IbilBi'S DjSBLM
Buiteniandsch Overzicht
HET KASTEELGEHEIM
Stadsnieuws
Onze Lachhook
Het Tooneel
TWEEDE BLAD.
Woapsdai U Februari 1919
De nieuwo Duitsche regeeriug la
jiu officieel tot 6 uand gekomen.
De Nationale Vergadering koos
(zooals reeds van te voren waa aan
gekondigd) dr. Ebert de sociatós-
tische rijkskanselier tot voorloo-
pig rijkspresident. Hij kreeg 277 van
de 379 uitgebrachte stemmen. Graaf
Pasodowski had 19 stemmen, Schei-
demann en Erzberger eik 1 stem,.ter
wijl 51 leden blanco gestemd had
den.
Ebert nam de benoeming aan.
Dr. David, de voorzitter der Na-
jfcioiTSie Vergadering, hield een rede,
waarin hij weeg op de betee-
keaig van de presidentsverkiezing.
„Verdwenen is de voogd op grond
van erfrecht, op zijn plaats staat nu
de gekozen leider".
Verder zed David nog: „Nu klinke
de boodschap door de Duitsche lan
den: Een door het volk gekozen lei
der is aan het hoofd van het volk ge
treden, een man, gloeiend van liefde
voor hel Durtech© volk, een man, die
zijn nooden en zorgen door en door
kent en die bezield is v.an den krach
ttalen wil om zijn taak naar eisch te
volbrengen, de vrijheid te besclier-
men en vrede te brengen in het bi:
nenland en naar buiten" (Stormach
tige tocjuiclvrtgen en handgeklap in
de zaal en op de tribunes.)
Ebert verzekerde daarop ln een
rede, dat hij al zijn krachten zou
inspannen om als gevolmachtigde
van het geheele Duitsche volk te
handelen. Verder wees hij er op, dat
hij zelf uit den arbeidersstand Js
voortgekomen, zoodat zijn verkiezing
voor de arbeiders van buitengewone
beteekenis is „De vrijheid kan
slechts tot stand komen in een vas
te, geregelde staatsorde. Haar te be
schermen en te herstellen, waar zij
aangetast wordt, is de eerste pnein
v.ain hen die de vrijheid iuelheoben.
Iedere geweiuneerscuappy, van wel
ke zijdt ook. zuhen wy tol het uile.-
ste jjLStrijueu." (levend, toej. en
hfinugeii-ap.)
Ebert h».oot met het uiuoepeu
van „xieve net Diuiscue vader.und
en het Duitscue vojk'Ai.e leueu,
uitgezonoem u© ouufuunKeujftën,
vernieven zich van hun zoial en nei-
haaiden "driemaal den uitroep-en de
zal daverde. Tijdens da reuevoerin-
igen van uavid en £<beu hadden de
onafiiankelijken eonige keeren gepro
testeerd.
Na de vergadering hebben duizeu-1
den te weimar den president toege
juicht.
Thans is ook het nieuwe Duitsche
ministerie govormd. Officieel zijn
du.,.«tr u.j gecii benc.i.en ver
spreid, maar de Vorwarts (thans
regeeringsorgaan; geefi de voigendc.
bijzonderheden: De vo.gende socia
listen maken deel uit van het kabi
net:
Scbeidemann (minister-prcs.deni).
Landsberg (Justitie); Noske (Lands
verdediging); Wissell o( Hue (Econo-
misclie aangelegenheden), Bauer
(Arbeid); David (minister aonder
portefeuille). Bovendien komen er
nog eenige socialistische ondcrstaais-
eretarissen.
De Centrum-partij krijgt de vo'-
gende ministers: Erzbenger (zonder
portefeuille), Giesbarts (posterijen),
Herold (voedselvoorziening).
De Democraten: Preuss (vice-presi
dent en binreniandsche zaken), Pe
tersen (Financial).
De tegenwoordige minister van
bultenlandsche Zaken blijft aan.
De Enge'sehe bladen geven uiting
aan hun ontevredenheid over do
houding der Duitschers tijdens den
wapenei Sis tand, en verlSngen stren
gere voorwaarden. De Daily Tele
graph wensclit da', de nieuwe voor
waarden -duidelijker het karakter
zullen doen uitkomen van de mili
taire overwinning der geallieerden.
De DailyChron. is bang dat Dultscli-
land met zijn militaire strijdmacht
ln het oosten voldongen feiten zal
rachten te scheppen, welke de gede
mobiliseerde vijanden niet zullen
Feuilleton
door F. K. SCR1B.NER.
19)
Altijd indien deze Henrt Armand
na de Revolutie niet is teruggekomen
om zelf den schat op te graven voor
eigen gebruik of om dezen aan de
royalisten te overhandigen, zei Vane.
