, Albert de
Grootmoedige zegevierend de hoofd
stad terug zal binnen treden.
De zegeprual der rechtvaardigheid
is volledig, het openbare rechtsgevoel
is voldaan".
Na aauk en lof te hebben gebracht
aan God, na heilbeden voor de bond-
genooien, den Koning, bet Leger en
hei aderland,'brengt de Kardinaal
in herinnering, hoe de loop van de
zen oorlog is geweest. Hij wijst er
op, dat Duitschlands nederlaag ver
nietigend en onherstelbaar is, en ver-
vuigi dan:
De droom van pangermanisten-over-
hecrsching is verzwonden, als een
stikgas door den wind verdreven.
Het recht alleen staat in eere, het
recht, dat het ééne, vrije, onafhanke
lijke België opbeurt; dat In haar ge
heelheid hersteld is.
In een interview mert een vertegen
woordiger van La Metropole ver
klaarde de Kardinaal nog:
Cen van de moeilijkste problemen
cal zijn de wederopbouw van België
ca om hiervoor bu de Entente belang
in te boezemen, zul het van grooteu
invloed zijn hel vredescongres te
Brussel te houden, opdat de gedele-
geerden zicli met eigen oogen van den
toestand kunnen overtuigen.
De Kardiuaul heeft in dezen geest
een verzoek gericht uun den Paus,
den koning eu President Wilson.
K«voiulionnair* planmon
WMfian?
Uit Weanen wordt gerneJd: Vol
gens een officieuze mededeel tng
heeft de communistische partij, ut
vereeniging met de roode garde,
pionnen gesmeed, om m de eerstvol
gende dagen Je officieel® gebouwen
van Weenen met geweld te bezetten
.en de leden van den staatsraad te
arresleeren, ira<:en er allituns nog
niet meer vei strekkende plannen
zouden bestaan.
FINLAND. Generaal Manner-
heim komt In aanmerking voor het
regentschap van Finland.
DE KONING VAN ENGELAN
heeft een proclamatie uitgevaardigd
waarin hij hulde brengt aan het le
ger en de vloot en ook aan het op
treden der bondgenooten lof toe
zwaait.
Daarna, vervolgt d® koning:
„Nu de oorlogswo'.ken wegge
vaagd zijn, wacht ons een nieuwe
taak. Wij zien nu duidelijker dat en
kele plichten veronachtzaamd zijn.
Er moet goed gezorgd worden voor
hen, die ons hebben gered. Wij
moeten een beter Engeland schep
pen en meer aandacht wijden aan de
gezondheid eu de welvaart van net i
voik. alsook den toestand der arbei-1
ders verbeleren.De verliezen vau den
oorlog kunnen worden hersteld door
een betere organisulie der industrie,1
en door de verspilling te vermijden
die het gevolg is van industrieele ge
schillen. Kan de geest van weder-1
zijdscü vertrouwen en samen\ver-|
king zich niet onder alle klassen
verspreiden? Kunnen wij den stan
daard der opvoedig niet verheffen,
en de nationale eigenschappen niet
beter benutten?
Wij moeten eveneens in samen
werking met onze bondgenooten en
de andere volkeren een organisatie
in 't leven roepen, welke de risico van I
internationalen twist zal verminde»! DE ONTPLOFFING TE-HAMONnt.
ren en de verpletterende lasten van
marine" en legerbewapening ver
lichten. Het beginsel dat de macht
de wereld beheerschfc, is vernietigd.
De rechtvaardigheid en het inter
nationale recht moeten geiden.
DE CENSUUR In 't Engelsche
Hoogerhuis verklaarde de regeering,
dat de censuur niet afgeschaft kan
worden voor de vrede geteekend is,
want nu nog tracht Diiitschland
door het verwekken van Bolsjewiki-
sche onlusten onrust in Engeland te
wekken en aldus invloed uit te oefe
nen op de vredesvoorwaarden.
ONTHULLINGEN. In een ver
gadering te Londen verklaarde lord
Harcourt, dat Engeland in den oor
log geen enkele kolonie had verloren.
Hij kon thans echter gerust zeggen
dat indertijd de Falklandseilanden
in groot gevaar hebben verkeerd eu
dut zij slechts voor het Britsche rijk
behouden zijn door de tijdige aan
komst van Britsche oorlogsschepen.
Verder vond hij, dat het geen
kwaad kon thans te onthullen, dat
bij het uitbreken van den oorlog In
een der Engelsche Zuid-Afrikaan»
sche kolonies de rebe.len zich had
den meester gemaakt van een zeer
groote hoeveelheid kunonuen en mu
nitie. Généraal Botha le.egrafeerde
toen aan spreker om onmiddellijke
hulp. Hij ging daarop naar Lord
Kitchener, maar deze zeide dal geen 1 £?n
zijn
ónze correspondent te Weert meldt
nader -. Een ooggetuige,- die op pl.m.
