Haarlem's Dud
TWEEDE BLAD.
Vrijdag 6 daal 1919
Buiteniandsch Overzicht
De toestand te Parijs.
De stakingen duren voort en hebben
een kalm verloop. De Métropoli tain,
de Nord-Sud, de omnibussen en trams
onderhouden een beperkten dienst op
enkele lijnen. Men verwacht, dat de
transooi t-slaking spoedig een einde
zal nemen. Op een vergadering van
de vakvereeniging der Métropolitain-
employés werd medegedeeld, dat alle
etschen reeds zijn ingdwlLligd met uit
zondering van den loon-eisch.
Hedenmorgen is een nieuwe staking
uitgebroken, nl. van de vervaardigers
van ijzer-constructies cn de monteurs
'n het Seine-departement
In de transport-toestanden is eeni-
g© verbetering gekomen door de her
vatting van den dienst van een aantal
taxi's.
Men krijgt den indruk, dat er in de
stakingsbeweging bij de industrie een
Btreven bestaat om tot verzoening te
geraken en dc conflicten te localisee-
De Londensche medewerker van de
Manchester Guardian schrijft: Een
Franschman, die met <3e arbeiders
kringen in z"n eigenland in aanraking
is,twijfelt er niet aan dat de stakingen
in Frankrijk politieke beteekenis heb
ben. Niet alleen zei hij. vallen zij
samen met, de openbaarmaking van
een manifest door de Fransche socia
listische oart'j, waarin zij een beroep
doet op de arbeiders, om zich eereed
te honden voor een oproep van hun
organisaties, teneinde de Russische
revolutie te redden, maar zij zijn ge
volgd op het besluit van de Itali-
aansche socialistische partij, na het
bezoek van McDonald en Longuet aan
Italië, om een beweging in menigte
van de drie proletariaten van Frank
rijk, Italic en Engeland tegen de tus-
schenkomst in Rusland te beginnen.
Reeds hebben zèeliedcn te Genua het
werk gestaakt, om te beletten, dat
er munitie naar Rusland vervoerd
wordt, en er is nu een algemeene sta
king van dc Fransche zeelieden be
raamd.
Er zijn natuurlijk velerlei redenen
van ontevredenheid in Frankrijk, met
name de. schrikbarende kosten van
hel leven, die volgens een officieel
verslag bijna het viervoudige van d#
kosten in 1910 bedragen en die nog
altijd stijgen.
De Euvre heeft gezegd, dat de prij
zen te Parijs in de laatste drie maan
den alleen 20 pet. gestegen waren".
De algemeene ontevredenheid en
de wijd verspreide ellende, die van
dezen toestand het gevolg zijn, zijn
ten deele oorzaak van die stakingen
en er worden ook bepaald© economi
sche eischen in sommige, ofschoon
niet in alle, gevallen gesteld. Maar
mijn Fransche vriend is overtuigd,
dat bij de tegenwoordige stemming
onder de Fransche arbeiders ©en be
weging van dezen aard elk oogenblik
een ernstige wending kan nemen. Hij
zeide, dat de Fransche werklieden
bijna eenstemmig gekant zijn tegen
de politiek van de geallieerden in
Rusland en tegen de voorwaarden
van het vredestractaat. De stemming
in het Fransche leger en op de vloot
is gebleken bij voorvallen in den
laatsten t.ijd tn de Zwarte Zee en t©
Odessa.
De „Huraanité" van 3»Juni bevat
een oproep van de soc. partij aan de
arbeiders van Frankrijk, om zich ge
reed te houden teneinde met de En-
gelsche en Italiaansche arbeiders te
zamen de Russische en Hongaarsche
revolutie tc redden van de bedreiging
door de reactie.
De Vredesonderhandelingen
De Times verneemt uit Parijs: In
welingelicht© kringen van de confe
rentie verluidt dat es een sterke
druk op Lloyd George wordt geoe
fend om de bepalingen van hef. trac-
taat te wijzigen. Men gelooft dat. die
druk van drie verschillende kanten
komt: in de eerst© plaats van dc lei
ders van de liberale en de arbeiders
partij, die de voorwaarden te dras
tisch vinden, en fundamenteele ver
anderingen wenschen: in de tweed©
plaats van financieele kringen, die
iiaring of kuit willen hebben van den
toekomstigen toestand van Duitseh-
land erop aandringen het bedrag
van Duitschland's oorlogsschuld aan
de geallieerden voorgoed vast te stel
len, en in de derde plaats van in
vloedrijke Britsche staatslieden, die
vinden dat de onderteekening door
Duitschland wel eenige concessies
waard wegen» dë groots
heden waartegenover de geallieerden
zouden komen te staan, als Duitsch
land weigerde en enkel lijdelijk ver
zet bood. Men gelooft dat Lloyd,
George zoo onder den indruk is ge
komen van die verschillende argu
menten, dat hij oenige concessies aan
Duitschland bepleit heeft. Men weet
dat Clemenceau volstrekt gekant is te
gen elke verandering en men zegt i
dat hij die meening in den Raad van
Vieren met zijn gewone heftigheid
heeft geuit. Wilson is overtuigd dat
het tractaat zooala het daar ligt in
etrikte overeenstemming is met de
beginselen van recht en billijkheid.