Dit laatste is niet mogelijk,
antwoordde ik, want we weten al
len dat de hertog nooit in Frankrijk
terug is gekomen, maar ln Duitsch-
land overleed, één zoon en erfge
naam nalatend, de vader van den-
gene die de client van advocaat "1 iers
was.
En waarom zou één van die
beiden den schat niet opgegraven
kunnen hebben? vroeg hij.
Misschien heeft Henri Armand
wel met zijn zoon of met zijn klein
zoon over deze voorwerpen van waar
de gesproken, maar of zij ze hebben
kunnen vinden is een tweede vraag.
Ik zeg neen.
En waarop grond je deze ver
onderstelling. Indien zij van deze
schatten afgeweten hadden zouden zij
ze toch zeker bij de eerste gelegen-
kunnen veranderen. Zoodoende zou
den nieuwe grondslagen worden ge
legd voor Duitsche militaire supre
matie in Europa. Daartegen dient
te worden gewaakt.
Volgens den Parijschen correspon
dent van de Daily Mail heeft Fooh
in zijn rapport aan den Entente-oor
logsraad er aan herinnerd, dat de
Duitschers in vele gevallen de hun
opgelegde verplichtingen niet zijn
nagekomen, inzonderheid wat be
treft de uitlevering der artillerie, van
alle duikbooten en landbouwgereed
schappen. Volgens Foch
zouden de Duïtschere
instaat zijnintweemaan-
dendriemillioen man
op de been te brengen, de
geallieerden ele'chte
1.800.000 tengevolge van de
demobilisatie.
Onder de nieuwe voorwaarden
welke men de Duitschers wegens hun
houding wil opleggen, moet belmo
ren: de uitlevering van de
geheele Duitsche artil
lerie, verminder in g van
het Duitsche leger tot 25
dlvdsl e s met mitrailleurs bewa
pend, tot handhaving van de rust,
tenslotte bezet 11 i ng van
het Ruhrgebied met Es-
se n. Is daartoe besloten, dan zal da
raad overgaan tot de behandeling
der overige nog te regelen quaesties.
n.J. de ui.levering der duikbooten en
de Duitsche handelsvloot, de blok
kade en de levensnrddelenvoorzie-
n'ing, de Pooisch© quaestie en de re
geling der strijdkrachten in Azia
tisch Turkije. Eet is mogelijk, dat
men ook een beslissing zal nemen
over Rusland.
De Daily Mail pleit er voor om te
eischen dat de 180 duikbooten nu op
de Duitsche verven in aanbouw,
worden uitgeleverd of vernietigd
De Fransche bladen wijzen ook op
de noodzakelijkheid van een krach
tig optreden tegen Duïtecbland, dat
reeds ie veel geneigd scheen, zijn
vroeger onbeschaamde houding weer
aan te nemen, maar Saint Brice.
wijst in het Journal op het gevaar
van te veel handels- en industries'©
concessies bij wijze van compensatie
voor de toepassing van krachtige
militaire maatregelen. De Duit
schers, (schrijft hij) zullen alle ont
wapening goedvinden, terwijl zij b -
weren, dat men hen vermoord!, om
maar levensmiddelen en grondstof
fen te krijgen, teneinde hun fabrie
ken aan den gang te krijgen, en de
Fransche industrie, die nog zoo ge
bukt gaat onder de gevolgen van
den oorlog, een doodelijke concur
rentie aan te doen.
Verder wordt er nog op gewezen,
dat de Duitschers de aangegane ver
plichtingen ten opzichte van de te-
iruggeving der uit de bezette ge
bieden weggevoerde goldswaarden
nog niet geheel zijn nagekomen.
De Fransche premier Cleineiiceau
verklaarde in een onderhoud met den
correspondent te Parijs van de „Ass.
Press"
,,lk heb gezegd, dat de oorlog ge
wonnen is, maar net zou misschien
juister zijn te verklaren, dat er 'een
stilte is in den storm.
De jongste ervaringen hebben ons
in staat gesteld beter dan vroeger de
plannen des vijands te leeren kennen.
Hij droomde niet alleen vaneen mili
taire overheersching door Pruisen,
maar er bestond een samenzwering tot
het vernietigen van Frankrijk op in
dustrieel, commercieel en milita:r ge
bied. De uiteenzettingen van Mühlm
van de Krupp-fabrieken en van Kurt
Eisner op de socialistische conferentie
te Bern hebben dat bewezen. Dit ver
klaart veel van de vernielingsdaden.
door het Duitsche leger verricht, die
wij. niet konden begrijpen. Deze pogin
gen zijn niet zonder succes gebleven.
Het industrieele leven van Frankri'k
is zoodanig getroffen, dat het zeer
moeilijk is het te doen herleven, ter
wijl Duitschland zijn fabrieken intact
heeft kunnen houden. Op industrieel
en commercieel gebied is de overwin
ning aan Pruisen. De militaire over
winning op Duitschland heeft voor
Frankrijk zekere verontrustende zijde.
