Van onzen reizenden Redacteur
HstapooK van Vöröshegy
HAARLEM'S DAGBLAD
ItOENS-Ad 18 JUNI 1918 TWEEDE BLAD
(Derde reeks.)
69
Over aardbeien.
Ate ge bij 't ontbijt, op de koffie
tafel, of bij de avondboterham bet
schaaltje vol gloeiend-roode zomer
vruchten ziet staan, met de gele din-
gies smadelijk pitjes genoemd en
desondanks toch de eigenlijke vrucht,
die zich vasthoudt in de putjes van
den prolsig gezwollen vurigen bloem
bodem, het rood©, dat maar schijn-
vrucht is, dan bekommert go u
niei om deze tusschen streepjes ge
plaatste botanische fineese, evenmin,
als ge er aan denkt, hoe er toch wel
een heel gedoente aan is, vóór ge het
zoet-geurige oöfi op uw tafel hebt
Btaan.
'k Wil u niet vermoeien met een
beeld te schetsen van het nijvere,
zwoegig-slavige leven daar in mid
zomer op de uitgestrekte velden, waar
Beverwijk, Heilo en Castricum de
middelpunten zijn. Hoe daar van
zonrijzen tot zondalen toe de plukkers
bezig zijn met het oogsten van deze
vrucht, die al de zonnestraling in zich
gecondenseerd schijnt te hebben en
nu maar tusschen het groen van 't
Elantje staat te vlammen in de felheid
ar er kleur. Quéridö's boek heeft er
een epos van gemaakt, 'k Wil een
meer nuchter verhaal vertellen, hoe
de aardbeien verhandeld worden.
Daarover ben 'k eens gaan praten
met een der groote exporteurs te Be
verwijk, een der leden van do firma
Maters, dio haar bedrijf in den polder
heeft. Langs de Meerstraat, die vlak
bij 't station Beverwijk begint en do
hartader is van den aardbeienhandel,
kom je over de spoorbaan den polder
in. Op een uitgestrekt terrein, zie je
de lage gebouwen, waai- in den zomer
tijd liet drukke bedrijf zijn centrum
vindt. Dan wordt'er tot laat in den
nacht, tot één, twee uur toe gewerkt,
om de papieren in orde te maken,
want die moeten des nachts nog weg
met de zendingen mee of haar ach
terna. Op het terrein heeft de firma
ook iiaar conservanfabriek „Bever
wijk", waAr de aardbei tot jam wordt.
Want Bevorwijk kweekt niet alleen
aardbeien en verhandelt die, een deel
yvordt er ook verwerkt in de drie
jarufabrieken hier ter plaatse.
Maar het zijn niet de gebouwtjes
die je aandacht het meest trekken,
als je langs het terrein aan de Lelie
straat loopt. Dat doen de uitgestrekte
rijen vaten, de z.g. tierces, die je een
oogenblik doen denken, dat je bij
een opslagterrein van een oliepakhuis
bent. Wa'ir ienen die vaten voor?
vraag je je af.
De lieer Maters lichtte me in,, dat
de oorlog het veroorzaakt heë-ft, dat
de aardbeien eenige jaren lang in va
ten naar Duitschland werden gezon
den. Met vertraagde verkeer maakte
het nl. noodzaketijk, om de aard
beien te conserveeren met een zwavel
houdende stof en dit kon niet anders,
of men moest de vruchten in gesloten
vaten verpakken.
ui gewonen lijd gaat dit heel an
ders. voor de crisis tot de wijziging
in verzending noodzaakte, gingen de
aardbeien per slof naar 't buiten
land. Ue lezer weet wel, dat zoo'n
slof niet dezelfde ls als het onoma-
topaeisch synoniem voor den huiselij-
ken pantoffel die inderdaad door haar
hakioosheid wel slof-slof kan doen,
doch de naam is van het aardige
spanen mandje, dat mot een hengsel-
tje er aan, zoo koket kan doen in uit
stalling van een fruitwinkel in de
6tad en dat uitlokt, om gehaakt te
worden aan ren arm van een aardig
winkelend ifieiske.
En i wel grappige van het geval is,
dat de sloffen voor de verzending van
de aardbeien, waarvan het overgroot©
deel in normale tijdon naar Duitsch
land gaat. eerst moeten komen uit...
Duitschland.
Bevorderaar van Nederlandsch fa
brikaat, frons uw voorhoofd niet al
te erg, want de Nederlandsche nij
verheid maakt wel zulke mandjes,
maar tot-nog-toe heeft zij het moeten
afleggen tegen de Duitsche mededin
gers. Maar dat is niet, omdat men
daar 't vlechtwerk beter verstaat,
maai' 't dennenhout uit het Schwarz-
wald, waai' de beste sloffen worden
gemaakt, schijnt er zich beter voor te
kfcnen. In den winter gaan de boere-
jongens daar met het haalmes het
boscli in en snijden er zoo de lange
soepele spanen van boven tot bene
den van den stam. Het plaatsje Lau-
ter is bekend xan de fijne exemplaren
mot het mooie groene randje, dat men
ook in de stad dikwijls ziet. Voor de
B e v e r w ij k,
Dinsdagavond.