Hij wil zijn instemming niet geven
tot ©enige verandering in de voor
waarden, die met zooveel moeite uit
gewerkt zijn, en ofschoon hij bereid'
is enkele minder beteekenende wijzi
gingen van formules te aanvaarden,
is hij onveranderlijk gekant tegen
eenige tegemoetkoming wat de begin
selen betreft. Orlando', zoo gelooft
men, staat aan den kant van hen, die
meenen dat Duitschland's ondertee
kening wel den prijs van een com
promis waard ia
DB DUJrTÖOKE TEGENiVOOIt-
STELLEN.
De Baad van Vier heeft Woensdag
het onderzoek, van de Duitsche tegen
voorstellen voortgezet,
In het bijzonder heeft de kwestie
van Sileziê de aandacht van den
Raad in beslag genomen. Men weet,
dat men e©nige overigens onbe
langrijke wijzigingen in de bepa
lingen ten opzichte van Sedizië in liet
oog heeft gevat.
Men meent aan de N. R. Ct. te
kunnen verzekeren, dat de Duit-
sellers het antwoord van dc geall'eer-1
den op het Duitsdie tegenontwerp
aanstaanden Dinsdag zullen kunnen
teekenen .Evenwel aal de tormijn,
aan de Duitschers to© to staan, om
een definitief besluit te nemen, stel
lig later dan den löden Juni eindi
gen. Men blijft gelooven, dat de Duit-
schers tenslotte zullen teekenen.
De Manchester Guardian verneemt
uit New-York, dat de Duitsch© tegen
voorstellen daar een goeden indruk
hebben gemaakt. Afgezien van deu
eisch van een volksstemming in Ei-
zas-Louharmgen, het verkrijgen (door
Duitschland) van de mandaten over
hun (vroegere) koloniën en de quaes-
tie van het niet-betaJen van interest
op de ..reparation bonds" wordt het
Duitsche plan. hier door nauwlettende
bestudeerders van den toestand be-
e-chouwd als een volledige aativaar-
ding van do nederlaag en een erken
ning van al hötgene, waarvoor de ge
allieerden hebben gestreden. Een be
drag van 5.000.000.000 pond sterling
wordt in New-York beschouwd als
de uiterste grens van wat Duitsch-
I land ooit hopen kan te zullen kunnen
betalen.
Dit schijnt ook de opvatting te zijn
die de overhand heeft in de AmerL-
kaansche vre«des*lelegatie.
Loviné terechtgesteld.
De Corr. Hoffman meldt officieel:
Het ministerie heeft geen aanleiding
gevonden, aan den communist Euge-
nius Leviné, door het standrechtelij
ke gerecht tc Munchen wegens hoog
verraad ter dood veroordeeld, genade
te verlcenen en zijn straf te verzach
ten. Het besloot hiertoe na alle voor
en tegen begenadiging pleitende fei- j
ten grondig en angstvallig te hebben
onderzocht. Bij de bepaling van de
bote eken is van dit geval rnoest in de
eerste plaats met Leviné's verant
woordelijkheid in haar geheel reke
ning worden gehouden, die er de
meeste schuld aan heeft, dat het te
Munchen tot burgeroorlog js geko
men," ofschoon hij volgens zijl) eigen
zeggen bij de mondelinge behanae-
ling volkomen besefte, dat zijn par-
tij in de toen aanstaande gevechten
tegen de regeeringstroepen het onmo-
I gelijk zou kunnen winnen.
Leviné heeft, naar kan worden aan-
getoond, aanhangers van zijn opvat-
i tingen in den dood gejaagd, zich zelf
echter tijdig voor den beslissendeu
strijd in veiligheid gebracht. Door
hem zijn vele gezinnen niet alleen we
gens ernstige oeconomische schade,
maar ook door het verlies van geest
verwanten in onnoemelijke ellende ge
dompeld.
Leviné is gisterolhtend doodgescho
ten. Van verschillende zijden w erd
aangedrongen om hem niet te loten
dood schieten. De Vorwarts had er
tegen gepleit en ook het Berliner Ta-
geblalt, omdat ze meenden, dat men
de doodstraf niet moest, toepassen en
vooral niet voor een politiek misdrijf,
dat uit overtuiging werd gepleegd.
De Berlijnsche VolLzugsrat had zelfs
met een stolling gedreigd te Berlijn
en misschien in andere plaatsen van
Duitschland als het vonnis zou vol
trokken worden. Dit alles heeft blijk
baar te Munchen geen indruk ge
maakt.