Zeker, de geallieerden hebben de Duit
sche vloot in bezit genomen en den
vijand op groote schaal ontwrperd.
F.r blijft evenwel nog een wel chao
tisch. maar toch vruchtbaar Rusland
over, waaraan de Duitschers grooten
steun kunnen hebben. Als het Engel-
sche leger eenmaal gedemobiIi*ee-d.
het Amerikaansche leger naar huis te
ruggekeerd en Frankrijk gedemobili
seerd is. zou bet gevaar kunnen ont
staan. dat Duitschland den militai
ren strijd hervat. Zonder de verzeke
ringen van Wilson, onlangs in de Ka
mer van Afgevaardigden gegeven en
die ons veel verlichting schonken.
heid in veiligheid hebben trachten te
brengen, zei hij nu.
Er is mijns inziens een afdoende
reden voor, om dit tegen te spreken
antwoordde ik. De twee laatste
hertogen de Frontellac waren arm,
de vad»r van den laatst overledene,
verkocht zelfs een gedeelte van zijn
eigendommen- hetgeen hij niet gedaan
zou hebben, indien deze schatten hem
in staat hadden gesteld om het land
goed ongeschonden te bewaren.
Maar Vane was nog altijd niet
overtuigd.
Zou het niet mogelijk zijn, zei
hij, dat deze hertogen die vurige
royalisten waren, meenden dat de
eed dien zij hadden afgelegd luin be
lette de schatten voor eigen gebruik
aan te wenden.
In dat geval, antwoordde ik,
liegen deze nog altijd op dezelfde
plaats, waar de schrijver van het ma.
miscript ze deponeerde, want er Is
geen Bourbon meer op den troon ge-
wees', behalve den korten tijd dat bo
dewijk XVIII regeerdo. Bovendien
heeft men ook nooit iets gehoord ven
het bestaan van eenige waardevolle
relieken uit de grafkelders. Indien
deze het daglicht hadden aanschouwd,
zou men liet wel vernomen hebben.
Je hebt mooi praten, zei hij.
Daarom heb ik op niets u eer
acht f? geven dan op de geloofwaar
digheid van de feiten die in dit ma
nuscript geboekstaafd zijn, ging Ik
zouden wij dan ook in groote verlegen
heid gebracht kuunen worden.
Natuurlijk moet een volkerenbond,
waarvan Frankrijk en Amerika deel
uitmaken, worden gesteund door de
overtuiging van hun volkereu en door
bun bereidwilligheid om zonder aar
zeling van hun Traditioneel isolement
afstand te doen en hun nationale
macht buiten hun grenzen te gebrui
ken zoowel in tijd van vrede als on
der den druk van den oorlog.
Clemenccau veririaarde ten slotte,
dat Frankrijk elk probleem onder het
oog zal zien en zonder vrees of blaam
op den ingeslagen weg zal voortgaan.
Verder wordt nog uit Parijs ge
meld, dat. de Fransciien niet bang
zijn, dat de Duitschers nu reeds den
oorlog zullen hervatten, maar dat ze
vooral maatregelen eischen om i n
de toekomst beveiligd te zijn te
gen Duitsche aanvallen. Er wordt
idn ook thans niet aan gedacht' de
Fransche demobilisatie stop te zet
ten.
De Daily Telegraph verneemt ufc.-
Parijs
„Hei is de opvatting van onze Pa-
rijsclie vrienden, dat de bezetting van
Duitsch gebied a-e waarborg voor de
betaling uc-r Duitsche schadevergoe
ding ue gewapende beheerscliing der
Rijnprovincie voor een aanzien.ijken
tijdsduur zal noodig maken, of het
Duitsche leger wordt verminderd, of
niet."
Van Engeióche zijde wordt de
vraag geopperu of 't in den haak zou
zijn mei de nieuwe eischen ie gaan
buiten de eerst aangenomen bepa
lingen van het wapenptitetandsver-
drag.
Van Fransche zijde wordt er op
gewezen, da^, de Duitsche krijgsge
vangenen pas na hei teekenen van
den vrede uitgeleverd zullen worden.
Dit is bij het sluiten van den wa
penstilstand bepaald en Djii.schlaud
moet zich daaraan onderwerpen.
Eenx enquête', door een blad te
Hamburg gehouden over de toekomst
van Duitscluand, heeft ook prins
Heinrich van Pruisen, een broeder
v«n den ex-keizer, aanleiding gege-
ven zijn trecning te zeggen. Hij ziet
den weg tot herstel van de macht en
liet aanzien van Duitschland, zooals
die „bij het begin van den oorlog wa
ren, voor alles in het herstel van een
(monarchistisch keizerrijk onder de
oude dynastie en onder leiding van
Pruisen en voorts in het herstel der
andere door de revolutie ten val ge
brachte dynastieën der bondsstaten
De prins wil als concessie aan de
nieuwe verhoudingen, uitgebreide
parlementaire rechten in het rijk en
de bondsstaten toekennen.