Amsterdamsche markt vult men te
Beverwijk nog wei tte cilindervormige
teen en mandjes, die je ook wel te
Haarlem zaagt, als de venter des
zomersavotida zijn kreet van „dubbel
de mande met arebeien" in de straten
liet hooren, welke manden in den
loop der jaren, in weerwil van haar
z.g. „dubbelheid" in tegenstelling met
den prijs, dien ie er voor betalen
moest, steeds smaller en lager wer
den...
Nu komt ook hier de slof meer in
zwang en die heeft ten minste het
voordeel, dat ze een vaste maat heeft.
I Wie een slof aardbeien koopt, kan
er van op aan, dat hij 3 K.G. koopt.
De sloffen worden op 't land ge-
vuld en in lagen van vier of vijf hoog
i wel op den wagen gestouwd, haaks op
elkaar geplaatst, als een vastgestapel-
de tas steenen. Zoo gaat de wagen
naar het veiüngsgebouw, volgons ae
moderne wijze van verhandelen.
Vroeger ging het anders. Dan ver
Jkocht de tuinder, of te wel kweeker,
de aardbeien direct aan den expor
teur, of aan andere tussohenperso-
nen. die voor de verdere verhande
ling zorgden. Sedert een jaar of 8 is
daarin een belangrijke verandering
(ge.M Luen, door de oprichting van
veifcciiiLlende veiliiigsvcrconigmgcn.
j Het begon er mee, dat een aantal
I exporteurs zich combineerden in
gezelschap van een bankier, die voor
i het kapitaal zorgde, en samen een
veiiingsvereeniging oprichtten. Daar
na volgden een aantal Roomsch-
bva'üholieke tuinders, die de R. K.
Tuindersvereeniging Kennemerland
stichtten. In het begin verkocht deze
vereeniging de aardbeien, maar nu
veilt ze zoowel de groenten als de
•vruchten. Dit voorbeeld werd weer
gevolgd door de Coöperatieve Tuin-
bouwvereen'iging Vrije Groenten- en
Fruitveiling Beverwijk, een neutrale
organisatie waarvan ook een aantal
iRoomsch Katholieke kweekers lid
gijn, hoewel de meesten ln hun ver
eeniging „Kennemerland" -vereenigd
zijn. Dan zijn er ook nog vellingen
opgericht te Castricum en Hêilo, ook
twee middenpunten van het aardbeien
gebied.
Het veiligwezen heeft al heel
wat verandering in den handel g«-
ibracht Vroeger gingen de wagens
met aardbeien naar de waggons,
waar de exporteur de zendingen deed
wegen. Kr was dan voortdurend
kwestie over het gewicht. Dii is nu
lieelemaal uit. De heer C. Mateis is
op het denkbeeld gekomen een auto-
I matisch weegtoestel te construeeren,
dat eerst door de firma geëxploiteerd
Iwerd, maar nu aan de veiling ver-
kocht is. Om een gemakkelijke en se
cure weging mogelijk te maken, zijn
nu alle aardbeien wagens voorzien
van een horizontaal raam met dwars-
latten, waarop de sloffen aardbeien
worden gestapeld. De geladen wagen
rijdt onder het weegtoestel waarvan
de vier kettingen bevestigd worden
laan de vier hoekpunten van het lat-
tenraaan. Ken druk op een knop en
een elect risch© motor hijscht de ge
heel e lading van den wagen, waar
na ze gewogtn wordt. In het toestel
wordt een kaartje gedrukt met een
getal aangevende het gewicht van de
wagenvracht. Op deze wijze is alle
verschil van meening over de hoe
veelheid der aangebrachte aardbeien
niitgesloten. Het toeetel is de onfeil
bare weger tegen wiens uitspraak
niemand in verzet komt.
Is het gewicht bekend, dan gaat
het raam met aardbeien verder voor
bij een tribune, waarop de veilingbe
zoekers zi'ten. Dezen hebben daar 't
volle gezicht op den koop en kunnen
dus volkomen over soort en hoeda
nigheid oordeelen. Ie het oogenblik
van den schouw voorbij, dan begint
het mijntoestel z'n werk.
Dat bestaat uit een klok, waarop
de cijfers den prijs van de aard
beien aangeven. De wijzer gaat aan
't loopen, beginnend bij f '1, steeds
lager prijs vijzend, totdat de gega
digde op die tribune den wijzer doet
Stilstaan. De klok is namelijk door
éleclrieche 'draden verbonden met de
tribune, waar elk bezoeker z'n elec-
trischen knop voor zich heeft. Ken
druk op den knop en de wijzer staat
stil! 't Toestel wijst dus onfeilbaar uit
wie de kooper is.