Wet verhoor van den gevangen ge
nomen communist Toller duurde tot
laat in den nacht.
Da Republiek Rijnland.
De „president der republiek Rijn
land" trachtte gisteravond met zijn
nieuwgevormd kabinet door een
„coup de main" bezit te nemen van
de regeering te Wiesbaden. Teneinde
zoo min mogelijk last van ongewensdi
te rustverstoorders of lastig© toeschou
wers te hebben, gebruikte hij voor de
uitvoering van zijn plannen den
vrijen namiddag der ambtenaren, om
in het regeeringsgebouw binnen te
dringen, waarop hij onmiddellijk de
werkkamer van den president In be
slag nam, terwijl de leden van het
kabinet bulten voor de deur op de be
velen van hun meester bleven wach
ten. Als eerste regeeringsdaad gaf hij
bevel de wit-groene vlag (de kleuren
van Rijnland) te hijschen, die hij
reeds uit voorzorg had meegenomen.
Helaas, da&r men den toegang tot het
dak niet kon vinden, moest ongeluk
kigerwijze deze eerste, zoo gewichtige
ambtsdaad van den president onuitge
voerd blijven.
Als een loopend vuurtje ging de
mare van dezen „coup" door de stad,
zoodat zich binnen korten tijd een
groote menigte voor het gebouw ver
zamelde, die door heftige uitdrukkin
gen aan haar verontwaardiging lucht
gaf. Pootige kerels konden het einde
lijk niet langer aanzien; zij drongen
eveneens het huis binnen en begon
nen een zeer levendig gesprek met de
kersversche parlementsleden, dat
daarmede eindigde, dut de heeren mi
nisters een lang niet malsch pak slaag
opliepen, waarbij in het bijzonder de
ministers van justite en van eere-
dienst er slecht afkwamen en zelfs zoo
toegetakeld werden, dat een dokter,
die ter plaats geroepen werd, het
eerste verband moest loggen en daar
na opneming in een ziekenhuis nood
zakelijk bleek. De president der repu
bliek Rijnland, dr. Dorten, ontspring
den dans beter dan hij verdiende; hij
wist zich In liet. gebouw te verschui
len en na een gedwongen verblijf van
drie kwartier wist hij zich door de
vlucht te redden.
Het eigenaardige hierbij is, dat de
Fransche wacht kalm bleef toekijken,
terwijl de commandant van Wiesba
den, Pinot, toen hij te hulp geroepen
werd, verklaarde, dat hij alleen de
taak had, op straat de orde en rust
te handhaven, zoodat hij zich niet in
dc aangelegenheid kon mengen, het
geen natuurlijk een bewijs is voor de
volkomen neutraliteit, die de Fran-
schen in deze geheele geschiedenis
betracht hebben.
De president van de nieuwe Rjjn-
landscae republiek houdt zich althans
te Biebrich op, daar het verblijf te
Wiesbaden door de dreigende houding
der arbeid ere te onveilig is gewor
den. Bij zijn vertrek werd hij begeleid
door twee Fransche officieren.
Volgens de „National Ztg." is
Woensdagmiddag in het Huis van
Afgevaardigden een conferentie ge
houden door leden van de rijksregee-
ring, de Pruisische slaatsregeering
en afgevaardigden uit de bezette rijks
gebieden.
Hel onderwerp der besprekingen
vormden de gebeurtenissen in het
Rijnland en de maatregelen, die ge
nomen moeten worden om daar nan
den toestand het hoofd te kunnen
bieden.De besprekingen waren streng
vertrouwelijk.
Volgens persberichten uit Wiesba
den moet de door dr. Dorten op touw
gezette staatsgreep reeds zijn afge
daan, daar de Franschen hem blijk
"baar niet langer eteunen.
De „plechtige inhuldiging" van den
nieuwen president kon nieit plaats
hebben, daar Dorten onvindbaar was.
De kwestie vaai de Rijnsche repu
bliek zelve is intussclieu volstrekt
niet afgedaan, want majoor Pinot
verklaarde aan vertegenwoordigers
van alle partijen, dat er voor allen
slechts één gehoorzaamheid bestond,
•die jegens de Fransche overheid. Aan
een socialistische deputatie werd ver
klaard, dat de Franschen zich vol
strekt niets om dr. Dorten bekom
merden. Zij, de socialisten, konden
in zijn plaats gerust de regearing over
de Rijnsche republiek aanvaarden.
Het. wortlt volgens de bladen,
steeds duidelijker, dat de eigenlijke
stuwkracht achter deze republiek-ge
dachte gezocht moet worden in de
kringen der grootindustrie.
Naar de Duitsche bladen berichten,
heeft da Berlijnsche advocaat, dr.