50 M. van de eerste ontploffing stond,
verhaalt lk werd met ceu euorme
kracht omver eu weggeslingerd en
kroop als een waanzinnige tusschen de
wagens en verborg me acuter de zwa
re w.elen. Telkens a~* er een kleine
pauze in de ontploffingen kwam. suei-
ik voort naar de grens. Ik
Staüsnlenws
Katholiek Comité venAc4le.
De vergadering die Woeusdagavoud
het „Katholiek Comité van Actie"
met de besturen van alle R.-K. orga
nisaties in Haarlem hield, was buUen-
gewoou druk bezocht. De groote zaal
van St. Bavo was geheel gevuld. Op
omstreeks te Budel aan de grens, toen j 't podium nam met de cornitéleden
de tweede zware ontploffing plaats j plaais de Hoogeerw. heer Stoffels, De-
had. Duitsche militairen, burgers, ken van Haarlem en in de zaal merk-
Hollandera eu Belgen alles was op de ten wij vele eerw. heeren geestelijken
vlucht gegaan. op.
Het station te Hamont heeft veel Nadat de vergadering met den
geleden. Plafonds zijn ingedrukt, de Chr. groet was geopend en 't Wil hei-
kap beschad.gd, geen ruit is heel. De! mus was gezongen, trad als spreker
gebouwen bij het station dragen a.le orde neer J. A. do Lobel. Ouzo geest-
a. sporen der verwoesting. drift, aldus begon spr., is nog niet
Dat er ook llollaudscUe miltairen verstomd, maar opnieuw ontwaakt,
verongelukt zijn, werd tot heden niet Spontaan willen wij uiting geven aan
bevestigd. Even voor half elf reed een wat leeft in 't hart van een ieder:
Duitscne Roode kruis-trein uit Ha-Leve de Koningin. (Donderend ap-
mont over Budel naar. \S eert, met plaus), omdat de Koningin is de hoo- j
400 gewonden, die gelukkig gered ge draagster van 't hoogste gezag «Ie
werden. Twee Roode Kruis-treinen Vrouwe, die medeleefde met Haar
stonden op het oogeubiik van de ramp Volk, die voelde de smart en 't leed
aan het station te Hamont. vol go- van dat volk, nu vier jaar lang de
wonde Duitschers, die van Antwerpen Vrouwe hoog van verstand, d e door
ou Gent kwamen. Beide treinen zijn wijs beleid ons heeft beveiligd voor de
totaal leeggobraud. 't Moet, volgens gruwelen van den oorlog. Daarom nog
©en militairen dokter, een hartver- eens: Leve de Koningin. (Applausj.
scheurend tooneol zijn. al die doodeu Daarna wierp spr. een terugblik op
en gewonden, waar men met bij kon, Wat in de laatste dagen is gebeurd en'
want men vreest nog voor meer out- weidde hij uit over den arbe.d van t
ploffingen en nog steeds vliegen pa-; comité. Drie dagen, riep spr. uit, heb-|
tronen door de lucht. ben wij heel Haarlem beheersent, en
Vele gewouden worden per trein en 0p jj p. congres werd ge-
auto's naar Weert vervoerd. In de z©gd „Past op Haarlem want R.-K.
Bewaarschool der Eerw. Zusters lig- Haarlem is paraat geworden." (Ap-
20-tal gewonden. De meeste plaus.Al spoedig werd, ging spr.
't bovenlichaam deerlijk ver- voort, 't vertrouwen in de revolut.e
geweer en geen enkele patroon aan won£j Sommigen zijn blind, anderen gehokt eu zag men in, dat zij eeu
i..» Vi.mnMcoh.. frnni nnümktpn u .t ge2ichl ha,f weggeslagen. onding was. Daarmede hadden wij
Over de oorzaak wordt verschalend eea beej ejntj gewouuen. Dan braciit
gesproken. Men fluistert dat er een Spr_ buide aan t- comité van den Mid-
geboren Lotliariuger is "oarre6teerd, deustai.d, dat eveneens zich heel ver-
waarop men vermoeden heeft. dienstelijk had gemaakt en aau mr.
I Bomans, den redenaar van Vrijdag-
DE BEZETTING DER RIJN- avond, die thans verhinderd was als
STREEK. Het volgende draad.ooz© spreker op te .treden. Verder den loop
telegram aan kardinaal Hartmann te van zaken nagaande, huld.gde spr. 't
Keulen is door het Hollandsck R.-K. Overheidspersoneel, dat beloofd
Nieuwsbureau opgevangen ni6i te zullen staken. Applaus.)