Volgens de nieuwste berichten,
wordt bij het P'a° voor den Volke
renhond voorloopig niet gedacht aau
een internationaal gerechtshof.
Verspreid nieuws
ADMIRAAL VON SCHRöDER GE
ARRESTEERD. Belgische bladen
vernemen, dat admiraal Von Schro
der, die tijdens de bezetting comman
dant van de Belgische kust was, en
die den dood op Kapitein Fryatt op
zijn* geweten heeft, in Duitschland ge
arresteerd is. omdat hij, zonder daar
toe machtiging van den krijigsraad
ontvangen te hebben, twee zeelieden
heeft doen fusilleeren.
EEN ACTIVIST. Uit Brussel
wordt aau de „Tel." gemeld De ac
tivist Gustave Vermeersch, die na het
sluiten van den wapenstilstand naar
Nederland was gevlucht, is te Brussel
teruggekeerd. Hij heeft zich thans ter
beschikking van de justitie gesteld en
is gearresfeerd.
WILSON, feaat 16 Februari voor 4
a 5 weken naar Amerika terug.
DE INTERNATIONALE, SOCIA
LISTISCHE CONFERENTIE. Mr.
T-oelstra heeft, naar wij in de ,A'os-
sischcV' lezen, on dc internationa'e
socialistische conferentie te Bern ver
klaard, dat de voornaamste laak van
den volkerenbond was, de productie
cn de verdeeling van de grondstoffen
der wereld te beheerschen. Het groot
ste gevaar, dat opdook, was, dat aten
in Parijs den volkerenbond willeken
rig wilde vaststellen. Truelstra ver
langde een volkerenbond, waarin
schandalen als het vastnouden der
L'ui'sche krijgsgevangeuen onmogelijk
zijn. Ook dé toestanden in Hongarije
en bet eigenmachiig optreden der Po
len tegeu Dantlig moesten tot een
protest der Internationale uitlokkeu.
liet internationale proletariaat moest
er tegeu waken, dat de volkerenbond
een „Schwindel'' werd. Ue arbeiders
voort, en daarop antwoordde ik: is
het wel waarschijnlijk dat een man
als de hertog de Frontelluc op het
oogenblik dat de dood hem. bedreigt,
een sprookje zou gaan opstellen dat
mei» eens een doel zou hebben? Bo
vendien weet men dat llenri Armand
iemand was met een ernstig deg
karakter, die het een misdaad zou
achten om dergelijke gruweldaden te
vermelden indien hij niet zelf daar
van getuige was geweest, besloot ik.
Ja, ik geloof nu ook dat je ge
lijk hebt en dat wij een groote ont
dekking hebben gedaan. Wat wil je
nu beginnen? vroeg hij op ernstigen
toon.
Alles wat iemand onder deze om
standigheden kan beginnen. Met
jouw hulp. den schat zien te ontdek
ken, antwoordde ik.
Dan inneten. we maar aan het
werk gaan, verzuchtte hij, maar
het is al laat en ik ben moe, na on
zen grooten rit van vanmiddag.Willen
we maar tot morgen wachten dan
zijn onze hoofden ook helderder om
het vraagstuk van het kruis en de
windstreken met 't kompas bij ons,
op te lossen.
Schoorvoetend vouwde ik het ma
nuscript op ten einde liet in-mijn zak
te steken, maar ik lag nog uren ach
tereen wakker, tevergeefs trachtend
het raadsel op te lossen dat ons zoo
toevallig in handeu was gespeeld.
meeaten over het ware karakter van
den volkerenbond worden in^eli^nt.
Voorts zeide mr. Troelstra, dat net
aan Elzas Lotharingen bedreven an-
reent evengoed een oorzaak voor den
oc-rlog was geweest als de bezetting
van Bosnië. De vrijheidsdrang was in
de wereld weer heftig ontwaakt, doen
er waren volkoren, die hun vrijheid
rnÏLder van Parijs dan van Bern ver
v. -chtten.
Een volksstemming in Elzas-Lotha-
riugen moest volgons mr. Troelstra
geschieden onder internationale con-
tróle van den volkerenbond.
DE RUSSISCHE CONFEREN
TIE. De Fransche minister Piehon
verklaarde, dat de conferentie op
Prinkipo geeiierlei reden van be
staan meer heeft, daar alle Russische
regeeringen. behalve de Bolsjewisti
sch© geweigerd hebben eraan deel
te nomen.
Een beurs voor manufac
turen.
Wij krijgen in onze stad van 19
Februari af in het gebouw SI. Bavo
een vrije handelsbeurs voor manufac
turen. De heer W. Russell, vroeger
chef bij de firma Vermeulen,'Ik-.'