Dorten Zondagmiddag aan den En-
gelschen commandant te Keulen het
volgendo telegram gezonden:
Do éerete gedelegeerde van het
Rijnlandsche comité aan den bevel-
voerenden generaal der Britsche
troepen to Keulen:
De gedelegeerden von Rijn-Pruisen,
Oud-Nassau, Rijn-IIesscn en dé Palts,
in overeenstemming met den gebie
denden wensdh, die sedert meer dan
zes maanden door de Rijnlandsche
bevolkingen was geuit en na een te
Wiesbaden, Mainz 'en BpierS gehou
den beraadslaging, proclameerden op
1 Juni de autonomie van de Rijnland-
Bche republiek binnen het Duitsdie
staatsverband. De nieuwe republiek
zal CobJenz tot hoofdstad hebben. De
zetel dor regeering is voorloopig te
Wiesbaden.
Door den wensch bezield, den vrede
met allo krachten te bespoedigen en
elke complicatie te vermijden, ver
zoekt de delegatie de vredesconferen
tie de nieuwe staten, welker statuut
door oen volksstemming zal worden
vastgesteld, zonder meer te erkennen.
Het vaderland getrouw, dat door
een ongehoord ongeluk werd getrof
fen, maar zich bewust van de vreese-
lijko verantwoordelijkheid, die het
Pruisische militarisme op geheel
Duitschland heeft geladen, zoeikt de
nieuwe staat geenerlei uitvluchten
om zich aan de lasten to onttrekken,
die hij de wedergoedmaking van de
aan Frankrijk en België toegebrach
te schade op hem rust.
Met don wensch vrij over zichzelf
te beschikken en vastbesloten zich de
finitief van 't Pruisische militarisme
af tc scheiden, verzoeken de Rijnland
sche bevolkingen den geallieerden en
geassocieerden mogendheden haar
thans en in de toekomst togen de
rancune en de wraakzucht van de
ambtenaren te beschermen. De Rijn
landsche bevolkingen rekenen op de
hulp der mogendheden om haar de
vrijheid bij de verkiezingen te ver
zekeren, die de statuten van de nieu
we republieken zullen vastleggen.
De voorloopige regeering verzoekt
den bevelvoerend en generaal der
Britsche troepen zijn regeering van
de gebeurtenissen, die zich zoo even
hebben voltrokken, kennis te gerven.
(w.g. Dr. DORTEN.
Hoofd der voorloopige regeering.
- Zondag, 1 Juni 1919.
Verspreid nieuws
LANDAUER EN DE COMMUNIS
TEN. De „Freiheit" bevat een me-
dedeeling over de laatste levensda
gen van Landauer, die. naar inen
weet, tijdens den burgeroorlog in
Mfinchen om het leven is gekomen.
Aan het uitroepen van de eerste
Mïinchener Radenrepubliek, hetgeen
van de aanhangers van alle socialis
tische partijen uitging, had ook Lan
dauer deelgenomen. Hij .was met het
commissariaat betreffende den inlich
tingsdienst belast. Na de overrompe
ling van het Beiersche lijfregiment,
den 13en April, waarbij verscheiden
leden van den centralen raad in
hechtenis werden genomen, hield
Landauer zich gedurende eenige da
gen op het platteland verborgen In-
tusschen waren de communisten in
Mönchen aan het bewind gekomen;
Landauer keerde naar Munchen terug
en bood zijn diensten \an het commu
nistisch bewind aan, hetgeen echter
werd geweigerd. Daarop nam Lan
dauer zijn intrek in de woning van
de weduwe van Kurt Eisner en wijdde
zich gedurende den geheelcn tijd van
de communistische heerschappij aan
pub'.icistischen arbeid. Toen het com
munistische uitvoerende comité den
27en April genoodzaakt werd af te
j treden en er uit de bedrijfsraden een
nieuw uitvoerend comité werd geko-
'zen, stelde Landauer zich nogmaals
ter beschikking, Ditmaal werd z n
I medewerking, onder menig voörbe-
I houd echter, aanvaard.
Bij den dreigenden opmarsch der
regeeringstroepen naar Munchen
werd hem door vrienden hulp aange-
j boden om te ontvluchten, doch hij
I weigerde deze. De soldaten troffen
I hem in de bibliotheek van Eisner aan
en namen hem gevangen. Men wilde
i hem aanstonds doodschieten, doch
vrienden wisten te bewerken, dat zijn
zaak eerst zou worden onderzocht.
Hij werd naar Starnberg getranspor
teerd en gelijk bekend is op den weg
naar de gevangenis gefusilleerd of
doodgeslagen. Zijn lijk is in een ge
meenschappelijk graf in Stadlheim
begraven.
DE TOESTAND IN HET OOSTEN.
I Het N. Z. A. meldt, dat de Polen
da laatste dagen troepen concentree-
jTen aan de West-Pruisische grens,
i Hetzelfde bericht spreekt tegen, dat
de Duitsche regeering in het Oosten
omvangrijke militaire maatregelen
neemts
I ROSA LUXEMBURG'S LIJK HER-
i KEND. Het lijk van Rosa Luxein-
burg is door vriendinnen en vroegere
secretaressen definitief geidenüfi
eerd en door den krijgsraad voor dc
teraardebestelling vrijgegevtn.