„lk verneem van de commissie van eQ de dames, die de kaarten voor de
deu wapenstilstand, dat er een over-vrouweuvergaderingen van Zondag
eenkomst met den vijand is getroffen, hadden uitgedeeld, waarbij spr. onder
waarbij san alle inwoners der dis- applaus mededeelde, dat mevrouw Bo-
tricten d:e bezet zullen worden, per- mans een der eersten was, die zich
sooulijko vrijheid, voldoende voedsel daartoe bereid verklaarde,
en bescherming tegen allen overlast Hij zeide voorts, wij weten niet of
wordt toegezegd, lu verband hierme- er misschien nog niet wat zal gebeu-
de is net van Lslang, dat niemand zijn ren en daarom wij moeten en wij zul-
liuis verlate en dat allen medewer- j len paraa: blijven idavereud applaus),
ken bij de handhaving der orde." Hij uitte voldoening, dat de staking
van de baan is en dat de ordelieven
W1I.SON «I de re, neer Europe. 2i eekomeo. Ne.
"n vrede,co,.fere,.t,o bezinnen «Ij
een actie voor den vrede eu voor de
I vreugde. Nu houden wij ons vredes-
KR1JGSGEVANGENEN. Duizen- congres. En daarna eindigde spr. met
de krijgsgevangenen uit Duilschland eenige mededeel ngen aangaande den
komen dagelijks in Frankrijk aan. optoc.it van Vrijdag, waaraan 75 R. K.
't Zijn tot heden meest Engelschen. veree.ngingen zullen deelnemen met
De mannen hebben veel lijden door-1 ongeveer 7000 man en tal van vaan-
staan. dels. Iu dien optocht, verklaarde spr.,
GENERAAL PETAIN is door den zuilen wij als eon R.-K. éénheid uit-
Franschen ministerraad tot maar- komen. Wij willen daarbij den indruk
schalk benoemd. I wekken Hier is R.-K. Haarlem.
Daarna sprak de eerw. pater Reij-
AMERIKA BLIJFT OORLOGS- nenberg. Deze ze.de dat allen Vrijdag
SCHEPEN BOUWEN. De Ameri- bun feestvreugde wilden uiten op
kaatisdn. minister van marine ver- tweeërlei manier. In de eerste plaat»
klaarde, dat Amer-ka voorloopig zal dauk aau God brengen in den dienst
blijver voortgaan met 't bouwen van ;u <je iCcrken en daarn3 manifesteeren
ocrlogsscriepen. In de eerste 3 iaar Dp straat. Hij deeJ verder een op-
zal.en 156 schepen gebouwd worden, wekkend woord hooren om medewer-
waaronder 10 super-dreadnoughts. king aan de oploss ng der sociale
'T BROODRANTSOEN IN DUITSCH- quaestie, om 't, program van Z. H.
LAND. De Berlijnsche correspon- Paus Leo XII! let uitvoering te breu-
deut van de „Köln. Ztg." meldt, dat gon. Verder werden door den spreker
het broodrantsoen per week met 1 De- gehuldigd allen die jarenlang arboid-
cembcr tot 2400 gram wordt ver- non aan den opbouw vau de R.-K.
hoogd. I organisaties, aan de mannen van de
bet Europeesche front onttrokken
kon woitien en dientengevolge was
lord Harcourt gedwongen om el
ders naar hulp uit te zien. Met be
hulp van het binnenland konden toen
de noodige wapenen en munitie in 16
dagen geland worden in Zuid-
Afrika.
DE EX-GROOTHERTOG YAN
MECKLENBURG. De evgrocl-
liertog van Mecklenburg-fschwerin
is met- zijn gemalin eu twee zoons
te Kopenhagen aangekomen,
DE SOCIALISTISCHE INTERNA
TIONALE. Uit Frankfort wordt
gemeld: Op initiatief van do Arbei
ders- en Soldateuraden beeft een
groote vergadering plaats gehad van
bet lüe Duitsche legercorps, waaraan
ook Franscbe en Engelsche soldaten
deelnamen.
De Fiuuscbe sociaal democraat Lin-
ai hield een rede over: „liet Inter
nationale overleg en liet internatio
naal Bocialisme'waarin hij wees op
de noodzakelijkheid van de door den
oorlog verbroken handen zoo spoedig
mogelijk te herstellen.
De Ei.geische sociaal-democraat Tur-
bull sprak in gelijken zin eu beloof
de, dut hij er in Engeland op zou
aandringen Duitscliland zoo spoedig
mogelijk van vetten te voorzien.
Ook de Franscbe socialist Mendel 1
voerde het woord.