Groot© Houtstraat en Groote Markt
en thans .chef van de gemeentelijke
manufacturen - distributie -aftleelinp
heeft daartoe het initic.'ief genomen
en zich met verschillende grossiers en
winkeliers in manufacturen in ver
binding gesteld. Te Ro'terdam en
Groningen en ook op enkele andere
plaatsen in ons land bestaan derge
lijke instellingen reeds eeniccen Lid
en hebben, vooral in de beide eers'c
noemde steden, haar levensvatbaar
heid bewezen. Te Groningen, waar
de beurs om de 8 dagen gehou'dc-
wordt, heeft men in 6 weken een om
zet van f 150.QOO gehad. Ook t"
terdam houdt men om de 8 dagen
beurs. Eerst waren daar een twaalftal
vaste verkoopplaatsen thans zijn er
28.
De bedoeling van Ho beurs is,
grossiers en winkeliers me: elkander
in contact te brengen. De grossiers,
die nog voorraad hebben, huren een
tafel von den heer Russell, waaa;
zij hun monsters uitstallen. Ook kin
heit voorkomen, dal een winkelier,
die een partij heeft gekocht, tot. de
ontdekking komt, dat de partij voor
zijn clientèle minder maar jui
zeer geschikt is voor een anderen
winkelier. Deze winkeliers zulien h"'
dan door koop of ruil op de beurs
mat elkaar eens kunnen worden.
Dat er nog heel wat voorraad in
on3 land aanwezig is bl'ikt weil uit
het feit. dat de Minister van L. N.
en H. onlangs een inschrijving he
geopend, om voor 20 miilioen gulden
te exporteeren. welke inschrijv.;
overteekend is!
Het ligt in de bedoeling, de beurs
voorloopig Woensdags om de 14 rl
gen van 's morgens 10 tot 1 uur te
houden. Bliikl de nieuwe instelling
ook te Haarlem levensvatbaarheid
bezitten en trekt zij een druk be
zoek. dan zal er om de 8 dagen beurs
worden gehouden.
De lieer Russell, die ons hei Ro
vers taande mededeelde en tot wien
ieder zich om inlichtingen kan wan
den, bleek goede verwachtingen van
de nieuwe beurs voor manufacturen
ite hebben.
Hev is wellicht niet overbodig er
op te wijzen, dat liet p u b l e k op
de beurs n i e t zal kunnen koopen.
Provinciale Staten
verkiezingen.
D e S. D. A. P. In een vergade
ring van het districtsbestuur der S.
D. A. P. voor het Statendisiriet Den
llèlder, werd de candidatenlijst aldus
vastgesteld: 1. A. W. Micliels, Helder;
Z. C. Thomassen, Bussum; 3. C.
Blauwboer, Helder; 4. P. Zeeman,
Winkel.
Door het bestuur van de Staten-
kieskring Zaandam der S. D. A. P.
is de candidatenlijst aldus samenge
steld: J. E. \V. Du ijs. Zaandam; K.
Prins, Zaandam; B. \V. Binnendijk,
Wormerveer; D. Donia, Zaandam;
mevr. Krom—de Vries, Wormerveer;
A de Vries, Zaandam.
VEILING. Dinsdag had in het
Brongeb'ouw een belangrijke veiling
plaats van antiquiteiten. Daarvan no-
leeren we de volgende opbrengsten:
Wortelnoten glazenkast met zeer
rijk beeldhouwwerk f 1850; diamanten
broche f 1800; kolommerikast f 2*00;
staande klok f 1500; kabinet f 450,
Perzisch tapijt, f 850; Queen .inna
ameublement f 1850; schrijftafel f 1750
zilveren couvert f 450; peniersk ist
f 750; geschilderd kamerscherm f C40.
R.-K. FABRIEKSARBEIDERS.
De R.-K. Fabrieksarfceidersbond „St.
Willibrordus" hield Dinsdagavond in
het gebouw der St. Jozefsgezellen aau
de Jansstraat een propaganda-verga-
ZEVENDE HOOFDSTUK.
G r i f f i n.
Messieurs, in het park bevindt
zich een man die niet weg wil gaan,
hoewel ik het hem al tweemaal ge
last heb, kwam Armond ons met een
driftige stem zeggen.
Een van de menschen uit het
dorp? vroeg ik.
Neen, monsieur, een photograaf,
een vreemdeling. Toen ik hem zei dar
het kasteel thans bewoond is, wilde
hij niet eens weggaan.
Vane scheen zich blijkbaar te amu
seeren met de drift van den ouden
man.
Ja, artisten zijn somtijds kop
pig, als men hen in hun plannen wil
dwarsboomen, schertste hij.