DE ENGELSCHE KOLEN UITVOER
BEPERKT.
23 MILLIOEN TON PER JAAR.
In het Lagerhuis deelde Auckland
Geddes, volgens Reuter, mede daL
in verband mot de zorgelijke koltn-
voorziening, de uitvoer van steenko
len gedurende 12 maanden van .lUli
a.s. af teruggebracht moet worden
tot 23 inillioen ton.
In 1914 bedroeg de uitvoer 34 mil-
lioen. het jaar daar voor 77 millioen
ton.
Het Tooneel
HET AFGELOOPEN TOONEELSEI-
ZOEN EN DE STADSSCHOUW
BURG.
Na de voorstelling „tot sluiting van
het seizoen", „de laatste" en de „al
lerlaatste voorstelling" is Dr. Willem
Royaards de heksluiter geweest en
heeft hij met ziin Multatuli-avond dat
tooneeiseizoen in werkelijkheid afge
sloten.
Het tooneel te Haarlem stond In het
afgeloopen jaar in het teeken van den
„nieuwen schouwburg". Hierdoor was
er meer dan andere Jaren in on
ze stad een groote belangstelling voor
het tooneel en zeer zeker zou die
belangstelling zich ook hebben geuit
in een verhoogd theaterbezoek, wan
neer de omstandigheden hiertoe meer
hadden meegewerkt. Dit eerste jaar is
voor onzen stadsschouwburg ik
schrijf dit niet als secretaris van de
commissie van beheer, maar als
.trouwste bezoeker" niet gelukkig
_;eweest. De verwachtingen, die de
openingsweek misschien bij velen
heeft gewekt, werden niet vervuld. Na
de druk bezochte feestvoorstellingen
volgden maandea van zoo groote ma
laise, dat bij velen de vraag rees, of
de nieuwe schouwburg nu werkelij.'
wel „in een lang gevoelde behoefte
voorzag". Het bezoek was in die eer
ste maanden zóó gering, dat de be
zoekers soms te teilen waren als kren
ten in een oorlogs-Keretbrood
Maar ieder begreep, dat hieruit nog
allerminst conclusies voor de toe
komst konden worden getrokken. De
tijdsomstandigheden, maar vooral de
Spaansche griep, hielden het publiek
er van terug om uit te gaan, en eerst
na December toen de toestanden
weer meer normaal werden vonden
de Haarlemmers den weg naar den
schouwburg terug.
Maar niet alleen de Spaansche griep
en de revolutie vrees hebben ons stads
theater in dit eerste jaar zwaar ge
handicapt. Er is nog een andere oor
zaak aan te wijzen, die van grooten
invloed is geweest op het schouwburg
bezoek de algemeene malaise op too-
neelgebied en het slappe repertoire
van bijna alle gezelschappen. Zelden
hebben wij zulk een duf en saai too
neeiseizoen meegemaakt als dat, wat
nu achter ons ligt. Zonderen wij het
Hofstad-Tooneel uit en de Nederl.
Opera, die echter bulten onze be
schouwing ligt dan heeft bijna geen
enkele directie ons iets belangrijks ge
bracht. Het was bij allen „de dood
in den pot".
Zelfs Royaards, die anders toch wel
repertoire weet te maken, gaf dit jaar
uitsluitend reprises. Cyrano, De vijf
Frankforters, De Misanthroop, De
vrouw in 't spel, Mijlpalen, De Yio-
liers, De Duivel in de vrouw, Freule-
ken, het waren alle stukken, die
hoe belangrijk dikwijls ook bij het
grootste deel van het publiek al over
bekend waren en na 1 of 2 voorstel
lingen dan ook „uitgezien" bleken te
zijn. Groote series, die een schouw
burgdirecteur de handen doen wrij
ven, ais indertijd bijv. met Mijlpalen,
Lucifer en De Violiers, waren van de
ze stukken niet te verwachten en al
was het bezoek bij de voorstellingen
van Het Tooneel steeds teer bevredi
gend, tot gedrang bij den bureaulist
gaven zij toch heel zelden aanleiding.