De veiling kan door deze regeling
zonder veel rumoer en zonder eenige
kwestie verloopen. Kn de exporteurs
zitten kalm op het kantoor. Telefo
nische berichten houden hen' op de
hoogte van den gang van den prijs.
Wn van het kantoor uit geven ze op
bracht tot koopen.
Sommigen koopen alleen als de
prii6 daalt. Ook de cori6ervenfabrie-
ken koopen vaak, als de prijs de
laagte ln gaat .omdat zij bij het koo
pen ook niet aan een dag gebonden
feun en dus niet voortdurend
behoeven te leveren.
De drukste tijd komt
nu weer aan, de tijd van de z.g.
campagne. Dit jaar begint die waar
schijnlijk tusschen 21 en 28 Juni. Ge
woonlijk begint de campagne tus-
«sclhen 16 en 21 Juut en duurt dan
eenige weken.
Op 'die manier wordt nu elk jaar 'n
'groot deel van den oogst in de aard-
beienstreek, die ©en 5 tot 6 milllicen
K.G. aardbeien bedraagt, verkocht.
Vat stellig wel een omzet van een
paar mtllioen gulden bedraagt, een
cijfer, dat wel bewijst welk een be
langrijke beslaansbron de aardbeien-
kweekerij voor den streek Ls.
ZooaJé reeds werd opgemerkt was
Duitschl. in den normalen tijd en ook
in de oórlogspjaren nog de voornaam
ste afnemer. 70 pet. van de teelt ging
naar Duitschland. Ben klein deel
maar vond zijn weg naar Engeland.
In 1917 werd nog 2 1/2 millioen K.G.
naar Duitschland verkocht. 1 1/2
millioen K.G. bleef in ons land, zoo
dat er hier ook nog wel een aardbei
tje gegeten is. De oorlogsjaren heb
ben natuurlijk ook voor den aard-
beienhandel moeilijkheden opgele
verd. De handel was niet vrii meer
en de firma Maters kreeg de zorg
voor de geheele verzending. Soms
waren er dagen, dat er 60 wag
gons werden verzonden.
Op zulke drukke dagen is men na-
i tuurlijk met man en macht in de weer.
Nu is de handel weer vrij, maar tot
i vóór eenige weken zag 'i er nog don-
kcr uit voor de aardbeienstreek,
want 't was bekend, dat de Duitsche
regeering den invoer van z.g. zacht
fruit verboden had. De regeering oor
deelde n.l., van haar standpunt niet
ten onrechte, dat uitscbland gewoon
I fruit genoeg heeft en in deze tijden
1 geen behoefte heeft aan het z.g. weel
I de-ooft. De Duitsche regeering geeft
daarom de voorkeur aan het nOOpen.
van vet, cacao, eieren, boter en kaas.
dat meer noodig is. Bovendien, voor
't koopen in 't buitenland is goud noo
dig, daarvoor kan je mei papieren
marken niet uit. En 't is te begrijpen,
dat men bij onze Oosterburen zuinig i
op T beetje goud, dat er nog is. De
stemming te Beverwijk en omgeving I
was dan ook zeer gedrukt. Want al j
voelt men er veel voor, om des land-
genoot goedkoope aardbeien te laten
eten, aJs de geheele productie .n 't
land moest afgezet worden, dat is dus
wel vier maal zooveel dan ons land ge
woonlijk opeet, zou de prijs natuurlijk
ontzaglijk dalen, 't geen op een débè,-
clc voor de aardbeienstreek zou >.un
nen uitioopen. Gelukkig is er een licht
straaltje. Er is kans op, dat althans
t bezette gebied in Duitschland aard
beien zal afnemen en dun schijnt En
geland van plan te zijn, om inge
maakte aardbeien in vaten af te ne
men. Zeker is dit niet, maar een
groote firma, die te Eist en te mon
den haar leden heeft, laat opslag
terreinen in orde maken, een komt
ex reeds een vleugje van opleving. In
Duitschland en Engel, zijn de verte-
genw. der exporteurs bezig om
de zaken een zoo gunstig mogelijke
wending te doen nemen maar wat 't
laatste land betreft, schijnt 't zaken
doen, in aardbeien althans, niet zoo
gemakkelijk te gaan. De Duitschers
koopen te Beverwijk en betalen aaat,
de Engelschen echter willen eerst ae
aardbeien in hun land hebben en dan
pais betalen, naar "t geen de zendin
gen hun waard zijn. Daar gaan de
exporteurs niet gaarne op in.