POLEN. Volgens het Berl. Ta-
gebi. zat nog vóór den vrede de pro
vincie Posen aan tiet Pooische Jtiji
worden toegevoegd.
ITALlë EN DE ZUID-SLAVEN.
F.r zou een afspraak zijn gemaakt
waarbij Italië zijn aspiraties in Istriè
ziet bevredigd en de Zuid-Slaven wor
den schadeloos gesteld met gedeelten
van Duilscli-Oostenrijk.
R.-K. vakorganisatie. Onze feest-
I vreugde, aldus spr. tij mede een
woord van dank aan alle R.-K. orga
nisaties op maatschappelijk gebied,
d:e nu ten tweeden male 'i afdoeude
bewijs ^geleverd hebben, dat zij, op-
komenae voor hun rechten, geen af-
brekers van 't gezag zijn, maar de
tuilen vau de handhaving van orde en
recht in dc maatschappij.
De Koningin, vervolgde spr., heeft
geen getrouwer onderdanen dan de
R.-K. Zij treden op tot behoud van
godsdienst en zedelijkheid en handha
ving van 't gezag in heel het vader
land. Op dien weg moeten wij vol
harden. Voor iederen stand een R.-K.
organisatie. Daarmede bewijzen wij
den besten dienst aan godsdienst en
vaderland. Dan zal, eind.gde spr., 'fc
socialisme ons nimmer overwinnen,
gedachtig aan 't woord van den groo
te n Apostel „Deze is de overwinning,
dio do wereld overwint, n.l. uw ge
loof." (Applaus.)
Nadat cog waren gezongen de liedo
ren „lloomsche blijdschap'* en „Aan
U, o Koning der eeuwen" werd de ver
gadering gesloten.
EEN ADRES. Bij de Tweede
Kamer is ingekomen een adres van:
J. J. Jacques, te Haarlem, betref
fende vaststcnir.g van een hypo»
theekopzeggingswet.
STATUTEN. De Staatscourant
bevat o.m. de statuten van het Han-
zegilde der Melkverkoopers Su Jozef,
onderafdeeling van De Hanze, R.-K.
Vereer.iging van den Handeldrijven
den en lndustrieeleu Middenstauid,
gevesiigd te Haarlem en de gewijzig
de statuten van den N'ederi. Schii-
dersgezellenbond, afdeellng Haarlem
gevestigd te Haarlem.
Uitgaan.
deel te nemen, maken met een
kaansch slagschip.
Allerzielen in den Stads
schouwburg. Door de
N. V. Tooneel vereen iging van Am
sterdam, ondsr leiding van Heyer-
mans, Musch en Van der Horst, zal
Zaterdag 23 November a.s. In den
Stadsschouwburg alhier de 478ste op
voering worden gegeven van Aller
zielen, waarin de hoofdrollen zullen
worden vervuld door de dames Wilh.
v. d. Horst—v. d. Lugt Meisert, Ma
rie Faassen, Marie MeunierNag-
tegaal, Hesje Rijken en door de
heeren Adriaan van der Horst, D. J.
Lobo, Jaap v. d. Poll, C. Lageman,
J. A. de Haas e.a.
De Tooverfluit. Vrij
dag 22 November a.s. geeft de Ne-
derlandsclie Opeia (dir. G. H. Koop
man) voor het eerst eene opvoering
van „De Tooverfluit", liet prachtige
meesterwerk van W. A. Mozart, :o
den Stadsschouwburg te Haarlem.
Aan deze opvoering wordt door de
directie de meest mogelijke zorg be
steed. Voor de zestien tooneelen
brengt de opera haar eigen decors
mede en de bezetting is dezelfde als
bij de première in den Stadsschouw
burg te Amsterdam.
„IIALKLEM". De beer It. D.
Banrt de la Faille, commies bij het
Rijksarchief in Noord-Holland, hield
U'oensdngavond in de tuinzaal van
Café Bririkmann voor de vereeniging
„Haeriem" een voordracht over het
onderwerp: „Het ontstaan van de
Zuiderzee en de opkomst van Haar
lem". De voorzitter de heer Jolis.
de Breuk, opende de druk bezochte
(tolk ei Yerrlers)
Dinsdagavond.
VAALS. Den vorigen dag is de grens
open geweest. De Duitsche wacht had zijn
post verlaten. Half Vaals is toen naar Aken
geweest. Doch vanochtend waren er weer
Duitsche posten gekomen. Zonder pas
konder. we dus de grens wel over. en de
donkere avondstraat, waar de grens dwars
doorheen leidt, naderen we de wachthuisjes.