Ook orn artistieke redenen iiadden
I wij liever een verfrissching van het re
pertoire bij Royaards gewenscht. Zoo
wel om zijn compositie als om zijn
breedte van opvatting met gelijktij-
oige minutieuze verzorging der de
tails blijft Royaards nog steeds de
meest op den voorgrond tredenden re
gisseur van het groote werk. Wij
hebben het daarom dit jaar als een
gemis gevoeld, dat wij in onzen stads
schouwburg niets nieuws hebben ge
kregen, te meer nu ons de opvoering
van „Faust" door bezwaren van
practischen aard, waarop ik later
nog terug kom moest worden ont-
houden.
iHeyermans leerde eveneens bijna I
uitsluitend op ouden kost. Zonderen
wij „Dageraad" en „De wijze kater"
utt, dan blijven er alleen bekenue
oude stukken over, die ulle reeds eens
of meermalen in den schouwburg aan
den Jansweg waren gegaan. En „De
wijzeK kater" kregen wij hier eerst,
toen het reeds meer dan 100 maal in
Amsterdam was gespeeld en het sei-
Izoen bijna was afgeloopen. Dal liet
van Heyermans verkeerd gezien is om
in Haarlem steeds met afgespeelae
stukken te komen, behoeft nauwelijks
betoog. De belangstelling van het
publiek was doorgaans minimaal en
de weinige menschel! die er kwamen,
werden door den ongezelligen aanblik
van de leege zaal niet opgewekt om
bij volgende voorstellingen van de
Tooneelvereenigmg terug te komen.
Maar al was er voor de opvoerin
gen van de lleijernuins-stukken niet
altijd de belangstelling, die voor de
theaterkas en de ariisten wenschehjk
zou zijn geweest, toch heeft het pu
bliek in Nederland nooit meer belang
gesteld in onzen stadsschouwburg
dan juist door één van zijn werken,
door „Allerzielen".
De Alleiv-ielerMjuaestie was. de
cause célèbre van het seizoen. Zij
heeft ongetwijfeld haar goede rijde
gehad, want dè vraag: censuur of
geen censuur is al was het dan
ook op wat bruske wijze er door
tot oplossing gekomen. De commissie
van beheer zag in, dat censuur de
exploitatie van den stadsscliouwburg
in eon stad als Haarlem onmogelijk
zou maken en do gemeenteraad heeft
zich gelukkig bij deze zienswijze neer
gelegd.
Do Rotterdammers en Het Neder
landse h Tooneel hadden dit jaar al
evenmin een fortuinlijk repertoire.
De opvoering van Beatiys vond in
het begin veel belangstelling, maar
het stuk van Dr. Feiïx Rutten bleek
bij een herhaling voor het publiek
toch niet voldoende aantrekkings
kracht to bezitten.
Aan de opvoering van „Hedda Ga-
bler" die wij aan het Tooneelver-
bond te danken hadden denken wij
met vreugde terug en ook „De Vrouw
der Zee" werd voor mevrouw Tartand
een groot persoonlijk succes. Verder
brachten de Rotterdammers weinig
belangrijks. Oorlogswinst, De eerste
Viool, Zeventien Jaar, en Mama Sans
Géne warten stukken, die wij onmid
dellijk na de opvoering al weer had
den vergeten.
Het Neêrlandsch was nog ongeluk
kiger. Voor de Koninklijke Vereeni-
ging was het een seizoen van mis
lukkingen. In „Hein Roekoe" en „Dg
rechte Lijn" bewonderden wij het
zeer persoonlijke en fijne spel van
Louis Bouwmeester, in „Men kan
nooit weten" waardeerden wij den
artistiek en arbeid van den regisseur
Verkade, maar overigens Is ons van
alle voorstellingen van Het Neder-
landsch Tooneel ln dit seizoen eigen
lijk niets bijgebleven, dat het memo-
reeren waard Is. ,.De Koopman van
Venetië", dat, zoolang Bouwmeester
leeft, elk jaar minstens eenmaal to
Haarlem moest worden gespeeld, kre
gen wij niet te zien.
Het Fransche gezelschap van Péral
verdween na 2 voorstellingen, zeer tot
genoegen van onze directie, die zich
van de verdere experimenten van dit
troepje zeker geen gouden bergen zal
hebben gedroomd
Hadden wij het Hofstad-Toonee! niet
gehad, dan zou dit seizoen al bijzon
der onbelangrijk zijn geweest. Aan
de jonge, frissche kracht van Van
der Lugt Melsert en zijn uitstekend
gezelschap is het te danken, dai wij
althans eenige zeer mooie en aan
trekkelijke voorstellingen hebben ge
had. Van der Lugt Melsert heeft tn
dit seizoen het nieuwe leven op onze
planken gebracht en voor hem was
dan ook zoowel artistiek ais finan
cieel het grootste succes weggelegd.
„Femina", „Heerenmode" en „Lente"
werden 8 maal voor stampvolle za
len gegeven. En ook bij de opvoerin
gen van andere stukken, die slechts
éénmaal gingen zooais Mijn en
Dijn, Betty, Het Huwelijk van een
Oranje-Prinses, Ecine Vera, De
Blauwvos en Levensstxoomingen -
waardeerden wij bij dit gozelscliap
steeds weer opnieuw het fijn-afge
stemde ensemblespel, den artistieken
zin 'U de frisschheid der Jeuc
Over onzen stadsschouwburg en
zijn toekomst, zooals ik die zie. in
een volgend artikel
J. B. SCHUIL.
4rr. Rechtbank
Ook Donderdagmiddag dienden
slechts ©enige kleine zaken.