Het is oen Engelschmon, mon
sieur. Aanvankelijk deed hij of hij
mij niet verstond. Félice ontdekte hem
het eerst door het keukenraam en
toen haastte ik mij om naar.hem toe
te gaan.
Ik heb toch niet gezegd, dat Je
artisten uit het park moet verdrij
ven, Armond zei ik nu, hoewel je
in zooverre gelijk hebt dat vreemde
lingen mij nu niet bepaald welkom
zijn
Onze major domo zag mij onthutst
aan.
Neen, monsieur maar u hebt mij
ook geen orders Begeven die in strijd
dering, met medewerking van het mu
ziekkorps der gezellen, directeur de
heer Van dprfl|3urg. Deze vergadering
was uitgeschreven voor alle R.-K.
mannen en vrouwen, werkzaam ln fa
brieken. bleekorijen, strijkiuricbtin-
gen, drank- en mineraalwater-indus
trie en chemische wasscherijen. Do
zaal was maar matig bezet, toen de
bijeenkomst te kwart over achten door
het. muziekkorps met- een vroolljken
marech geopend werd. Do voorzitter,
de beer C. Anthonissen, heette na
den gebruikelijken Christel ijken groet,
de aanwezigen welkom, maar uitte
zijn teleurstelling, dat zoo weinig-en
aan den oproep tot deze bijeenkomst
gevolg hadden gegeven. Hij hoopte
evenwel, dat deze vergadering, die
veel moeite en voorbereiding gekost
had. in elk geval toen d i t resultaat
mocht hebben, dat de ongeorganiseer
den, die aanwezig mochten zijn, zich
zouden geroepen voelen, tot de orga
nisatie toe te treden, om den R.-K.
Volkshond steeds sterker en grooter
te maken. Speciaal richtte hij ulerbij
het woord tot de vrouwen, voor wie
In de toekomst een gewichtig© taak is
weggelegd en die er dus. volgens spre
ker, het hare toe moesten bijdragen,
de R.-K. organisatie te doen groeien
en bloeien, ter bevordering van de
goede orde in ons vaderland.
Nadat het muziekkorps hierna nog
een nummer ten beste bad gegeven,
verkreeg de spreker van den svond.
de heer W. Moolman, uit Den Haag.
hoofdbestuurslid van „St. Willibror
dus", bet woord. Deze onderschreef
volkomen de woorden van den voor
zitter, waar deze z:in teleurstelling
over de slechte opkomst, geuit bad.
Het leek wel, zei spreker of er in
Haarlem nog vele Katholiek© mannen
en vrouwen zijn. die de teekenen van
dezen tijd niet goed hebben begrepen.
Dit betreurde spreker, want, zei hij.
de Katholieke vakbeweging, die niet
alleen de stoffelijke dingen najaagt,
maar gelukkig ook nog een hooger
ideaal koestert, is de groote macht en
kracht geweest, die in de maanden,
welke achter ons liggen, ons land voor
groote onheilen en ellende heeft be
hoed. De heer Mooiman begreep de
laksheid van de Katholieke arbeiders
in Haarlem op dezen avond niet, want
over het algemeen plegen in elke
stad de bijeenkomsten, die door en
voor Katholieken belegd worden, aeer
druk bezet te zijn. Vooral waar hier
zoo'n prachtige vergaderzaal disponi
bel was, had spreker verwacht, dat
er geen enkele stoel onbezet was ge
bleven.
Spreker schetste hierna de el!end:ge
toestanden van ongeveer 35 jaar gele
den in fabrieken en werkplaatsen,
toen de mannen zestien, achttien en
meer uren por d3g moesten werken
tegen een gering loon Hij vond het
dan ook geen wonder, dat de arbei
ders, vóór zij 's morgens near hun
werk gingen, eerst de kroeg binnen
stapten. om dit in het middaguur en
's avonds te herhalen. Zii hadden bij
na geen omgang meer met bun ge
zin 's morgens sliepen de kinderen,
wanneer vader naar zijn werk ging.
n <r en 's avonds, wanneer hii thuis
kwam. s'i"pen zii w ér. En "s Zon
dags vréésden de kinderen hun va
der zii waren bang voor hem, omdat
hii meestal dronken thuis kwam.
's Maandags gooiden de mannen er
nog een extra borrel ln. zoodat zii op
het laatst geKeel verstompt werden
voor goede dingen. Kregen de arbei
ders vroeger <*>n ongeluk, dan werden
zij od de openbare liefdadigheid aan
gewezen. Gebikkig. zei snrek^r. is er
een belangrijke verandering ten goe
de gekomen, veroorzaakt door den toe-
nemenden invloed der vakbeweging.
Allerlei gunstige wetten zijn tot
sta-nd gekomen.'zooals Veiligheidswet.