Van de tien keer, vertelde de feer
Maters me, kan je 't negen keer heb
ben, dat de boel goed overkomt, maar
den tienden keer heb je 't wel eens,
dat de aardbeien door 't weer of door
andere omstandigheden, minder goed
tegen de reis kunnen en dan heb je
een strop, die 't bedrijf niet leiden
1 kan. Daarom houdt men liever als
regel: „hier verkoopen en hier beta
len", Door de droogte van de laatste
weken staat de oogst er niet zoo
gunstig voor, als hij zich eenigen tijd
geleden wel aan het zien. De aard-
(bei heeft veel vocht noodig en die is
er niet voldoende althans niet op de
hooge gronden in de omgeving van
Heemskerk. De vrucht in de lage
duinpannen bij Wijk' aan öuln
staat er evenwel beter voor.
De prijs voor 't binnenland zal ook
wel niet laag zijn. 't Vorig Jaar be
taalde Duitschland 50 cents per K.G.
en 't binnenland 35 cent6. 't Binnen
land wil in den regel de mooiste par
tijen hebben en dan moet het er voor
betalen. Dit jaar zal het binnenland
dus ook wel een 31, 32 cents per K G.
betalen, zoodat de aardbeien te Haar
lem enz. door de vracht en verdere on
kosten, wel op een 40 tot 50 cents per
K.G. zullen komen. We zullen dus wel
een 25 cents per pond moeten betalen,
dit jaar. De tijden, dat je een pond
aardbeien kocht voor 8 cents komen
zeker niet meer terug goede, oude
tijd! en in elk geval zal zich het
geval van Juli 1914, toen, onder den
invloed der oorlogsgeruchten de sap
pige vrucht voor 5 cents per pond van
de hand ging, niet meer herhalen.
Ook de Jucunda (of Amazone), wel
ke soort van aardbeien Beverwijk en
omstreken in hoofdzaak oplevert,
gaat dUs met de algemeene prijsstij
ging mee.
Maar ook haar voorgangster de
vroege soorten, de „vroege wijkers"
en „zoete Fransjes", die we in de ste
den eten vóór daar de intocht van
„de" aardbei de Jucunda begint, zijn
niet goedkoop.
lil Zwitserland tijdens
de Jaarbeurs.
IL
Den volgenden dag. 30 April, was
h©t „Holliindertag
Overal op de Mesee en in de ho
tels waren groote kaarten opgeiian-
gen waarop de Nederlanders u.tge-
noodigd werden aan de feestelijkhe
den te hunner eer deel te nemen. In
'den trein, hadden wij reeds het 'pro
gram daarvoor ontvangen.
Om 10 uur des morgens werden wij
•door het bestuur der Jaarbeurs
plechtig ontvangen met een toe
spraak van den directeur, dr. Meijle,
welke door den lieer Graadt van Rog
gen beantwoord werd.
In het „Stadtkasino" werd ons
om 12 uur een middagmaal aangebo
den door de Kamer van Koophandel
te Bazel, de Zwitsersche Mustermes-
se, de Vereeniging voor de vaart op
den Boven-Rijc en de Bazeteche leden
der Nederlandsche Kamer van
Koophandel waarbij natuurlijk
verschillende toasten door allerlei
autoriteiten werden uitgebracht.
Des middags 4.30 volgde daarop
de officieele ontvangst door de regee-
■rihg van de stad en het kanton Ba
zel op het stadhune, waar de presi
dent dee „Reglerungsrates" dr. A.
Tmhof, een redevoering hield, welke
beantwoord werd door verschillende
sprekers waaronder ook onze go-
zant in Zwitserland, jhr. Van Pan-
huijs.
Deze bijeenkomst werd gehouden
"in een prachtige zaal waar gewoon
lijk de vergaderingen van den kan
tonnale® raad gehouden worden. De
Vanden zijn versierd met tafereel en
uit de vaderlaiidsche geschiedenis
van Zwitserland. Naast het spreek
gestoelte stonden twee boden in een
geheel eigenaardig costuum, ge-
"kleed met manteljassen die aan den
rechter kant van zwart en aan den
"linker kant van wit laken waren,
steken op het hoofd, staven in dc
ihand en reusachtige insigno6 op de
borst.
Alle toespraken. die gehouden
werden, ademden denzelfdeu geest er.
"wezen op de groote overeenkomst
'tusschen Zwitserland en Nederland,
wat betreft onze historie zoowel als
onze vrijheidsliefde. Op den voor
grond trad vooral de wensch der
Zwitsers, om de verbinding met de
zee langs den Rijn tot stand te bren
gen. Blijkbaar heeft de ondervinding
aijden3 den oorlog de hoop doen ie
■vendig worden, dat men zich op die
■wijze in tijden van nood van levens
behoeften enzoovoorts kan voorzien.
Na afloop dezer plechtigheid wer
den wij in een eveneens prachtige ne
ven zaal geleid, waar zulk een keur
van spijzen, fijne wijnen en dure si
garen voor one gereed stonden, als
men zelden ziet.
Des avonds 7.30 werd ter eere van
dé Nederlanders een ©xtra voorstel
ling gegeven van de opera „Alda"
van Verdi.