'Legen H. B. een 19-jarigen arbeider
uit dc Haarlemmermeer, die aldaar
zich een aantal gonjezakken had toe
geëigend werd 1 maand gevangenis
straf gevorderd.
Dezelfde straf hoorde legen zich
vorderen B. N. een stoker uit Zaan
dam, die aldaar uit 't gebouw van de
Centrale Keuken 30 pakken normaal
margarine had weggenomen.
L. D. en G. v. L., onderscheidenlijk
als chef-kok en kok aan die inrich
ting hadden van N. van de opbrengst
van de gestolen margarine geld aan
genomen.
Tegen hen werd eveneens ieder 1
maand gerequircerd.
Pers-Uverztcht
OVER BURGEMEESTERSBENOE
MINGEN. Mr J. B. I:
in de Maasbode:
Te Haarlem is dan eindelijk de lieer
Maarschalk (C. H.) benoemd. Verre
van ons om op deze benoeming iets
aan te merken opzichïens den per
soon van den nieuwen burgemeester,
dien wij onbevooroordeeld willen
ontvangen en steunen jn zijn zwaren
arbeid.
Ons bevreemdt echter de keuze der
richting waar de C H. partij te Haar
lem een der kleinste partijen is, met
één vertegenwoordiger in den Raad
van 33,
Men heeft de twee groote part ;cn
gepasseerd, de S. D. A. P. en da
R. K.
Moeten wij hieruit besluiten dat
teruggekomen is op een meer en me r
in zwang komend stelsel bij burge
meestersbenoemingen, om nl. te let
ten op de partijverhoudingen in de
Feuilleton
UIT HET LEVEN VAN GEOFFREY
GILL,
Detective
door IVANS.
10)
Wat mijn vrouw betooft, beloof
ik zeide ik, wel 'n beetje theatraal.
Trouwens hier gaf ik toe aan
een invallende gedachte, een kwaal
waaraan ik meer lijdende ben ik
begrijp nu volkomen, waarom u dat
gevraagd hebt.
WutHij keek mij met ver
schrikte oogen aan on zijn gezicht
wprri bleek.
De Graaf heeft ons de geschiede
nis van Istvén Csadanyi verteld
vervolgde ik, hoewel eehigszins ont
steld over het effect, dat ik teweeg
bracht, Hij zou allicht gedacht
hebben, dat uw vrouw het spook van
Vöröshegv gezien had. En dat zou
immers een sterfgeval in zijn familie
voorspellen?
Béla Keiler bleef mij een oogenblik
*irak aankijken.
Juist! zei hij toen kortaf. En
met groote passen liep hij verder om
Majoor Curtis in te halen, Muud en
mij opnieuw vele schreden achter
zich latende.
HOOFDSTUK V.
G. G.
Er is van het overige van dien dag
weinig te vertellen. In en ora het slot
hcerschte bedrijvig leven: men maak
te de voorbereidselen voor het foxst
van den wijnoogst, dat op den volgen
den dag gesteld was. Tegen den avond
keerde overal de rust weder eri na
het a vod den aal hadden ook wij be-,
hoefte spoedig ter ruste te gaau.
Toen wij op onze kamer kwamen,
vonden we daar een paar nieuwe
Duitsch-Iiongaarsche couranten, een
vriendelijke attentie van onzen gast
heer. Het was betrekkelijk nog vroeg
tien uur ongeveer zoodat wij
ons ieder in een fauteuil zetten on
weldra verdiept waren in de lectuur
van wat er um ons in de wereld go-
beurde.
Er hcerschte in de kamor diepe
stille. Het ranm stond open en de
nachtlucht, na den praehtigen dag
nog niet te koe! in dit seizoen, drong
de kamer binnen. Terwijl ik las be
kroop mij een gevoel van groot wel
behagen; ik was tevreden met mijn
omgeving, tevreden met mijn lot. Ik
had 'n lieve vrouw, prettig werk,
veel geld. Mijn leven was, wat men
pleegt te noemen „gevuld"; interes
sant werk, afgewisseld door aangena
me perioden van reizen en rust. Zoo
peinsde ik, genoeglijk in mijn fauteuil
geleund. Béla Keiler, Imre de
Czigény, zelfs Majoor Curtis schenen
héél ver af.
Op ©ons kwam er iete door het open
raam naar binnen vliegen en viel op
den vloer, juist tusschcn mijn vrouw
en mij in. Ik schrikte op en onze
oogen ontmoetten elkander. Het vol
gende oogenblik stond ik aan liet ven
ster, uuur hoe ik ook in den helderen
nacht tuurde, er was niets tc zien.
Intusschen had Mand het voorwerp
opgeraapt, dat tusschen ons in geval
len was. Hot was een vrij groote
steen met een stukje papier cr stevig
omheen gebonden. Op het papier ston
den lettere.