Twee Hollandsche soldaten staan op pest
en controlccrcn de passen van uit Aken
komende Nederlandschc arbeiders, die eiken
dag (lc grens overgaan naar hun werk In
Duilschland. Een eind verder het Duitsche
wachtlokaal, verlichte houten loods, waarin
dc Duitsche wacht. We keeren terug naar
Ons hotel. Van een der redacteuren der
„Aachcr.er Pest", die eiken avond in Vaal
zijn Hcllandschen borrel en het Hoilandsche
nieuws komt halen, krijgen we een omstan
dig verhaal van de gebeurtenissen in Akert.
Hoe uit Kiel een deputatie was gekomen
die de bevelvoerende officieren in hun
hotels had opgezocht, hun de revolutie
had aangezegd, een arbeiders en soldaten-
raad had geconstitueerd. Alles was vrij
rustig, hef revolutionaire bewind bleek
van zins de rust tot eiken prijs te hand
haver. Roovcnde Inbrekers, die gebruik
trachtten te niaken van de buitengewone
omstandigheden, waren zonder pardon door
furvelllcerendi* patrouilles neergeschoten.
Woensdagochtend.
Bcraadsiagcnd zagen we de onmogelijk
heid in, om nu door de Duitschers de grens-
Eisten weer bezet waren, naar Aken te
mien. Het verhaal dat een der Vaalsenaren
ons gedaan had over zijn tocht naar Duitsch-
land, waar luj voor spion aangezien, „ein-
gespmt" en bijna verhongerd was, schrikte
ons af oni iels dergelijks te wagen.
Wc besloten nu den weg naar Maastricht
te volgen, zoo onze tocht van den vorigen
dag langs den A. N. W. B. wandelweg
van Heerlen naar Vaals, voortzetten.
Wc hadden daartoe, omdat de weg volgens
onzen gids op sommige punten vlak langs
de grens voerde, een pas van den comman
dant der Marechaussée noodig. Die werd
ons welwillend verstrekt en de wachtmeester
op het bureau, met wien we wat napraatten,
randde ons onofficieel aan eens tc probeeren
een eindwecgs België in tc gaan. Op den
weg naar het vierlanden punt kwamen
wij twee Hoilandsche soldaten tegen met
een, de grens overgekomen Rus, ccn ver
wilderden kerel.
iets later een troepje Akcnsche gymna
siasten, die vroegen of ze hier in Nederland
waren. De weg was dus toch vrij I
Bij het vierlandenpunt alleen cen post
van Duitschers op het punt, waar de groote
weg naar Aken langs dc grens ombuigt.
7x maakten geen bezwaar, dat wij pas-
teerden, wezen er echter op dat naar de
richting van Aken ccn strenge controle
washoe het verderop ia België was wisten
j ze niet Wij gingen den weg volgen in de i
j richting van Aken naar Luik, tegen den
grooten stroom van het aftrekkende Duitsche j
leger in.
De twee dagen, dat wij naar Luik op weg
waren, ging onophoudelijk die stoet langs
ons heengewcldk,.- vrachtauto's, loco
mobielen niet een lange sleep van voort
getrokken wagens, gewone auto's volge
laden met bagage en manschappen, karren
van allerlei soort, van ezelwagen tot landauer
dit alles getrokken door paarden of ossen
of ezels.
Cen onophoudelijke stoet, waarbij offi
cieren en manschappen te paard, te fiets
cn tc voet, de meesten afzonderlijk, sommi
gen nog in ordelijke marschcolonne. Alles
getooid met het revolutionaire rood, de
mannen met roode strikken, ook veel paar
den rood versierd en menige auto met de
roode ving voorop. Bij de kromming van
den weg bij een der vele Belgische dorpjes,
die wij passecren, komt een gansche com-
1 pagnie aanmarcheercn, voorop hoog geheven
een groote roode vlag.
Aan bijna geen van de Duitschers, die
wij spraken, was het nieuws bekend dat
de keizer in Holland was. Daar stopt ccn
auto met de roode vlag, vol officieren,
allen niet het ijzeren kruis eerste klasse.
Ze vragen ons, hoe ver het nog is naar Aken.
En dan vertellen wc„Weet u, dat de
keizer in Holland is?" Neen, dat is hun
nog nieuw 1 Een oogenblik stilzwijgen.
Dan barst een der luitenants los„De
schoft, dc schoelje, (derSchuft, der Halunke)
heeft het volk daarvoor vier jaar lang
gebloed En na nog wat mei ons gepraat
te hebben, rijden ze verder. „Nach deri
Heimat", staat met krijt op hun auto
geschreven.
Woensdagmiddag.
We besluiten maar door le blijven loopen
tot Verviers cn daar den nacht door te
brengen.
We rusten aan den kant van den weg.