Ongevallenwet enz. Arbeidsdagen vaai
zestien uren en langer komen niet
moer voor. Dit alles is te danken aan
de vakbeweging in 't algemeen eu de
Katholieke vakbeweging in 't bijzon-
edr, zei spreker. Daarom drukte hij er
zijn verwondering over uit, dat er nog
altijd ongeorgani?eerden zijn. die niet
inzien, welk een bracht ten goede de
vakbeweging kan ontwikkelen. De
arbeiders, die nü nog ongeorganiseerd
zijn, hebben niet gevoeld de beteeke
nis van de oproerige Novemberdagen
in Rotterdam, teen Troelstra c.s, een
revolutie in ons land wilden verwek
ken. Denk zij de waakzaamheid der
Katholieken, is deze misdadige poging
mislukt, zei sj>reker. En hoewel de
Katholieke vakbeweging steeds groeit,
moeten de ongeorganiseerden niet.
denken, dat heb gevaar nu voorgoed
geweken i9. Wij moeten, zei spreker,
waakzaam blijven en onze organisa
tie steeds sterker maken.
Verder hield spreker nog een uit
voerig pleidooi voor de Katholieke or
ganisatie. De heer Mooiman, wiens
rede herhaaldelijk door applaus on
derbroken werd, had aan het einde
luide toejuichingen ln ontvangst te
nemen.
Nadat het muziekkorps nog eenigo
stukken ten gehoore had gebracht,
werd de vergadering, die ook door den
geestelijk-adviseur, den Zcoroerw.
neer kapelaan Frankemöllen werd
bijgewoond, op do gebruikelijke ma
nier gesloten.
waren me; die van mijn overleden
meester, antwoordde hij, en daar
om doe ik nu nog juist zoo als hij
mij destijds bevolen heeft.
En hoe liep het af met dien ar
tist? vroeg Vane.
Zooals ik u zei, aanvankelijk
deed hij of hij mij niet verstond.
Toen vroeg hij mij in slecht Fransch
hoe hij inbreuk kon maken op de
rechten van iemand daar dit een on
bewoond kasteel was, waarop lk hem
zei da: do eigenaar nu op Frontellac
vertoefde.
Hetgeen niet genoeg indruk op
hem heeft gemaakt, blijkbaar, op
perde ik.
Neen, monsieur, antwoordde hij.
Een boer zou dadelijk gevolg heb
ben gegeven aan 't verzoek om weg te
gaan, maar deze Engelschman lachte
mij ln mijn gezicht uit en ik heb
maar"niets meer gezegd.
En is hij daar nu nog bezig?
vroeg ik.
Ja. monsieur, gaf Armond kort
af ten antwoord.-
Wij Vane en ik zaten op dat oogen
blik op lie: terras, wij waren kort
te voren van liet dorp gekomen waar
wij een smid hadden gezocht om de
sloten in orde te brengen. Ik haalde
nu het manuscript weer uit den zak
om hut door te lezen.
Het is beslist een vraagstuk, zei
ik even later, maar het is wet
vatbaar voor oplossing.
GRACIEUS UITGEDRUKT.
Verhoog: Jongen, jongen,
Van der Tas, hoe kom je toch aau
zoo'n gezicht!
Van derTas: Wel, dat is
door vrouwelijken handenarbeid.
ONAFSCHEIDELUKEN.
Noem mij twee persofien uit®de
geschiedenis, welke onafscheidelijk
met elkander verbonden waren
Castor en Pollux.
Juist, en nu twee uit den te-
genwoordigen tijd!
Van Gend Loos.
(Prov. Nrd. Br.).
DE 6e VOLKSVOORSTELLING.
Heijermans' Ghelto door Hei Hol-
landsch TooneeL
Het was le verwachten, dat bij da
zesde volksvoorstelling geen plaatsje
onbezet zou blijven. Het moge thans
reeds mee? dan 20 jaar geleden zijn,
dat Heijermans zijn eerste grooie,
werkelijk succes met Ghetto be
haalde, het stuk trekt nog steeds zijn
publiek. Gisteravond was de schouw
burg althans geheel uitverkocht- En
-dit is zeer verklaarbaar. Geen der
latere stukken van Heijermans ze
mogen ais geheel sterker en gaver
zijn is pittoresker, kleurrijker dan
Ghetto. Er is iets Rembrandtieks in
de milieuschildering, dal bij elka
nieuwe opvoering mij telkens weer
treft Zelden of nooit zijn in ons land
tooneelijes van warmer intimiteit eu
fijner humor geschreven dan het !a-
milietafreeltje bij Sachel met dien
braven, gemocdelijken rebbe Haëzer.