Toen we het losgemaakt hadden,
bleek ons, dat het een Engelsch brief
je was, aan mij gericht.
Wij lazen: „Willyl Om één uur in
het slotpark bij den achtermuur. Het
poortje tegenover de brug is open.
Dringend! G. G."
Eindelijk! zeide ik, uit den
grond mijns harten.
Maud lachte even om deze ontboe
zeming. Toen werd ze ernstig.
Ik wilde, dat wc hier niet geko
men waren zeide ze.
Integendeel, ons bezoek begint
nu werkelijk belangwekkend te wor
den! meende ik.
Een kwestie van smaak! ant
woordde Maud. Ik, voor mij, bon
moe en zou 't liefst naai- bed gaan.
Als jij liever in het holst van den
nacht door slotparken wandelt, moet
ik zeggen, dat we hemelsbreed van
smaak verschillenAlthans op dit
punt! voegde zij or glimlachend
aan toe.
Op zichzelf heeft zoo'n wandeling
ook voor mij niets uanlokkelijks
zei ik. Maai- nu het er om gaat,
te welen te komen wat G. G. hier
eigenlijk uitvoert
JuistI Niets anders dan nieuws
gierigheid! lachte Maud, en toen pa
rodieerde zij mijn „eindolijk!" zóó ko
misch, dat wc beiden in lachen uit
barstten.
Om één uur was ik bij den achter
muur. Ik had het elotpoortje inder
daad open gevonden; de grendel was
er van binnen ufgeschoven. Ik behoef
de niet lang te wachten. Uit hot don
ker van een reusachtige boomgroep
scheidde zich een gestalte af. Het was
G. G., maar nu in zijn werkelijke ge
daante; gladgeschoren, met 'n vasten
mond, staalblauwe oogen en kortge
knipt haar, dat aan de slapen mooi
begon te grijzen.
Majoor Curtis heeft zich ver
momd, zooals je ziet' zeide hij, ter
wijl liij mij hartelijk de lu .id drukte.'
Die verdienstelijke Engeische offi
cier zou niet graag midden in den
nacht zwervende morden aangetrof
fen daarom bedient hij zich van
mijn gedaante.
En toch laat hij mij het gevaar
loopen, op dit ongebruikelijke uur als
Mr. Hendriks herkend te worden
zei ik.
Geen nood, Willy! Niemand zal
ons zien. Maar al was dat wèl het
geval, dan zou 't wel eens kunnen
gebeuren, dal ze mij voor een geheim
zin nigen onbekende en jou voor G. ti.
aanzagen.
Ik begrijp je niet! zei ik, c-n
ik maakte onwillekeurig een gebaar,
alsof ik mijn hoofd met beide handen
wilde vastgrijpen. Wat de detective
gezegd had, scheen mij pure onzin.
Kom, Willy! hernam hij.
Laat den moed niet zakken en twijfel
vooral niet aan de verstandelijke ver
mogens van je ouden vriend. Je hebt
Je vandaag geweldig over mij geër
gerd, cn ik voel zelf wel, dat ik Je
een explicatie schuldig ben. Kun je je
een beteren tijd en plaats daarvoor
denken dan in eon najaarsnacht op
den top eens heuvels?
G. G. was nog altijd-de oude: spot
tend, soms wat scherp en vol aad
solenl
Tijd en plaats laten wel wat te
•nschen over antwoordde ik.
Maar ik ben bereid je te vergeven,
dat je geen betere hebt uitgekozen,
meer je me nu eindelijk eens mee
deelt, hoe jp hier in hemelsnaam uit
de lucht bent komen vallen.
Dat is 'n korte, maar 'n interes
sante geschiedenis zei G. G.
Weet je, wie Aartshertog Karei Au-
gist is?
Is dat niet 'n achterneef van
den Keizer?
Juist! Maar in Hong:u:ije moet j$
over den Koning spreken, Willy!
De Aartshertog is getrouwd met i'rin
ses Ziska van Montenegro. Vijf jaar
geleden is hun kindje, toen 'n jonge
tje van 'n jaar of tw4ee, plotseling v r-
dwenen. Herinner je je dal niet meer,
Willy? De couranten hebben er vol
ovcr gestaan. Het bedjv werd 's c h-
tends leeg gevonden en alle nasporin-
"gen bleven vergcefsch.
Ja, ik herinner mij wel zoo .ets.
Maar wat heeft dat met jouw hicr-zijn
te maken?
Geduld, Wllly, geduld! Wat ik ja
nu vertellen zal, heeft niet Sn de cou
ranten gestaan. Het is zelfs een iep
geheim, maar Jiet is noodlg, dat je
het weet. Men heeft uit het verdwij
nen van dit kind ©cn middel gemaakt
om den ouders geld af te persen.
(Wordt vervolgd.)