Dit dit alles blijkt ten duidelijkste
dat wij met bijzondere onderschei
ding ontvangen werden. Voor de
Skandinaviérs, die den volgenden
dag aankwamen, was lang zooveel
werk niet gemaakt.
Wat nu de jaarbeurs zelf betreft
kan ik mededeelen, dat zij weder
1 gehouden w©rd op hetzelfde terrein
:als het vórige Jaar, hetwelk grénst
aan het oude Badensche spoorweg
station. Waar echter de oppervlakte
in 1918 9000 vierkante Meter be-
'.-.loeg, was dat nu tot 17000 viark.
M. uitgebreid. Varied en jaar waren
er 990 deelnemers en nu 1387. In
'1921 hoopt men een definitief gebouw
voor de Mustermesse te bezitten
waarvoor reeds piUiioeo francs
door de regeering beschikbaar is ge
steld.
D© tentoongestelde artikelen gele
ken veel op die welke in 1918 te
zien C waren. Alleen "waren er mindei
„Ereatawaren" zooals houten schoen
zolen en dergaiijke. De geweven goe
deren, zijde, kant en dergelijke, wa
ren in grooten getale aanwezig, even
als machinerieën, Horloges ontbra
ken wel niet geheel, maar waren toch
betrekkelijk glecht vertegenwoordigd.
Van speelgoed en gummi-artikelen
was een vrij groote hoeveelheid ge-
lint op de jas, die dronken langs der-
weg liepen en op echte dronkemans
manier schreeuwden en joelden.
De socialisten treden daar ook an-
ders op dan hier. Toen ik dien avond
aan het hoofdstation aankwam, reed
er geen enkele tram en moest ik met
mijn bagage naar mijn ver verwijderd
hotel loopen. De conducteurs en wa-
genveerders, evenals de postbeamb
ten, hadden eenvoudig gestaakt, ora
den lsten Mei te vieren.
Electriciteil heeft men in Zwitser»
land meer dan voldoende, door de tur
bines die door het sterk stroomend
water en de watervallen bewogen wor
den. Trams vindt men dan ook n
schier elke stad in menigte. Het
treinverkeer is echter zeer slecht.
Geen enkele sneltrein rijdt er en des
Zondags rijdem er in het geheel geen
treinen. Dat was vóór den oorlog an-
ders. Toen kon men in weinige uren
groote afstanden afleggen.
Daar de treinen op mijn reizen in
de buurt van Bazel bij elke stopplaats
stilhielden, had ik gelegenheid
exposeerd. Bepaald nieuwe artikelen kf*. Publiek goed op te nemen. Op die
kleine plaatsen in het Jura-gebled zijn
vele steenhouwerswerkplaatsen, waar
de steen uit de rotsen gehouwen, da
deljjk verwerkt wordt. De arbeiden
in aezen tak van bedrijf zien er bij
zonder slordig uit, dragen ongepoelsts
schoenen, vuile kleederen en maken,
ook door hun ongekamde haren en
doorgezakte knieën, een indruk van
onverschilligheid. Inderdaad, werklie
den en kinderen uit dien stand zien
vond ik niet; alleen een nieuw soort
electri&cbe kachels, welke Ln zooverre
beter waren dan de bestaande, dat zij
meer warmt© uitstraalden en minder
stroom koetten.
Ten aanzien van den toestand op
tbandetegebied bemerkte ik. dat er
Weel gelijkenis bestaat tusschen ons
'land en Zwitserland, De koopers van
'allen stand koopen niet veel, men is
Naugstig en voorzichtig, daar men
niet weet of de prijzen der artikelen
«uilen dalen of niet- De Zwiisereche
andbouwers hadden geen voorfleelig
•jaar en maken prijzen voor hun pro
ducten die in geen goede verhouding
Vstoan tot de onkosten.
In verband hiermede wijs ik er in
thet voorbijgaan op, dat h©t er met
'den Zwitserschen veestapel slecht
""uitziet. Men heeft daar niet, zooals
Ibij ons, vleeschlooze maanden ge
lhad, maar het vee. wegens h©t ont
breken van gewoon- en krachtvoer,
veel afgeslacht. Dientengevolge hie-
Vien de kranten, toen ik ln Zwiteer-
\land was. noodkreten aan, en schre
ven zelfs over een mogelijke catastro
phe op dit gebied. De tijd van over
vloed van vieesch en vet is dan ook
voorbij en men begint daar te lande
niet vleeschlooze dagen en weken, ter
"Wijl di© hier ui Nederland voorbij
xijn.
Behalve op het gebied van land
bouw en veeteelt, ziet het er ook in
\menig ander opzicht minder gunstig
-)ult dan bij ons De economische toe-
tetand is van dien aard dat de goud-
dekkingen van 't geldswaardig papier
zeer gering is, zoodat zij die gouden
ten zilveren voorwerpon en horloge-
Tkasten vervaardigen, niet voldoende
Tv an dit metaal kunnen voorzien wor
den. Een natuurlijk gevolg hiervan
is. dat o.a. de gouden en zilveren
horloges zeer schaarsch en duur zul
len worden.