De oude Sachel is een prachtige
tooneelfiguur, trillend van leven, en
in zijn feilen haat van Shakespea-
riaansche grootte. Het is geen won
der, dat acteurs met een sterk uit
beeldingsvermogen zich aangetrok
ken gevoelen tot deze rol. Henri van
Kuijk, Jan Musch en Louis Bouw
meester hebben met hun Sachei-erea-
lie triomfen gevierd. Dat een artisl
als Louis de Vries voor den oude»
Sachel eon groote voorliefde heelt,
ligt volkomen in de lijn van zijn ta
lent, Deze schilderachtige Jiguur
eischt een zeer scherpe typeering en
tegelijk krachtig, romantisch speL
Want dat is wel liet opmerkelijke \an
Heijermans' Glietto, die mengeling
van romantiek en realisme. Louis de
Vries toont in een rol als Sachel den
sterksten kant van zijn talent- Hier
is hetzelfde kleurrijke en toch zoo
innige spel als bij Abraham Sendes
Lehmann.
De Vries geeft zulke figuren met
al de Oostersche levendigheid ©n in
de uitbarstingen van haai en woede
met esn hevig |:mperamln^ Toch
stellen wij zijn creatie van Sendes
Lehmann boven die van Sachel. Wij
voelen 'dezen ouden jood stugger,
feller en vooral fanatieker. Hij is een
door het leed verbitterd mensch De
Sachel van Jan Musch en Louis Bouw
meester was van een harde, grimmi
ge onverzettelijkheid. De Sachel van
Louis de Vries was nu en dan van
een gemoedelijkheid, bijna van een
sentiraenteele weekheid, die ons strij
dig leek met de door Heijermans ge-
teekende figuur. Het Is waar, dat ook
In dezen ouden jood de groote liefde
voor zijn zoon steeds sluimert, maar
toch staat hij nader aan den fel-ha-
lenden Shylock dan aan den zacliten
Abraham Sendes Lehmann.
Een groote verrassing bracht (na
de heer Sam de Vries de tweede
zoon van Louis als rebbe Haëzer.
Wat werd dit een mooie figuur! Welk
een Innigheid en een overtuiging in
zijn dictie, welk een fijnheid in zijn
gebaren! ITij gaf den rebbe minder
gemocdeliik dan indertijd Ternooy
Apel; -deze rebbe was levendiger, tem.
peramentvoller meer Oosterling. Een
zeer knappe creaue van dezen jongen
acteur! Mevrouw Lena Kley was
Esther. Hel is voor eene actrice al
tijd ondankbaar ean rol te moeten
spelen, <iie door mevrouw De boer
van Rijk gecreëerd is. Tot het su
blieme. het volmaakte, dat mevrouw
De Boer in zulk een rol gaf, zal zij
nooit kunnen stijgen. Maar er viel
in het spel van mevr. Kley veel te
waardeeren. Vooral liaar s;ll mede
leven in de groote scène van 11 «as
zeer mooi. De lieer Tenne kon ons
als Aaron liet smeuïge spel van v ij
len Dirk llolkers niet doen vei geien;
het bleef alles te veel aan den buiten-
kant.
Het jonge paar, Rafael en Rose,
blijft steeds de zwakke stee in ott
burgerlijk treurspel. Er is zooveel
rhetoriek bij dezen jongen profeet,
dat hij altijd weer irriteert. De heer
Erfmann was in het begin wel wat
zeer stroef en hard. Er i3 toch cok
een gevoelige kant aan dezen jongen
phan;ast, die uren op het graf van
zijn moeder droomt. Maar sterk was
hij in zijn striemend sarcasme mgen-
over Rebecca en prachtig vooral
Hij antwoordde niets.
De moeilijkheid is, ging ik voort,
om op de rechte manier te begin
nen. Over het geheel genomen, Is er
een dubbelzinnigheid in de aanwij
zingen. Heb jij nog iets op te merken
dienaangaande?
Niets en jij?
Om t; btJginnen langs de lijnen
die uit de berekening van de leng'o
van het kruis uitgaan, hetgeen de
basis van onze onderneming moet
zijn, heb ik de stoep eens goed bezien
en den cirkel, die in den steen is ge
houwen ontdeki, maar dat is alleen
het begin van de tank.
Kn toen vóór dat hij iets kon r.nt
woorden kwam Armond mij zeggen,
dat er een man in het park rond
liep, dien hij niet weg kon krijgen.
Ik dacht nu even na of ik Armond
weer naar hem toe zou zenden om te
zeggen dat zijn tegenwoordigheid
hier niet gewenscht was, of da; wij
zelf ons mot deze boodschap zouden
belasten, want hij was zooals Vane
terecht, had opgemerkt, waarschijnlijk
iemand die stijfhoofdig was. Mijn be
sluit werd echter door den man zelf
bepaald, want wij hoorden voetstan-
pen op 't grintpad en even lat©r dcok
hi| voor onze oogen op. Onder den
eenen arm had hij een portefeuille
en mijn eerste Indruk was dat hij er
niet bepaald ongunstig uitzag.
(Wordt vervolgd.)