Het is heerlijk herfstweer en overweldigend
mooi is links cn rechts het landschap. Vlak
bij ons rust een Duitsche troep. Die behoort
tot de lichting 192(1, jongens zijn het van
even '8 jaar, kinderen bijna nog. Ze zijn
nog n'ct aan het front geweest, gelukkig
niet_J"St in Duilschland afgericht, zijn
ze niet verder gekomen dan België, toen
juist het eind van den oorlog kwam. Nu
gaan ze weer terug naar huis, heerlijk
gelukkig
Terwijl we met hen uitrusten, blijft
onophoudelijk de eeuwige stoet langs ons
heen trekken, de auto's, de karren, de man
schappen. En, "den ganschen dag door,
in de lucht, vliegtuigen zonder tal. Een
troep hooge officieren te paard, houdt
vlak voor ons cen oogenblik halt. Wc roepen
ze toe: „Wissen Sie, dasz der Kaiser in
Holland ist?" Zc antwoorden niet, willen
zich blijkbaar niet inlaten inct ons nederigen
aan den kant van den weg, die zc bovendien
misschien nog wel voor Belgen aanzien.
Toch Is aan hun gezichten te zien, dat
het ze frappeert. Een verwaardigt zich
eindelijk te antwoorden„Hij zal cr alleen
maar even zijn gaan ontbijten (blosz da
sein zu fruhstuckcn). Wc gaaa verder, we
krijgea honger.
De Belgen in de dorpjes, die we door
trekken, willen ons niets geven.
We gaan dan tiaar cen troepje Duitsche
officieren, maken ons bekend als Hollan
ders, weten hun heel wat nieuws tc vertellen.
Ze noodigen ons mee tc eten heerlijke
aardappelsoep met groote stukken vlecsch.
De kok van den keukenwagen dringt maar
steeds aan, dat we nog meer ons zullen laten
opscheppen. En daar komt een soldaat met
een groot stuk brood, dat we dankbaar
aanvaardèn.
Al spoedig is cr cen groot aantal offi
cieren rond ons verzameld en wij vertellen
het nieuws van de laatste dagen.
Ze weten allerlei dwaze geruchten Foch
is afgezet, in Frankrijk Is ook revolutie,
zijn ook arbeiders cn soldatcnradcn, die de
wapenstilstandsvoorwaarden hebben ver
anderd cn aanmerkelijk verzacht
Met de meeste waardeering spreken ze
over de Franschen de Belgen, zoo beweren
ze, hebben echter, zelfs nu de wapenstilstand
gesloten is, herhaaldelijk ir. de dorpen ver
raderlijk op hen escholrn
Met de besie wederkeerige wenschen
nemen wc hartelijk afscheid van onze gast-
hceren en trekken weer verder. Verviers
nadert nu al. In Aub-I, ccn der dorpen,
die we doortrekken, houdt een groote troep
rust. We spreken met een Feldwcbel, groote,
stevige, forsche kerel. Zijn afdecling rukt
weer verder. „Wc gaan naar Keulen, gaat
ge mee?" had hij ons toegeroepen, cn ja,
een klein eind widen we hem dan wei
gezelschap hóuden.
Zijn compagnie komf van Brussel. Hij
zelf is lid van den soldatenraad, vertelt
hij, en wijst op het distinctie!een roode
band om den linkerarm. Zaterdagavond
had zijn compagnie den majoor geweigerd
te exerceeren. Zondagochtend hadden allen
op het appel ontbroken, 's Middags was
toen de soldatenraad gevormd, 's avonds
was dat gemeld aan den majoor, die cr
genoegen nice had moeten nemen. En nu
waren ze op weg nach der Heimat.
„Wir gehen nach Köln l Gehcn Sie mit."
Woensdagavond.
In dc verte ligt Verviers.
De zon gaat onder, vurige roode schijf,
ver in liet heuvelig Westen.
We komen door cen half verwoest dorp.
Op den viersprong. at de huizen rondom
zijn ncergcbranii staat nog een wegwijzer,
waarbij ecnige Duitsche ruiters halt houden
cn nagaan, welken weg ze moeten inslaan.
Een commando weerklinkt, cn de ruiters
trekken verder door de verwoeste plaats.
En de avond valt
in ten dorp, vlak bij Verviers, gaan we
op de tram. We vragen in niet geheel onbe
rispelijk Fransen oi deze tram ons naar de
stad brengt cn blijken den indruk tc maken
van Duitschers te zijn
Als we betalen moeten en alleen Hol-
landsch geld kunnen oflreeren, verandert
Dit zal wel weer gelogen zijn.
De Duitschers kunnen het maar met
verkroppen, dat de Belgen, heldhaf
tig, liuu invul keerden-
Redactie.
dc stemming in een allerwelwillendst inte
resse jegens ons, Hoilandsche studenten,
die zijn komen kijken naar den tangge-
wenschten aftocht der Duitschers (com
ment s'cn vont les Boches, zooals wij ons
doel omschreven).