Daartegenover staat echter dat de
uitvoer, vooral door Duitschland
S-eei gemakkelijker ie geworden dan
Vroeger. Alleen in de texliel-mjver
beid klaagde men over de groot©
^moeilijkheden die de S. 8. S. (die de
zelfde functie heeft als de N'. O. T.
"bij ons) aan den uitvoer van hun ar-
'likelen in den weg legde Ook vragen
feommige landen, die niet meer met
Duitschland te maken willen hebben,
of Zwitserland niet in de behoefte
aan allerlei artikelen kan voor
uien.
De meening van gezaghebbende
beoordeelaars van handeJ en nijver-
jlieid. die ik sprak, woe duö niet on
verdeeld gunstig.
Des Maandags, den oden Mei, ver
liet ik met mijn reisgezel Zwitser,
land. Wij maakten dus geen gebruik
van de gelegenheid, die door het be
stuur der Utrechteche Jaarbeurs ge
opend was om gezamenlijk den terug
tocht te aanvaarden.
Vóór ik nu verhaal wat wij in
Duitschland ondervonden, moet ik nog
even melding maken van het feit, dat
bij gelegenheid van den maaltijd in
Bazel een der onzen een toast uit
bracht op den heer Graadt van Rog
gen en hem onder toejuiching van de
aanwezige reisgenooten, den dank
bracht voor de schitterende leiding,
iiij had voor ons gezorgd als een va
der voor zijn kinderen. Toen uc an
dere reizigers, nadat zij den vorigeri
dag eerst nog ln Zürich gefuifd had
den, aen lOden Mei terugkeerden, bo
den zij hem een gouden Alptna pols
horloge met inscriptie aan als aan
denken, hetgeen door hem met inge
nomenheid aanvaard werd.
Onze terugreis, die wij, zooals ik
schreef, op eigen gelegenheid onder
namen, was reeds dadelijk moeilijker
dan de heenreis. Wil moesten, nadat
wij eerst onzen pas hadden luten af-
teekenen bij den Duitschen consul, per
auto rijden naar Otterbach, waar wij
veel strenger gevisiteerd werden dan
bij onze Komst, en verder van hier
naar Leopoldshöhe wandelen. Van
hier ging het per 4de klasse verder
Duitschland in andere klassen wa
ren er in dien trein niet.
Na in het Schwarzwald eenige da
gen voor zaken doorgebracht te heb
ben, gingen wij steeds met boemel-
treinen tot Darmstadt. Wij wilden
naar Frankfort, maar de weg is hier,
tusschen Darmstadt en Frankfort,
versperd door de Franschen, die ï.iet
alleen het bruggehoofd van Mainz,
maag ook een gedeelte van de spoor
lijn bezet houden. Daar wij na mid
dernacht aankwamen, de hotels bij
na alle vol waren en wij des mor
gens reeds om vijf uur moesten ver
trekken, besloten wij dien nacht in de
2e klasse wachtkamer van het station
uoor te brengen. Dit is voor on9,
Nederlanders, een vreemde zaak. In
Duitschland schijnt het heel gewoon
te zijn. Met ons waren nog een groot
aantal reizigers die hier overnachtten.
Op een paar stoelen gelegen den
nactit door te brengen, is echter geen
pretje. Lang vóór den tijd 'an ons
vertrek waren wij dan ook reisvaar
dig, stegen in den trein en reden
Daarbij moet in aanmerking geno
jmen worden dat men daar ook den langs een grooten omweg naar een
«.«risen mrkd» Baat invoeren, de J» .voorsteden van Frankfort »w
j - wij in de electrische tram plants na-
jMlaettiweoi «leeds .««immji en bet Blj on> t)jn de
levensonderhoud veel duurder is dan j maar eeü tram zóó vol als die
bij ons. Boter bekomt men in geen 1 waarin wij daar een half uur lang re-
enkel hotel meer. Melk en kaas zijn den, heb Ik nog nooit gezien. Geluk-
echaarsch. Het brood is nog donker kig konden wij een plaatsje in de 2de
gekleurd en zeer onsmakelijk. De klasse in den sneltrein van Frank-
.««tolmnood is or >06 groot, daU'o" Mor Iisson bemachtigen en kvv„.
,„i laicn des avonds in Emmerik aan.