Men geeft ons het adres van den Holland-
schen consul, dien we maar eerst moesten
bezoeken en die ons dan wel nadere inlich
tingen zal geven omtrent logies en verder
tc volgen weg.
We waren immers geheel vreemd.
De tram «topt op een der hoofdpleinen,
place de l'Harmonie.
De gansche stad is op de been.
Alles vlagt en leder draagt dc Belgische
kleuren, ook menige Franschc vlag zien we.
De winkels zijn allen hel verlicht. Voor
't eerst!, vertelt men ons; dc Duitschers
hadden het verboden, ook de straatver
lichting was lang gedoofd geweest.
Nooit zullen we den indruk vergeten,
dien de aanblik van Verviers op ons maakte.
Daar stonden de bewoners langs den weg
geschaard in dc hoofdstraten, waar alles
vlagde en versierd was en vol van feest
vreugde.
En onderwijl trokken in lange, eindeloos
lange grijze stoet, al de Duitsche wagens,
karren en auto's en manschappen weg, door
de stad naar Duitschland. Wonderlijk con
trast tusschen de vreugde van de. na vier
jaren vreemde ovcrhcersching, blij
heid weer herademende, feestende burgerij
en die sombere, tragische, treurige onop
houdelijke Duitsche terugtrekkende stoet.
Op zij van den weg ligt omvergeworpen
een locomobiel, waai van een der wielen
gebroken is cn die nu inaar achtergelaten
wordt.
Daar raakt een der auto's in brand, een
plotseling hevig oplaaiende vlam. De twee
inzittende Duitschers springen er af cn
rennen in wilde verwrongen angst heen en
weer over de straatde vlammen slaan
hun uit de klecrcn. Ar.deren loopen toe,
met jassen vatten ze ze aan cn blusschen
zoo dc vlammen. Men draagt hen, deerlijk
met brandwonden overdekt, in een winkel
binnen.
Een Belgische vrouw zegt, in diep mede
lijden „arme kerels, nu is de oorlog uit en
zijn ze bijna thuis cn nu dit vreeseiijke I"
„Les pauvres garjons!"
Nu gaan we naar den consul. Wc worden
binnengelaten. Een keurig gekleed, vief
Fransch meneertje heet ons beminnelijk
welkom. Hij is verrukt van ons enthousias
me om zelf te komen zien naar den aftocht,
„comment s'en vont les Boches". Helaas
moet hij vertellen, dat hij niet de Hoiland
sche, doch de Italiaanschc consul Is.
Doch desniettemin helpt hij ons vrien
delijk niet allerlei terechtzijn vrouw komt
ook binnen, een aangenaam discours ont
staat „of wij het nieuws uit Holland al
gehoord hebben", vraagt hij ons. „Neen V"
dan zal hij het ons zeggen„Troelstra is
voorloopig president, Zaterdag zal de repu
bliek uitgeroepen worden." We worden wel
wat angstig, het lijkt ons zaak om morgen
zoo spoedig mogelijk Weer in Holland te
komen.
i We ucmcn hartelijk afscheid van onzen,
almabetcn gastheer en zoeken nu ons tiotel
op. We krijgen er voor 2) franc een diner
een weinig salade met wat gebakken aard
appeltjes „in zakformaat" op een miniem
klein schoteltje.
Voor te gaan slapen slenteren we nog wat
door Verviers.
Op de place du Martyre is muziek. Overal
feestvreugde en nog altijd gaat daar de
terugtrekkende sombere Duitsche stoet.
Donderdagochtend.
Met de tram in den vroegen ochtend
naar Pcpinster. Overal komen we weer
wegtrekkende Duitschers tegen, die hun
verschillende kantonnemcnlen verlaten be
pakt en bezakt verzamelen ze zich op de
pleinenVan Pcpinster over cen
tangen, moddcrigen weg naar huis.
Het landschap links cn rechts Is nog
mooier, nog grootscher dan dat van den
vorigen dag.
Daar ligt aan den weg een rottend cadaver
van een gestorven, achtergelaten paard,
daar ratelen weer de reusachtige vracht
auto's met de broede wielen, dc locomo
bielen, de karren. Telkens moeten we uit
wijken naar den berm van den weg om
ruiters tc laten passcercn.
Links van ons gaat hoog dc spoorweg
naar Aken.
Lange treinen rijden langzaam voort,
zware locomotieven trekken wagens voi
soldaten, die binnen en boven op zitten.
Een speelt er uitermate sentimenteel op
een hoorn, dat het weerkaatst wordt tusschen
de bergen.