«Je locomotieven voor een groot dee ,n Dujlschland hoopt alles op vrede.
met hout gestookt worden, wat blijkt jyejen wachten nog met smartelijk ver
uit den vonkenregen, die vaak uit de, langen het oogenblik af dat hun fa-
schoorsleenen der locomotieven neer-1 milieleden voor goed uit den oorlog
daalt. e" de gevangenschap uit den vreem-
Er waren nog enkele andere dingen de thuis komen. Een moeder vertelde
die mijn aandacht trokken. In Frank- mij met tranen in de oogen, dut haar
i rijk heeft men een spreekwoord dat 20-jarige zoon sinds November in
luidt Boire comme uil Suisse", en Fransclie gevangenschap was l)e
i inderdaad, het gebruik van wijn en Duitsche moeders en vrouwen zullen
alcoholische dranken is in Zwitser- over het algemeen wel nooit den oor-
land buitengewoon groot. Men heeft log met ingenomenheid begroet heb-
er wel vele „Blankreuzhotels" en res- ben4 maar hun haat en weerzin tegen
taurants van vereenigingen van ge hetoorlogsmonster is thans onuit-
heelonthouders, doch die hebben sprekelijk. Gedurende de laatste lager,
schijnbaar niet veel succes. In ons van onze reis waren in Duitschland
land zijn bijvoorbeeld veel S. D. A. de vredesvoorwaarden bekend gewor-
P.'ers geheelonthouders. Toen ik den de schrik en ontzetting die deza
echter in Bazel op 1 Mei des avonds teweegbrachten, was op de aangezich-
door de stad wandelde, trof mij het ten der mensclien te lezen en uit de
groot aantal mannen met een rood gesprekkon bleek duidelijk hoe groot.
Feuilleton
DIT HET LEVEN i AN GEOFFRLI
GILL,
Detective
door IVANS.
19)
Bravo, Willy! prees G. G. Nu
komt het er op aan, zoo spoedig mo
gelijk van hier weg te komen. Dat wil
zeggen: jij, Willy, met je vrouw, blijft
rustig op Vöröshegy, maar ik moet
met den kleinen jongen.weg zelfs
zonder afscheid van onzen gastheer
te nemen! Dat is een van die treuri
ge noodzakelijkheden, waarvoor wij,
detectives, dikwijls staan, n onhoffe
lijkheid, waaraan ik hel betreur mij
te moeten schuldig makenl
Op dit oogenblik begon de klome
jongen te schreien.
Dat is zéér onaangenaam, Me
vrouw! zelde G. G. Kunt u hem
niet zoet houden met n koekje of 'n
appel? Wij moeten er voor zorgon,
dat niemand bemerkt, waar hij ge
bleven iet
Mijn vrouw deed alles om het kind
tot bedaren te brengen, maar ver
geefs! Het ventje schreide steeds hef
tige.-. Het was wèl ongelukkig, dat
hij óns en wij hém niet verstaan
konden 1 lk besloot maar weer eens
de proef te nemen met den knop van
mijn wandelstok.
Jój ide, MihAly 1) zeidie ik.
Het kind stampte driftig op den
grond. „Marislca vagyokl" 2) zeide
het, tusschen de tranen door.
Wat zegt hij? vroeg G. G,
plotseling nader tredend.
Hij noemt zich Mariska, 'n meis
jesnaam antwoordde ik en zag mijn
vriend weifelend aan. Zou je mis
schien...?
Dwaasheid, het moet het jonge
aartshertogje zijn!
Maar Maud sèheen er anders over
te denken.
Meneer Gill zeide zij toen
met kalme stem, u vergist zich. Dit
kind is werkelijk een meisje!
Een oogenblik bleef het doodstil en
toen voegde Maud er aan toe: En de
harer. van dit meisje zijn in 't geheel
niet geverfd, Mr. GiU. Zo zijn zoo
zwart als ebbenhout, al zijn haar oo
gen blauw!
HOOFDSTUK IX.
Detweedenederl aag.
Nooit, in de lange jaren van mijn
vriendschap met G. G., heb ik hem zóó
1) Kom hier, Mihdly!
2) Ik ben Mariska.
uit het veld geslagen gezien! Hij had
zich zoo zeker van zijn zaak gevoeld
en waande zich op het punt van sia-
gen. En thans op eens deze teleur
stelling'
Was het nog maar alleen 'n teleur-
stelLiiiT geweest! Maar het drong on
middellijk tot mij door, dat de detec
tive, <loor de gemaakte fout, het wel
slagen bijna onmogelijk had ge
maakt Hij had het masker afgewor
pen.... te vroeg! En de tegenpartij
al mocht die nog twijfeleu omtrent
de vraag, wie van ons beiden nu
eigenlijk de detective was zou i u
in elk geval weten, dat hij en ik in
deze zaak samenwerkten. Van r u af
moesten wij beiden als gelijkelijk ge
vaarlijk gelden!
Indien ik er nog aan getwijfeld had,
dat er onherstelbare 6chade was aan
gericht, zou lk daarvan het volgende
oogenblik het bewije ontvangen heb
ben.
Er werd namelijk plotseling ge
klopt, ©n, terwijl we elkander nog
ontsteld aankeken en niemand onzer
antwoord durfde geven, werd<le deur
geopend.