Tegen den middag naderen wij Luik.
Acht kilometer voor die stad brengt ons
an Trooz weer een tram verder. Die moet
halverwege een half uur stoppen een weg-
kruising verspert aan den Duitschen stoet
den weg. Nu koinciP er ook veel Russen
langs, die meetrekken met hun nu zelf
overwonnen, overwinnaars.
Bij ons op de tram zijn twee meisjes,
die bij zich hebben ccn tasch vol sigaretten,
welke ze uitdeden aan de voorbijgaande
Russen, die, stupide lachend, bedanken.
Doch voor de Duitschers hebben de meisjes
slechts overuioedig-Iachende schimpwoorden.
De mede-tramrclzigers hebben alweer ont
dekt dat we Hollanders zijn en een vlug
Luiksch juflertje, dat ook naar Luik gaat,
biedt aan ons de stad te laten zien en ons
te wijzen hoe we verder moeten gaan.
En daar wandelen wc dan niet haar
door Luik.
Ze vertelt ons van allerlei en toont ons
de mooiste punten van dc stad. Het is
er overweldigend druk. Ook Fier verlaten
overal de Duitschers hun kantonnementen.
Ook het groote paleis, waar de Koinman-
dantur gevestigd ts, wordt ontruimd, vracht
auto's rijden cr voor, worden volgeladen
cn rijden dan weer schielijk weg in de
richting Aken.
Ook hier de stad in feesttooi 1 Voor
eiken winkel groote portretten van koning
Albert, den held, van Focli, van Wilson,
Vlaggetjes der geallieerden worden op straat
verkocht en leder is getooid met iransche
cn Eselglschc kleuren. Enkele fransche
militairen (waar komen ze vandaan, zijn
het „losgelaten" krijgsgevangenen, of zijn
bet de eerst-aangekomen bevrijders?) zijn
het middelpunt van enthousiaste belang
stelling.
Overal worden de proclamaties gelezen
en besproken, o. a. van den Duitschen
soldatenraad, dat het bestuur in hun handen
is overgegaan en dat ze alle oproer der
bevolking krachtdadig zullen tegengaan.....
avec la demière rigueur I En dat ze
de bevolking gelukwenscher. mei hun aanslaan
de btvriidin
erorbcren nog ergens in een restau
rant samen een halven pannekoek, gebakken
van rijstmeel, voor 3i mark (I) en wandelen
dan, na onze vriendelijke geleidster bedankt
vaarwel gezegd te hebben, in Noordelijke
richting de stad uit.
Bij Visé slaan we den hoofdweg af, om
langs het kanaal ons in de richting van
Holland te begeven.
We blijven geruimen tijd stilstaan en
laten voor het laatst den eindeloozen,
den nog altijd eindeloozen Duitschen stoeL
langs ons heen trekken. We kunnen er
ons bijna niet van losmaken, twee dagen
zagen we dien optocht, maar nog treft die
ons even hevig als in het begin het gewel
dige, het tragische, het haast lugubere van
den droeven tocht van wat eens het grootste
en machtigste leger was dat de wereld ooit
zag. We beseffen het diep en intensdaar
voor ons, nu voor het laatst, zien we een
der meest tragische momenten van de
wereldgeschiedenis, de debacle van een
trotsch keizerrijk, van een groot leger,
dat nu geslagen terugkeert. We gaan den
weg langs het kanaal op. Telkens nog zien
we om. Dan zien we weer in de dalende
avondschemering (van dichtbij klinken
vroom de kerkklokken van het zwaar-
geteisterde Visé) monotoon zich voort
bewegen die eeuwige grijze stoet, van
auto's, locomobielen, karren, wagens, ruiters,
manschappen te voet, allen "in de eene
richting, nach Aachen, nach der Heimat,
Nu nog de lange weg langs het kanaal
naar Holland.
Het wordt al donkerder. Van heel vet
klinken nog de klokken, waait soms nog
tot ons over cen vaag gerucht van het
voorttrekkend leger.
We konien aan de grens. De Duitsche
wachtpost is verlaten. Een eind verder
staat daar de Hoilandsche schildwacht
Hij houdt ons aan, vraagt naar onze pas,
anders kunnen we niet passecren. Mijn
reisgenoot zoekt hevig in zijn porte
feuille.
„Nu, laat maar", zegt de schildwacht,
„het is toch zoo donker, het zal wel goed
zijn."
En zoo megen wij ons land binnengaan.
Daar is de Hoilandsche vlag van het wacht
huis der grenspost en wij nemen er onzen
hoed eerbiedig voor 3(.
Ginds in de" verte de lichten van Maas
tricht.
Moe en hongerig loopen we verder
Johan Winkler,