Op den drempel stond Imre de Czi-
gény en achter hem nog half in
de gang Ilonka Keiler.
Imre zag er opgewekt uit en hij
boog met zijn gewonen zwier.
De „Herrschaften" zullen mijn
binnenkomen wel willen verontschul
dig en zeide hij. Juffrouw Keiler
deelde mij mede, dat mijn dochtertje
zich bij Mevrouw de Gravin bevond en
was zoo vriendelijk, mij den weg ie
wijzen. Ik hoorde het stemmetje van
mijn kleine Mariska echter hier in
de kamer! Hot is zeer vriendelijk
van u, dat u zich zoo met het kind
wilt bezig houden!
Wij keken elkaar opnieuw aan, en
zelfs G. G. scheen niet te weten hoe
hij zich houden moest.
Met onnavolgbare gemakkelijkheid
het wobrd onbescnaaxudheid zou
zeker niet minder op zijn plaats ge
weest zijn wendde Imre zich nu tot
het kind en zeide eenige woorden in
het Hongaarsch, waarvan ik a-leen
verstond: „Jöj ide, Mariska galam
bom". 1) Het kind kwam dadelijk
naar hem toe; hij nam het op den uj in
en het sloeg de armpjes om zijn hals.
En bedank de „Herrschaften" nu
voor al hun vriendelijkheden ver
volgde hij in 't Duitsch, Bedanken,
Mariska! voegde hij er in het
Hongaarsch aan toe, en het kind zeide
met een lief stemmetje:
Köszónótu szépen!" 2)
De deur ging toe, maar G. G.
scheen nu van de eerste verrassing
bekomen. Hij opende die weer snel
en, op den drempel staande, zeide hij:
1) Kom hier, Mariska, m'n duifje,
2) Ik dank u wel.
Pardon, meneer Imre, nog 'n en
kel woord! U sprak daar over uw
dochtertje, maar dit is toch uw zoon-
je, Mihdly?
Neen, genadige Heer, het is mijn
dochtertje, Mariska antwoordde de
Czigdny. U moet u niet te veel ver
wonderen over deze kleine maskerade
vervolgde hij lachend. Ik had nu
eenmaal beloofd den moois ten Bac
chus voor den dag te zullen brengen,
dieTi men hier ooit gezien heeft. Die
belofte kon ik niet anders nakomen
don door Mariska voor Bacchus te
doen spelen. Och, genadige Heer, wij,
Zigeuners, zien niet op tegen 'n ver
kleeding! Bij deze laatste woorden
zag hij ons aan met het onschuldigste
gwzicht van de wereld, maai- er blik
semde in zijn oogen iets, dat half 'n
bespotting, half 'n bedreiging wss.
Het is 'n zonderlinge maskerade!
zeide G. G. En 't schijnt me nog
al ver gedreven, dat u zelfs den Graaf
op "n dwaalspoor hebt gebracht
De man haalde dc schouders op.
Wat wilt u, genadige Heer? zei
de hij. Als ik hem de waarheid gezegd
had, zouden de boeren, die om ons
heen stonden, die ook gehoord hebben.
Daar er, toen hij zijn „zoontje" aan
Graaf Csadényi voorstelde, in het ge
heel peen boeren om ons heen gestaan
hadden, was dit niet meer dan 'n uit
vlucht. Het was duidelijk, dat hij den
Graaf de waarheid onthouden had,
teneinde ons, die in de onmiddellijke
nabijheid waren, om den tuin te lei
den.
Gepast kan ik uw houding niet
noemen hernam G. G. droogjes.
Het spijt mij, dat de genadige
Heer ontevreden over mij is. Intus-
schen kan ik hem verzekeren, dat ik
niet verzuimd heb, Mevrouw de Gra
vin in te lichten. Zij is volkomen op
de hoogte, en heeft mij beloofd, den
hooggeboren Heer Graaf mijn veront
schuldigingen aan te bieden voor de
noodzakelijkheid, waarin ik mij be
vond, hem de waarheid te verbergen
tegenwoordigheid van anderen!
De laatste woorden werden met groo
ten nadruk en lichte ironie uitgespro
ken. Daarop volgde de gewone zwie
rige buiging en het gebruikelijke
..Alia szolgtt!'" De deur ging toe en
Imre de Czigény, met zijn doehterije.
was verdwenen!
Men zal gemakkelijk kunnen begrij-
pen, dat wij, achterblijvenden, niet
juist in triomfeerende stemming ver
keerden. Het was niet te ontkennen,,
dat wij tot dusverre op alle punten
geslagen waren! ïntusschen had G. G.,
met zijn gewone veerkracht, zijne te
leurstelling blijkbaar reeds overwon
nen. Op zijn opgewekte manier noo
digde hij ons uit. plaats te nemen.
(Wordt vervolgd.)
